Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 24, 14 June 1918 — E NANA PONO AKU ANA I KA NINAU AINA AUPUNI. [ARTICLE]

E NANA PONO AKU ANA I KA NINAU AINA AUPUNI.

l'a hoea mai nei o Kakauolelo Lano. o ke koena Kalaiaina no Hawaii nei, a oiai oia e hoohala ana i kekahi 'inau ]»ule ma ka makaikai i keia teritore, o kekahi o na ninau apo nui |na knna iuisiona o ka lioea ana mai nei, me koua mau hoa, no ke kuekaa ana a<? no ia ma na mea e pili ana i ua aina au]»uni maanei nei. Wahi ana o ka hoike ana ae i kona | mauuo ma ka niuauinauia ana aku, ina ke Hubati i hala, o kj:kahi o pa mea anu nui iloko o koua nponoo, rto na mea no iii' e pili āna i 'iia ajna auj»nni o Amerik«i Huipuia, ame na aina auj>uni o. līawait' hei. / " " E noii jionO āku anā au i ka ninau 0 pili anā i na aina aupuiii maānei 'uei, 1 walii e loaa māoli mai ai ka ike ia'uīiō ia mea, a ke lāha'nei ko'u inanao, e l'oho i na nianao hoakaka 6 na kaiiaka ! i loaa ka makee ma na nno āpau 'e j>ili auo I ka iiinau aina hookuonoono. ' "Aole o'u nianao, e nialama ākii he: māu halawai makaainana akea, nka e leāuoha akii ana no au e hele m'ai kela'| amē keia meā e hoakaka i kona mānao'l ma hā mea'j>i)i i 'na 'aina a e lioolohe uo o Mr. Bradlev, "3Vr"r. amo. a'u i na iiiea apau e" hoikeia maii ana, a lakou i mauaoio ai-he mau mea waiwai inii ia e ho'akāka māi ai." ; "sīa ka' manāoio o Kakauolelo Rān<;, b kā iii'nau āiua ā'upuni, he ninau ia i pili loa aku i kā ninau no ke kaiia o "keiā la. Aole wale lio i pili i na āina auj>uni ma iīawaii nei, aka i nā āinn aupuni kekahi o Amei-ika Huipuia, a i' wahi e loaa i»i laia'iea ike piha ana ma'luna o kēia nihnu, pela' oia i hoea maii ai i Hawaii nei, maniua ō kona waiho ān'a āku i k'ēkahi hōoponopon ahaolelo ana imūā o ka ahaolelo lahui, : Waiii ana, ke hoolala nēi ke aupuui o. Ahiei-ika i kekāhi māu niea e hana aku āi nd na āin'a aūpuni, no ka pono o kona mau pualikoa nui, i ka mānawa e loaa s'u ky lanakiia malolio o Palani, a liouheeīa aku hoi ke Kaiaa. "K liiki 'aku ana ma kahi o na miliona o ko kakou poē kanaka. maloko o ī'ōlani'i keia haulelau; a iloko āe nei o ke kujmlāu, e hiki aku ana ma k'ahi o lta 'elua miliona, a māhope aku o ia, manawa, e hiki aku ana kā nui, eliko me iā e mauaoia ai, no ka lioopio ana ak.u ia Kelemania. I ka manawa e loaa ai ka lanakila, a hoihoi hou ia īnai ko kakou inhu miliona kanāka no 'ko lak'ou mau honie, he mea s pono o hōoihakaukau e kakou, ,no kā malama. ana' akn ia lakou. He heliiua nui o,| lakou i hiki ole ke hoi hou āku iloko a! na hanā'a lakou i waiho iho ai, i ka wa 0 ka lawe ana i na meakaua... Aole e hiki ia kakou ke hookuu wale 'aku ia. j lakou e lilo i j>oe hoōpilikia mai i ke aupuni. ; " LTa hoonoo au i kekahi" mea e. waiho j aku ai iniua o ka ahaolelo lahui, me 'kekahi noi, e hookāawaleia ae he haa- j wina dala o elua a ekolu paha miliona dala no : ka hooko aJia aku i na hana hoomakaukau. 0 inanao maoli, a, in no ke anaia o na aina aupuni. ilaau e nanaia na kāukaui eka 0., na aina j)ohopoho o k'a hikina, i wahi ē māopopo āi, nā wahi o na auwaha ] lioomalōo,' e hoopākēleiā ai kēla niau āiiiā, ā pelā hoi na hoolilo no ka hoolilo aiia ia lakoū i niau aiha maikai a waiwai'. Mākemāke 'aū e anaia na aina m'a Mikikāna ame Ilinoi, a e ho«oihaopoj)oiā hōi na hoōliīo no kā hooniaemae āniē ke kanu āna ākii i mau aina; < niakeinake au' i nā miliona eka o na | aiūa nia kē 'komohana'e nanaia, i l*iki* 1 'āi kē inaopo}io kāhi ju ka īuawai liooki 'ō, a* e hoomoeia āku /īoi ua auwai no k'a hookahe ana. i ka wai i mea e waiwai āi ka. aina. : . <r Ua iiiākemake āii e kauiā ua aina • ina *na |)apa, e komo pū āna'iloko olaila na aina aupuni' o Ilawaii nei, a i ka' miināwa e huli hoi hiai ai uā koā mai l'alani mai, e waiho aku uo au imua o lākou īio ka hookūonoono ana. 0 ka ]>oc e niakeiiialee ana i ka āina, e hoakaka pono mai iakou i ke auo o ka aina 'i m'akemakeia, alaila e hooma'ka koke iā aku nā ano o ka hooliana aha i ka āina. Aole e hookuuia ana na kauāka mai ka'oihanā koa akū, ak"& e mau 'ana iio ko lakou noha ana 'iloko o ka oihana koa, a malalo hoi o ua kuhikuhi ana a na enekiiiia o ka- oiliana koa, e hiki ai ia lakou ke hoohanā aku i'na aitfa a ' lakou i wāe ae ai. O ke aupuni ka mea nanā 'e kok'ua :ā lākou ,a e uku aku ia lakou',oiai e hana ana i ka aina. Kokua i ka Poe. Hokuonoono. "I ka manawa o pau pono ai na hana homaēmae i ka aina, alaila ua hiki i ke aupuni ke hana elike me na niea a *u 1 hoolala ai, ma ke kokua ana me ke daīa'no ka hooh'ania ana aku o ka poo hookuonoono, kukulu i ko lakōu mau home hoolako aku ia lakou me na lako mahiāi ame ua holoholona, me ka hoo-, maopopoiā o na n'o ka lioomae-i niae anie ka huina o ua dala i kokuaia 1 mai, iue ka uku hou ana aku o ka poe 'liokuonoono, ma ke hiio hookaa liilii i ke aupuni ine ka oluolu loa, no ka ma-, nawa o kanakolu a kanaha paha makahiki. " Ma keia%ano iho la e hiki auauei ia liakou ke "kuēkaa ae i ka ninau no ka mea pono e hana a?<u ai ūo ko kakou pualikoa, ā ma kēia ano iīio lā no* hoi e liiki ai ia kakou ke hoohana aku i ka āin'a. " Aole ē kalā i makēmake ai an e helo innUaikai ninii y kein mau moku-' ]>nni, h'e 'eha'inakahiKi 'i' haln, aka ua hiki ole nae ke hookoia ifl hoo-

hiki, mamuli o ka «ui o na hana. I | keia maiiawa nae, ua loaa he mikini e | hana nna ine ka holopono loa ma Wa- j kiuekona, a ua loaa alalrele a nui- ' kii>u e Viana qei, i j>ili 110 keia kaua, a'u [ i niouaoio ai, e loaa ana na īnalialo ana 1 inat na kanaka Ameiika. 0 keia ka inanawa niua loa i Joaa ai he wa a'u ei liooko mai ai i kela nianao inua, e he'e ] makaikai mai. i Flawnii u'ei. Eia aji { miiiiei nei, »o ka hoik'' okoa-ana al<u i J na kanaka o Uawaii noi, aole i h o | ])oin"aia na inea e pili «ina ia Hawaii i nēi nin WaKinekona; me ka lilo ole o j knia )<aua i mea ake'ake'a iiiai. j * * tfa makeniake au e hookaniaaina i ia'u Uio iloko o keia i»r.uuvwti |>okole ol ko'u kipa inakaikai ana niai nei, mr» | nh ]>aka lahui, a -onakou i kukulu ai j . maanei. iiei, oiai aole he hookahi oloko : [ o .'ke'kpeiia ōihlma i ike. Eia me inakou na tii pnlapala aina aine na lio:i--k'aka i lenkiuiia a niakou i makemake ai, piai nae," ua kino ma'i |a. au, no a ike pono, aole i lawa na I hunolelo kuj»ono i hoakakaia ae no Hawaii nei. Ch fTrluhelu au i na mea aj»au i kakauia e Kol>ert Louis Stevenson, .laek London, Ch'arles Warren Stoddard e jūli ana i ka nani o Ilawaii nei, j yka ua oi nku ka 'u mau mea i ike ai j 'iloko ona la elna wale no a'u i kij>a mai nei, a lakou i hoike ole niai ai ia 'n. * "Aia a |>au ae keia kaua, e holoinoku mai au.'inei nā kanaka no Hawali nei. O'.ke knkuKiia ana o ko oukou niau jiaka lahui, ,ka uiea 'nnna e kono aku i na' mana'o hialaai, a e kono pu ia aku ai iia malihini, e kijia mai iluko nei o Hawaii. " Aia he nimi paka ma ka aina nia-. ktut e ana niai ka \'ellowstone ahiki aku i'ka Mokuaina o Wakinekona, alaila ē moe lik'e ana ahiki i ka, heniaj a o ka j>aka lahui ma Hawaii. e' Hlo pū ann' ia i wahi- makaikaiia e na maTihtni kaahele honua. ' ike' nei 'nu no ka holomua o ka oiliana kaāhele honua maanei ne-i. Ke. "kipiā īnai nei ua' inalihini makaikai i na Mokiiaina o Knelani Hou i ka wa 'wēla. O ke ka'nrfka ē hoea mai ana ia nei hei, e hookahahaia aku ana oi;i, aole' wnle no i ka nani o keia inau inokupuni, aka i na mea e ae he nui maanēi nei. Un loaa»ta" oukou ke ea oluolu, e loaa ai kē ola ki.no inaikai i ko' oukou p.oe kanaka, e hiki ai ke hooninu i ka hanā, a iioko'o ia'manawa hookalii, iia hiki kē hoohua mai i na meakauu. Aole au i ike i kekahi wahi e ae nia ke ao nei 'eli'ke ine lieia. O ka mea wale no i koe, o ia ka lona ana o ke alahele j)ololci loa, no ka hoolalia ana i ko oukou aina.'' *■*'• "No n.i la kakaikalli a K.akau i.elo Lane o ka ho'ohala an'a nia keia kulanakaiilmle, hrt liele' ulākaikai oia nia na walii Hke olē. e kilohi āna i ka naui o ka' aina, a nuilalo o Piiuloa, kahi i hoomoana ai kii oihann koa ame ka oihana kaua, me kona hobj)ihaia i na haawina' kahaha. he nui, ka inea ana i moeuhane mua'ole ai ,e ike ana oia i na hioua e lioomaikai ai kona uhane. I i: i:a. : -I