Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 26, 28 June 1918 — LAWE O KIAAINA McCARTHY I NA KAULA KAOHI O KA HOOKELE ANA I KE AUPUNI Lawelaweia na Hana Oihana Maloko o ke Keena Kalaunu-Hoike Oia i Kona Manao e Hookuonoonoia na Aina Aupuni [ARTICLE]

LAWE O KIAAINA McCARTHY I NA KAULA KAOHI O KA HOOKELE ANA I KE AUPUNI

Lawelaweia na Hana Oihana Maloko o ke Keena Kalaunu-Hoike Oia i Kona Manao e Hookuonoonoia na Aina Aupuni

Ma ke awakea o ka Poaono aku la i hala i kulike ai nie ka papa hoonohonolio i hoolalaia, i lawe ae ai o Kia:iina McCarthy i ka hoohiki oihaua, i »ua o kekahi anaiua nui o na makaainana, i akoakoa ae inaloko o ke keena kalauuu, a keena hoi o ka hale o na lunuinakaaiuana, maloko o ka Hale Mana llooko, a lawe ae la ke kiaaina hou i na kaula kaohi o ka hookele aupuni ana iioko o kona lima, no na makahiki eha r iu'e aku nei. Mamua ae o ka manawa i hookaawnleia, no ka lawo ana o ke kiaaina Jiou i kana hoohiki oiliana, ua helo oloko o ke keena kalaunu a piha i ka poe niakaikai, mai na luna oihana o ke Teritore ame ke aupuni Federala, pela lioi na alakai o na aoao kalaiaina kuloko ame ka lehulehu o na makaainana, ine ka loaa ole o na wahi no ka lehuiehu e noho iho ai, i kau a mea o ka liele a piha i ka poe makaikai, e ake :ina e ike maka i na hana e Jawelaweia :nia, a e lohe pono hoi l ka haiolelo a ke I kiaaina hou, a pela nie ka haiolelo mai ia Knkauolelo Lauo mai. I ke kani ana o ka hora umi-kumama-lua o ko awakea ma kela la, i komo ae ai o Mrs. Franklin K. Lane, Miss Nancy Lano, ke Kokua Kakauolelo Mr. Bradlpy ame Mrs. Bradley, ke Komisina I.:ithrop Brown amo Mrs. Brown, Glenn kc kakauolelo a ke Kakauolelo l.aiK'. no ko lakou mau noho i hookaawnleia, i ukaliia aku e ka lilele Kalahiniiaolo ame Mrs. Kalanianaole, ua !io:i aku o ke senate ame ka hale o na j luiiaiiiakaainaua, ame na poo o na ke- i • n:i oihana, na kiaaina inua ekolu o liawaii nei, oia o Sanford B. Dole ame Mrs. Oole, G. R. Carter, W. F. Froar aiiio ka wahine. Oiai hoi ka lehulehu e hoola'i malie ana maluna o ko lakou mau noho, i k.uno mai ai ke Kakauolelo laukea o ke Tt'ritoro, me ka ukali ana mai o Mr. l-.'ino, ko Kiaaina McCarthy, ka Luuakauawai Kiokie Coke ame ke Kiaaina i 1.. K. Pinkham, a lawe ae la i ko liikou niau noho pakahi i hookaawaleia. Ka Hoohiki Oihana. <> Kiaaina Me.Carthy ponoi ka inea 'i i'ia i heluhelu ae i na olelo oloko o palapala liookohu, i kakauinoaia • ka Poresi(lena Wilaon a i hooiaioia »■ Kakauolelo Lane, me ka noke ana I •ku o ko anaina i ka pa'ipa'i, i kona \ ■" iuhohi okoa ana niai i kona inoa po- ; '"•'. nia kahi a ka Peresidena e olelo •' "'a i ka nui o kona hilinai no ka ma-K-'-ikau ame ke kupono o ke kiaaina 0 lawe ae i ka noho kiaaina ana ' ■! koia Teritore. Maho}ie o ka heluheluia ana o ke ko- " "iiia i la\Ve ae ai ka Lunakanawai K:.'".vir ('oke i ka hoohiki oihana, nialu--1:1 «i ke kiaaina hou o Hawaii nei, me liaawi ana hoi o Kiaaina MeCarthy l -'.»iia mau pane e hoolfo i ke •"'uikanawai o Amenka, a e lawelawe ! ' i kana me ka makaukau 1 loaa iaia. ' ka pau ana oka hoohiki oihana, i 1 ' ' niai ai ka Lunakanawai Kiekie • " i kona lima akau o ke aloha i ke ' 1 hou, me ka pane nua mai i keia | 1 ' uloln: "Ke hoomaikai nui aku nei I • «o aine Hawaii nei," o ka manav 1 >a i noke hou ae ai ke anaina i ka ' 1 i'a'i i ko lakou mau lima, me na 1 I'iha ohohia, no ka lawe okoa • 1 , ' i ao o MeCarthv i ka noho kiuaina ; ' iio Hawaii nei. Ka Haiolelo a BLiaaina McCaxthy () :ii ua lawe ae la oia i kana hoohi-1 "'hana, i kiaaina no Hawaii nei, ia ' u < i haawi mai ai oia i kana haiolelo | a ua laweia mai ke- j -'ihi hapa o kana haiolelo, ma ke ano " no ka pono oko ke Kuokoa poe '"■'lunelu, elike me ia malalo iho nei I r r,lf, i:

1 "K na hoa niakaainana: Ua hookohu Jiiai nei ka Porosi(lena Wilson ia'u i ' kiaaina no ke Teiitor e o Hawaii, no ka , manawa o eha niakahiki, a nie ka nui ( no o na ko'iko'i i }>ili aku i keia oihana, pela au e komo aku nei a hooko i na hana i [>ili ilnila. Oiai ua noho hana mua au no ke aupuni ma ke ano he senatoa, he komisina awakumoku, a mn ke ano he puuku, ke manao uei au o ka ike i Joaa mai ia'u iloko o keia j mau oihaua, e kokua mai ana ia ia'u, ma ka haawi ana aku i ke Teritore i ( kekahi hookele aupuni holomua a pili i oihana hoi. ' j "He hookele aupuni Demokarata keia j e hoohauaia ana e na lala o kela aoao ' kalaiaina, ma kahi a.'u i ike i ko lakou kupono, aka nao i ka lawe ana nmi a ! pulama.i na ninau like ole a kakou e , laWelawe aku ana, e hana like kakou , no na pono o. na kauaka o na papa like ole maloko o te Tcritore o Hawaii, me . i ka nana ole i ka aoao kalaiaina. ! "Kelāwe nēi'āu i keia manawa, i wa | nd ka hoomaikai ana aku i ke Kiaaina Pinkham, ma ona la i loaa mai ai ia'u ka hookohuia, ma keia oihana ano nui. Iloko o na la mua o Feberuari, ua hoouna aku la oia he kelekalapa i ka Mea Hanohano FrankJin K. Lane, Kakauolelo o ke Keeua Kalaiaina, e hooia , aku aua, e hookohuia mai au i pani ' ma kona wahi. O ka hopena i ikeia, ua ' hoike mai ia i ka lilo ana o kona ina-.i nao i mea inaliuia mai e ka Hookele Aupuni Lahui. "Iloko o na makahiki eha anie ka hapa 'o kona noho oihaua ana, ua oi i aku ka Kiaaina Pinkham hooikaika ' ana ina ka hana, inamua o kekahi mea (

e ae iloko o ka oihana au|juni. Ua kiki?o ( aku oia ilalo loa o ka mole o kela ame keia uinau, ua imi maoli aku uo oia i na hooiaio ana e pau ai kona pohihihi, inaluna o kela aine keia hoike, o ka poe malalo aku ona, mamua o kona haawi ana aku i kana apono ana; mai kona ike inai no ua kumuhana lehulehu, ha. Ua pili keia i ka mea kanu ko ua lilo ia mau ike i mea e ala ole inai ai he mau kuhihewa. Oiai aole i kulike ka manao o kekalii poe, me kona maluna o kana niau mea i hana aku ai ma kekhi mau ninau, ua hookahua mau ia kana mau lawelawe hana ana maluua 0 kana mau men i noonoo ai, e loaa ka pono no na kanaka apau o ke Teri- I tore.' . . j "He kauaka akea o ka noonoo o Kia- j aina Pinkham, a o kana inau hooikaika ana e hoopalahalaha aku i ke kikowaeua o ko kakou kapitala, a no ka hoopiha ana i na Aina Pohopoho o Waiki- j ki, he mau liana ia e hookau aha i koua • inoa, ma kahi e hoomanaoia ai iloko o na makahiki e hoea mai ana me ka hoopoinain o ka hapanui o ko kakoli mau inoa. Hawaii ame ke Kaua "He mau manawa 0010-ku keia. O keia paio o ka houua nei, ka mea naua 1 halihali mai i koua lapalapa ahi a loaa na lahui apau loa o ka houua nei. Ua lilo i hana na ko kakou aupuni ka lioao ana e koino ole aku kakou iloko o ke kaua, aka ua hookikina inai ke Kaisa Kelemauia ia kakou iloko olailn, ' ano, he mea pono ia kakou ke hooko piha aku i ka kakou hana. Ua haaheo < loa au i ka Hawaii mea i hana aku ai, I a ke lana nei ko 'u manao e ho jmau aku ana ia i ka hooko piha ana i kana hana, ! ina no ia he mea e konoia mai ai, ahiki ( i ke dala hope loa, ame ke kanaka hope : loa. I "No ka Aie Kokua iniia loa, ua kahea ' mai ka Lahui ia Hawaii nei, no ka huina o $2,000,00Q, ua paoe aku he 1100 j poe o Hawaii nei me $2,350,000, aka ke hoohuiia aku i keia huina he $700,000 i laweia ae ma Kapalakiko e na hui ;

Hawaii, ua like ia me ka liuina nui no ka aie niua loa, ina kalii o ka 050,400. '•'Ma ka aie elua, iia kaheaia niai kakou .no ka huina . o $.'1,00,000. O ka huina!'i''laweia mannei no kela aio, he $8,060,000, ua like ia me 19,ir>0 poe mi lakou i lawe. \o keia lmina nae, he niai k;j jjoe inai he 9879 iloko o ka oiliann koa e hoomoana ana ma keia Teritore. " O ko kakou mahele no ka Aie Kuokoa Kkolu, lie $.'{,614,000, aka nae ua pane aku he ir».U"t poe maloko o Hawaii nei me $4,809,000, ua like ia me &1,19.">,0ut{ ka oi ae manma o ka mea i kaheaia mai ai, ka mea hoi i kuleaua ai kakon i ka 'hae hoohanolia ! io, i welo ae nmluua o ko kakou hale kapitala, ma ka au'Aina la o ka Poaono, Apcrila 20, 191S. " O ka moolelo o Huwa'.i nei i»o ka poe i komo iloko o ka Puali Kiai Lahni. ame ka f»oe i komo aku mamuli o ko lakou mau mnnao ponoi, iloko o na lala like ole o ke kaua no ke auj>uni fe«lerala. ua kukulu mai ia i ma-ka uo | ka laliui holookoa. I ke> kninailio ana { ii'j k«*ia liāna maikai, ua hoike mai nn | hoa o ka ahaolelo lahui i kipa inai ai iloko aku nei o Xovemal>a i hala ia'u, i he mea hiki ole i ke T.eritoio ke hooko aku i ke kanawai ma ke auo e lilo i mea iuana. no ka poe mua loa e waeia iio Hawaii nei, oiai he eiwa wale no-ka-naka i koe a Hawaii nei e hoolako aku ai no kona mahele. •'Ma ka la ,'{() o June, 15)17, ua hiki aku ka huina kanaka o llawaii nei ma kahi o 2.">0,000, e komo pu ana na kane, na wahine ame na kanmlii o ua lahui like ole, o ka hapanui nae o lakou he mau lahui e. "Mailoko »uai o keia lahui kanaka «a liiki ia kakou ke hoolako i 716.5 7>oe kanaka i kupono ma ka lakou mau oihana ame ka lahui, no ka oihana koa, e laa na Amerika, Kepani, Pake, H.a•waii, Pilipino, ī'ukiki, Paniolo, Korea, l*oto Kiko ame na Paele. Me ka nana ole ma ka lahui, he poe aloha aina wale iio keia apau. Aia he man keiki ko kakou ma Palani, a ma na kahua hoomnainaa lehulehu ma ka .'iiua makua.

•' Ma ke kuekaa ana i ka Hawaii mahele i hooko aku ai no keia kaua, ao'e in e holole 'a loa, me kn hoike ole ia ae <> ka hana kilakila i hookoin e koua poe wahine no ke Ke'a Ulaular, 1 kela ame koia In, ua lionkoakoa niau inai lie puali o ka poe hana mnloko nei .o keia Koeiia Kalaunu. no ka. hoomakauknu ana i na lako no.ua halema'i, no na keiki mn o. Uk knkuluia na liui Ke'a l'laula a ke hana nei i na hana mnikai apuni ko kulnnaknuhale ame na mokuj>uui lehulehu. He puulu kekahi o na kahuma'i e lawelaw e nei no ke Ke'a I : laula, i» ke liana pii nei i na hana maikni ma Palani." l'a hiki e. hoopihaia ua. aoao o keia nujf?pa nie ka liaiolelo a Kiaaiua Mc<'arthy, ke mauaoia e hana pela, a oiai nae aole Jie noonoo nui o na Hawnii i kekuhi niau mea, i i»ili. ole nuii, ia lakou. a i maopopo pnoo ole ni paha i ko lakou noonoo, nolaila ke kapaeia nei ; kekahi mau mea o kana haiolelo, a o nA mea pili i na aina aupuni, ke hoikein nku ann uiaauei nei. Na Aina Aupimi . ' 4 Iloko o ka 1884, ua hooikaika kn !Mea Hanohano Sanfovd B. Dole, he hoa noloko o. ka ahaolelo in wn, e- haawiia kekahi mau aina aupuui i na kanaka, o kona maiiao, o ia ke kukulu aua i jiapa 0. ku poe e ako ana i inau home no lakou, niawaona o ka mea knnu ko nnie ka mea liana —na ; kanaka hoi i loaa ka manao makee iloko o ka lepo. Mai kela nme keia manawa i. lioolioloia ai na ka.nawai lehulehu, e ka ahaolelo kuloko ame ka ahaolelo lahui, aka nae o ka ma-ua o ke kauakn,. ka mea nana i ako'ake'» i kn oili ana mai o ka hopena. elike me ia i manaoin ai. "O .ka.iini e lona ka aiua pouoi ua hanauia uiai ia iloko o kela ame ,keia kino kaiiuka, n he mea pili uo hoi i ke | ano kannkn. ka hoao ana e lona mai ka aina. mai ke aupuni inj»i me ke ilala 010, u i ole no kekalii kumu.kuai oluolu pname ka mea hookuouoono. "I ka haawi nna i kona aina i ka mea hookuouoono, Ua mauao ke aupuni, oiai ho oluolu no. ke kumukuai, o kn mea hookuonoono, ka mea e hooko aku ana i ka manao nui ame kn makemake' 0 ke kauawai, oin ka mea nana e hooiiui ae, nia hoohui ana mai i ka waiwai o ko aupuni. O ka mea hookuonoono, aole 1 loaa inia ka holomua elike me ka mea i manaoia aku ai, a koe kekahi poe kakaikahi wale uo. "O ka nele i ke dala me na ku-e a hui pu iho me ka hana lōkahi.ole, ma. ka aoao o ka hapanui o.na. lunanui o kekahi mau makiko, o na kumu nui iho la ia o ka holopono ole. O kekalii no hoi, ma ka ,ino& wale iho no ka poe lawe hookuouoono, aole ma ka hana.. ".Me ka nana ole nae i ka holomua, ole o-na mea,o ka "wa i hala, ke manaoio lpa nei au, malalo o na hoopono-; pouo akahele ana amo ka hoohnua ana i ko ano o ka hooknonoono ana ma Hawaii nei, e lilo ana ia i mea holomua, a ko hoopaa noi au in'u iho, e hana elikiß nie ka niana i ,loaa ia 'u, i walii e hoea mai ai ia hopena. '' t*a pokole kakou i keia nianawa a no kekahi nianawa loihi tio hoi a'u iioont««*o ae ai,.i na>liniahana. O na limahana a kakou i hookomo niai ai iloko nei o ka aina, me na hoolilo nunui hewahewa, ua haalele mai lakou i ke Teritore, i ka manawa e loaa ma-

liuahua ai ke (lala ia lakou. Me ko kakou ea oluolu, me ka paa niau i ka hana, ho mea maa, ko lakou noho ana iho nmanei nei, aka ua ike nae kakou, aole pela ka inea i loaa aku ia lakou. O ka ninau, o ia keia: ' Heaha ke kumn i haalele rtiai ai lakou? ' ke mauaoio nei au o ka haina o ia no, ka hanauia ana mai iloko o kela ame keia kanaka e loaa i home ponoi nona ma kekalii apuna aiaa uuku. e hiki ai iaia ke mahi, a e lilo hoi oia i hoki maluna olaila. '*lna e loaa ia kakou he pap;i ntii o na kanaka mahiai liilii. e mahi maoli aūa i ko lakou mau aina ponoi, alaila e kukulu aua kakou i kekahi pipa, e hiki ai ia kakou ke kikoo aku i niau limnliana, no na oihana iiunui ae. I kekahi la aku nei i hala. kanmilio mai la kekahi kanaka kanu ko ia'u, i ka. wa e oki ai i kekahi oo ko. o kn j>ot i liome hoouonoono na limahana, ka p:»e i nobo mahnia o ko lakou maii aina hookuonoono ? i a 'o i ka lakou poe keiki i mnu kanakn mahiai. Ina ua hiki; keia ke lawelaweia, aole he kanalua ana, malalo o ka hooponojiono akahele ana, e hiki ana no c mawehoia ae na / pohihihi i pili i ka iiinau limahana. Elike mi! ka. mea .maamau, uple he nana ,o. ua oua ,no lakou ka halewili, ina paha na lakou pouoi i hooulu i ko.ko a nar kekahi poe . niahiai kaokoa paha, o : lakou wale no i makemake ai, e uui ke ko, no ka hoohana ana i ka halewili i na nmnawa apau. Lua i hoomaopopo keia mau ona o iia halewili, na hoe.a mai nei ka hana hookuonoouo, no ka uohopaa ana, aole e lilo kekahi mea a lako.u e hana mai ana, i walii e pau ai k« hookuonoouo ana, a i wahi e ];:aa nui ai ke ko no ko Inkou mau halewili, he pono ia lakou ke hana aku i ka p.oe hookuonoouo, nm ke ano maikai. i wahi e koi aku ai iaia e noho malu.ua o ka aina, a e haawi aku hoi iaia i ke. kumukuai no kana ko, e loaa ai he inika. iaia, a e konoia aku ai hoi oia e hoomau aku i ke kanu ana i ka aiua. . Ke manaoio uei au, e lioopauia ana ka piliWa o ka ninau aina hookupnoono iloko, o ka ma.na.wa pokole, e mahalo ia ai e* na mea npau. "l.'a ike kakou. ka poe i- uolio loihi ; maaue.i noi, mahope iho o ke okiia ana 0 ke oo ko, he mea pono, ke.komo koke aku a uialama i ke ko hou e ulu ae ana, iua-aole pela, alaila e lilo'. ana i inea waiwai ole. ,Ua ike no kakou, aole e hiki i ke Teritore k e J<oiiio aku iluua. o| kona mau uina, no. ke ana ana, e hookuonoonoia, a no kekalii man haiia e a.epaha, aia wale no a maliope o ka pau! o ka hoolimalima. lia.,lke no kakou, lue ka uui o ka īnauawa e anaia ai, mahelehele aku i ,na home hookuonoouo, liooloha aku, waiho aku uo kai huki niua, «a hoonoho aku i.ka mea hookuonoouo maluua o ka uina. l'a mao-: popo uo ia kakou, o keia mau laweUiwe haiin ana aj>au, he- nui ka niauawa e? hool»anaia ana, ,ma ia ano ,e poino ana' ke ko ulu hou, a ma ko lakou wahi, e ulu ae ana ka nahelehele. Ina lie mea kekahi nana e malama i keia mau aina, a hooinau aku i ka mahi ana, e hoopakeleia ana kela ko. Xo ka hopko ana aku i keia nianao, ua hoomakaukau au no ke kau kiiikawa o ka aliaolelo i ke knhi blla, e hoakaka nna i ka wa e pau ai o ka hoolimalima o keknhi aina au[>uni. ua hiki i ke komisina o na aina ftuj>uni, me ,ke aponp ana mai uae o ktv kiaaina. e liana i mo kekahi mea, no ka hoonnn ann a!;u i ka mahi .ma 1 ka aiiia. nie ki molaini;', i u,a ,h',>yli'o r.o ka m.ihi I hy ma ir v !i luiah-a 0 ke ko. ' iīv u n!» i«h!'i:e ana aua, me ka hool o m> t-v» i, ua.,ruln 0 k; 1 kanawai ho.<k-io ,<> no. I, ka manawa e mak uJ uu ui o kelealii mea hoOkuonoouo i loan ka u'ia laki ma kn hukiuna, e hoi a noho maluua o ka aina, e loaa likn ana iaia nia kahi. o ka mauu, he ko ke ulu mai ana, a o kona .hoolilo wale uo, o. ia na hana e Jawelawein aku ftna aiiki i ke oo ana o ke ko. Ina āole i makauknu ka mea hookuonoono me ke ilala, uo ka ,uku ana aku i ka niea uana i niahl i ka #iija, e haawiia aku aua, i manawa noua e.uku niai ai 1 kela dala, oiai he kuleana pna ko niea kauu, maluna o ke ko e ulu ana., Ke manaoio.uei au, o keia Ua mea niaikai loa e loaa ai i,ka hpokuouoono ana ka holomua; a ua manao uu e hoohaiin aku olike me ka mann i loaa ia ? u e loaa he hoopopopono ahaolelo aua, uo ke kokua ana inai ia'u i wahi e hookoia! ai, keia manao. ' No »a Kula I ka manawa i hooholoia ai Jce kana-* wai kula e ku uei i keia wa, i ka 1911, o ka huina o ka ukuhana o'na kumu-.i kula apuni ke Teritore ma na kula au-J puni, he-$550,000 o ka makahiki. E hoakaka ana.keia kanawai, o ka uku,hana o ua.kumukula, he $4p,000 o ka .mahina, hoohui pu mai me $50 o ka mahina, no kela ame keia kanakolu-kuma-' malima h&umana, i komo i ke kula m{\hope o ka la,-S0 ,o lune, 1911. Iloko o ia manawa he 2Ō,ō97 haumana. "Maniuli o ka pipii o ke a.no o ke ola ana, uii hooioli ke kau ahao}elo aku nei i hala i keia kanawai, i wahi e loaa > ai ka uku o na kumukula inaluna o na kahua o $73,500 o kn mnliina, hoohui pu aku me $60. o ka īuahina no kela aiue keia kanakolu-kumanialima hau- ( īnana maluna aku o 30,000.* ■ "Ma ka la 1 o Tannari, 1918, ua h'oopaaia inaloko o na kula aupuni he 35,-; 035 haumana, a nolaila ua hooniahua- | huaia, ma ka auhau ana he $1,004,688, ma ke ano he ukuhana no na knmukula he 1001. "He .uui ka iini o Hawaii nei e loaā' ka hoonaauaoia, no ia kumu, aole hehookahi Hftwaii i hiki ole ke heluhelu a e kakau i ka olelo Enelani, a .i kana olelo makuahine. Malalo o ke aupuni

moi, aole kekahi mea i hanauia mahope mai o ka 1840 e aeia e kolio baloka, ke ole e hiki iaia ke heluhelu a kakau 7>aha, a iloko o na makahiki he kana-kolu-kuiuamaliiku o ko'u noho ana ina keia- mau paemoku, ua launa nui aku au me na kanaka Hawaii, ma ka-hi o konoia aku ai lakou e kakau.iho i ki I lakou mau inoa ponoi, o ka'umeai ike, he elua wale no wahine, me hookahi kaue, i liiki ole ke kakau i ko lakou inoa. •Ta loaa mai ka ike i na kauaka o Ilawaii nei i ka waiwai o ka lioonaauaoia, ko upuia aku nei, e hoomau aku aoa kakou i na hooikaika nna e hoohaua nku i na ano hou loa i like me ko keia wa, ma ka hoonaaoao ana. Ua.kupono uo paha ka kakou mau ano e hoohi>na nei, ma knhi o ka olelo Enelani k.f olelo makuahine a na haumana, na kuj>ono ole nae ia i na nuo, i lilo «ū ka olelo Knelani, i olelo inalihini i ua haumana. "Malia paha aia no he niau hemahe-. .nia iloko. o ka kakou mau .loiua law«- ( . lawo hana, a ka ])0e na lakpu e hooImna nei i ike ole ai, nka e kau aku i k<\ knkou mau manaolana i ka manawa e kuhikuhiia aku ai keia mau hpmahe■up., e hooponopono koke ia ae lakou me ka hakalia ole. • 4 -Kc mnhnlo loa nei au e haawiin he i'o una i na keikikane apau nialoko o ko'kalion mau iula au{)uni no ,ka oiha-. | a koa. He mea maikai keia īm na kei : •kikane. he hoomahuahua ana aku ia i \e kulana o ko kakon aina. ' "Aia maloko o ke kula kiekifc kekahi .ike maikai, e laa ua kaiiaka poropeka, i Hke aku hoi me na kula kiekie 0 ke-. j ;ahi ma ka aina- makua. .. '•O na haawina e a'oia nei.ua hoopo-. noponoia ia me ka noonoo no e a'o ana i na haumana ma ha haua mikiala a ma na hana kuloko no ka; >0110 oke Teritore o Hawaii nei. O na ana holomua i ae iloko o na -makahiki eha aku nei i hala, ua hooina-l huahua ae ia i na haumana a. hooiknika; na: uo na degere mai ka 24 aku a i k'e, 61, a .0 ,ka hūina haumana, mai ke 65 aliiki ika 140. . . , - . "O ka poe e hookuu pono ia mai ana, ; inai kela ,kula kiekie mai, o lakon aku. atia na alakai o Hawaii nei, a he mea hnuoli uo ka manao, ka ike ana i ,ke-l kahi heluna mhhunhua o na - kannkn (ipio.ame nn wahine opio o Hawaii, e; aj>o aku ana i keia inaw mea innikai i waihoia mai imua o lakou. < "O ka. leo kahea o ka lahui, kamea naua i kikoo Mnai he lieluua uui o na: haumana, no ke komo ana aku iloko o '.ca oihana koa : . iloko nae o ia manawn hooknhi, o na kannka i komo iloko o ke' i hoouohoia iho ma Oahu nei, ua hoomau aku iio lakou i ka huli uui ana,? 'na makauknu e hookupono 'aua ia lakou ilio no ka ike eni'kinia iloko o ka >ihana koa." , Ua hoakaka pu ae ke kiaaiiia hou i', kono manao maluna o na aina pohopoho; > Waikiki, 110 ka lioolilo ana aku i kela' niau aina waiho wale, i man aina.wai-; wai; pela hoi ke kamailio- ana- maluna 0 ke kik'owaena o ke kulannkauhalo, a wahi ana, he mauuolana kona, ma kai maunwa. e noho niai. ai o ke. kau aha olelo ki)loko, e waiho aku ana oia. he? hooponoponp ahaolelo ana r i wahi lilo: .mai ai i ke aupuni, n:i ainn e piU.koko-; ke mai ana, uia kt> alauui Puowaiua,. ke-alanni Moiwahine ahiki i ke alanui, Ha.iekauwila, • M.lwaho ae o kela mau uinau ano nui īi» kanmilio jiu moi oia maliina o ka ninau nuhau, ka uwapo amp na hanahou., 1 i ke kamailio ana maluna o ka niuau koinipina o na nieaai, penei kana niau olelo hoakaka: Ke Koniisina Meaai "He hui wale na hoiko maikai amo r >a lioike maikai ole i. !a'v«>ia mai imua o'u, e j>ili ana ti kc komi ; »•' o nn mea■i, aka nae ahiki niai i k ir. nianawa, e "H i lioea : ! ku ma ke ' u':'i>'i. e liiki .' i;i'u ke ike iho. ina piha ke liookr> , kela komipinn i ka liana. i kauia '•u ai nana e h«oko mni elik • me ke ■ i hooho'oin ai iio ia mea. Ma mauawa k\ii>ono e loaa aaia ia'u • hele pu aku ana au me k.e komisina 1 nana i na moa apau, aia a loaa mai a ike maopoj>o loa ia 'u, ia wa auanei ? inaoj)opo ai na mea e hana aku ai. "I ka lioopau ana, ke makemake nei <»1» e hoike aku, e hoao uo au e hooika : .ka ma na ano apau e hnawi aku i na makaainana o keia Teritore i hookele nupuni lnwelawe oilmna, elike me ka liiki ia'u ke hooko. E loaa ana no paha ho mau kina 'una'u ia'u, oka nae, ua īnakaukau uo o lawe mal i na nema. ana maluna o nn kahua oiaio. • ī "Ina i liiki ia 7 u ke lioomau akti i nar kakoo ana i 'haawiia mai e m» «uakaa*nana o keia Te ; alike me ia a'u e', ike. aku .alailn e liiki ana ia,'a ke •hooko i kekahi mea iloko o na makaliiki eha e hoea mai ana. '' Aloha nui. *' W.S. S. , I