Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 26, 28 June 1918 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

<» k;i 1a inua o koua noho ana ma kela kulanakaur. 1«<* h««tkalii nii ana hana, oia ka makaikai ana i ka : . i. ]»da iioi ka hele ana ma na alanui lehulehu o ke kulami'iak-. me ka makaikai ana no hoi i na hale oihana o r iaiuii kanaka. elike me ke ano mau ona malihini. \!a ka elua mai <> ka la. ua hoea aku la ua o Tazana no ke •;ieiaknuhale poo o Ahela ka inoa, a malaila i waiho aku ai . i 11a leka hoolauna i waihoia mai ai malalo o kona malu, ■■ •■,na '• r.a luna auj)uni. a i na aliikoa no hoi. me ka hoakaka i.a nae o ke ano maoli o kona kulana, koe wale no ma i.. ano 1h- kanaka \merika hahai holoholona-oia. l'a luaa maoli ia Ta/.ana ka makaukau i ka olelo Enelani i a manawa. nolaila ua kuhiliewa maoli ma'i na luna oi- ; • '-'!. ame na aliikoa. he kanaka Amerika oia, a i kona wa ania <> na kanaka Palani ame na Arabia, ma ka olelo ICne'ja; wale no oia e kamailio ai me lakou, aka i ka wa nae e ': IM 1-u uku ui me na kanaka I'elekane. a poe Amerika paha, • ka.mailiu aku ana oia ma ka olelo Palani. ma keia ano. ua 1 :ki !<>a iua o I azana ke huna i kona ano oiaio. Ma kela wahi i hookamaaina pono aku ai ua o Tazana i r n.a aliikoa Palani e hoomoana ana malila. a ua hui pu u la iin iioi me ka Lukanela (ienoa, ke aliikoa, i hoounaia aku ai <>ia e hōomakakiu i ka hana a kela aliikoa, o kana mea : īke no kela kanaka aole ona launa hui mai me ka nui ae i na aliikoa. ma ka hoohauoli ana ia lakou iho. aka e ku : :a\\ :iif mau aku ana oia mai ka ,nui aku o lakou. i i e iiookahi mahina|okoa ka lo{hi o ko Tazana hoohala .ri.a maioko o kela wahi, aole oia i hoomaopopo, he poe k.kahi i hele mai e hui j)U me ka Lukanela Genoi, a aole i' " li"i oia i hoomaojx>po i ka hoea ana mai o kekahi j)oe m.alihini, e manaoia ai he mau kiu lakou i hoounaia mai na aupuni e ae mwaho o ke aupuni o Palani. Mamuli o keia ike ole o Tazana i kekahi poe inalihini. in.anao ioa ilio la oia. e j)oho wale ana kana misiona,,a aole 1 • «i he pololei a oiaio o na lono i laweia aku a hoike i na poo -• ka oihana koa o Palani. I a Tazana no nae e mihi ana no ka holopono ole o kana iiuaka'i lioomakakiu. ua hoea mai la ke kauoha i ka Lukai;. la < ienoi e hele aku no Bou Sada. ma ka aoao hema o ka a na. iii> ka lawe ana ae i ke kulana o kekahi mau pualikoa i !i"on.>hoia ma ia wahi. < ) kahi nae o ka laku ua kamaaina loa o Tazana me ke- ' aiii iukaneia maiaio o Kapena- Gerada. nolaila i ka wa i !iiao])o|)o ai e haalele iho ana he hookahi pualikoa. me na . liikoa. ua hoike aku la o Tazana i kona makemake e ukali \-\\ aku me lakou i loaa ai he manawa nona e hele ai i ka iiahai hoioiiolona. nolaila aole he walii hoohuoi i komo aku iioko o keia mau alii koa. no ke kumu oiaio o keia makemake ana o Tazana e heie j)u me lakou. Ma ka wawae ko lakou nei hele ana a hoea i kela kulauakauhale. a ua hoomaha lakou malaila, no ke kakali ana a k.aa mai iie mau lio, tio l.akou, e.hoomau aku ai i ka lakou luiakai lieie. < )iai nae o Tazana malaiia, a iaia e ku ana mamūa pono mai o kekahi hate inu'kop'e,'ilee aku la oia i kekahi kanaka, i aahuia me'ka lole o na knaka o Europa e nana pono mai ;ina iaia mai ka ]>uka aniani mai o kela liale, i ka wa i ike mai ai i ko ia nei nana ponp. aku, ua emi aku la oia iloko, a iiolo aku la mahope o ka hale, me ka maopopo ole nae iaia nei o ke kumu i holo ai o kela kanaka; o kana wale no »■ noonoo la. aia kekahi mau ano maluna o ua kanaka nei, me he mea la, ua kamaaina mua no oia iaia, aka nae aole no i.na iioomanao mai he waiwai kekahi o kona noonoo nui ana ii" kana wahi i ike mua ai iaia. I ka haalele ana iho i kela kulanakauhale, ua hoomau aku !.i ka j)uaiikoa i ka nee ana no kekahi kulanakauhale okoa aku. ma ka inoa o Aumale. a oiai, he mea malihini o Tazana i e kau ana maluna o ka lio/ua maluhiluhi maoli kona kino, :i"laila i hakalia no a hoea no kela \vahi;o kona hoi koke . ku la iKi ia maloko o ka hokele. a haule aku la hooluolu, a i "i aku la no hoi na koa ame na aliikoa, no kahi i hookaaw aieia no lakou ma ke kahua hoomoana. M.a kekahi kakahiaka ana ae. i ka manawa a Tazana i ala mai ai. ua liala aku na koa ma ko lakou alahele, nolaila i \a!ii e mamao ole aku ai lakou mai iaia aku, ua awiwi iho ;a " Tazana i ka ai ana i kona aina kakahiaka, aka nae iaia •: eai ana. a i nana aku kona hana, mai ke keena aina aku. r; l"ko o ka rumi inu rama, aia hoi ua hookahaha loa ia mai ]•:< ;ia noonoo, i kona wa i ike aku ai i ka Lukanela Genoi. e kamailio pu ana me ke kanaka malihini ana i ike ai maloko •. k.a iiaie inu kope ma Bou Sada. \"!e o Tazana i hoohewahewa i kela kanaka malihini, o k., mea wale 110 nae nana i hoopohihihi loa mai iaia no ua 1 :.naka malihini nei, o ia no ka huli o kona alo imua o ke- : ' ik".a. a o ke kua ke huli pono mai ana i ua o Tazana. ik. iiawanawana wale no ka laua mau olelo, e lohe ole !-:u ai o Tazana i ka laua mea e kamailio ana, eia nae i ka a aua ana mai a ke aliikoa iloko o ka rumi aina, ike mai la > ; ka nana pono aku o Tazana ia laua, ia wa i huki ino ka ai oia i ka lima o ke kanaka malihini, a hemo aku la '•a m.aiioko aku o ke keena inu rama,' a pau akii la ko i/ana ike liou ana ia laua. ' ' keia ka manawa mua loa i loaa aku ai ia Tazana ka ame na hooma'opopo ana. aia he mavi mea nana e hoo"i ai uo ka Lukaneia Genoi. a hui pu iho hoi me kona "K " ana. ua ike niua oia i ke kanaka malihini ma keu walii, ua lawa ia no ke kono ana mai iaia e haawi .':iia mau makaala pono ana no ke kulana f)ia;o maoli o aliikoa Palani. ! ! > ka ai lioi ia o ua o Tazana ahiki i ka maona ana. hele i !e mai ia no oia noloko o ke keena inu rama, aole ona,.ik*ē • i aku i ke aliikoa aiue kona kokoolua. nolaila he-e akii la a kau maluna o kona lio, me ka hoolalau wale ana aku ma na alanui o ke kulanakauhale, mamua o kona ukali '"loi ;ma aku mahope o ke alahele a na kōa i hele aku ai. ' 1 I azana hookahi wale no keia e hele nei, a oiai ua kuhii ]>ololei ia mai no ke alanui iaia nei, nolaila lie hana ialahi noua ka hopkolo ana mahopd ona koa. Aole i )oaa k.ia iaia ma keia huakai. a i kona. hoea ana aku no Aika, waiii kauhale ia e noho nui ia ana e na kanaka kalepa, '■' uo a loaa na koa iaia malaila. e hoolulu ana, no ka •niaiia ana mamua o ka hoomau ana aku i ka lakou 1 'akai. Ma keia wahi i loaa aku ai ka Lukanela Genoi iaia mena. •!. aole nae ke kanaka malihini, nolaila ke lilo la ka ike ana aku o Tazjina i ka malihini i kumu nona e hoohuoi kela la a Tazana ame na koa i hoea aku ai no kela ; 'i he la ia i hoea mai ai.na kanaka kalepa me ko lakou .'i kamelo. ame na waiwai kalepa no ke kuai ana aku ' na makeke, aoiai he mea malihini loa keia ia 1 azana, 'k.'»!' • koke iho la no kona manao. he mea maikai nona h""ka'ulua iki ana i kana huaka'i a kekahi la niai, i loaa ai iaia ka ike no na hana a na kanaka kalepa o kela • >uhi.

līe hookahi wale no hora ka hoomaha ana o.na koa, ua hooniau aku la lakou i ka nee ana imuā, a haule iho la o Tazana noho mahope, a iaia malōko o ka hokele. ninau aku la oia i ka ona o ka hokele, i kekahi mea kupono e lilo i inea nana e lawe hoomakaikai aku iaia i kela- kulanakauhale, a i maheleolelo no hoi no ke kokua ana mai. ma ka hoakaka ana i kana mau mea apau e makemake ai ke ninau aku. Ma kela la. ua kuai hou iho la o Tazana i lio nona. he lio oi ae keia o ka maikai, mamua o kona lio i kuai ai, ma kela j wahi ana o ka ukali pu na mai i na koa, a ma kona nina- | ninau pono ana aku. i ka inoa o ke kanaka nona kela lio i lilo mai iaia, hoikeia mai la o Sadena kona inoa, he alii no kekahi lahui Arabia, oloko o ka waonahele, ma ka hema loa aku o kela wahi. Ua hoohala nui ia kela la e Tazana ma ka makaikai ana, me kona kamaaina, a ma ka auwina la, ua kono okoa mai la ko ia nei kamaina e hoi laua ma kona home e ai ai, aole no hoi he hoole ana aku a Tazana i kona lokomaikai, aka haawi aku la oia i ka ae, a ia lakou e hele ana iwaena o ka nui o na kanaka kalepa ame ka lehulehu no hoi o na Arahia, ia wa i hoopa mai ai ke-kamaaina o Tazana ma kona lima me ka i ana niai: "E nana aku paha oe i kela kanaka malihini la." alaila kuhikuhi aku la ua kamaaina nei ia Tazana. mahope o kekahi kamelo. eia nae. ua nalo e aku la ke kanaka ana i makemake ai e loaa ka ike ia Tazana, ma kekahi aoao. a o ia kana o ka hoomau hou'ana mai: "Aole e kaia kahiko kela kanaka e ukali mau nei mahope 0 kakou. mai keia kakahiaka okoa mai nei 110 ahiki wale i keia manawa. Ma ka kakou mau wahi apau e hele ai, e ike mau ana au iaia. e hoomamao ana no nae mai ia kaua aku. heaha la hoi kana hana?" "L'a ike lihi aku la avi i kekahi kanaka, me ke palaka holu. a he lolewawae keokeo kona, o ke kanaka anei ia au i manao ai?" wahi a Tazana me kona piha ole me na manao pihoihoi. "() ua kanaka nei ia, a ua hoohuoi au. he hana kekahi a kela kanaka e liahai nei ia kaua. O ke ano maoli o na kanaka Arahia. aole o lakou hahai mahope o kekahi poe, aka no keia kanaka, e uhai mau mai ana oia ia kaua, a o kekal A ii mea ano e no hoi i keia kanaka, e hoao mau ana oia e palulu ae i kona helehelena, iko'u manawa e nana aku ai iaia, o ka mea oiaio ma ka'u koho, o kela kekahi-o na kanaka ino loa." "[na eia kela kanaka hookolo nei mahope o ko'u meheu, alaila e poho wale ana kona luhi," wahi a Tazana me ka minoaka ana iho. "He kanaka malihini loa au ma ko oukou aina nei, nolaila aole loa au i hana hewa aku i kekahi mea; a ina e loaa aku ana iaia ka ike, h'e mea okoa loa au, aole hoi o kona enemi, e hoopau ana oia i ka hahai ana ia kaua." "Malia j>aha. he manao powa me ka iloko.o kela kanaka, a ua kuhihewa oia, he kanaka waiwai oe. a pela oia 1 makemake ai e hookolo mahope ou, ahiki i kona ike ana o ka manawa kupono ia. o ka lele mai no ia maluna ou, no ka hooko ana i kona māu manao lapuwale.' "Ina j)ela, he hookahi no liana ma ko kaua aoao, o ia ke kakali malie aua ahiki i kona wa e hoao mai ai e hookau i kona mau lima maluna o kaua, o ka manawa ia e haawi aku ai i kekahi haawina a'o maikai loa maluna ona, e aa hou ole ai oia ; e hoohalua i ka j)oe malihini e kipa mai ana ma ko oukou wahi nei," me ka noke okoa ana ae o- Tazana i ka akaaka. I ka hoea ana aku no ka home kamaaina, hookipaia aku la o Tazana ame Sadena. me ko lakou nei hoohala ana he mau hora malaila. a i ka haalele ana iho o Sadena, ke alii 0 na Arabia o kona kulanakauhale,'kono mai la oia ia Tazana e hele makaikai aku no kona wahi, no ka mea, wahi ana, malāila e loaa nu ai na holoholona ahiu, a e pau ai ka makemake\hahai holoholona o Tazana. ina no kona makemake nui ia. * l ka haalele ana mai hoi o Sadena. a no ka laua nei hana ole, koi okoa aku la o Tazana i kona kamaaina e hele laua 1 ka holoho4o, a : oiai ua poeleele iho la i kela manawa, hookokoke aku la laua mawaho o na haleaina ame na hale inu kope. kahi e piha mau ia ana e na kanaka. la laua nei no nae e nanea ana i ka hele, lohe aku la laua i ka noke mai o na kānaka i ka uwa, mai ka puka mai o kekahi haleaina, o ke kumu o kela mau leo uwa, e nana ana na kanaka i ka hulahula o kekahi kaikamahine Arabia, nolaila hookokoke aku la laua nei mawaho o kela hale, a no ke ake o Tazana e ike i ka hulahula, koi okoa aku la oia i kona hoa e komo laua iloko. Ua hele oloko okela haleaina a piha i na kanaka, e puh:paka ana kekahi poe, a e inu kope ana no hoi kekahi poe; aol'e no nae o laua nei nana aku ia lakou, aka hele loa aku la laua nei a loaa he mau noho kaawale iwaena o kela keena, he wahi nae kela e kokoke loa aku ana i ka poe hookani pahu, me ka nui pu o ka hanakuli, aole nae e hiki ia laua nei ke alo ae, o kahi kaawale iho la no ia maloko o kela hale. lle kaikamahine Arabia huapala ka mea e hulahula ana, a i kona ike ana mai ia Tazana, a o ka maemae iho paha hoi o ko ia nei lole, a me ka oluolu pu o kona ano, ke nana ; a mai, ua hookoke mai la ka hulahuīa ana a ua kaikamahine nei a pili ana ma ka aoao o Tazana, alaila kiola mai la i koiia hainaka maluna o ka j)oohiwi o ke kanaka malihini, me ka haawi ana aku no hoi o Tazana he.hapalua, no ka mea he rula mau ia no ka poe hulahula, e pono .e haawiia aku he wahi makana, mai ke kanaka aku e hookauia mai ana ka hainaka maluna o kona poohiwi. O ka noke hoi ia o kela kaikamahine ahiki i ka hoomaha ana, ia wa i.ku mai ai he kaikamahine.'okoa aku, eia nae, ma ka hoi ana āku o ke kaikamahiiie mua e hoomaha, ua ike aku la ke kokoolua o Tazana, i ua kaikamahine nei ma kahi e kokoke ana i',-lqv e kamailio pu ana me elua mau kanaka Arabiaf t kinohi, aole no i komo mai na manao hoohuoi iloko o ke kamaaina, no ka hana- a kela mau kanaka. aka iaia no nae e h'oomau aku ana i kana nana ana, ike aku la oia i ke kuhikuhi ana mai o ka manamanalima o kekahi o'ū'a mau kanaka nei, ma kahi e noho ana o Tazana, hoorfianao iho la keia he hana ano nui ka kela mau kanaka i makeinake ai, aole no nae i loihi ia ku ana iho a laua, hemo aku la no ia iwaho, a nalowale aku la iloko o ka pouli.' O ka hele hoi ia a liiki hou mai i ka wa e hulahula ai o ke kaikamahine mua loa, ua hookokoke mai-la no o'ia ma kahi a Tazana e noho aku ana. a e haawi mau mai ana hoi oia i kana minoaka ana i keia kanaka malihini; me ka hoalaia ana aku o na manao lili iloko o na kanaka opio Arabia. e hooha'i aku ana maluna o kela kaikamahine hulahula. Oiai no e noke ana i ka hulahula, me ka haa ana i o a ia nei, ua kiola hou mai la no ua kaikamahine nei i kona hainaka, maluna o ka poohiwi o Tazana, me ka nanao ana iho 110 hoi o ke kanaka opio he hapalua iloko o kona pakeke, a haawi aku la i ke kaikamahine hulahula, me koha hoikeike ole aku hoi ma kekahi aiio, no ke komohia ana o ka hoohihi iloko ona, no ua kaikamahine nei. Oiai nae ke kaikamahine Arabia hulahula, e hookomo atia i ka.na makana iloko o ka pu o kona lauoho, elike me ka mea maa i ka pōe hulahula, ua kulou mai la oia imua. a kamailio mai la i keia mau olelo: "Aia he elua mau kanaka e hoohalua nei i kou ola; ua kauoha mai nei kela mau kanaka ia'u. e alakai aku ia oe imua o laua ma kekahi wahi pouliiUi, a ua haawi aku au i ko'u ae, aka niamuli o kau mau inakana i haawi mai nei ia'.u i keia po. ke hoole loa nei au i ka hooko ana i ko laua manao lapuwale, o ka'u wale no e kauoha aku nei ia oe, e haalele koke iho ialoko nei okeia keena. -i ka wa pono. mamua o ko laua hookau ana mai i ka poino inaluna ou." Haawi aku la o Tazana i kana hoomaikai ana i ke kaika-

niahine hulahula. ine ka lu)uia pu ana aku, ua hiki no iaia ke makaala nynia hoomau aku la no kelakaikamahine i ka hulahula ana, a i kona wa i hoomaha ai, nalo aku la no oia. 110 kahi i hookaawaleia no na kaikamahine hulahula, aole nae o Tazana i haalele iho i kona wahi e noho ana, no ka mea aole he maka'u iloko ona. no ka poe e hoohalua, niai ana i kona ola. ! No ka hapalua hora mahope mai, aole he mau me ano e i ikeia. ke noke la no na kaikamahine liulahula i ka lakou hana, a ke noho aku la no hoi ka lfehulehu nana ia lakou, a oiai e hauoli ana i ka poe hulahula, koino mai la kekahi kanaka Arabia kino nui. a ku iho la ma ka aoao o Tazana. me ka noke ana i ke kamailio i kekahi mau olelo kupono ole 110 ia nei. aole nae he maopopo aku ia Tazana, oiai e kama- ! ilio ana kela kanaka ma kana olelo inakuahine, a i ka lohe ' ana o ke alakai o Tazana i na olelo a keia Arabia, kamailio aku la i kana malihini i ka i ana aku: "Ke kamailio nei keia kanaka. i na olelo mikai ole 11011, a ma ka'u hoolohe aku nei i kana mau olelo, me he mea la, ua lokahi ka hapanui g ka poe maloko nei o keia wahi, e hookau mai i-kekahi poino maluna ou, a o keia ke kanaka nana e hoala ae i ka haunaele. O ka'u e nonoi aku nei ia oe, e i haalele koke kaua i keia wahi. niamua o ka hoea ana mai 0 ka pilikia." ; "E ninau aku oe i keia kanaka. h'eaha kona makemake."" wahi a Tazana, ka minoaka ma kona mau papalina. "He mea makehewa wale 110 ka ninau ana aku iaia, no ka mea o kana i olelo mua mai nei. ua hoonaukiuki loa cya ia oe, no kou lilo i mea pahele i ka noonoo o kela kaikamahine, he ipo ka kela kaikamahine nana." "E kamailio aku oe iaia, aole loa he wahi noonoo iloko o'u no kela kaikamahine. a no kekahi mau kaikamahine e ' aku paha i hulahula iho nei. aka ua hana wale aku 110 au 1 1-ea mea a'u i manao ai. o kekahi ia o na hana knpono loa ma ko'u aoao. 110 ka panai ana aku i na manao mahalo no ke ano o ka hulahula ana a kela kaikamahine. K kauoha aku iaia e noho malie. a e hele. hoi a noho 'ma kahi kaawale, me ka hoouluhua hou ole mai, no ka mea aole he wahi manao hoopilikia iki iloko o'u no kekahi mea maloko nei o keia hale." j Kamailio aku la ke aiakai o Tazana i ke kanaka Arabia , i na mea a Tazana i hoike aku ai iaia, aka ua hooi loa ia aku i ka piena o ua kanaka Arabia nei. a i ka hoi hou ana mai j o ke alakai, i aku la ia Tazana: ! "Olelo mai 'nei kela kanaka, ia oe, he keiki na ka ilio, aole i o ia wale no, aka he keko ka kpu makuahine, a o oe kekahi j kanaka hoopunipuni loa. I Ua lohe mai ka nui o na kanaka e noho ana maloko i na ! olelo e.kamailio ia ana mawaena o na kanaka Arabia, no- ! laila ua noke okoa ae la lakou i ka akaaka. a ma ko lakou ano, aole e hoohewahewa ke ikeia aku, aia lakou mahope o kela kanaka Arabia hooulu hakaka. No kela noke hoi o na kanaka i ka akaaka, a hui pu iho me kona lohe pono ana aku i na olelo kuamuamu a ke kanaka Arabia iaia. ku malie ae la o Tazana iluna, aole nae me ka piha i ka huhu, aka me ka minoaka ma kōna mau papalina, a me kona hoike ole ae i kekahi hioha o kana mea e hana aku ai, he hu ana no ka makaui, loaa pono aku la-ka papa auwae o ke kanaka Arabia i ka puupuu peku lioki a Tazana, uwoki oe e kaanini ana ke alo iluna. I ka manawa hoi i hina aku ai ke kanaka Arabia ilalo. o ke inanawa no ia i ikeia aku ai ka holo ana mai o kekahi puulu kanaka maiwaho mai, me he mea la, e kakali wale ana no lakou, o ka ulu ae he haunaele, ia wa e komo mai ai no ke alu ana maluna o ke kanak'a a lakou i makemake ole ! ai » I ua poe kanaka nei i komo mai ai, e kahea okoa ana kekahi poe o lakou me keia mau olelo: "E pepehi aku i ka hoomaloka! E pepehi aku i ka ilio a ke kanaka Kristiano," me ko lakou holo pololei ana mai no kahi a Tazana e*ku aku ana. Ō na kanaka Arabia kino ikaika keia e noho ana maloko o ka haleaina, ua ku like ae la lakou iluna, a nee mai la imua 110 ka hoopoino ana ia Tazana, aole no nae ia he mea nona e hopo iho ai. aka me kona mau lima a elua, i hopu aku ai oia i ka poe kokoke inai iaia, a noke aku lgi i ka pepehi me ka weliweli. O ke kanaka e loaa aku ana i ka puupuu, he hookahi mea loaa iaia, o ia 110 ka waiho malie ana iluna o ka papahele, a ke loaa aku no hoi i ka lua o kona lima, he hookahi ka waiho inakaki ana, a oiai nae he nui na kanaka e alu mai ana iaia, ua hooke loa ia aku la ua o Taaanz a komo loa iloko o ka hale. Aia no kona alakai ma kbna aoao kahi i ku ai, me ka haawi ana mai i kana mau kokua ana iaia nei e paio j ana hoi me kana pahi, a e ole nae ia, loaa ia Tazana he 1 manawa nui e hakaka aku ai me kekahi poe, a kaawale hoi kona kokoolua ma kekahi aoao, e ku-e aku ai i nakanaka. . . Ua lako no na kanaka Arabia me na pahi ame na pu, eia | nae, mamuli o ka hele oloko o ka ruini a- piha.i na kanaka, aole e hiki ia lakou ke ki i ka pu panapana, o ku hewa aku j auanei kekahi o lakou. ma ia ano, ūa kokua nui loa ia aku o Tazana. No ka manawa pokole wale no nae ka hiki ana ia Tazana ke .ku aku a paio me kela puulu ine ka holopono. | a oiai e nee mau mai ana lakou imua, a ke kanao'a mai la hoi ka lakou mau pahikaua imua o kona alo, hopu aku la | oia i kekahi Arabia. a kukulu ae la mamua o kona alo, me | kōna 'emi mau ana mai nae ihope, 110 kahi o ka puka ma|vhope. e komo aku ai i ke keena i hookaawaleia no na kaikamahine hulahula. O ka nee malie hoi ia o Tazana ahiki i ke ku ana ma kalii o ka puka. ia wa i hapai okoa ae ai oia i ke kanaka Arabia iluna. a kiola mai.la iloko o ka puulu kanaka, o kona komo aku la no ia maloko o ka puka, me ka ukali ana ! aku o kona kokoohia mahope ona. Aia na kaikamahine hulahula ke puhee la mailoko aku 0 ke keena nui mahope o ka hale noluna o ko lakou mau keena, nolaila 'awiwi aku la laua nei no kahi o ke alapii e moe mai ana, o ka mea apiki nae, ua oilr koke ae la he elua mau kino kanaka, mailalo ae o ke alapii, a hoomaka mai la kekahi o Hlua e ki i kana pu panapana, a oiai aole o Tazana 1 maka'u ia mea he make, huli hope mai la oia 110 kahi a na ! kanaka elua e ku ana, a hopu aku la i kekahi o laua, a pa-ki! iho la iluna x> ka papahele, a no kona kokoolua hoi, ua ku mai la oia i ka pahi a ke alakai o Ta/.ana, a waiho aku la iluna o ka papahele. Akahi a manao ko laua nei palekana, ua loaa na pahi ia laua, nolaila aole a laua nei holo hou ana aku. aka e ku 110 laua ma kela whi, a e hoao hoi e paio hou mai me na enemi. la laua nei no nae e kakali ana, o ka hoea mai o na kanaka, paa ana no ka lima o Tazana i ka hopuia e kela kaikamahine hulahula, ana i haawi makana aku ai me ke elala, mekaianainai: "Ua ike au i ko'olua pilikia, pela au i holo okoa mai la e haawi aku i ka'u mau kokua ana. nolaila e hele mai olua 110 ko'u rumi, mamua o ka hoea ana mai o kela poe kanaka." "Ke manao nei au, o keia ka leo o ke ola 110 kaua e kuu hoa," i'pane mai ai o Tazana i kona alakai. "Ina no kaua e noho ana nia keia wahi. e halawai ana no kaua me na haawina kiipilikii, a ina no hoi kaua e hoi aku ana noloko o ka rumi o keia kaikamahine. e hoea ae ana no kela poe kanaka malaila. aka malia he oi loa ak.u ka pono no kaua e ae aku i ke noi a keia kaikamahine." Ua haawi mai la "ke alakai i kona ae. ia wa i huli aku ai ke kaikamahine hulahula pii noluna o ke alapii. me ko laua nei ukali aku hoi mahope ona. Hele no hoi lakou a hoea 110 ka hale maluna, ke lohē okoa mai la lakou i ka nunui o na leo hauwalaau o na kanaka. e noke ana i ka huli ia ne' i'oko o ka r>a malalo. "Aole he loihi o ka manawa i koe, e hoea mai no ke'a poe kanaka ma ko'u rumi. a o ko olua loaa no ia. īTe keu aku oe a ke kanaka ikaika nui wale, aole nae e hiki i ka ika-

ika o ke kanaka hookahi kc l<u ak.u imuaw kela helupa nui, e ka'u wale no i makemake ai, o'ia ieo Olua lele ana mailuna aku nei o ka puka aniani o kuu hale, a haule iwaho o ke alanui, pela wale no olua e j>akele ai, aole hoi e loaa i kela poe kanaka ino. Ia lakou auanei e hoaa ai no ko olua wahi i nalowale ai. aia olua i ka Uokele kahi i noho ai me ka palekana." i hoakaka mai ai ke kaikamahine hulahula i kona manao. • * la lakou nei 110 nae e ku ana ma ke poo o ke alapii, kē lolie mai la o Tazana' i ka haluku o na kapuai wawae he nui e kokoke aku ana i ka wawae o ke alapii, a i kela poe kanaka i ike mai ai, i ka waiho aku he elua o lakou ua eha, ua liolo pololei mai la kekahi poe iluua o ke alapii, e ku aku ana nae o Tazana me ka makaukau, he hookahi no ia hahau ana mai me kana pahikaua. walawala pa-hu ana ia kanaka noluna o ka honua. 1 ka ike ana mai hoi o ka nui aku o na kanaka i kela poino i loaa i ko lakou hoa, akahi no lakou a hoomanao ilio, ua lako ka kela kanaka malihini me ka pahikaua, ua hoopiha loa ia aku lakou i ka maka'u, a hoomaka mai la e hoi hou ilalo, mamuli nae o ke kahiko o na anuu o ke alapii, ua haki iho la ke alapii, o ka pau nui no ia i ka helelei ilalo, a koe aku la o Tazana ame kona mau hoa ma ka papahele elua. hoi koke kakou noloko o ko'u rumi i keia manawa, no ka mea ua hiki no i kela poe kanaka ke pii ae ma kekahi alapii okoa, a mailaila mai e komo ae ai maloko o kekahi rumi okoa, o ka hoea mai no ia.no ko'u rumi nei me ka maalahi loa." Komo i'o aku la lakou nei noloko o ka rumi o ke kaikamahine hulahula, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, i lohe aku ai ke alakai o Tazana i na leo hooho o ka poe e holoholo ana malalo, me ka hoike ana aku ia Tazana, aia kela poe lamaka ke makaala mai la malalo o na pukaauiani, me ka makaukau e hookau mai i ka make maluna o laua, ina e hoao ana e mahuka aku ma na puka aniani o na rumi o na kaikamahine hulahula. "Aole he manaolana 110 ko kakou palekana," i hoi»ho mai ai ke kaikamahine hulahula. me kona hele a piha i ka haalulu. "Ina e loaa aku ana ka ike i kela poe kanaka, owau ka mea nana i kokua aku ia olua. alaila e pepehi mai ana Ikou ia'u a make." No ka pono o kela mau hoa kanaka, akahi no <? Tazana a ike iho i ke ano kaumaha o kona noonoo, iiia oia hookahi wale iho no, he hana lealea loa nona ka paio ana me kela poe, ua hiki loa iaia ke lelele aku iwaenakonu o na kanaka e puuluulu ae ana malalo a hoopuehu aku ia lakou me ho puahiohio la, elike me ka hiki ana i ka liona ke hoopuehu aku i na holoholona liilii, aka no kela mau mea nae, he pono iaia ke hoao e hoopakele ae i ko laua mau ctla, mai ka hoopoinoia mai e na kanaka Arabia. Kiei aku la o Tazana ma ka puka aniani, aole ona ike aku i na kanaka, aka nae, aole oia i hoohewahewa, no ka hoea mai o kela poe malalo pono ae o ka puka aniani i ka manawa pokole loa, no ka mea ke lohe okoa aku 1a oia i ka haluku o na kapuai wawae o na kanaka ma ke alapii o kekahi rumi okoa aku e pili kokoke mai ana i keia rumi a lakou e-noho ana. P.like me ka olapa ana ae a ka uwila, pela iho 1a 110 i oili koke mai ai kekahi noonoo iloko o Tazana, o ko:ia pii ae la 110 ia a ku ma ka paepae o ka puka aniani, a ku pololei ae la mawaho mai, aia hoi kona mau lima wikani ke haha In iluna o kaupoku, a i kona ike ana, aole he kiekie loa o ka*r-" poku o ka hale, kahea aku la oia i ke kaikamahine hulahula e hele mai, a i ka wa i ku mai ai o ua kaikamahine nei ma ka puka aniani, lalau iho la iaia a hookau ae la maluna 0 kona poohiwi, me ke kauoha ana aku e pii oia a kau maluua o kaupoku ,o ka hale, me ka i pu ana aku: "E kakali malie oe maluna nei o kaupoku o ka hale, ahity 1 kuu hapai ana aku ia Abadula (ka inoa keia o kona ala'kai), a e hiki ana ia'u k<? hoohoka aku i kela poe kanaka, e ku iho ai lakou i ka hoaa. He hana maalahi ia Tazana ka hapai ana aku ia Abadula a kau ana iluna o kaupoku o ka hale, a ia lakou no hoi a kau ana iluna, ku afia no na kanaka māwaho o ka puka, me ka noke ana mai i-ka wawahi i ke pani, a hoea ae la hoi kekhi poe malalo pono mai o ka puka aniani, me ka manao ina no ka lele aku o kekahi inea mai leela puka aniani aku e make loa ana ia lakou. MOKUNA VIII. Hoihoi o Tazana i ke Keiki i Kona Makuakane. Aole i loihi kela wawahi ana mai a na kanaka i ke panipuka, komo nui mai la iloko o ka rumi, me noke ana i ka liuli ma na wahi apau, a no ka loaa ole o na kanaka eliia a lakou i noke mai ai i ka huli, noke okoa aku la i ka nuku i ka poe malalo o ka puka aniani, no ko lakou makaala ole. 110 ka mea, ua pakele ka lakou mau pio, a ua ku hoi lakou i kahi o ka hoaa. O na olelo e kamailioia la e ka poe maluna aku o ka hale ame ka poe malalo mai o ke alanui, o ka Abadula ia e noke aku ana i ka hoike ia Tazana. oia hoi o ka pane a kn poe mawalio mai, e hooili mai ana i na ahewa ana i ka poe inawalio maij e hooili mai ana i na ahewa ana i ka poe maluna, me ka olelo okoa ana mai i ka maka'u o keia poe, pela i hookau aku ai i na ahewa ana i ka poe, malalo inai, a o ia ka Abadula o ka olelo ana ae, ina e hoomau ana kela poe i ka hoopaapaa ana, alaila e hoea maoli mai ana i ko lakou wa e hakaka ai mawaena o lakou iho. Ke uoho malie loa la o Tazana ame kona mau hoa maluna o kaupoku o ka liale, a i ka wa i pau aku ai na kanaka i ka lioi nolalo, a waiho ilio la ka rumi o ke kaikamahine hulahula, aole he mea hookahi maloko, akahi 110 a loaa he manawa no Tazana e kamailio mai ai i ka pane ana mai i ke kaikamahine opio: "Ke hoomaikai aku nei au ia oe, no kou hoopakele atta mai ia'u ame ko'u hoa nei, mai kela poe kanaka mai," wahi ana me ka lalau ana mai i ka lima o ke kaikamahine. ( Mai mahalo mai oe e ke kanaka malihini ia'u, healia auanei k'u wahi mau mea i hana aku ai nou? Ooe ka'u e hoomaikai aku ai e pono ai, no kou hoopakele ana mai ia'u. Ua mahalo īiiaoli no au i kou ano, ua kaokoa loa ae ia mai ka nui mai o na kairaka malihini i hoea mai 110 keia wahi. Ma kau kamailio ana,'aole he wahi manao maikai ole iloko ou, a ma ke ano hoi o kau haawi ana mai i ke dala ia'u, ua hoike okoa mai oe i kou kulana keonimana oiaio." "Heaha kau mea i manao ai e hana aku?" i ninau mai ai o Tazana i ua kaikamahine nei. w Mamuli o na pilikia i ala mai i keia po. ke kanalua loa nei au no kou palekana, ke hoi hou aku ma kela hana i maa ia oe, a elike me ka loihi 0 kou nolio ana ma keia kulanakauhale, pela no ke kau mau mai o na hoopolululli ana o ka poino maluna o kou poo." "Ina e oili mai ka la ma ke kakahiaka o ka la apopo, e hoopoinaia no na mea maikai ole apau i ikeia e kakou ma keia ao," i pane mai ai ke kaikamahine opio. "O ko'u noho ana ma keia kulanakauhale, o ko'u komo ana ma ka haua hulahula. aole ia mamuli o ko'u makemake ponoi iho, akahe uiea au i noho pio aku malalo o kekahi'.' "He pio i'o anei oe?" wahi a Tazana, me kona piha loa me ke kahaha. "Ae, he pio au, a o ka inoa pololei loa paha e kapaia niai no'u. he kauwa. C)iai au e noho ana ma ka home o ko'u mau makua, ua hoea ae la kekahi poe powa. aihue mai la ia'u. me ko lakou lawe ana mai ia'u no keia kulanakauhale, a kuai hoolilo aku la i ke kanaka Arabi, nona keia haleaina. Ua aneane e piha ka elua makahiki o ko'u noho kauwa ana ma'alo o keia kanaka, a iloko okela manawa, aole au i ike 1 ko'u Ihuikanaka ponoi, aia lakou ma ka hema loa aku nei o keia wahi. a aole 110 o lakou hele mai ianei, e hiki ai ia'u ke ike aku ia lakou." (Aole i paii)