Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 26, 28 June 1918 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

Me ka huohakalia liou ole ilio. ua alakai pololei mai la ka Hkahj a e iioho. aku ana, aia lioi ilihia ke hjalii ni,a,lpko o kela keena ; n.ui. ;Q; -Mcigarita me Oto Beriana imua o kp v KJunalii\V^l,iiiie.,V aioleta, ia manawa ua U'i nei o Rokenekai J kamailio aku ai: ; ke kaikam(ihincalii. hoi. o nei, W e l> all ia'u. aine ka iini hoi a ,kou puuw.ai, pela np au e hooko aku nei, ma Iva Jioolauna ana aku imua ou ia kekahi p na hoaloha o kuu ,Ha.\v.jla, a p kekalii hoi o ko niaua aliikoa puuwai koa a .hopo 'p]c- E lawe aku oe iaia i hoaloha pilipa.a loa nou, a i hoa pu;hoi i na inea ame na hauoli o keia ola ana," alaila huli 'mai la ; f)ia imua o Oto Beriana a pane ae la: ;.-*. ;"E ka naita opio. e kala mai ee ia'u, 110 ka lawe ana ae i kekalj.i .hana.,nui a ko'iko'i iloko o ko-u lima, me ko- kaua kukakuka mua ole. e alana aku ia oe iho imua o ke kaikamahinealii o ke aupuni a'u e olelo ae nei, he aina ia a kakou i noho makua ole ai, liOokahi 110 makua,, 0 ko kakou pili ana kekahi i kekahi, ma ke ano he mau hoaloha. , "'Elike me ka'u i -liooia aku nei imua o ke Kamaliiwah'ine \'aiolcta. he hoaloha oe nona, pela hoi au e makemake nei e.lawe niai oe iaia i hoaloha pilipaa nou, a na ka mak.e wale 110 e hookaawale ae i ko olua pili aloha ana, a o na mea aku i koe, 110 olua ia kuleana e'kukakuka mawaena o olua iho." I hakalia.no a pau-kela mau hoakaka a ka U'i"Magarita, 0 ka hoomaka mai la no ia o V io!eta e kamailio: • "He ir.au malihini kaua a elua e Sa Naita, aole hoi e hihi, ua liewa mua kuu waha. i ka hoike aua aku i ko'u manao imua o ko oukou haku wahine nei, oia ka mea nana e haawi mai i kane na'u, nolaila ua hooko mai nei oia i kuu makemake iloko o ka manawa pokole loa, o ka'u . wale 110 e kamailio ae ai imua ou„ ina aia iloko ou ka makemake e hooko mai i ka makemake o ko haku wahine, alaila aole a'u mea hou aku e hoohalahala ai, koe wale no ka lawe ana inai ia oe i hoapili no'u, a e hookipa mai hoi i kou aloha ' iloko o kuu puuwai." lle mea keia a Oto Beriana i moeuhane mua ole ai, pela iho la na haawina laki ame ka pomaikai e loaa.ana iaia, eia ka e liapaiia ae ana oia a kau i ka hanohano loa* ma ka Hlo ana aku i kane na kekahi kaikamahinealii. nolaila. me ka puuwai-i hoopihaia me.ka olioli, me kona helejielena hoi e hoike okoa aku ana i ka ulumahiehie, lalau aku .la oia i ka lima o k,e kaikamahinealii, me ka puana ana ae i keia mau ulelo pane ma kona apao : • "E ke Kamaliiwahine Vaioleta o ke aupuni o. Hunegaria nei. he mea.na'u e ho(jmaikai ae ai i na Mana Lani, no keia hi 11,1 ohan 9 ki 1 _akij a loa i lpaa ia'u, ma o kou ae ana mai me :ka puuwai niaemae e hookipa aku j ko'u aloha, a.i hooia ,111 a ko'u aoao, no ke kulike o ka pana ana a ko kaua puuwai, pela au e ,hopu. nei.,i...kou lima,'' alaila hopu okoa mai. la ke Kamaliiwahine \ r aipleta i ka a-i o ka mea i haawiia aku la i kane naiia, a honi.mai. la me ka i pu ana.mai no hoi: . "Ke hoopaa nei ia kaua iho imua o keia mau hpike, ua laa kaua na, kaua pakahi, nolaila mai keia wa aku, e ma- * nao iho oe, tta laa au'nau, a pela hoi oe na'u, a na ke Akiui 110 auanei e. kokua mai ia .kaua." , . Alakai aku ia o Oto Beriana i ke Kamaliiwahine Vaiolet;a noluna o kekahi noho, me kona noho pu ana iho 110 hoi ma a o.iai e hopla'i ana ua mau opip nei, iloko .0 ko Jaua kulana, uiumahieh.ie, ia manawa i hoomaka h'ou mai ai ka U'i IVJāgarita-c kamailio: .. . ...... "He iiani hpi ia,. ua hokoia ae la keia makemake pu, o ka'u wale no e hoolana aku nei i kou manao, e hoōmakāukau ia oe t ihp i. keia wa, ,110 ka ike .ana aku i kou-kaikuuane alii, ka niea 1 nianaoia ua make oia nialoko o na ululaau. "He niea oiaio loa, ua halawai kou kaikunane me kā make, a iua palia o-ka poe ana i hoolilo.uiai ai i mau enemi ino loa nona, a he'poe puuwai eleele, ina ua nele kou ike anā iaia, iioic,nae pela, ua pulamaia oia me ka hiipoi'ia'me.iia manao a e.hoea mai ana 110 i ka manawa e lolie piha ai oe i o ke *mq i lialaw.ai ai kou kaikunane me. na poino," alaiia kauoha aku ia ua o Magarita ia Hawila, e hele aku e kii i ke Keikialii Manno, a lawe mai 110 ka ike ana aku 0 kona kaikuahine iaia. Mc ka hoohakalia ole ilio, ua haalele koke iho la o Hawila ialoko p ke keeua hookipa, £ hele aku la 110 ke kii ana i ke Keikialii J\larino, a he iiapaha hoi a paha kela kakali aua aku a kona mau hoa iaia, ua liuli hoi mai la ua 0 Hawila, a e ukali mai ana hoi mahope ona ke Keikialii Marino, e kuikuilima pu Aiia, flie Rose, ike kauwa wahine a ka U'i Magarita, nana i kumaleaia i kona liaku, elike noJioi me ka kaua i ike ai ma ka nee ana mai nei o keia moolelo. , _ _ I ka manawa i komo mai ai o liawila me ke keikialii iloko o ke keena hookipa, ua ku like ae la ; na apau ilui# aka no k.e Kamaliiwahine Vaioleta nae, i kona manawa i ike mai ai ■: kona kaiku'nane, ua hiki ole iaia ke ku aku ma kahi hookahi, a i ole, kakali aku .paha a loaa he aeia mai iaia mai ia Magarita mai ho ka ike ana i kona kaikunane.'aka hele okoa mai Ia np oia, a apo aku la ma ka a-i o ke Keikialii Mārino, a hoopiaka iho'la e uwe, aole me ka naau walania p ke. aka iUe na- waimaka o ka hauoli, no kona halawai hōu ana nie koila kaikunane aloha. ' , Ona haawina i loaa aku i ke Kamaliiwahine Vaioleta, o na haawina hookahi 110 ia .i kau aku maluna o konā kaikunane, a he manawa ia no laua e lulumi la iloko o na kipona a ke aloha. e hoopulu eloelo ana hoi i ko laua mau papalina, , () ka-puili aloīia hoi ia o na alii opio ahiki i ka maalili ana u J:o laua mau lioonoo, i« wa i holoi ae hi laua i ha knlu waimaka mai n.i lihil'h.i ae, a kaa mai la ke kamailio mua ana ma ka aoao o ke l\eikialii Marino i ka pane āna mai • ' l'a lieoknhaha loa ia mai kuu manao, me ka puiw.\ hoi i \<v.. haīawai ana ,me oe e kuu kaikuahine maloko nei 0 keiei wahi. āo ia ka'u-e niuau aku nei: "Pehea oe i hoea mai ai ma kahi.i nolw ai ua anela o ka maemae?' "He ōiaio, ūa hookahahaia aku kou manao e kuu iiaku kaikuiiaiie, aka no ka pane ana aku tiae i kau ninau, aole he niea V t ajE. tia»a.i alakaf mai ia'u, a loaa ia kaua keia luii hou i-ua, ua ka anela no ia' o ke- eja ka mā kahi a u J :nan.ao ai e liookau aku i kekahi liana hoppilikia. a hoopoino, mu o na manao uluhia o ka lokoino, aiaJNoi e oili mai an% kekahi hefpena a'u e hiki ōle iho ai ke kaohi mai, i ka haawi ana ae i k au ma\i hoof?iaikai ana i na lani." . ,"IJc inea piaio kau e.kuu hoaloha ; i kamaiho niai 4a.iniua o kpu kaikunane na ka anela eleele o ka. po i alakai ia oe a_konn> ana iloko-o ka Edena nani. kahi a u e olelo.ae ai, maanei e loaa ia kaua a elua ka maha, ?Ina kekahi mau««iea e hnnoUikiaia ai kou noonoo," i pane mai ai.ka U'ūMafarit2.. "O'ka home a'u i luakaha ai ho kekahi mau la lehulehu,- 1 waiea ai hoi me he home ponoi la nou, aole ia o ko'u l?,pme, wāl§- -up ona hookipa lokomaikai ana aka ]>oe 1 l:uU-ana i keia kakela. i loaa ai ia'u ka hanohano o ka hookipa pu ana niai ia oe ame kou māu hoa maloko nei o keia liome uona ka inoa o ke Kakela Melodiaua.

<4 Ua lioopuniia na aōao'apau o keia na ea oluolu waianuhea, aka nianao e kamawae ole..iho, ai. Ua lako ia mc na kau.wa walune i makaukau mau e hoolohe mai i koii nuiu makeniake apau. nolaila aole au mau naea e hopphoj)o iho ai, aka e loaa ana jio ia oe na mahalo piha' ana, elike paha me kou home ponoi, ina e joihi iho ana kau kilphi pono ana i na mea apau e hanaia a)<u ana noil, rua keia kakela.. . "Elike-no hoi me kou alakaiia ana mai e na auela eleele o ke kuhiliewa, a hoea oe no keia home kakpla i ka- iuiu, pela iho la no au i lilo ai he pio na ia anela. : hookahi, a o ke kumu nui-iio hoi-.o ko'u hoea ana mai no keia home kuahiwi. eia ka he alahele ia e ha.lawai -pu ai kaua,,ie kuu pokii., Aole no hoi au i moeuhane mua, mailoko mai-p kekahi hoouka kaua hahana loa e hui hou ana kaua, ao ia fet'u.e haawi : ae uei ina lioomaikai ana i na lani, no keia hui pu ana o kaua he alo 'a he alo. ji "'O na njea o ka wa i hala, e hoojiQina ,loa, l aku kaua. a e kikoo aku hoi i na mea omua aku nei,jse ka lana o ka.numao, o'na haawina wale.no o ka liauoli ke ha,l|iwai mai ana me kaua, a -ua luula aku la hoi na la o ka ame .ua popi iuia. ke olino mai nei na la o ka malia, ka hauoli ame na pomaikai he nui.- • ( f - . kuu pokii kaikual'.ine aloha, e aku aua au imua ou i keia leele e ku nei ma kuu aoao," me ke kunou .ana', ae imua o Rose,-ke kauwa wahine a ka U'i Magarita, a hoomau hou aku la ike kamailio ana: 3 . ''O.keia lerle e ku pu nei me a'u. ua,)awe mai au iaia i hoa pili no'.ū no keia inua aku, amaka la e hooliloia.ai ; tia haku opio o keia kakela i : hookahi, ualpaa kuu manao ia nianawa hookahi no au e lawe mai ai iaia,j wahine mare na'u.

"He inea oiaio, ua alako iā mai au i|pko o ko'u mau inanao uluahewa o ka hoohihi, no ka wahine .pahaohao oloko 0 na ululaau o Urania nei, a oiai lioi, hoohoka ia mai ko'u mau manaolana apau, no kona lilo mai i kokoolua no'u ma keia noho honua ana, ke lawe mai nei au ,i kana kauwa,; ma kona rtiakalua; a e hoolauna aku āna an iaia, ma ke kou kaikoeke aku .ana ia o keia mua aku, kapa mai hoi'oe iaia he kaikuaana nou ,elike me ko'u lilo ana i mua nou ma ka hanau ana. , "O ka inoa o ka mea a'u i la\ve ma ; i la i wahine hoopalau na'u, oia o Rose, kekahi o na pua aa;l?i iwaena o ke pua, nolaila ua like loa oe me ia, ma<-.ka lilo ana o ko'olua mau inoa, he mau inoa no na pua aala t pnaona." , Ma keia wahi e ka makamaka heluhelu, ke ike ae la kaua 1 ka. lawe ana mai o ke Keikialii Marinp ia Rose i wahine hoopalau i)an<i. a pela hoi me ka lilo ana alfu o ke'Kamaliiwahine Vaioleta i wahine hoopalau na Oto Beriana, ka mea a lakou apau i mahu'i ole ai, pela iho la ke ano e aku ai o ka lakou mau kane, ame iia wahine, aka nae, o ke alakai ana iho la no ia'o ko lakou mau hoku. Aolehoi he plelo ana np Hawila ame Magarita, pela hoi o Malavalia me ka Lede Peresila, o na lehua mua, i 110 ia a paa, aohe kau e m.akili ai, nolaila ua kuponp iho la ke ano 0 kela anaina, ua loaa ke kokoolua p kela ame keia, he hookahi inea nana aku, 0 ka nee ana.o ke au o ka manawa. I .ke kuu ana iho hoi o na olelo hoolauna a ke kaikunane i kana walune,hoōpalau imua o kona kaikuahine, ia wa i pane aku ai ke Kama.liiwahine Vaioleta, i ana aku: ,'*E ka lede opio iiona ka.inoa i kulike aku me kekahi o .na pua nani o na kihapai," wahi . a ua o'Vaioleta, me ka lalau ana aku i ka lima o Rose, a i.hōu aku la: "Ēlike me ka olua 1 hooholo ai, e hoolilo ia olua iho iloko o ke apo o ka mare, ke uei au i ka'u.mau hoomaikai ana he mii ia oe, a ia olua hoi a elua. a k.e lawe mai nei au ia oe he kaikuaana no'u, me na manao liauoli loa, a ke hooia aku nei.au imua pu, mai keia manawa aku, e makia paa ia iloko o kaua pakahi na manao makee o ka nolio alpha ana. o ke kaikaina i f ke kaikuaana, a na ka make wale 110 e mawehe ae ia noho ahWia ana "o kaua.' . ' "E nana mai oe'ia'u ma ke ano he muli pōkii nou, p?la lioi au .e nana aku ai ia oe he kaikuaana no'u, elike me ka i\lo ana o kuu kaikunane i mua no'u. Nou ka leo hoolohe aku a% a no'u hoi. ka makemalee. e. hooko mai. oe, pela iho. īa e hoopiauia aku ai ; ko. kaua nphp a.lo.ha ana ,ahikj i ko k,aua maii la hppe,;" ajaila, lipokuu aku la .p,ia i ka- paa ana i ka lhua 0 Rose, me ka huli anaaku imua o.kona, kaikjina.ne, a i aku lii: " : E ieuu hakii kaikunane, he nani lioi ia, ua ike ae ia au i. k;uu kaikoeke, nolaHa e oluolu mai oe e hoolauna ; aku au ii\Hia .fiU» 1 ka mea a'u i lawe mai ai i makua nō'u, a i hoa ōhumuhumu. hoi 110 keia noho honua ana. uolaiia-e il« mai oej ko. kaikp.eke ka Naita Sa OtP Beriana,-' o ka nee mni la 110 ia,o alii Marino imua ,a hopu aku la' i.ka lima o Oto Beriana ;<il ajjke ae la laua, me na manao maikai, e hoohalahala ole $i/kek:ahi, a no ka mea ua hauoli iio ke kaikunane i ka loaa ana o ke kane na kona kaikual.iine, p ke kumu palia hpi, ua-loaa kekahi kaikamahine liuapala, e hoauhee loa ia ajku ai ua lili iloko ona, 110 ka lilo ole ana o Hawila i kane iia .kona. ka.jkuahine, np ka mea ua ike maoli iho no oia, i ka lilii laupa ole aku o kona kaikuahiue i ka U'i.o Magarita, ka mea ,ana i kuko palaualelo ai, e lilo aku i wahine nana. . 1 ka wa hoi i kamailioia ai kekahi ma.u plelo pōkole niawaena o ke Keikialii Marino me Oto Bcriana, ah.iki j ku pau ana, ia wa i polia mai ai ka leo o Ilawiia i ka pane, ana mai: "E iia alii .opio. o Huuegarja, e kqu uiau hoalolia .hoi ,e akoakoa nei maloko o na paia o ke Kakela Meioel .ana, ke ole au e kuhihewa, ua hoop.ihaia ihō ko kakou mau puuwai pakahi me iia haaw;ina o ka hauyli, 110 ka ,i)iea ua hoomoeia iho nei.na maawe kaula g"uia o ke aloha oiaio mawaena o.kakou, e apo ana kekahi i a e poleua ana hoi ia ,kakou apau. iloko o.ke āpo gula maeiuae loa o ke aloha iiōko ,0 *'ko kakou niau 'puuwai a kakou i olelo ae ai, na'u.oe a uau hoi au, 110 ka manawa pau ole, o ka. make wale 110 ka mea nana e hookaa.wale ae." No .kela mau olelo hoakaka a Hawila.ua pahola .ae la ka niinoaka'hoohie maluna o ka papalina o kela ame keia pakahi o lakou, a i ka hala 6 kekahi mau sekona, ia wa i hoomau hou m<ii ai o Hawila i kana kamailio ana: "Aole o na iuea. i pili loa mai ia kakou pakahi. ua pau ae nei ia i kii-ikeia i ke akea, a ua hoi iho hoi kakou, a ka wai ua lana malie, he hoōkahi mea i koe, o ia 110 ko'u hoikeike ana aku imua a oilkou i kekah.i m'alihini aiio nui loa, i like aku kpna kulana me' ko'u* no ka mea he hookahi o ma-ua makuahine i hanau mai ai. , He ekolu makou ka nui a ko mako'u mau makua, o ko makou kolu nae, ai oia ke nohoalii nei i keia la, maluna o na ale apiipii o ka moana, malia e hoea mai ana no he manawa ma keia mua aku, e halawai aj au he alo a he alo me ia; o ke Akua Avale no ka mea i ike i ka oiaio o keia mau e kamailio aku nei imua o oukou e na hoaloha." No .kela mau olelo. a Hawila. ua nohoalii iho la ka meha maluna o na inea apau, aia hoi na manao hoohuoi iloko o lakou kahi i nu-ne ai, me ka ninau okoa ana iho: "Owai la keia malihini kiekie e hoolaunaia mai ana imua o lakiw, a eia hoi oia i liea kahi i uoho ai?", • Oiai ho.i ke mau la 110 ka nohoalii ana mai o ka meha maluiia o ,kela anaina, ia wa i loheia aku ai kekahi leo kupina'i, e wawalo hele ana maloko o na paia o ke Kakela Meloeliana i ka i an mai; "Ekolu oukou, hookahi no uae luau'i, Ekolu puko.u, ekolu noJioi makou, Ua make .ko oukou mua. ua loaa liou nae, Ua nalowale oia. aole nae i make. -* ■' Elua olua i kahi hookahi, aole ko olua k<ilu. Aia pia maluna.o ka lipolipo o ka moana, E Ha\vila kuu keiki, e hoopau i na ku-ee, E .ike aku, i kou mua me na waimaka. Owau no keia o kou luaui makuahine, Ka mea i hookolo mahope o kou meheu, 1". hoomauao i ke Kilokilo Sidia. owau no ia." . Oiai hoi kela mau olelo e wawalo liele ana ma na paia

o ke kakela. a e hoopili-pu ana.hoi i<ka ha.nu o na mea apau, me ke anoano eehia. aoi.e he mea hiki ke pane leo a.e, 11 > ka niea ua hoopiha pu ia lakou me ke kahaha. me ka pohihihi pu no hoi i ka manao o kela mau olelo. ia wa i pa-e lvou mai ai ka'leo no ka lua o ka manawa: "A'no e-kuu-Hawila ak»ha. . E kii aku i kou hanaumua. a e ike aku iaia, Ua haia aku la.na la ino. Ua hekau mai na la la'i malie, M nohoalii mai ka malu maluna ou." l.ka i,nanawa a l lawiia i luhe pono aku ai. : aole ka i iwake konii makuahine-dike ine kana i mana-> kuhihewa mau ai. ; ua hiki ole iaia ke kaohi aku i waunaka, aka hōokuu mai la oia i na kulu waimaka uunui e kalie makawa.l.u ana ma. koiia mau papalina. (.> ai ua hele mai iake-aloha 0 ka makua a kupi«n!i iloko o ka n-.onou. o kekahi kuniu paha hoi, mamuli o ka h<K)maopo]>f) ana aku, o ka mea ana 1 kuhihewa loa.ai. he kilokilo oia, eia ka o kona mak.uahine ponoi no ia. ka mea .e a'o ana i na-i>opi>.ik:a he nui r a e .ukali liele atia hoi ma na wahi a.])au, 110 ka hoopakele ana iaia nei. No Hawila hoi ka hookahe i■ kuna mau waimaka. e noke ana i ke kupenu me ka piha me ka o ka naau. ua hiki -ole i ka U'i Magarita ke paa aku i -ko">a mau wa maka. aka lie hookahi ke komo pu ana mai me katia aloha, ikiko u na kipona o ka ehaeha. no ka mea o laua wale iho no na mea i ike. i ka Sidia mau h.ana, e hooki)Jo a 11 i uNiho''>e o laua. a ,e hoopakele aiia hoi i ko laua *maU o'a. mailoko mai o na poinolie nui. O ka hookahe lioi ia o Hawila i kona mau Wahuak.a u ke aloha makua. ahiki i ka holoi ana ae i na waimaka mai kona mau lihilihi ae. ia wa i haaw: aku-ai oia i ke kauoha ia Malavalia,v e kii aku i ke alii powa. o na Mauna Alapine, a e lawe mai noioko o ke keena hookipa; a elike me ka leo kauoha. pela no o Malavalia i hooko akit ai, a iloko o na minuke helu wale 110. oili hou mai la o Malavalia. a mahope pono aku hoi ona, e uleali mai ana ka mea i kapaia, ka W'eii 6 na Pae Mauna. liele pololei mai la ka.Weli o nar Pae Mauna a kokoke i kahi a Hawila e ku aku ana, aia hoi ke kuoo ame ka wiwo ole ke haiamu la maluna o ka helehelena o ua alii nei <. na powa, eia nae, ua hele oia a haikea, i kau a mea o ke kalie nui ana o ke koko mai kona wahi aku i eha, a mamua o t<a hiki ana i kekahi o laua ke hoopuka ae i hookahi huaolelo, ia manawa i poha hou mai ai kela leo hoopaha'oha'o i ka i ana mai: ,"E Buliona ka mua, me Hawila k-a muli, E pau ka enemi me ke kuee, a e ike ae olua, Ua kokoke mai na hora o ka hauoli, E .hui pu ai na keiki me na makua." « la kuu ana iho no o kela leo kamahao, ka mea nana i hookomo aku i ke kahaha iloko o na mea apau, ia wa i poha mai ai ka leo o Buliona, ka Weli o na Pae Mauna i ka i ana iiiai: "Owai ka mea a'u e ike aku nei e ku mai nei imua o kuu alo?. O oe no anei ka helu ekolu o na keiki a Lomeliano o S na pali hauliuli o:Rokenekai? Aole anei o keia no kuu ; pokii, a owau hoi kona hanaumua?" ma keia walii i hoomaha iho ai kana kamailio ana mai, me ka leha ana aku.o kaua nana ana ma na wahi apau oloko o ke keena hook'pa, a ia hoea hou ana mai o kana nana ana aku maluna o Hawila. ia wa i nin'au ai: "E nonoi aku ana a« i kau mau huikala mua ana n'iai ia'u, ina e ninau aku ana au ia oe: O oe no anei keia e Hawila kuu pokii?' VK. ka niea nanīi i waele mua ae i ke alahele -no'u, mai ka puhaka mai o ko kaua luaui makuahine, owau no r keia o Hawila kou pokii.' . no a pau kela mau olelo a iiawila i kamailio aku ai, o„ka itva no ia i hemō mai ai ke pani o kekahi rumi ma ka aku o ke keena a lakou e noho nei, a komo mai la hp .aoo, a e paa ana hoi ma kona lima, he wahine k;ino pilalahi loihi, i uhia kona helehelena, me kekahi uhimanoanoa, a mahope pono aku hoi o lakpu e ukali mai aiia, he elua maū wahine i uhiia no ko laua mau helēhe ena e hiki ole ai ke ikeia aku. • Aole he hookahi mea maloko o kela keena i hiki ke ike aku j. kekahi o kela puulu o ke komo na mai, oiai ua uhiia ,)<p iakou niau helehelena apau ; aka hele pololei mai la laJkou a ku ae la >ma kahi he mau kapuai helu wa-e 110 kaiinamao ?naji ia Hawila ma aku, me ka pane leo.o'le, )ce npke la o .JJawila i ka nana, aole he wahi mea a maopopo iki ia'a o keia poe. aka no kona mau hoa nae e noho aiia malpko o kela keena, ke mau la 110 ka ilihia maluna o lakou apau, pehea hoi e nele ole ai ka.ilihia, i ko lakou piha maoli 110 me ke kahaha i ke ano o keia puulu. Oini ; hoi kela poe e ku malie mai ana, ia wa i hoomaka hou mai ai o Buliona i ke kamailio ana: "E Hawila, kuu. pokii, mai keia manawa aku ahiki i kuu hpoluplu-a'iia. e lawe aku ia'u i kaiivva nau, no ka mea ua hana hew r a loa aku au imua ou, a ua lilo ka'u mau hana hookiekie.a haakei i mea e hpohaahaaia ai p kp'u kulana. a ina he alpha.kekahi ilok-o ou no'u.nei, alaila e hoola at ue ia'u, -a.e hpolilo hoi ia'u pwau kekahi e heluia i.waena o kau mau kauwa." jne ka, hiolo, ana niai o kona niau waimaka, e hoike pkoa mai ana i ka piha o kona naau me ka ehaeha iaia i ike mai ai i kona kaikaina. Me ,ka naau i piha maoli me.ka ehaeha, ua kukuli okoa ihp lu o Buliona i)alo, a me na lima e pahola okoa mai ana imua o Hawila, leha ae ja kaira nana ana iluna, a puana ae la i na. olelo o ka mihi walania : • . ; . "E Hawila, ua liana hewa loa aku au imua 011, a imua o ■na-kini. aple au e noi aku ana i kau mau huikala ana mai ia'u 110 ka mea ua oi aku ka ekaeka o ke kara'ma a'u i liana aku ai maluna pu, mamua p ka njea liiki ke huikalaia, p ka'u :\yaJe no e nonoi aku nei ia oe, e hookoe'ae i kuu ola. a e noho aku au me k.a ehaeha iloko o ke koena i koe o ko'u mau la o ke ola ana'aku." . -Kulou iho la o Hawila ilalo, lalau aku la i ka lima o kpna kaikuaana, a pane aku la me ka leo haaluln o ka mea i punia me. na haawina o ke aloha:. "E Buliona, kuu'kaikuaana. aole owau o kou pokii nei kau i hana hewa mai ai, aka i ko kakou luaui makuakane no ia. ka mea au i imi'ai e pepehi aku iaia a makelne kou mau lima ponoi. No kela hewa au i hana ai. ua Uha'i pu oe i ke kanawai o. ke Akua Kahikolu. oiai ua kauohaia mai kakou na keiki, e malama aku i ko kakou mau makua ma ka honua nei. "O ka'u wale no, ia oe e kuu kaikuaana, a hanaumua hoi, e ku ae iluna, e ike mai oe ia'u he kaikaina nou, pela hoi ; au e ike aku ai ia oe he kaikuaana nou, a e hoao kaua e hoo'poina aku i na mea maikai ole o ka wa i hala. He oiaio, ke hea mai nei ka leo o ko kaua mau makua, e ike kaua ia kaua iho. no kaua na makua. 110 na mea iluna nei o ka aina, a no ko kakou kolu. aia oia i ka moana, malia he manawa no ma keia hope aku, e halawai pu ana no kaua me ia, a huihoi hou ia mai ko kakou mau ano kahiko, e noho ana iniua o ke alo o ko kakou mau makua." Me ka hookololohe hoū ole.iho, ae la. o,Byliona iluna, a])o mai la i ka a-i o kona kaikaina, me ka noke ana iho i ka uwe, he hookahi ke.komo like ana aku o Hawila iloko <.) ka hookahe ana i ko laua niau waimaka o ke aloha hoahanau oiaio. Ōiai hoi ke kaikuaana me kona pokii e mye ana, ua wehe ae la ka elemakule i ka uhimaka e alai ana i kona helehelena. pela pu hoi na wahine ekolu, eia ka aole lakou he poe okoa aku. aka o no ia. ka makuakane ponoi 0 Hawila ma. pela hoi me Si.dia, ka wahine kilokilo, a o ka makuahine ponoi no hoi .0 Hawila. a o na wahine aku elua 1 koe, o laua no ke Kilokilo Monika ame Leulenala. Me na kaina wawae haalulu, hele m.alio inai la o Lomeliano a apo iho la i kona lima maluna 0 kana mau keiki, a

mc na kulu waimaka e kihe'ahe'a ana ma i oin iuau ; a;> lina. puana ae la oia i keia. mau olelo: \ "Auhea olua e a'u mau keiki» e Ikilioiia :mu- ll.iw 'a, c ; f nana mui inaiuna o ko oJua iu ui'i ii iikua! ;t n nvi. ea j ' imua o ko olua mau a!o. a ke hauoli loa nei kuu u ;ui •. i ka i ike ana aku ,ua hoopoina aki» olua i na nu\: <> k.i •> a i ' ha'a. a ke ike nei olua*hc mua a he muli. [ ; 1 . VNou hoi e lUiliona kuu keik; tn,iia, jhj inau i v\va i, 1 Apaw iloko oka IHuJjlHī i&&it» |<eis& | |i\j^ ma ua ano apaua ke ljjbikp au imu i<.u ,i .aj.ne.kou pokii nei. i keieahi nuhou. e koino like ai k <koii i! apu iloko o ka haii »li o ia no keia : j , "No na makahiki lehulehu ae nei i hala. ua kuhihewa nia- ; ; oli no au ua rfiake ko oukou makuahine. el ke m» nu- i ; a'u J ; i..lioike. mau aku ai iuuia o oukou e a'u mau koiki, i k..na j ; nalowale honua ana mai ia'u aku;-aka nae i ke a la i l"aa hou ai oia ia'u, a eia ko oukou makuahine innia .» k.iknu." alaila lalau mai la o Lomeliano ika lima o kana wahi . ka mea i ikeia ma.ka inoa ke Kilokilo Wahine o Sidia. a alakai aku la imua o ka Jaua mau keiki. Uc mahawa ililiia loa kela iloko o ke ola ana o ka kaki u koa upio, a maluna hoi o k-a poe apau e noho ana mal »ko o *: kiMa keena, «ole nae e hiki ke alo ae. nolaila ua hookuui:i ' » aku la na keiki me ko laua mau makua e hoopulu iko lak< ;i ! mau lihilihi me na kulu waimaka o ke aloha kui'o kekahi ; ; no kekahi, a i ka liala aua o ua minuke he uui. a liookuu ae J 1 la hoi ka lakou lulumi ana. ia manawa i hoolauna aku ai o Hawila i kona kaikuaana imua na alii opio o lluncgar';i | ame ka Miulehu apau maloko o kela keena. a hoonoho aku * la iaia nialuna o kekahi noho kaawale, ia wa i kii niai ai i i, kona mau makua. a hoolauna aku la imua o koiia uiau hoa- ; loha apau. a hoihoi mai la ia laua ma kekahi wahi. a <» ke a i kekahi o na anaina i piha me na haawiua kunaianaha 1 e nui, i ka hoea ana mai i ka manawa e hoakoakoaia ai. ka p.-e apau i manao mua o!c ia. e halawai hou ana lakou ik»ko <> ; ka hauoli. j Ua kikoo loa aku la kaua e kuu makamaka helulu '.u ma keia wahi o ka kaua moolelo. nolaila e hoihoi h«.u aku ana i | ka mea kakau moolelo ia oe ihope, i ke kumu i hoea niai ai o * ; Lomeliano, ke kanaka kaulana loa o Kokenekai. a luakalia | ! ana nla na paia o ke Kakela Melodiana. ,j : Ma ka manawa a Hawila ame kona mau hoa i ke alo o < | kona makuakane, elike me ka kaua i ike mua ae ne» ina ] " kana luiakai huli hoi no Hunegaria, ua hoea aku la ke Kil<»- J ' kilo- Lcidenala imua ona. a koi aku la e lie'e pu iaua no ] Hunegaria. -i Mamuli o ka nui aloha Lonieliano i kana keiki ia llawila, aole oia i hoole mai i ke koi aku a ka wahine kiloki!<\ § aka* haawi koke mai la oia i kona ae. nolaila he hookahi !a mahope iho o kela hala ana mai o Hawiia ma. o ko laua haa- < lele aku la no ia i ka home kuahiwi, a hele mai la no Hune- , garia malalo o k6kahi alahele i ike mua ole ia. koe w :le u > ■ ka wahine kilokilo, o ia no ke kauoha ana aku ia L<une- ' liano, e komo laua maloko o ka luahuna waiwai kamaha«», 1 a maloko o kela luahuna waiwai ko laua wahi <> ka he'e ana •; mai. ahiki i ka hoea ana i Hunegafia. , 1 Iko laua nei hoea ana no Hunegar : a. ua oili ae la laua ii.eii, ma kahi he hookahi mile wale no ka mamao mai ke Ka- j kela Melodiana mai, nolaila he hana maalahi loa n<» laua ka I ! liele ana mai a komo ana iloko o ke kakela. pela iii<» la j> i Lomeliano i lioea aku ai e hobpauia ae ai ko kaua jx>h.hihi. ;iiQ ke ano o kona hiki dna i kela hale kake'.a. a kaua mau .; keiki e akoak(>a ana me na hoaloha. ! Ma kela manawa ake Kilokilo Leidena 7 a e a'akai ana ia : Lomeliam.) malalo oka honua no ka hoea aku i llunegaria, i ke hoakaka piha la oia i na mea e piii aiia ia Sid a. nia ke j ano aole ia• he wahine akv,v. ul.<;m>. V.'sUJ;H.i vv ah ne p< >n»»i ! •no ia, ao ka luaui makuahine hoi o kana mau keiki, n<»lai!a j , ua loaa mua ka ike ia Lomeliano n<> kana wahine. a a<»le hoi e Jele kona oili, ma"ka manawa e halawai kin<» aku ai j he alo a he alo me kana wahine, ka.mea ana i mana » l<.a } ' ai ua make kahiko oia, he mau makahiki' iehuiehu i k.iahope ' aku. Nolaila, ma kela hoea ana aku <> laua uei i k;- K »kela Melo(Jiana. ua lawe pololei loa aku la ke Kilokilo Le : <L nala ia Lomeliano a hui ine ke Kilokilo Sidia. a i ka Wa i halawai pu a.i oke kane me ka wahine. ua hoopihaia laua a eh : a nie na. haa.wina ilihia o ke kaumaha. i owlii pu ia hoi m ■* ke a,loha. a no na niea aku i koe. ua. ike mua ae nei kaua e ka makamaka heluhelu, nolaila e nee aku kaua iniua ma ke au oka mpolelo. " , Oiai e hoola'i ana na mea apau. maho]>e ih<> <> ke!a h< olauna pakalii ia ana <> lakou me Huliona ame kona niau nia kua, ia wa i ku ae ai <> Ilawila iluna a pane aku la imua .. kana mau malihini ame kona mau hoaloha: "K na 'lii hanau <> llunegaria nei. a ia <tuk<»u n - h<»i apau e akoakoa nei ma leeia keeua, o kj* mea a'u i h<>. .launa mua aku nei imua o oukou, <> ko'u kaikuaaua p »u..i n<. ia. ka mea a'u i olelo iho nei, o «ka'u malihini hanohan<» ia e. hoikeike aku ana ia oukou. "() keia ka mea a ko makou mau makua i kapa aku ai i k<ma inoa o Huliona. ke alii o na powa. o na .Mauna Alapim-. a i kapaia hoi ma kekahi inoa a kakou i lohe nui ai. ka W'eli o na P;ie Mauna. "Ua haalele ae kuu kaikuaana nei i ke alo <» k<» mak.-u makuakane, a liele aku la e imi i ke kaulana ame ka han<»harto mamuli o ka ikaika ame ka makaukau i ka h-.oliana a,na i na.meakaua, a oia nei ko'u hoa paio ilok<» <> in ho»»kelakela ana i na akamai o makou, ma na lealea h.n.kuku apau i malamaia ma ke kahua lealea ma Koma. L a !i< lilo mai knu kaikuaana nei ia'u i enemi iiu» loa n«»n i. pela hoi au i nana aku ai iaia he enemi no'u, aua palia i ike «.le mai ai, o kona pokii ponoi no ka mea e paio ku-e al.u an.i iaia ma na ano apau. ."lle.mau hoike ike maka oiik<Ai e kuu mau hoaloha u . ka hoouka kaua liahana loa a kakou i paio ai i keia la, ;;'i ki i ka haulepio ana.o kuu kaikuaana malalo o ka'u hauna k 'i kaua. aka nae iloko o na manao maikai ole auau. ilok . Ii .i ka noho enemi ana o ke kaikuaana i ke kaika'na. ki hauoli loa nei kuu uhane, i ka hoea ana mai i ka nianawa e h<>..hui. hou ia ai maua maloko nei o na paia lanhia <» ke a ha!e kakela, a e hoopoiua loa ia aku hoi na mea makti <>!e i hanaia mawaena o mauā iho, aka e iiana akū a ia a i ia a me na manao aloha, ma ke an<> he kaikuaana n<»'u. ka i'.> hoi o kuu, i'o a o ke koko o kuu koko, a pela hoi <>ia e nana mai ai ia'u, he pokii nona, ka īnea ioleloia, he mea l«u a <»!c ka pokii i ka huli aku," ālāila huli mai la ua <> Hawila imua. 0 kona kaikuaana. a hooUiau hoti mai la i ke kama : li<» ana : "E ( Sa.Naita kttu.k&ikuaana. eia ke Keikiaiii Marjno imua o kou alo. ke keiki a ka moi o Hunegaria uei. ka mea au i.hana ai i kekahi aelike o ka ekaeka anie ka I makoko, 'e'komo p.u mai olua, ma ka hookau ana ma ; i ka make maluna o ka t>ote kakaikahi a'u i aloha ai. e n »h > ana malalo o.ka malu o keia kakela. Ua rnftopftpV».l<ia. ua h<»<»le mai ke Akua, i ka a« ana i ko olua fnaiti nfa'na<> lapuwale puuwaieleele, a ina pahti : no kk 'Heioko i'o ia oko olua mau { iini pakahi, ina.ua hooneleia mai au i ka mea h<jokahi a kuu puuwai i aloha ai iwaena o na wahine apau o ka- honua nei; aka nae, ua hala aku la ia, ua hala-iia'la ino. a ua !i<> .k »- koke ia mai na la o ka maluhia, nolaila e kikoo aku 1 aua 1 na mea e hoea mai ana/' Alakai aku la hoi ua o Hawila ia Buliona a imua <» kahi a Magarita e noho mai ana. ia wa oia i huli hou mai ai inu a o kona kaikuaana, a pane mai la i keia māu olel<»: • "E kuu kaikuaana aloha .ke ike nei oe i ka mea a'u i ole'o mua aku nei. o keiā ka mea hooieahi a kuu {Miuwai i a'«»ha <i iwaena o na kaikamahine a kanaka. o ka wn a h lo' a' i au i hoao ai elike me ka mana i loaa ia <k-. e kaili mai ia'u akn, ua hoohokaia aku iiae ia mau īiianao *.»n. mamul: o n.i ulia pakalaki o ka manawa. (Aole i pau).