Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 27, 5 July 1918 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

—- • i " 11c hui ia ua huu])oina ac nei kaua i ua mea maikai uLe u ka wa i hala. a ke uaua aku nci.au ia ue he kaikuaana j uu'u, a pela hoi oe c nana mai ai ia'u he pukii uuu, noiaila j he huukahi wale nu mea nui a kaua e nuho aku ai, o ia no , ka uoliu kuikahi aua me ke aloha. "He mau hua kaua a eiua mailoko mai o na puhaka o ko kaua mau makua, nou kahi aahu, owau ka mea nana e komo, a nau kahi hakina ai, e pau ana ia ia'u i ka ai ia,,nou hoi ka pilikia na'u e nana aku, a pela hoi oe e hana mai ai jVu iioko o wa o ka pilikia. "Ō ka mea e noho mai nei imua o ko kaua mau alo, he nianu ia na kaua a elua i alualu, a lioao ana hoi ma na Ano apau e lilo mai i kekahi o kaua, a me ka njanao h'aaheo |oa iioko o'u, ke olelo ae nei au, U|i hei oia i ka'u upena. a waiwai oia na'u, mailuna mai o kona poo ahiki aku i kona mau wawae. "īua oe e kuu kaikuaana i makemake e lawe aku iaia i wahine nau. ke haawi laelae aku nei au iaia. me ka hemolele o kuu puuwai, a n.a'u no hoi ia e imi aku i wahine na'u. o ka mea j [pa,a ia'ii, o ka'u ia e haawi aku nei ia oe, i hooia ma ko'u aoao, no ko'u hoopau loa ana i ko'u inau manao l:u-c ia ōe e kuu kaikuaana, e hewa ole ai paha i ka mea nipoj.elo Jce puana ae i keia mau lalani mele a kahiko: "O ua niea waiwai la, • Po'ipo'i ole iho ke kuuna a ka oiwi. He haawi pake'u pali, Aohe mamina i|io ploka" "Ua maikai kau mau mea apau i kamailio mai uei e kuu pokii, a nu na mea e pili ana i ka wahine a kaua, ke waiho ak'u ii,ei i?o au iaia he waiwai makamae loa nau. oiaio o kaua a elua ka i ake aku iaia e lilo mai i kekahi o kaua, a he najii hoi ia. o oe ke kiamanu akaniai loa nana rpahelejaia a pijj i kau kepau ,aohe a'u hookaha wale ana aku i ka mea i loaa .ia oe, no ka mea ua mainoino kou kino maliope ona. a ua maewaewa hoi oia mahope ou, ua laa oia nau a o oe hoi nana, o ka'u wale no e nana aku ai jaia. he wahine uia ha kuu pokii. a he pokii hoi olua a elua nō'u," wahi a Buliona, me ka lalaū ana aku i ka lima o Magarita a i aku Ia:

"!♦: ka wahine u'i loa iwaena o na kaikamahinp apau a na' kanaka, ke haawi aku nei au i ko'u aloha ia oe, ke nonoi ]>u aku nei lioi i 'kau nuiu huikala *fna mai no ka u rrtau .liana hewa he nui i hookau aku ai maluna o ka m'ea a kou puuwai i aloha ai. oia no kuu pokii nei. "Ke hooia aku nei no hoi au imua ou, a imua o na la.niy: mai keia la aku, ahiki i na la liope © ko'u ,a na nia ka honua nei. e lilo 110 au i mea kupale no ka hoomauia aku o ko olua noho lanakila ana, a e kokua hoi ma na mea e hoomauia aku ai ko olua noho hauoli an.a. ' K.e hoohiki p.u aku uei 110 hoi au iniu.a ou, a imua o kuu j)(,»k'ii nei, mai kēia'īa aku, ahiki i kuu make ana. aole loa au e lawelawe hou i ka hana powa o ka puuwai eleele me ka luku wale,'eiike me ka'u mau hana o na wa ae nei i1 hala. aka e lilo no au i mea hoopakele i ke ola ame ka waiwai o ka j)oc e hoopilikia wale ia mai ana e ka poe pal>aha." "Ke apo mai nei au i kau mau olelo apau- e ke kaikuaana o ka mea a'u i aloha ai, nolaila he hookahi i'iiea nui mawaena o k'akou o ia no ke alō.ha. 1 rlo 'ke .akfha; i nipuunana e hawhoa ia kakuu apau; e mokuiHia ole jii i >yai-; (:a)\c he nui: a :he mea 110 hoi na'u e llauo'li lba ; iisi i keia la. i ka leilie ai,ia ;i*kou mau ,manay : iiiajkaj; o :ka oi Ipa a,ku, v -ia f 110 kou liaaw.i ana mai nei -i ;kau •bōql\Uci. e haalele lqa i l.m»a p\iu,w;ai ,©leeltv a e noho aku .i»e ka •maemae, a e inji. $ku :hoi ika hanohano ame ke kaiikuia iloko o na 'Uana maikai eīike me ka mea a kou pq'kii i l«>\yelawp ai a hoea; Wā&e n\ai »i ieeia wa a kakou e hui pu nei. M Ūa lioohalaia kekahi mayawa nui kiipt>.no :e tia mea apan' j\tii &e <kanja.iljo .ana. me he mea la, ua ho<ii\hee lqa ia akU: .i\ai\aiha mai.kai ole n\ai ia lakou akii apau, he .hoakahi ; n\ea e nohoalii 'la, o ia no na haawioa pooke'a o Jca hauoh , jt%vejk.a inaha q ;kn noonoo,. ua aku na .ao liakumaku-: anJi.o 11 a poino an\c na .pilikia, a ua olino mai hoi -na kukuna 0 'ka nAaUihia me ka olioli. . j C>iai ua nui «kela manawa i hoohalaia ma ke : katiia ; U:io ( a l na. i a 11 a pololi 110 lioi lakou apau, : haawi koke aku la o hLa.wila. 1 ke kauoha e hoomakaukauia mai kekahi papa ahaaina nui e lawa ai na mea apau. a haawi pu aku la no hoi oia 1 ke kaunha ia Oto Beriana ame Malavalia. e lawe aku 1 ka poe kino (kaika 110 ke kanu ana ika poe i pau i ka make. Ja e hoihui 1.11 ai hoi i ka poe i eha, no ka lapāauja aku, o ko la.kou mau pala-pu, maīoko o ke kakela. I ka makaukau ana hoi o na meaai. uanee akula na mea; apau noluna o na pakāukau loloa. a huli hoi mai la no hoi <» \lalavalia ma. mai ka lakou hana mai, a he hookahi kelakou nei haule li.ke ana aku, ai. ke haupa la kela me keia 1 na mea i hoomakaukauia. a e noke aua 110 hoi i ke kamaiho. me ka noke ana i ka akaaka, oiai ua auhee aku na mea hookaumaha apau, a me he ohana hookahi la, kela ke nana aku. I ka uhi ana mai o na hora o ke ahiahi, ua weheia he aha haohauoli. maloko o ke kakela, e īaa ka hulahula a oiai o kekrthi kela' ō na hana i hele ai kekahi poe a paulehia, ua hoohala,ia kekahi manawa nui o kela.po, ma ka hulahula ana ahiki wale i na hoi:a o ke aumoe, akahi no a hookuma kela anaina a hoi aku la ka lehulehu 110 na wahi i hoomakau kauia no 110 ka hooluolu ana i'a .koena po. I ke'ao ana ae mā kekahi la mai, a mamuli o ka huh hoi ole ana aku o na koa ame na alakai i hoounaia mai ai o ka Moi c> iliinegari«i, lia loheia na manao inama o iia makaaiiiana mai iia pe'a mai apaii o ke aupuni, e hailiili okoa ana lioi' kekahi poe, me ka olelo ana e p\\ okoa aku noloko o ka ululaau, a e noke aku i ka luku i lea poe na lakou 1 hookau īiiai i ka make liialuna o'ko lakou īnau alii opio. LJa he'le maoli ka maiiao o'na makaainana a ulupuni me ka inaina. no' k;i pau ana o ko lakou poe koa ame na naita o ka heKninaia ana nolōko o ka ululaaU 1 ka make, nolaila me kela' ano iloko o lr na makaainana. 1 wawalo hele ae ai na i>u puhi', ma na wahi apau. e kalahea ana 1 na pualikoa. a 1 na naila hoi. ame ka leliulehu o na mākaainana, 'kmo ikaika, e lioakoakoa ia lakou iho, maloko o ka halealn. no ka hoolāia 'ana e hoouna i kekahi .mau pualikoa nploko o ka ululaaii. v , . . . v ., * He mea oiaio, ma ka manawa 1 haulepio ai ka \\ eli o na Pae Maiina. a i lilo i'o aku ai hoi ke Kamalnwahine Vaiolela iue ka Naita Babiilohi'a. malalo o ka mana o Havvi!a ame kona poe kanaka. ua huli hoi mai kekahi poe koao Hutieg*an'a' a hoea i ke kulanakauhale, a na lakou 1 hoike akea ae ka lohe. no'ka paāliio ana 0 ko 'lakou mau alakai. pela )ho la i loaa aku ai ka ike i na makaainana no ka hookauia ana' mai oīka poino maliina o ko lakou aoao, a 1 walu hoi e pa--11 ai aku ai i ,ka iiv>« "ō na mea i hanaia mai maluiia o -na koa\me na ali'i.opio o ke aupuni. pela e hoomakaukauia, mai lā na pualikoā lini, no ka hoonahoa ana aku 1 ka Ikaika .. 1-e Kakela Meloiliāna. . . . 1 ka manawa lioi i laweia aku ai ka lohe a imua o kd 11101,

no ka paapio ana i; kana kaikamahine. ame ka lukuia ana o | kuna mau kanaka'me ka weliweli. ua helelei okoa ihu la ( kuna mau waimaka. a'puana ae la i keia mau oleki: "E kala kahiko 110 hoi au i ka-ua ;fku ai ia oe e kuu \ aiuleta, aule ue e hele kino nu ke kahua kaua, eia nae, ua papale ae oe ia kauoha a'u, eia ka e komo kino ana oe i'oko 0 ka poinu. J !yi paakiki no o ku kaikunane a knmo kinu aua uia ilpko o ka poino, u oe lioi kekahi e kuu kaikamahine 1 ukali aku la mahope o kona meheu. Apwe no hv;i kaumaha ia olua e kuu mau keiki. eia ka e kono okoa niai ana ohta i ko Olua luau'i' makuakane palupalu nei e hele aku ina ke alahele huukahi a uliia i alu aku ai iloko o na pilikia ame na poino. "Ao!e he hauoli i kue iloko o'u. he makehewa ka n.oho huu ana iho e hoomalu i ke aupuni ame ko'u niau makaainana, ua hala aku la olua, na keiki. nn mea nui iloko o ko'ii noonoo. he houkahi wale 110 hana i koe ma aoao, 0 ia ka |ieie aku e halawai pu me ka poe, na lakuu i huokau mai i ka make maluna u olua, ine ka manao p lakou paha kaikaika. K hoakoakoa aku ana au i ke koena x koe. o ko'u ppe naha kaulana, a e kahea aku hoi i ko'u mau mahele koa i koe iho mahope nei, e hoea mai uo ka . halealii nei, a e alakai kino palupalu aku no au i ko'u poe kanaka imua o ke kahua kaua, no ka halawai ana he a)o a he a]o qie na enemi o kuu mau keiki." • Nolaila ke ike mai la kaua e leuu makamaka heluhelu, u iia liuliu a hoomakaukau kaua o na koa o Munegaria, maniuli no ia o na kauoha a ka moi, elike me k'a lono i laweia mai a hoike iaiai no ka'pau ana o kona maii koa ame na naita i ka lukuia e na enemi, pela hoi ka paapio ana o kana, kaikamahine ame kekahi poe koa, aia maloko o ka pa-o ke Kakela Melodiana. I ka'akoakoa ana aku o na mahele koa like ole nuloko o ka pa lii, aia lakou ke ku laina la ma na i hookaawaleia no lakou, a'aia hoi na 'lii koa ke hookikakaha la mamua o ko lakou mau puali iho, o ia no 'oe o ka iwa i ka la makani, a 'ke nana» aku i ua mau keiki la o Hunegaria, īne he mea la ua kukuniia aku ma ko lakou mau umaunia pakahi, na m'anaopaa no ka hiki ia lakou ke kaili mai i ka lanakjla o ka hoouka'kaua ana ma ko lakou aoaor Ke nana aku h'oi ma kekahi aoao o ka pa'lii, aia na naita me ko lakou makaukau piha, ke hookikakaha ae la> a e kilepalepa ana hoi na hulu okalika mailuna mai o ko lakou mau papale. Aia'ma ko lakou mau aoao e kailewa ana lakou mau meakaua, e anapa ana hoi i na kukuna olinolino o ka la,. a ke īiana aku ōe ia la, hewa i ka maka, ua mea o ka nui o iiia kanaka, o'ia no oe o kekahi nanaina i ka manawa ē hookipaia mai ai o kekahi moi kiekie o Europ,a. E haalele iho kaua e kuu makamaka heluhelu i.ka makaikai ana i na hiona o na makaainana o Hunegar:a. a e hooliuli i ko kaua noonoo. noloko o ka ul.ulaau, kahi a Rawila me kona mau hoaloha e noho mai la, me na manao nanga o ka palaka, e kuhihewa ana hoi. ua auhee aku na ao hoopoluluhi o ka poino, eia ka e hookomo hou ia 'aku ana lakou iloko o na hoomakaukau kaua ana, me na kanaka 1 o Hunegaria. i r Ma kela kakahiaka. mahope iho o ka pau ana o ka paina, ! ua haawi ae la o Hawila i ke kauoha i na kanaka apau, e I hoomakaukau i ko lakou mau- lio. a pela hoi na koa helevvawae e hoomkaukau ai ia lakou iho,-110 ka mea ua hoo■holo oia i kona manao, he la ia no lakou apau e iho aleu ai no ke kulanakauhale. he manao hoi j haawi koke ae ai na mea apau i na huro ana no ekolu manawa. a o na mea oi loa aku o ka hauoli. mamuli o leela kauoha a Hawila. oia no ke Keikialii Manno ame kona kaikuahine. no ka mea ua hoea mai i ka manawa a laua e ike hou aku ai i na maka o ko laua makuakane. ka mea a laua i haalele aku ai maihope, a e kanikau-mai la hoi no laua. He manawa pokole ia lawe aua ae o Mala\;a!ia amei:C>)to Beriana 1 ka hooku ana aku i ke kauuha a ko laua hakunopio. hoj, ua ku laina ae la kela ame keia hiahelē koa', ma ko lakou mau kulana pakahi, mai'na koa kaualio. na kanalea panapua, na naita no hoi ahiki aku i na koa helevvawae, maiī ko- lakou mau kanaka ponoi iliu' a na kanaka o Hunegaria ame ka W'.eli o ua Pae Mauna. i lilopio mai ia lakoū.■■nei.ī •l'ka makaukau ana o na mea apau, ia wa i oili niai-ai o Hawila, a īiele ae la a ku ma ke poo o ka huaka'i, a ma kona apao hoi ke Keikialii Marino. a mahope pono aku o laua na :lcjde opio, oia ka U'i Magarita, ke Kamaliiwahine V'aioleta. v kji Lede Pcresila ame Rose, a mahope puiio mai o .lakou. ka Naita Eahuloiiia. ka Naita Malavalia, Oto Beriana ame: ka W'eli o na Pae Mauna, a ua kaa aku hoi ke alakai ana o' k'a o na koa ajne na naita inalalo o ka Moneka, 'riCodorika am.e ka Naita Sepania. I ka manawa i haalele iho ai o ka huaka'i i ke K,ake ! a Melpdiana, ia wa i hopaiakuliia ae ai ka lewa i na'ieo huro o na kanaka, e haehae ana i ke anoano eehia"oloko o ka uluaau. i Ke ike ae la kaua e ka makamaka heluhelu i ka haalele aku o Hawila ma i ke Kakela-Melodiana, a ka'i mai la i\o ke kulanakauhale o Hunegaria, >kahi. īlo hui a kaua i ik" i\iua ae nei, i ka huomakaukauia o kekahi mau pualikf>a nui no.ka lede kaua ana mai malun.a o lakou : nei, mamuli o na manao o ka moi. ua inake kana mau keiki i na kanaka oloko o ka ululaau. ' Ma keia huakai hele a Hawila ina no ke kulanakauhalē ua noho a)\U uo kona mau makua no ke Kakela Melod;ana oiai he huakai ano 'nui kela. a ke keiki i makemake ai 'e* loaa he manawa nui no koua mau makua e hoomaha aiv a • hookamaaina hou ai ia laua iho, mahope o ke kaawale ana no |cekahi mau makahiki Ipihi. Ma ka manawn iliaalele iho ai .ka huakai a Hawila ina i' ka uka ke Kakela Melodiana. o ka manawa hookahi 10 ia a k;a o Hunegaria i haalele aku ai i ke kulanakauhale, me kona mau pualikua nui hewahewa. i hoea aky ma kahi'o ka iwakalua kaukani kanaka» i lako pono hui me na makaukau apau o ka oihana kaua, 110 ka mea ua 'paa maoli kona manaō, e luku liolookoa aku i ka,.poe apau t oaa aku ana maloko o ka ululaau. i wahi e na ai koiia inana no ka make ana o ,kana mau keiki, eiike me.kona nianaoio. - - No na hora ekolu p'aha kela nee malie ana o na huakai a elua, no-ke kuahiwi mai, ame ko ke kulanakauhale aku. aia hoi, ua hoea like mai la ua māu hūakai nei i kahi e hiki ai kekahi ke ike aku i kekahi. Ua hookahaha nui ia mai ko Hāwjla manao. iaia i ikē mai ai i ka moe o kaoo o keia huakai, o na pualikoa e pii aku ana nouka o ka ululaau ; o ka mea oi loa aku na e o ka piha me ke kahaha, oia 110 ka moi o Hunegaria, i ike mai ai i ka nee aku o ka liuakai a Hawila ina. 110 ke alahele e hoea aku ai i ke kūlanakauhale..jip ka mēa aole oia i moeuhane mua, e halawai mai ana oia me ka puali o na enemi, i hoomakaukau e ia lakou iho, no ke kupale ana i ka make i hoomakaukau e ia e ua moi nei. 0 ka nee mai la iā o na huakai a elua ahiki i ke kokoke ana, ma kahi paha o hookahi mile ke kaawale, ia wa i ku : ho ai. kela ame keia aoao. mai ka nee hou ana mai imua; a ; wahi e ikeia ai ka manao o keja mau huakai pakahi. haawi ie la ka moi o Hunegaria i ke kapoha i kekahi o na alakai o kona mau pualikoa e hele niai imua ona, a hoouna mai la aia. ma ke ano he elele, no ka hele ana mai e ninau i kekahi aoao. i ka manao o kela huakni no ke kulanakauhale. ' Holo mai la ua elele nei ahiki i ka hapalua o ke kowa. j niawaena o na puali a elua. m wa i .kaolii mai ai oia i ka Solo o kona 'lip. o ae la hoi i kana pahikaua iluna, he hoailoua e hoike niai ana, no kona makemake, e hpounaia aku 'eekahi alākai o ka puali okekahi apao aku, no ka hui .kukakuka ; pu aila nie ia, no na mea i makemakeia ai, e lioomao ,poi)o|i kā nianai > u kela'ma'u huakai nui'. . 1 ka ike ana aku u Hawila i ka hoailona a ka elele i haawi mai: ai, ia w.a i kukaku.ka pu ae ai oia me ke Keikialii "Marino ame ko laua mau hoaloha, a mamuli o ke noi ame ka

makemake o ke keikialii. ua aeia aku la oia e lilo i elele ma ko laknu nei aoao. no ka hele ana aku e Hui pu me ka elele e k'akali mai la ō ka loaa lie lu>a olelo mai keia aoao aku. J ka hala ana mai.hoi o ke Keikialii Marino, ia \va i Imike ukoa mai ai ke 'Kaikamaliinealii YakVleta i koua manan imua o I Lawila. o i.a hoi. ni;j koua manaoio. a*a malalo <» ko laua niakuakane ke alykai ponoi 3na i kela niap pualik<ia nui. he mnaoio pololei ia o ke kaikamijhjnealii, eljke me ia a kaua i ike nuia $e nej. a kohu pouo iho, la hoohe.no ,a^kahifco: ( "IjCa i no a hala, . a l*a R£atyakele. v Ku pono i ka mino'oiu. . _ E hene ai ka aka a Liawahine." ? - " "JJa kupono loa k.a l)uouna : a ana akii la.o kuu kaikimane i el.ele ma ko kakou a.>a«i. v i pane h"«ut mai aiO \'au>lcta. "1 ka manawa e 'ike mai ai ka elei-e- i- ho< >unaia mai nei e ka majuiakane o niaua, o kona haku op uo kela. aole ana e nel.e alakai akii..jf:ke keikia.i: :mua o ka niakuakane o maua. a ina he hooiika ka.ua kana i makemake ai. e hoopau a ae ana ia' ip#u. manao mlūīoko' ae ona. ke,lohe pono aku i na rnea .ap.au mai ke Keikia'lii Manno aku.' Holo pololei aku la .ke Keik;alji Marino.a ku ana iniua o ka elele a ka rpoi o ilunegaria e ku' mai ana'me ka hieliie nui! a ua paa ka helehelena o ūa 'keikiaiii nei i ke po'i kila, a ke,kau la n'o hoi kona j)aj)ale ma.hiole maluna o kona poo. aole e hiki i ka elele ke i}>e mai, o ke keikialii keia, aka o .kana wale no e ike niai la, he naila ke a i kahikoia itw: na njakaiikau a)>au o ka pihana na:ta. • l ka holo ana aku o ke Keikialii Marino, a ku iho la mamua o ka elele 1 hpounaia niai e konā makuakane. haawi aku la oia i kona aloha o 'ke kulana naita, a ninau ko'ke aku la iio ma ke antf hookolohe: "Ke makemake nei au e nmau aku ia oe, heaha mai nei kau o keia vvahi No leeia pan.e kikoo-la a ke Keikial.ii Marino o ka pane ana aku, ua la ka elele a ka Moi o I{unej4aria, a pane mai la oia me ka piha i ka huhu : "Ma ka inoa o ka Moi o'Hunegaria, pela ilio la au i hoea mai la no keia wahi; a ke ninau aku nei hoi au ia oe, owa ; kou itioa, a heaha mai nei kau o ka hele ana mai nei i halawai pu me a'u?" "Pela i'o ka hoi, a i pane 110 kau ninau ea. ke hople aku nei au, aole o oe ka mea kupono a'u e hoike aku a"t ,i ka'.i< hana i hoea ra*ii neh 110 ka mea he kanaka oe o k'e kulana haahaa. aka me ka moj wale 110 au e bui pu ai. a e kamallio aku ai hoi iaia i ko'u mau īnanao apau." Ua hooi loa i.a ae ka _pie.ua o ua elele nei no keia mau ole 1 o kū i ka hoonauleiuki ai ke Keikialii Mari.no, o ka hoomaka hou mai la no ia e kamailio i ka ninau ana nnai: "He keu aku oe a ke kana.ka hookano, eia ka he mea .oe o. ke kulana kiekie. <(oe anei ka Naita Belomira. ka ukali pilikiuo o ka Moi o Hunegaria?" "He haahaa iho kona kulana i ko'ii. aia aku au maluna ae o kona poo, i lohe oe, a o ka moi wale 110 ka hoa e kohu ai au ke kamailio pu, aole o oe e ka mea haahaa malalo iho o'u." ... "Aha, he keu aku oe a ke kanaka hookano. a ke |ceikei mai hei nae oe, he kulana kiekie hou ae koii. alaila o oe auei kt kiaaina o Asetana, o na ; ehevi akau o Munegaria nei "U<i haahaa iho 110 koua kulana i ko u, maluna ae 110 au o kona poo." t . "He ke.u aku oe a ke kanaka wahahee nui waie! me T<a hele a pii k,e kai o kahi kaaka. "Owai auanei na kanaka -kaulana a. poe kanaka kiekie e ae malpko iiei o Hunegaria. 0 kela wale no a'u i hoike akii la i ko laua mau an<\ "E punuku koke oe i kou mau lehelehe a paa e keia niue nahesa. a mai lioao, e pane mai i na olelo ino imua o kuu. alo, o ike aku auanei oe. aole he me<j paani wale ke kamailio' ana'mai i ke kanaka e ku aku^l.a..imua o kou alo. h. i'awe aku ia'u imua o ka moi, oia wak no ka niea -.e.'.'lohe i .ko'u manao, aole o oe e kena wahi ;ilauka." . I a pau kela mau olelo i ke kamailiōia aku e ke Keileialii Marino, a no ka pilia hoonaukiuki loa o ka elele a ka moi, unuhi okoa ae la oia i kana pahikaua iwaho. a pane mai la me na olelo oole'a, i ka i ana mai: K lohe oe ' keia w.a ano, owau keia o ka Naita Belomira. ke kumu ■*' o kakapahi a ke Keikialii Manno o Hunegaria nei. ka mea hoi i pepehiia a ma.ke e na powa oloko o na ululaau. ()wa 'ea mea a ko Hunegaria apau i kau ai lea weli. noīaila i kou lohe ana aku la i ka inoa o ka mea e ku aleu nei imua o koii j alo, ke kauoha aku nei au ia oe. e hoihoi hpu aku i kau niau olelo hoinoino no'u, a e mihi mai hoi i kou mau liewa apau ike au.anei oe, he hana paakiki ka pakele-aua o kekahi mea, mai ka'u hauna j)ahikaua aku. Ma kahi u ka mihi ana aku imua o ka elele a ka moi o Hunegaria. noke ae la ke Keikialii Marino i ka akaaka. me ka leo nui, me ka i ana aku: "Ua ike au. o oe i'o no ka Naita Belomira. ke kumu a'o kakapahi a ke Keikialii'Mariiio. o ko'u Wahi ike kakapahi nae. he wahi ike oinilumilu wale īio ia, imup. o kekahi poe n.aila e ae, i liele a lehia m< :a li'aha; ,tio ,ka mea ina o oe ke pookela maluna o na naita apau, ina uā'hiki'ia oe ke a'o aku' i ke Ke-ik:alii Marino i na hauna ]>ahikaua helu ekahi, e make ole ai oia i na hiena oloko o ka ululaau, aka 'i kona lilo ana he pio na kela |>oe powa, m haulehia kou ike ame kou akamai. ma'alo o lakou "(> ka'U walē n'o e kauoha aku nei ia oe. e hoihoi hou akr, 1 kau pahikaua maloko o kona wu-hi. a e lawe aku oe ia'n imua o lea moi, a e lohe auanei oe i keano o ka'u mis'ona i Kele niai nei, a i hoole māi oe i keia noi. alaila, e luku aku sio au ame ko'u mau kanaka ia oukou apau i ka make, e waiho ai na iwi o oukou iloko o keia kula palahalaha." '-He hana keia i kauoha ole ia mai ia'u, e ka Moi llutiiera aka hoi no kau noi, ke ae aku nei au e hooko elike me kou makemake, malia o pomaikai hoi oe, Mioomauao mai i koi lioa nei 'o ka oihana hookahi.'. "E liele aku kaua imua o ka moi. a ilaila oe e ike pono a i na mea apau, aka o ka'u wale no nae e»hooia e aku nei mua ou, ina he mau pomaikai kekahi, e kakali mai ja ia'ii mamua o ko'u alahele. alaila q oe pu kekahi iloko o ia maii pomāikai apau, a he hookahi hoi ko kaua hauoli like ana \,oko o na la apau o ko kaua ola ana ma ka honua nei." wahi a ke Keikialii Manno n'ie ka minoaka ana iho. Ma kela wahi o na olelo a ke keikialii. hoohuli aku la ka elele a ka moi i kona lio, me ke kauoha ana mai i ke keikialii, e ukali āku mahope onā, a kamoe pololei aku la ko laua alahele. no kahi o ka Moi Hum'era e hoomoana mai ana me kona 'niau pualikoa. > ' MOKUNA XXXV. la laua īiei e hele nei, aia iloko o ka Naita Belomira na manao hoohuoi, no ko'na kamaaiha loa i lia.āno ajgati o ka naita e hele pu ana ma kona aoao. oia no ke Keikialii Marino, o ka mel wale no liana i kaohi aku i kona waiho okoa ana mai i.ka ninau e hoop.au ia ae āi kona pohihihi. o ia no 'na lono i hoikeia aku iaja, ua ua keikialii nei. nolāila pau wale iho, lg no kona manao ninaii mai; aia 110 nae kela manao hoohuoi iloko ona kahi i lolii ai, aole keia he mea okoa aku. aka o ke keikialii no. Oiai hoi nei e hele ana, a i ka hookokoke loa ana aku i kahi o na.pualikoa e jioomqana mai ana, ia wa i huli mai āi ke Keikialii Marino. 4 a hoōmaoe w?ile māi la no, ma ka ninau ana aku i kona alakai: "Auhea oe e k'uu hpaloha majkai, he walii manao hoi ko'u e ninau aku oe. pehea la, e loaa mai anea anei ka ae ia ia'u e kaniailjp aku me ko oukou pioi np na me;i e pili ana i ke ano u ka'u misiona. aole paha?" '"Manao au, ina hoolala ana e.pili ann i ke ano e hopukaia ai ke kaua mawaena o na iipao a elua. e loaa aua no ae ia' mai, o oe wale no nie fca m< >i ke kamailio maluna o ia kunniliaiia. 1 ie elele wale. no au i hootina:a mai e hele aku'e ninau i ka mauao o ka oukou hiiakā'i, a hoi aku no

c hoike inma oiia. ho nani hni ia. ua paal iki .loa m.ii no' 'ie imua ona wale nn, e hoike aku ai oe i kau unlaii.i 'h.e kuleana ia i loan i ka inoi wale iiu, ai>lo i ilti n.i alakai o kona Jnau j>uali." "I r .ia hoi koia mea a'u o niakemako noi o ninau aku 1.1 -»0. a malia o Irki 110 hoi ia oe ko pane niai .im- ka niaikai. «• ia keia: "L'a iko no nao paha'oe i ko kuinu o ka m<'i «> < Mik >u i hoala nuii ai i kona mau pnalikoa. tio ka {010 kaua aua mai maUma o ko Kakola. N)olodiHna. a maUina |iaita «« n.i kanaka oloko <» ka ululaau o prania:'' "}le ht)i'kahi walo 110 kumu rniafyi>orfo fa"u£ $• ko aia an:» mai o ka moi a hoouka aj>if i liekahi \aua->wsi we-i o ku-o ana i'ke Kakeki Mcl<.diana, no ka niakV ana tm ia o ko Keikialii .Varino, a 110 ka |>aa|)io ana hni o ko Kama'i-.wa ■ hiiie \"aioiota. a o kokahi. 110 ka lukuia ana o kona m.m īnakaai.nan.a, a mawalio ao o kola kumu. a ilo ho moa i m..0 popo ia'll." "Ua maikai kena pane au e kuu hoa o ka pahikaua. a pohea 1» kou manao, ina e lohe aku ana ua moi noi 0 onkou. eia 110 ke Keikialii Alariuu ke ula m;ii uei. e hoomau aua no anei oia i kela manao e lele kaua aku i na knnaka o'oko 0 ka ululaau o Urauia. a maluna % lu»i o ke Knkela Meloeliana ?" "Ke kanalua loa nei au no ka hiki ana i ka Moi H\uiura e manaoio mai i kau mau olelo." wahi a ka Naila llolomna me ka hoike okoa ana mai o kona hele'helena i ko ano kahaha. "No'u i|io, ina he oiaio loa kau mea e katnailio mai nei. aia no kuu haku opio ke ola mai la. alaila e hoiko mai oe mo ka oiaio loa i kona wahi noho ai. i hiki ai ia'u ko hele aku. a kukuli hoomaikai imua ona. n») ka mea. ho kauwa au ona. a ua pili hoi i ko'u mau iwi inah. po ona. no ka make a no ke ola." "Alaila e kanalua anei oe i ka oiaio o na olelo a kok ihi naita i like me a'u nei ke ano? () na olelo apau i puka aku nei īnai kuu waha mai. he mau oleio oiaio loa ia, aole loa ho hoppunipuni ma kekahi ano, a e ike aku ana 110 oe iaia. he maka a he maka, a he alo hoi a he alo." "lna pela..e luiikala e mai oe ia'u. a«<a r»ac. ma na moa oiaio a makou i lohe ai, ua hiki ole i kekahi ke kauaiua iho no ka makj; maoli ana o.kuu hooilina hoi »» ka noh«> kalaunu Hunegaria nei. oiai oka mea nana i la\\v ao a iioike i ka lohe i ka moi a imua hoi o na makaainana. no k.i inake ana o ke keikialii, na kekahi kauaka no ia i iko maka 1 koi,ia niake ana. i ka pua i ku akn ma kona j)uuw:ti. < > ko ola hou ana mai o kokahi mea kino i make, o kekahi moa hiki ole loa ia ke manaoio ia, pela i komohia ai na ma!iao kanalua iloko o'u, ua ola hou mai ua haku nei o'u." No keia pnne a ka Naita J3elomira, ua henl* malio ili<> la 'ka ,tika a ke Keikialii Mai ino, ,me ka-ik.e ole mai nao o koiia iioa, ao ia kaha oka pane ana mai: "Ke ike nei au. ua liko oe me Toma, aia no kou mauaoio ikemaka. Aolo au i hoopoin.a i ka heluhelu mau ana mai o na kahuna uionoka ) kakou i ka mo«.»lelo-o ke ola hou ana mai o ko keiki a ko Akua mai ka make Aiiai, aole anei hoi, pela no i ola lt< u mai ai ke Keikialii Marino. w " "Aole o'u makemake e lilo keia i kumu no kaua o hoo paapaa ai, 110 ka mea ua maopopo no ia kaua pakah:. aolo ke Keikialii Manino. he keiki na ke Akua. e hiki h<m a; o a 0 ola maliope iho o ka make ana ; aka hoi. ma maimi'i »• na •haawina pomaikai mailuna mai. a ua ola i'o kuu hakt; ahi. alaila ke hauoli loa nei au i ka hooiaio ana aku imua <>n. ua konoia mai au ,e mauaoio aku i kau mau olelo apau i ka mailio mai uei.'" "Ina au e hoike okoa aku ana imua 011 i koia manawa an>>. )wau no ua Keikialii Marino nei. ka hooiliua lmi <» ka noh«> kalaunu o 'Hunegaria nei, ka mpa i make. a i ola hou mai. o manaoio mai ana no anei oe?" "Ua hoopiha loa mai oe ia'u me na haawina kahal.a lw iiui i keia la. a me kuu naau apau. ke manaoio akn 1101 au. o oe i'o no kuu haku alii, kuu haumaua Ihoi o ko a'<> a"a 1 ka oihana naita. (.) oe i'o anei ke Keikialii Marm<>: l'- ka'a 'kahiko 110 aii i hoohuoi ai, o oe 110 kuu hakn, a mai ninan okoa aku nei au ia oe ia mea, koe wale 110, o ko 11 kuhihowa. elike me na lohe i hoikeia mai ia makou, ua mako o<: maloko 0 ka ululaau o Urania;" "No kau ninau, ina pwau i'o 110 ke Manno. aolo : hiki ia'u ke paue aku i keja manawa, oiāi he ho.-hiki paa ka'u i hana ai, aole au e hpike i na .meahuna o na ilina. imi:a aale 110 o ka Moi Humera. nolaila e kala mai 00 ia u tu> ta inea, o ka'u .wale no nae e hooia hoti aku nei imua <>u. a i hoea au i ko'u aupuhi i keia la. o oe pu uo kekahi il<ilvt t.)laila e hauoli'ai i na pono ame na pomaikai.' Ke hoomau la ik> ke Keikialii Marino aiue kyiia h« a i ka hele ana. a ma kahi he haj>awalu mile ke kaawalo imu kahi 1 hoomoana ai o na koa o ka Moi Humera. ua halawai mat la laua, me kekahi aliikoa, i hoounaia mai e ka nio'. n > ka ninau ana i na mea i loaa i ka elele mua. ina paha ia 110 1 a haawipio mai o na koa oloko o ka ululaau »» Uran;a, a ii«> ka hooukaia aku paha o ke? kaua. Ua kaa ma ka aoao <» ka Naiia lieloinua ka hoakaka'a-<.i aku i na moa apau. elike me ia a kaua i iko imia ao 11-1. .< īa ka makemake mapli ana 110 o ka elele o na pualikoa o K.i ululaau o Urauia. e hui pu a e kamaili.»'p" I,u ' ,<a M,,M ;t imua wale 110 ona. e kamailioiā ai iia mea apau o pili aua . ke kaua. ai ka lohe ana <» kela aliikoa ika hoiko ;; oieU . ia wa i haawi mai ai i ke kauoha. e kn nralie iho laua 1111 laila, ahiki i kona hoea hou ana mai. o ka ho(jhult aku la n.> :a i kona lio. a holo aku la no ka hoike ana i kana m.-< ona imua o ka Moi Humera. I ka hala ana aku hoi o ke aiiikoa 110 ke kahua h<>oinoan.i. ia wa i huli ae ai ke Keikialii Marino. a īiinau aku la i 1 a Naita Belomira: "Ma ka'ii ike. <» kela aliikoa oka h< 'V .ma mai nei e hui pu me kaua, aole oia he kanaka aka he halia kona lahui, ma ke anu o kana kamaili-. . na. a pehea la. ua pololei anei ka'u mea i koho ai n«>na: "He oiaio kau i hoomaoe mai la. aole oia he kanaka liu negaria, aka hē malihini oia o ke kipa ana mai ma ko kakoii aupuni nei. Ma ka'u mau mea i hopmaopo])o, ho oh.-l»- o.a i hoounaia mai e kekahi kanaka kaulana, a he ahi p<>\\a h«<' maluna o 'na ale apiipii oka moana. Ua hoea mai k. a naka me kona mau hoa, no na kapakai o n« n.> ka hoomakakiu ana i kekahi kanaka jjowa, 1 kapaia ma ka inoa ka Weli o na Paē malaila wale ih»> la n<. j»au kana haua. aka tio ka h(»r)makakiu pu ana kekahi 1 ko kahi leanaka i kapaia ma .ka 1 iiVJ >sil<a 1 >.1, ka Naita I .1haohao o ka Luahuna VVai\yai. "Mamuli o kona lnakaukau loa ma ka hoohaua ana i na meakaua. ua wae ae ka ipoi iaia i alakai nui. no kok ihi mahele o na pualikoa o ke «anpiup. a he kanaka mii oia imra o ka moi, a elike me ka punahele o 11 a ali'ikpa'e ae. peia no ].a imnahele o keia kanaka mdlihini." "Ina pela, alaila he fcoa kela -kanaka 110 ke alii j).»v\a o ko Kaiwaenahonua i kapa|a hpi kona inoa ka |liojiac L'.au a. a i kauia koua weli ma' Europa nei a|>uni. "Oiai au e noho ana malok»» o ke NĪelo<liana. kahi a'u i walea ai me ka oluolu ame ka malia o kuu miono» ua lohe nui au i ke kamailio o na kanaka. e Jj.il i ana im ko'a a'ii powa o ka moana, oia ke kaikarfna i#oiloi loa <» ka nn-a i kapaia ka \Veti 0 na Pae Mauna. a u laua a elua. ho 1 mu kaikuaana laua no ke kanaiea 1 kapaia ka Naita <» ka I 11.1 huna Waiwai, 110 ka rtxea. ua loaa like no kela mana.. h.okaihi i ka W'eli o na Pāe Mauna, e hoopoino mai i ko «>:a «< ko laua kaikaina. eia nae. ua lilo kona ikaika amo ka .ti hewahewa o kona mau kanaka powa i mea ole imua »» ' 0 a kaikaina o laua, a i keia sekpna a.kaua e kama lio pu no . ' o pio ka'Weli (< na l'ae Mauna .na ka Naila «• ka l.aia'm:;a Wniwai. CA<jk i