Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 30, 26 July 1918 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

La hoopiha loa ia aku o Sadena me ka hāuoli, no ka hoeal ; : .u ana aku o kana kaikamahine me ka poino ole, a ua like ik> hoi kona hauoli, no ka lilo ana o Tazana i mea nana , h.iihoi aku i kana kaikamahine iloko c\ ka poino o ka ulu- j i tau iiia kela po, me ka nui pu o kona mahalo i kana kaikainahine. no ka mauna ana aku i kona ola, ma ka hoopakele | ;• 11a ia Tazana mai ka mana mai ona kanaka Arabia. ( a lilo o Tazatia he malihini kiekie loa na Sadena, ua i ~, kipaia aku o I akana me ka hanohano, a ua hanaia mai a mi'a apau nona e pono ai, elike me kekahi o na alii kiekie • :u na n kela lahui kanaka, he hoike keia no ka lawe ana Lu i» Sadcna ia Tazana! i hoaloha oiaio nona, a i pana'i hoi •n.i k«»na iio mea a keia kanaka i hana aku ai no '» nia kaikamaiiihe.'*"'' ! ka milnawa a ke kaikamahine i hoike aku ai i ka moo- !<■!.. j»iha o ka hakaka ana o Tazana me ka liona, ahiki i ka inake ana o ka moi o.na- holoholona, ua hoopuni koke ia o l a/ana e na kahaka Arabia, me ka aneane loa e hoomana niai iaia nei. ua nana mai kela poe i keia kanaka, me he nna la. ao!e kona he kino honua, aka he kino kona i owili j>ii ia me ka mana kupaianaha mailuna mai. X<> ka piha hauoli loa o Sedena i kona wa i lohe ai i ka l .i/ana mea i hana aku ai no ka liona, ua au'a okoa mai la ■ia i keia kanaka, e noho pu aku me ia, a e lilo hoi i makaaiiiana no kona aupuiw; a ua. aneane maoli no o Tazana e ae aku, koe wale ho kā iioonOo ana ae, he hana nui kekahi il' >k< • o kona lima, e hiki ole ai iaia ke lilo i mea kumakaia i k< »na aupuni, ka poe na lakou i hookau mai i kela . »ihana maluna ona., ✓ Mahoj)e iho o ka noonoo aKahele ana o Tazana i kana |.anc. hoole aku la oia i kela manao o ke alii o Sadena, aole e liiki iaia ke noho mau aku nia kela wahi, a nonoi aku la n< • iaia, e hookuu mai iaia nei e hoi no kona wahi, nolaila Ih- hookahi pule okoa kela noho ana a Tazana, malalo o na li'M.kipa maikai ana a Sadena ame kana kaikamahine, ua hke maoli no o Tazana me kekahi o na kanaka ko'iko'i a kiekie iwaena o ka lahui Arabia.

L'a lnaa no ka manao hoohihi ia Tazana e noho me kela hiliui kanaka,. ina. nae, a. he kane kela kaikamahine a Sa<U na. he hpahele kupono loa kela nona, i noho no a ulu ac ka niakeiiiake e hele iloko o ka ululaau i ka hahai holoholona. ua lfiaa kona kokoolua, o kona noho ana iho, me kela kaikamahine, ka mea ana i manao ai .aole he kohu nona ke lawe mai iaia i wahine nana, ua lilo ia i mea nona e kaumaha ka mea e ho?a mai ana no kekahi la, e kaawale aku ai kela kaikamahine mai iaia aku, mamuli o ka m;ire ana nie kona lahui ponoi. Ma ka la a Ta/.aria i haalele aku ai i ka home o Sadena ame kana kaikamahine. ma kona alahele no Bon Sada, ua ukali pu aku he kanalima mau kanaka Arabia me ia, he 1 x >e wale uo i lako me ūa meakaua, no ke kiipale aua i keia malihini, mai ka po§ e hoohalua mai ana i kona ola. Ia Tazana nae i liaaiwi hope aku ai i kona aioha ia Sadena. a i kana kaikamahine hoi. ia wa i pane mai ai ke kaikamahine npio, me keia ;nau olelo: < . , "Ua pule māu au iloko o na la ame na po i hala akii nei. c n<»li»> paa loa iho oe nie makou, eia ka aole e hookoia ana' - ia leo ]>ulc, 110 ka mea ke haalele mai nei oe ia'u ame'ko'll ' lahui kanaka. He nani nae ia, ke huli hoi nei oe no kou aina. aole au e hoopoina ana i ka pule mau ana, e hoea mai he la au e liuli hoi hou mai ai no ko makou aina nei." "Nn na mea apau i hanaia mai no'u, oiai kakou e noho pu ana maanei nei, ke haawi aku nei-au i ko'u mahalo me ka hoomaikai nui ia oe ame.kou makuakane, a ina o ko ke Akua makemake ia, e hoihoi hou mai ia'u imua ou, alaila 0 Kona makemake wale no ke hookoia, aole o ko kakou." Ma kela huakai a Tazana.no Bon Saada, me na kanaka \rahia he kanalima, aole loa oia i makemake e ikeia mai kmia lioea ana aku no kela wahi, me keia puulu nui o na kanaka Arahia,' nolaila mamua o ko lakou hookokoke ana aku i ke kula'nakauhale, kauoha e aku la oia i na kanaka lie kanalima, e hele e mamua a koiiio iloko o ke kulanakauhale, a hoololohi iho la oia mahope ahiki i ka poeleele aua. ia wa i hoea aku ai oia ma ke ano malu loa, me ke kipa ana ae ,ma kekahi hokele, no ka hoomaha ana ma kela po. < > Sadena pu no kekahi ma keia huakai a Tazana, a maniuli o ko laua kukakuka mua ana, ua hoea mua o Sadena n< 1 kela hokele, nolaila, ua hoohalaia kekahi manawa nui o kela j><i e laua ma ke kamailio ana, ame ka laua mea e hana aku ai. I ka pau ana o ka aina ahiahi, hoike aku la o Tazana i k< ina manao, no ka hoi noloko o kona hokele mua i noho ai, ii'ilaila malalo o na alakai ana a Sadena, ua hoea aku la laua iim kela hokele, ma o ka hele hoolalau ana i o a ianei, a i k.i wa i ike mai ai ka ona o kela hokele ia Tazana, ua hoo--1 ahaha loa ia aku kona mamuli o na lohe i laweia <ku a hoike iaia, ua make kela kanaka, eia ka aole. "Ile mau leka 110 anei kekahi ma ko'u inoa, i hoounaia m.'ii 110 kou hokele nei?" wahi a Tazana i ninau aku ai i ka '•11,1 lmkele. ' \c, he mau leka ke waiho rrai nei nau, nolaila e loaa aku f ana ia mau leka apau ia oē," i pane mai ai no hoi ka ona i"'kele. me ke kii ana aku i na leka maloko o kona keena i'aua. • Anle i loihi loa ia iialo ana āku a ua ona hokele nei. hoea uiai la me na leka a haawi ia Tazana, a o ia ka Tazana i 1'• 1 ne aku ai: " 11 e nani ia, o oe hookahi wale no ka i ike, aole au i 'nake. o ka'u e noi aku nei i kou oluolu,' mai hoike wale aku hni oe imua o ka poe apau e noho nekma keia wahi, 'ia ike ne ia'u. \i noi pu aku ana no hoi au i kou oluolu, e: iuiikala mai ia'u no ko'u hoi ole mai e noho. ma kou hokele, •'ika ua nnho aku au ma ka hokele nana ana i na manao "Inkn n kana mau leka. Ile hnnkahi o kela mau leka mai kona poo mai ia ma ka ■'ihana. e kauoha mai ana iaia. e haalele iho i keia wahi, a ' li' 'ln pololei aku no Cape Town maluna o ka mokuahi "uia Ina e loaa ana iaia. laia e hoea aku ai no kela wahi, lnaa ana iaia he akena malaila, nona ka inoa i hoikeia alokn o ka leka, a mai kela akena mai, e loaa ai na hoakaka ana, no ke ano o na hana i makemakeia ai na ia nei > linnkn aku. • ; I ke ao ana ae ma kekahi la mai, hoomakaukau koke iho 1 n<> n Tazana no ka haalele ana i kela wahi, mamua nae o 1 ua haalele ana iho, hele aku la oia no ka halekoa, rio ka hnpe ana ia Kapena Gerada, ka mea a ka ona hokele i h"ike mai ai iaia. o ka līuli hoi ana mai no ia o ka pualikoa i'e hnnkahi aku la mamua. I a lnaa akn la o Kapena Gerada ia Tazana maloko o kona ; ' pna oihana, a ma kela halawai ana ae o laua, ua hoopiha " i ia aku kela aiiikoa me ke kahaiha i owili pu ia me ka ; l "!i. no ka ike hou ana mai i kona hoaloha me ke ola r k"i.> maikai. "ka. he mea hoohauoli loa mai i ko'u manao, keia hui hou o kaua," i hoomaka mai ai o Kapena Gerada e kamailio

ia Tazana. "I ka manawa a ka Lukan'ela Genoi i lioike mai ai ia'u, aole oe i loaa aku iaia ame na koa, ma kalii i hookololohe ai, o kou wahi ia e noho ai a loaa mai ia lakou, ua hoopiha loa ia mai au me ke kaumaha, me ko'u Haawi koke ana i ke kauoha, e huliia na wahi oloko o ka ululaau ame ke kuahiwi, a 110 na la lehulehu ko makou huli ana i kou meheu aole ou loaa iki. "Oiai nae e nokeia ana oe i ka huli, ma kela ame keia wahi, i laweia mai ai ka lolie a hoike ia'u ua make oe, a ua pau i k'a aiia e ka liona, a i hooia no ka oiaio o kela lohe, ua laweia īiai ko pu raifela imua o'u. "No kou lio, ua huli hoi mai ia no ke kahua hoomoana o na koa, he elua Ja luahope.mai o kou nalowale ana. Ma ka'u nana aku,-ita piha ka Lukanela Genoi me ke kaumaha no\V, meika ahewa okoa ana mai imua o'u, no kona ae wale a\ia akui i ,kou manao, e hookaawale oe mai ia lakou mai.O. ka ,Lukanela Genoi ka mea i hooikaika loa e huliia oe, a oia no ka mea. i loaa aku ai o kekahi kanaka Arabia me ko pu raifela, a ke manaolana nei au, oia ke knaka hauoli loa, ina e ike mai ana ia oe." "Malia paha e hauoli i'o ana oiaī ke ike mai ia'u," wahi a Tazana i pane wale aku ai no ma ke ano hoomaoe, oiai nae aia ma kona mau papalina ka minoaka kahi i nohoalii ai, no ka hiki ole i kela kapenai koa ke ike i na hana kolohe ame ka epa a kona lukauela, ka mea ana 1 hilinai aku ai me ke ku'hihewa, he kallaka oiaio oia, eia ka ua piha i ka epa ame ke kumakaia i kona aupuni. ( "Aia aku nei paha ka Lukanela Genoi i ke taona i keia manawa, ina aia 110 oia ma kona keena, ina ua kauoha koke aku au iaia e liele mai, no ka ike ana ia oe. Ina nae oia e hoi mai ana, na'u e hoike aku, aole oe i make, aka ua huli hoi mai. nei oe me ke ola kino maikai." Aole no a Tazana hokai wale aku ma na mea a kela kapena koa i noonoo ai. aka ua waiho aku la no oia e manao mau ka Lukanela Genoi, ua make keia, elike paha me na mea a na kanaka Arabia i hoike mai ai iaia, a mahope o ko laua nei kamailio ana no kekahi mau minuke, haawi ae la ke aloha hope,-a huli hoi hou aku la o Tazana i ke kulanakauhale. Hoi pololei loa akii la oia no kona hokele, a e noho mai ana no 0 Sadena, mai iaia i lohe mai ai o Tazana i kekahi meahou ano niii, o ia no ke kipa ana aku o kekahi kanaka ili keokeo i Hoano-e iaia iho a like me ke kanaka Arabia, me kekahi umiumi ku'i eleele ma kona auwae. Ma ka ōlelo. a ka ona o kela hokele, ua ike mau ia kela kanaka nie ka lei mau i kona lima, me ka hainaka; aka nae no kekaiii tnanawa, ua nalowale oia mai kela kulanakau- ; hale aku, a o kona hoea ana mai no ia ma kela kakahiaka. j Ika loaa ana aku o keia ike ia Tazana, hoomaopopo loa ih'o la. oia 1 kahi e loaa ai o kela kanaka iaia, ma kona wahi e pee ai, a iaia i haalele aku ai i ka hokele, *aole ana wahi e ae o ka hele ana aku, aka 110 ka punana no ia' ana i nianaoio ai, malaila oia e halawai ai me kela kanaka, ka mea ana i koho iho ai me ka hoohewahewa ole, o Nikola Rokofo no ia, kona enemi ino loa. Hele pololei aku la o Tazana a hoea i kekahi hale kiekie, o ke ano lepo i kupono ole i ka poe kiekie ke noho malaila,. a ma ke alapii e moe pololei ana 110 ka hale oluna, i pii malie aku ai ua o Tazapa, me ka nehe ana, i ole e loheia mai e ka poe maloko o kela hale. laia i' hoea aku ai no ka papahele elua, aia hoi mamua pono mai ona, e waiho mai ana he ritmi, i paa ka puka i ke paniia, a he puka ania'ni ma kekahi aoao, me ka hamama nae o ka hapa maluna, nolaila kookoo iho la oia i kona mau lima, ma ke kikina o ka puka aniani, a kiei aku la iloko, o ka mea naina i hookahaha loa mai iaia, o ia no kona ;kef ana aku i ka'Lukanela Genoi e noho ana ma ka aoao o kekahi pakaukau, a o Nikola Rokofo hoi ma kekahi aoao mai, o ka Lukauela Genoi nae ka mea i kamailio koke ae i kela manawa:

"Ua oiaku kou lapuwale e Nikola mamua o ke djaholo," i iohe aku ai o iPa[ran'a i kē kamailio 'anā ākii 'o ka Lukanela Gcnoi. "Mai M ka liilii mai kou hauhoa ana ia'u ahiki i ko'u lilo maoli anar i pio malalo ou, me ko'u kumakaia okōa ana i ka hanohano o ke kulana a'u e paa nei i keia wa. O oe ponoi ka mea : 'nana i hookomo aku ia'u iloko o ke karaima pepehikanaka, no ka mea ke kau nei ke koko o kela kanaka o Tazana' maluna o kuu mau lima. Ina aole 110 kou kokoolua no Pāulo, kekahi mea i ike i ka'u mau meahuna, ina aole loa āu e hoohakalia iho, ma ka pepehi ana aku ia oe e Nikolā ā make loa maanei i keia me kuu mau lima ponoi." Me he mea la; he mau olelo lealea wale no kela i ka manao o Nokila, no ka mea ua noke okoa ae la ua kanaka nei i ka akaaka, a i mai la: "Ua ike'au, he mau olelo wale iho no leena ma kou mau lehelehe; me kou aa ole e hooko aku. I ka manawa e loheia ae ai, ua pepehiia 'au a make, ia wa auanei e hoikeia aku ai na mea oiaio pau e Paulo, imua o ke kuhina kaua/na mea hoi au i hunake'.e loa ai 110 kekahi manawa loihi, me ka hoike ole aku i kou aupuni, a o ka mea oi aku o ke ino, e hoike pu ia ae ana imua o ke akea, o oe ponoi ka mea nana au i pepehi mai a make. He mea makehewa wale 110 ko kaua noke ana i ka hoopaapaa, malima o keia wahi mea uukti loa, oiai ua ike no oe e kuu lukanela maikai, aole loa ou hoaloha maikai e ae owau wale 110, a owau hookahi ka mea i kupale no kou hanohano no kekahi manawa loihi, me he mea la, he kaikuaana ponoi loa oe mai ka puhaka mai o ko'u makuahine." "O ka mea wale no i koe au e hana mai ai i keia Aianawa. o ia kou uku ana mai i kekahi huina elala, me ka haawi pu ana mai i kela ]>epa a'u i makemake loa ai, e kaa mai malalo o ko'u malu; a ke hoohiki aku nei au ia oe, aole loa au e hoao hou e noi aku ia oe i hookahi keneka, ma keia hope aku." "O keia mau mea au e noi mai nei e Nikola, ua like pu ia me kou hou okoa ana mai i ka pahi ma kuu puuwai," i pikanana ae ai ka Lukanela Genoi. "O na meia au i noi māi nei ia'u e haawi aku, o ia no kou kikoo ana mai i ka'u mau elala apau, e lilo ai au i kanaka nele a ilihune, a mawaho ae 0 kela, o ko'u haawi ana aku i ka palapala au e ake mai nei e loaa aku ia oe, o ko'u.kumakaia ana no ia ia'u iho. O ka mea oiaio maoli, o oe ka mea e uku mai ia'u i kekahi huina (lala mahuahua no na meahuna a'u i hoike aku ai ia oe. aole o kou noi mai ia meahuna,- a noi pu mai e hrfiwi aku au 1 ke dala kekahi, o oe ke kanaka lapuwale hookahi a'u i ike ai maluna o ka ili o ka honua." "Aaole anei ou hoomanao iho, ke uku nei au ; ia oe i kekahi huina dalaj i^ui v o ka. noho hamau loa 'ana.'o ko'u mau lehelehe, aole he hoike ae. i kau maii hana. ' Ua pau ko kaua kamailio ana maluna o k'ēla ninau, eiā wale no ko'u manao, pe,hea la, e hooko mai ana anei oe i ka'u mau mea i noi āku nei, a i ole, e hoole mai ana palia oe. He ekolu wale no minuke a'u e haavVi aku nei ia oe e noonoo ai, a hooholo i kau mau mea e hana mai ai. Ina e hoole mai ana oe i ka hooko ana mai i ka'u noi. alaila e, hoouna koke 110 au i kekahi ,leka i kou kapena i keia po, maloko o.ua leka nei, e hoike piha aku ai au i kou mau ano apau, e hoohaahaaia ai oe ma na ano apau. e aa ole āi oe e nana aku na maka malunā, o kou pualikoa." No kekahi māu,.sek<qtia i .k|\lpu malie iho ai ke poo o ka Lukanela Genoi ilalp, a iaia 1 aea ae ai iluna/'ku'ae lā mai kona wahi e noho ana, a unuhi ae Ia he elua mau apana pepa a haawi aku la ia Nikola, me ka hoakaka ana aku me keia mu olelo: ' "Eia mai na mea au i makemake ai, ua hoomakaukau mua mai nei au, ma ka manawa a'u i haalele aku ai i ko'u wahi, 110 kuu manao no,_aole he mea e ae e hoea mai ana, ma ko kau& kukakuka pu ana. o ko'u hooko wale aku no elike me kau i manao ai." Me ka helehelena piha hoihoi, me na maka hoi o ke kanaka i piha me ka maalea, i lalau koke mai ai o Nikola, i na

apaua pepa elua e paholaia aku aua imiia ona, a o ia ka ua kanaka Rukini nei o ka pane ana mai:

"Maluna ou e Genoi ka'u mau hoomaikai ana he nui, a mai keia manawa aku, aole loa au e hoopilikia hou ia oe, koe wale 110 ina e nui hou ana ke dala ia oe, a he mau meahuna hou paha kc loaa mai ana ia oe, malia ia wa oe e ike mai ai ia'u e hookokoke aku ana ina kou aoao, aka ma kekalii mau ano e ae, e nana mau mai 110 oe ia'u he hoaloha maikai mau iiou i na wa apau."

"Aole loa oe e hookokoke hoii mai e kena ilio imua o kuu al-), uo ka mea i 'noiie-; aku au me ka hookaniani ōle, ma ka manawa mua loa ai: e 'ke hou ai i kou maalo ae imua o'u. e 1 ; pehi no au ia ru make, me ko'u hopohopo ole i»o ka mea e hanaia n-.a' ana maluna iho o'u.

"Ua paa maoli no ko'u manao e hooko aku ia hatla ma!i:na ou, a ia'u ma ko'u wahi, ua piha ka hora hookahi ia'u, ma ka noonoo ana, i ka'u mea pono e hana mai ai i ktia ahiahi. Ma kuu alo, i waiho ai kena mau pepa elua. me kuu pu panapana, o ka'u i hooholo ai, o ia ka lawe ana mai i kena mau pepa, a waiho aku i ka pu panapana, no kekahi manawa hou aku nae, o ka pu panapana ka'u e lawe ma! ana, 110 ka mea ua hooholo e iho la au i ko'u manao no ka'u mea e hana ai maluna ou. Ua laki oe, ua pakele i keia manawa, he mau la helu wale 110 nae koe ou e hele lanakila ai. e hoouna aky no au ,i kou kino iloko o ka lepo; a i mākee oe i kou ola ea, mai hoao hou 110 ka lua o ka manawa, e hoala mai i ka inaina ame ka huhu iloko o'u nou, o pokole auanei kou mau la e ola aku .ai."

Ke ike aku la no o Tazana i na mea apau e kāmailioia ana maloko o kela rumi, a i ka Lukanela Genoi i ku ae ai iluna. a hele mai la 110 kalii oka puka, ua nee loa aku 1 3 o Tazana a ma kekahi wahi pouliuli no ka pee ana, i ole ai oia e ikeia mai e kela mau kanaka. Oiai 110 oTazana e pee malie ana, weheia mai la ke pani o ka puka, a oili ana 110 ka Lukanela Genoi iwaho, me ka ukali pono ana mai o- Nikola mahope ona, o ka Lukanela Genoi wale no nae ka mea o laua i iho aku nolalo o ke alapii, aia 110 o Nikola ke ku malie la ma kahi o ka puka. me ke kakali ana o ka haule aku o ke aliikoa ilalo o ka honua, o kona wa ia e hoi hou aku ai noloko o ka rumi. He mea oiaio, i ka haule ana aku o ka Lukanela Genoi i ke anuu hope loa o ke alapii, o ka huli ae la no ia o Nikola, a komo hou aku la iloko o ka rumi, me ke pani ana aku i ka | puka a paa; aia no hoi o Tazana ke pili la ma kona wahi i pee ai, me ke kakali ana, o ke kaawale loa aku o ka Lukanela Genoi ma kahi e, a i ka hala ana o kekahi mau minuke o kona hele mai la no ia a ma kahi o ka puka, wehe ino aku !a, a mamua o ka hiki ana ia Nikola ke ike mai i ka mea nana i wehe aku i ka puka o kona rumi, aia hoi paa ana no 11 a poohiwi o Nikola i ka hopuia, oiai ua kanaka nei e nana ana i na palapala elua a ka Lukanela Genoi i haawi aku ai iaia. Huli ino ae la o Nikola a i ka wa i ike mai ai i ke ku aku o Tazana, ia wa i wikiwiki mai ai i ka ninau ana: "Heaha mai nei'kau e keia kanaka oloko nei o ko'u rumi. me ka loaa ole aku o ka aeia ē a'u e komo mai?" wahi a ua 0 Nikola me ka hele a kunahihi kona helehelena. "O leau pana ia\e ninau mai nei ia'u, ua maopopo 110 nae ia oe e Nikola, he hana nui ka'u o ka hoea ana mai la e ike ia oe," wahi a Tazana me ka hele o kona mau maka a hulili, 1 kau a mea o ka piha huhu 110 keia kanaka, a ka lapuwale maoli. "Heaha ka« mea i makemake ai?" i ninau hou mai ai o Nikola, aia hoi ka maka'u ame ka weliweli iloko ona, ina na ano ana e ike mai la ia Tazana. "i hoea mai nei anei oe no ka pepehi ana mai ia'u a make? Ina o kou manao ia ea, alaila ua kuhihewa lōa ia mahao ana 011 pela, no ka mea, ma ka manawa e maopope ae ai, ua malee au, a o oe ko'u mea nana i pepehi, e haehae 'iilii i ana kou kino, e ko'u mau hoaloha ma keia wahi." "Ua hiki ]oa ia'u ke pepehi.aku ia oe a make me ka maa 'ahii no ka niea aole loa he hookahi i maopopo, eia oe ma 'loko nei o keia wahi, a ua hoea mai nei hoi au imua o kou alo; o ka mea maopopo loa, e hoike ae ana ko hoa oluimu 'iumu o Paulo/o ka Lukanela Genoi ka mea nana oe i pepehi a make. "Manao paha oe, aole au i lohe i na olelo i kamailioia mawaena ou ame ka Lukanela Genoi maloko nei; ua ahuwale ka olua mau meahuna apau ia'u. L T a oi ae ka pono na'u- maoli no'pē e pepehi aku a make, mamua o ka ikeia ae o kau mau hana epa apau, a na ka lehulehu oe e hoomainoino mai. He nana kanāka wale ae 110, aole loa au i ike i kekahi hohewale nui elike me oe e Nikola. E pono oe e Nikola e make, no ka mea o kekahi ia o ka'u hana lealea loa, o ka pepehi aku i kekahi kanaka lapuwale elike me kou ano," me ka hookuu ana ae o ka Tazana paa ana ma na Nikola, a no ka manao o ua kanaka nei e pakele ana oia, hoomaka koke aku la e holo, no ka puka o kekahi rumi, e pili kokoke mai ana i kela keena. eia nae ua lohi loa ia hoao ana aku ana e holo, no ka mea he hookahi no kikoō apa a Tazana me. kona mau wawae 4oloa, o ka !oaa aku la'no ia o ke kuka o ua o Nikola, a he hookahi no huki ana. uwoki oe e huli kaanini ana ke alo iluna, o ka iho koke ilio'la no ia o kekahi lima o Tazana,% £>aa ana ke kania-i o kana pio, he nui hoi ia o ka leo o Nikola i ka alala, o ia no oe o kekahi puaa, i ka wa e uumiia ana, no ke ka}ua ia aku iluna o ka imu.

I<c noke la ua o. Nikola i ke kupaka i o a ia nei, me ka manao, e makili ae ana ka lima o Tazana, mai ka paa ana ma kona puu, ua lilo nae ia mau hooikaika ana i mea ole loa, ua like pu oia me he wahi bebe hanau hou la iloko o na lima 0 keia kanaka a ka ikaika nui wale. Ke mau la no ka paa ana o Tazana i ke kania-i o Nikola, a iaia no ka ike-ua nawaliwali kela kanaka, hoihoi ae la oia a hoohoho aku la maluna o kekahi noho mamua o kona*alo. me ka hookuu ana ae o kana paa ana; a kakali aku la o ka hiki ia Nikola ke hoolohe mai i kana mau olelo ke kamailio aku iaia. I ka pohala ana ae o Nikola, mai kona kulana kunewanewa ae, ia wa i kamailio aku ai o Tazana iaia i ka i ana aku: "He makemake wale no ko'u e hoikeike aku ia oe i na >haeha o keia mea he make. Aole au e pepehi aku ana ia oe ? keia manawa, aka loaa hou aku nae oe ia'u, ma keia mua nku, e lawelawe hou ana i kau mau lapuwale, ia manawa e hooko maoli aku ai au i ka manao pepehi maluna ou, •lolaila o ka lohe ke ola, a o ke kuli ka make. * ... f<t "He hookahi wale 'no kumu nui o ko'u hoop'akele'an&'ae 1 kōu'ola, no ka 1 pōno no ia o kekahi wahine a'u i nana aku ai' iaia, he wahine i piha me ka oiaio, ame ke kulana kilakila iloko ona. Ina nae au e lohe aku ana, ma keia hope aku. e lioao hou ana oe e hoopilikia aku iaia, a i kana kane naha. a i hoao pu oe e hoopilikia mai ia'u; a i lohe hou au. ua huli hoi aku oe i Palani, a i kekahi aina paha i noho ona ia ? ke aupuni o Palani, alaila e lawe auanei au i ke ko'iko'i ma ko'u aoao, o ka hookolo ana akii ahiki i kou loaa. ana, no ka" hoopau p'ono ana aku i ka'u hana maluna ou," alaila huli ae la o Tazana no kahi o.ke pakaukau e walho mai: ana, me ka lalau ana aku i na apana pepa elua a ka' Lukanela Genoi i haawi mai ai ia Nikola. Nana iho la o Tazana i na mea i kakauia tna!oko o kela mau t)a!?oaIa. ina'oko o kekahi palapala, he kikoo hanako. no kekahi huina dala mahuahua, a o ka manao hol o kekahi palapala, he mau meahuna a ka Lukanela Genoī o ke kalrau ana, e pili ann. i na hoolala ana. ma ka aoao o ke aupuni o Palani. a i kona heluhelu ana ap.iu pono na manao ;naloko o kela palapala hope, pahola ae !a ka minoaka ma koia mau papalina. a i aku la ia Nikola: "Me a'u keia mau palapala e waiho ai. no ka moa aole he kanaka i kuleana e ae i keia mau pepa. o ke poo ? no o ka oihana makai o Palani," me kona hookomo ana iho i

ua maii pepa nei maloko ō ka pakeke' o konā kuka.. Ke namunamu liilii wale la nn o Nikola, 110 kona lioolil kaia ana e keia kanaka, aole nae oia i kamailio nui ae, no kona maka'u o lilo auanei kana mau olelo i kumu e hooi !oa ia aku ai ka huhu o kela kanaka iaia, eia nae he hookah; mea nui iloko o kona noonoo, o ia 110 kona piha i ka minamina me ke kuaki pu, 110 ka hoea ana mai o keia kanaka, a kaili aku i na pepa ana i manao loa ai, he mau pomaikai nui ia nona ame kona hoa. Mahope iho o ko Tazana hoike okoa ana aku i ke alahele e-hiki ole ai iaia ke pepehi aku ia Nikola a make, ua huli hoi palolei aku la oia 110 kona hokele, a no kc koena aku o keta po ahiki i ke ao ana, aole he mau hoopilikia ana, i hookauia aku maluna ona. I ka pau ana o ka aina kakahiaka, ma kekahi la ae,liuliu iho la o Tazana no kana huaka'i hele ma ka akau e hoea aku ai i Alegia, iaia nae i kaalo pono ae ai mamua o ka 'nokele e noho ana na aliikoa, o ka Lukanela Genoi kana mea mua loa o ka ike ana aku e ku ana mawaho o ka lanai o ka hokele, i ka wa i halawai mai ai ka ike a kona mau maka me Tazana noonoo, oiai aole oia i makemake e halawai pu mc kela aliikoa, eia nae aole e hiki iaia ke alo ae, oiai o k»Mia alanui ia e hele aku ai, a me kona huna ana i na manao i '. iikai ole apau iloko ona, no kela aliikoa, haawi aku la 110 i kona aloha, me ke ku ole iho o kona lio, no ke kamailio pu ana me ia, aka hoomau aku la no oia i ka hele ana nomua; a ma ka aoao hoi o kela lukanela, ua panai pu mai la 110 oia i ke aloha ma ka hoailona koa, aole nae he aloha i piha me ka olioli, aka he aloha i piha me na haawina ku i ka weliweli ame ka hilahila, 110 kana mau mea i hana aku ai no ka poino o keia kanaka. Ma ke kauhale mua loa a Tazana o ke kipa ana aku, halawai aku la oia me kekahi aliikoa Palani, ana i kamaaina ai, a o ia ka ke aliikoa o ka ninau aaa mai ia Tazana: "I ka wa kakahiaka loa ka paha oe i haalele akii ai ia B<>u Sada ea? Ina pela, alaila aole oe i lohe i na mea e pili ana i ka Lukanela Genoi." "Ua ike aku au iaia e ku mai ana iluna o ka lanai o ka hokele, o ka'u kanaka liope loa ia o ka ike ana aku." wahi a Tazana ma ke ano kahaha, a i hou aku la: "Ileaha kau mea i ike 110 ka Lukanela Gcnoi ?" "Heaha mai auanei kau, ua make oia, ma ka hora ewalu o keia kakahiaka, ua lawe okoa ae 110 oia i kona ola iho. ma ke ki ana iaia me ka pu panapana." "He nuhou ano nui loa keia ia Tazana. eia nae ua maoI popo no iaia ke kumu i lawe ae ai kela aliikoa i kona ola iho, no kona ike i kona hewa, a no ka hilahila, i ka ikeia ana o kana mau hana ohumu, me Nikola. no ka pepehi Atia ia Tazana a make, aka nae aole no i lilo kona make ana i mea hookaumaha mai i ko Tazana manao. o kana wale no e 1100noo nui la, o ia kona huli hoi aku no kalii o ke kahua o kana hana hou.

He hookalii la a Tazana i lioomaha ai nia kela wahi, a iloko o na la elua mahope mai, hoea aku la oia nn Alegia", kahi o ke awakumoku, a i kona ninau ana i na akena o ka mokuahi malaila. hoikeia mai la iaia, he elua la'ana e kAkali •ii. alaila haalele iho ka mokuahi i kela wahi no Cape To\vn. Iloko o kela mau la elua ana e kakali ana o ka hiki mai i ka wa e holo ai o kona moku, o kana liana nui, o ia no ke kakau ana i kana hoike piha no kana misiona, a no leela mau pepa nae ana o ke kaili ana mai ia Nikola mai, aole oia i honkomo pu aku maloko o kana leka, no kona hopohopo, o hiki pono ole aku auanei i kona poo ma ka nihana, nolaila ua hookaokoa ae la 110 oia i kela mau pej)a, nie ka hookomo ana iho maloko o kona kuka, a mai iaia pnnni tio ?. haawi pololei ia'aku ai i kekahi akena okoa, a i ōle, i kona poo palia ma ka oihana ma Parisa. I ka hoea ana mai i ka la e holo ai ka moku, hoea aku la o Tazana 110 ka uwapo. a iaia e ku ana me ka nui o na ohua ae, e kakali ana o ka pii aku noluna o ka moku, aia hoi he "lu9 mau kanaka e hakilo mai ana iaia mailuna mai o ka Mieki, me na maka hialaai. J1 e mau kanaka keia i kahiko ia laua iho me na lole o ka )oe waiwai a hanohano, a ua kaliiia hoi ko laua mau umiumi. Ma ka la mua oka moku ma ka moana, aole he mea i ikeia no keia mau kanaka ame Tazatia, aka ma kekahi la lae, ia r i'azana e hele holoholo ana maluna o ka oneki, aole he wa a halawai pu oia me ua mau kanaka nei he alo a ne a!_, o ka mea wale no nana i hoohuli aku i ka nana ana a kela mau kanaka i ka moana* o ia ka ike e ana mai o kekahi 0 laua i ka hele aku o Tazana, .nolaila kahea koke mai la oia i kona hoa e nana aku i kekahi manu nui e lele ae ana, aka no Tazaria nae, aole no ona 11001100 no kela mau kanaka, a no kekahi poe ohua e ae paha maluna o ka moku, oiai malihini wale no lakou apau iaia. O ko Tazana inoa'e holo nei maluna o kela mokuahi, aole ia o kona inoa ponoi, aka malalo o ka inoa Keoni Kalawela, no ka.mea ua kauoha mai kona poo iaia ma ka oihana, o kona inoa e kapa ai iaia iho, he mea e hoonalonalo ana 1 wahi e ike ole ia mai ai ke ano maoli o kana misiona, ame kana oihana. No ua o Tazana iho nae, aole no i maopopo iaia ka manao 0 kona kauoha ia ana aku e hoololi i kona inoa oiaio, me ka lilo no o kela inoa i kamaaina mua ole jaia. i kumu e hookaumahaia aku ai kona noonoo; aka nae aole e hiki i?fia ke pale ae i na kauoha a koiia haku, malia he mea i'o kela e holopono ai kana hana e hele aku nei e hooko. Oiai o Tazana e hele holoholo la maluna o ka oneki o ka moku, noonoo wale iho la no oia iloko ona, i kekahi mea e pili ana no Nikola, a puana ae la me ka leo malie loa, e lolie ole ia mai ai: "Ke hoomaikai ae nei au i na lani, no keia pakele ana o'u, mai ia Nikola mai, kela kanaka a ka maalea nui wale. He keu aku maoli.no kela a ke kanaka ino, ua oi aku kona lapuwale i ko na holoholona, a ina paha no ko'u noho loihi aku nei ma kela mau aina malihini, aole ana no e nele ko'u pilikia iaia. no ka mea ia'u paha e nanea ana, me ka manao aku i kekahi poe kanakā, he mau hoaloha lakou no'u, eia ka auanei o lakou ka poe i hoolin}alimāia e Nikola, o ko'u poino iho la no ia; ua pomaikai maoli no au, i ka loaa ana he poe na lakou e hoopakele ae i kuu ola. "O na holoholona ka'u i manao ai o ko'u mau enemi ino !oa ia, ua liapa iho nae ko lakou ino imua o ko keia kanaka. no ka mea aole o lakou hoohalua, e pee mai ai mahope o ke kua. a ia oe e nanea ana i ka hele, o ka wa ia e lele inai ai maluna ou; no Nikola la, o ke ano iho la ia o k'ana inau liana, eia nae ua laki aU, i kona hoohoka mau ia ana e a'u 1 na' wa apau." Ma kela ahiahi ana iho, i ka wa e noho ana na mea apau ma ka aoao o ke pakaukau aina, ua noho iho la o Tazana ma ka aoao o ke kapena, a aia hoi ma ka aoao hema o ua r .aperia nei he lede opio, nolaila hoolaunaia aku la o Tazana i kela lede, me ka hoopukaia ana ae o kona inoa. oia o Miss Ikaika, a ke nalu nui la q Tazana iloko ona. i kona wahi i lohe mua loa ai i kela inoa, aole nae he maopopo iki iaia, eia wale 110 ka pau aaa o kona pohihihi. a i ke kahea maoli ana ae o ka makuahine o ua lede opio nei i ko'na inoa oiaio, oia o Hezela Ikaika. Elike me ka uvyiuwiki atta mai o kekahi wahi malamalama uuku mailoko mai o ke'kino o kekahi rumi pouli. pela iho la i oiliili mai ai na hoomaliao ana ilwko o Tazana i kona wahi i lohe mua loa ai i keia inoa, a iloko o ka manawa pokole, akahi ilo a maopopo iaia, maloko no ia o ka leka a Jene Pota i kakau ai, a ua o Tazana o ke kaili ma-lu ana, mailuna | mai o ke pakaukau, ma kela po, ana e hakilo pono mai ana i ke kaikamahine a kona puuwai i aloha ai, au 110 e ka majkamaka heluhelu e hoomanao nei, ma ka hapamua o ka nee j ana mai o keia moolelo. oiai o Jene Pota ame kona. mau | hoahele e noho ana maloko o ka hale. i hanaia e ka makuai kane o Tazana, ma ka aoao waoakua o Aferika. * I (Aole i pau)