Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 33, 16 August 1918 — HE HOOMANAO WALOHIA NO MRS. MARY KEALOHILANI AU. [ARTICLE]

HE HOOMANAO WALOHIA NO MRS. MARY KEALOHILANI AU.

Mr. Soloinon Uaholiano, Alolia oe: — E oluolu liou mai oe ne'ii kauwahi leaa- . wale o ke Kilohana a kaua, ka manu nunu lawe niealiou nana e hii hele aku ma na paemokn o Hawaii nei. O kuu Mary Kealohilani, he wahine piliō> oluolu, puuwai hamama, heahea, lokomaikai,' aloha makua, aloha oliana, na lioalolia o ka oi loa aku no o kona aloha o na lei a niaua. Ua, loihi no ka lioomailo ana a ka ma'i maluna o kona kino. Ua huliia no ke ola i ke 'Kauka I. Katsuki, ua loaa no ka maha; o ke kumu mai o ka pilikia loaa oia i keia ano ma'i hou e laha nei ka la garipa me ka fiva h.a 'ilia'iiwi. Aole oia i hoohewahewa mai ia'u ame-na lei.a miiua ahiki i kona hora hope lp£ r a pili ilio la kona mau .maka. Auwe klm wahine, aole au e lolie hou i .kona leo alolia, ua pau, ua nalo no ka manawa pau ole. Hala ka puulena aia i Hilo, Ua imi aku la ia P,apalauahi, Me he makamaka la uo Hi|p one, Ka hele no a kipa i Hanak#ii, . Kipa aku oe ua hala i Makakalo, Pulupa 'u kuu maka i ka Ayaimaka, . Eia ae hoi e! 'i Eia iho na kiipupa o kuu Mary Kea-' lohilāni, no Waialua, Oahu, ke kupunakane, oia o Kanekapunui, no Molokai ke oia o Kealohilani;

Kunekapuuui (k) noho ia Kealohilani (w) hanau o James Palau Kanekapu [ (k); ,iames P. Kanekapu (k) noto ia Makana (w) haoap. kuu Mary Kealohi'lani Au. 'Ma ka aoao hoi o kona luaui makuahine, oia o Makana, no inai na kupuna a nolio i Hawaii. Kaiana (k) noho ia Kahou (w) hanau na keiki; ke Kaiana keia i holo ai i ua aina e, mai Kauai aku i.ka maljahiki 1757 me Kapena Mieares, i loaa mai ai na pukuniahi ame ena makanA like ole. ,Q ka helu eha o ka laua inau keiki oia o Kealii'uuuanu (w), " noho ia Kepoonahoiihpa (k) haiiau'o Makana (w), ka Juaui makuahine 6 kuu mea aloha. E WaiaMa i ka elnikai o Puaena e, ke onehanaii o kuu Wahihe i hoohala āi i kona mau • la opio, ud pau' kou 1 hoo}>ulu hou ana. i na - ehukai ma ria piāpalina' o kuu J msa aloha. • . E MakUa i lee one opiopio, e Keanae i ke one kani, aole'kuu Mary e hee hou ana ia'oe. E līikilolo hoi e, ka home aloha aua i noho ai'm'e na inakua, auhea oe e ka niakani kaul'ana o Waianae he Kaiaulu, ka wai kaulanā o Kanew'ai, ka Wai 'o Olopua, ke kuahiwi o Kaala, na ki'owai Jiū 'iJ»ii'l o Pue4 aine ke oue o Ma|li, Ua paiu ko o'ukou hooipo pu ana mē ia, u'a haalēie 'mai la ia oūkou apau loa.. E ka Ua Kiikalahale e, ua pau kon ike hou ana i kona h«;lehelena, uA pau no hoi kona hele hou ana ina kp\i mau alanui nani. AloJia ka hale o ke awala'i o kahi a makou me kuu wahine i npho aku ai maīalo o ka hana a k« aupuni, a haalele la ia 'u ame "iia lei 'a maua. 'Auwe' kuti kalu'māha, luuluu wale i kuu wahine hele loa! Ua pili aloha w&le ia no keia, mau kai I

e kuu wahine alolia, mai līawaii a >»'iihap. • E Molokai nui a Hina o, ke Uui laau kaulana, eia o Kealoliilani la ua i»a--ka-e mai ia oe. Aloha kahi i hanaiia ai o'kuu \yahine i leona mau la kanialii. E Kamalo, e o, jia pali hauliuli o ke Koolau, aole oia e hihi hqu ana nia leou mau kualono, ua i»au., ua nfi.lo, ua kuewa hookahi i ke ala iioi ole mai. E ICona kai opua i ka la 'i, 0 Kōiia kai maokioki, Kai'malio a tlhu, i Opua Hinano ua maiie, Iliolo na wainaoa a ke koliau, Q kuu la kolii i ke kai, ke na'ii la kamalii, j Ke kaohi lia i ke kukuna o ka la. Pumehana wale ia aina, ke kini o Hoolulu e, Ap||e np he wa a loaa mai la ia.oe e Ke aloha, O Kā hala ana aku la 110 ia, Hala ke aloha naue pu me ka anoi, Owail ka ka ke aloha 'e luaiele nei, E kuewa hele i ke ala me ka -Wai* maka, Auwe kuu wahine! Aloha ka hele ana aku a.kuu waliine ame na lei a maua e ike ia KeaWkekua, Koua Hema, i kuu onehauau, ka aina'i kaulana, aia ka wai i ka maka o ka opua. • Ua ike ia na w r ahi kaulana, ka pa T i kapu o Keoua. Ua auau i ka wai hu'ihu'i ' o Haliilua, Wai o 'na lii. Ua ike i kii heiau o 'Hikiaii ame Helahelaokalani, ka heiau a ko' innkou kupunawaliine Henrv Qpukahaia i kukulu ai. Ua ike ia Puuhonua, heiau o Hale o Keawe, pohaku o Kaahumanu ! ame ka o Keoua, a ua auau pu

lioi i kn wai kaulnna o Kapuai, eia ka o ka liwle makaikai ana aku nei a wahine o ike i kuu onohanau, e haa'lelo niai ana oia ia'u. Nou lioi kau walii kanaenae alohn e knina Kaaua. Aloiia ia muu la a olua £ pili ana me kuaana i ke kai malino a Ehu, a nou.pu hoi kekalii hoommiao ana e Mrs. E. W. K. Kekuinano, aloha ia inau la a oukou i pi|i ai; a nou hoi Uāuwahi hoomanao ana e k\iu aunty, Mra. Thomas. Wriffht, aloha wale ko oukou ike ole i kuu Mary. Aole oia e kipa hou aku ana e ike ia oukou apau. Hala ke kino ka hal», ka makaniaka e kipa mai āi. Me.oe e kn Luna)iooponopono ame kou niau keiki hoonohohua ko'u aloha. . Owau iho no iloko o ke kaumaha, HENRY K. AU. Ilonolulu llarbor L. Station, Aug. 12. 1918. . '