Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 33, 16 August 1918 — KA AELIKE MAWAENA O KA MAHIKO ME KA MEA HOOKUONOONO [ARTICLE]

KA AELIKE MAWAENA O KA MAHIKO ME KA MEA HOOKUONOONO

Ma kekahi helu o keia pepa i hala aku nei, i hoo-1 } uka aku ai makou ma ke ano nui, i ka aelike ma ! ka at»ao o ka mahiko ame ka mea hookuonoono, i . ponoia ipia ka aha kukakuka o ka malamaia ana ae mawaena o na loio o na mahiko ame na luna i ihana o ke Teritore, no na mea e pili ana i ke kanu ana i ke" ko maluna o ka aina aupuni i hookuono--'iioia. Ua kakoo nui keia pepa i ka manao hookuono- . .n« .ia o na aina aupuni, me ko makou iini nui no lioi e loaa i mau home hookuonoono i na Hawaii, j a e loaa ke kulana kuonoo'no a ulakolako o ka noho ana, aole. hoi elike me keia e ikeia nei, ka nele ma- j . li u kekahi mahele nui o na kanaka i ka aina, oiai iio nae, o kakou na loupa maoli o Hawaii nei; me ko makou koi ikaika aku, e koho i na home hooku- < »n» >ono .a e mahi aku hoi i ka aina, elike me ka iiiki. i mea e loaa mai ai na pomaikai. Ma ka nana akahele ana, me ke kilohi ana ma na aoao apau o kela aelike a na mahiko i makemake mai ai e hanaia me ka mea hookuonoono, a I.< ,e liookuonoono hoi, o ka makou mea i hoomaoo ia no ka punukuia ana aku o ka mea hookii' moono. a paa, e kaa ai ka pono nui ma ka aoao t • ka mahiko, a ma kekahi olelo ana ae hoi, aole e hiki i ke kanaka ilihune ke koho i ka aina hooku- • noono. aka he pono ia e loaa wale ana no i ka poe nui o ke dala, e lilo ai ke poho i mea liilii iloko o I.;koU. Ma keia aelike, elike me ia a keia pepa i hoopuka aku ai ma ke ano meahou, o ka mahiko ka mea nana i mahi a i kanu mua i ke ko maluna o ka aina honkuonoono, mamua o ka lilo ana mai i ka mea h.M.kuonoono, o na hoolilo apau o ka mahiko, na K.'i mea hookuonoono ia e ul*:u aku; e komo pu ana iioko o ia mau hoolilo na dala a ka mahiko e haawi mai ana i ola no ka mea hookuonoono, o umi-ku-ip.amalima dala no ka 'mihina; na hoolilo o ka hoom< <• ma i na alahao ma ka wa e oki ai o ke ko, na haw me kekahi mau hoolilo e ae, me ka uku pu ana . ukupanee no ia mau dala apau aka mahikt> koi mai ai, ika nana aku, ua aneane e hiki «,!e iwa mea hookuonoono ke uku aku ina koi apau a ka mahiko, no ke oo ko mua, me ka nana - .le i na hooliio mawaho ae, e laa ka hapa o ke kumukuai o ka aina, e uku aku ai i ke aupuni a he nui aku na hoolilo e &e o ka mea hookuonoono. O ka pono nui ma keia aelike, aole e hiki ia kakou ke hoohewahewa, aia ia ma ka aoao o ka mahiko; a o kekahi pilikia nui ma ka aoao o ka mea hookuo.noono, o ia no ka hoakaka maopopo ole ia ana o ka e okiia ai kana ko, nolaila he kuia nui no keia, e hiki ole ai i ka mea hookuonoono, ke koi aku e oki-l&ke ia kana ko, a ma kekahi olelo ana ae hoi, aia ,no i k.a wa a ka mahiko i makemake ai e oki, mahope ih'b o ka pau ana o ka lakou ko pemoi i ke oki, a elike paha me ke ano n ke kumukuai o ke ko, e pahola mai ana. Ina o keia iho la ke ano o ka aelike e ku aku ana. no na aina aupuni i pau na hoolimalima me tih mahiko, mawaena o ka mahiko me ka p<3e hooku< >n<3ono. ke manao nei keia pepa, o keia kekahi na aelike kupono ole no ka poe ilihune i makemake e loaa he aina hookuonoono no lakou; a he hana naauao na ka mea uuku o kahi loaa, ka hoao »,ie ana e hookomo aku iaia iloko oka pilikia, koe wale no ka poe nui o ka lakou mau dala i kinohi, e liiki ai e hoohana ponoi aku i ko lakou mau aina, me ke kauka'i ole aku i na kokua ana mai ma ka a< >ao o ka mahiko.

Ua nui na kanaka ma Hawaii, a ma Kauai i lawe i na aina hcx3kuoncx)no, a i hana aku i na aelike me na mahiko, no ke ano o ke kanu ana i ke ko, ame ka uku ana ina hoolilo oka mahiko; ake noho mai nei kela poe me ka pilikia ole, a ua kuonoono mao1i no hoi; a makou nae e manaoio nei, ua kaokoa loa ae na aelike i hanaia e ia poe hookuonoono, me i,a mahiko, mai keia aelike ae i kukakukaia ai mamua koke aku nei; a o ke kumu ia o ka loaa he pono nui i ka poe hookuonoono. lle mea oiaio, e imi mau ana no na mahiko i na mea e pono ai ko lakou aoao, iloko nae o ia manawa hookahi, he mea pono no, e nana pu ia ka pono o ka poe hookuonoono; ina aole pela, ua ahona 110 ka hoolimalima pololei ana aku i na aina-au-puni i na mahiko, me ka ike maopopo no o na luna oihana kiekie o ke Teritore, ia lakou ka mana hooponopono i keia ninau, no kaulike o na mahiko ame ka poe hookuonoono, he hana hiki ole a he hana paakiki i na kanaka ilihune, ke hooko l'iha aku i na kiimu aelike ma ko lakou aoao. Ina aia na manao makee a kui'o iloko o Kiaaina McCarthy e loaa i'o i mau aina hookuonoono no na makaainana o keia Teritore, me ka nana ole ma ke ana waiwai, ua ili iho maluna ona ke ko'iko'i o ke kukulu ana mai i na kumu aelike apau, e holo like ai na pomaikai i na aoao a elua, aole hoi i ka aoao hookahi wale no, a o ka pilikia ma kekahi aoao. He mea na kakou e haaheo ai na Hawaii, ka loaa ana mai o na lono no ka mahalo nui ia o na keiki Hawaii, e a'o mai la ma na kahua hoomaamaa koa, ma Amerika no ko lakou holomua loa, me ka makaukau pu, ma na ike o ka oihana koa i hoonohoia aku ai lakou ma na puali like ole. Maiwaena mai o 11? keiki he nui j haalele iho i keia kulanakauhale, a k iīonolulu nei, i hoohanohano aku ai ia lakou. ma K' Ka'i pu ana me lakou ma na alanui no ka \ iloko o keia mau mahina pokole wale no; aia a poe keiki ma na anuu, e pii aku ai lakou a lilo i mau aliikoa kiekie, he hoike ana mai keia, aole he hana paakiki na na keiki Hawaii ke alualu ana aku i kekahi mau hana nui, ina i loaa he manawa e haawiia aku ana ia lakou, no ka hoike ana ae i ka mea hiki i na Hawaii ke hooko. Imua e na keiki Hawaii a huli hoi mai me ka lei o ka lanakila!