Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 34, 23 August 1918 — HE MOOLELO NO KA KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANAWAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA

KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANAWAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE.

" 'Ke ike aku la' au i ka nui niaoli o keia pilikia i loaa i;: oe, wahi a'u. i pane aku ai iaia. ,'lna 110 lioi paha hc nui ka'i: dala, malia ua hiki ia'u ke kokua aku ia oe e ka hoalpha." "f kona I'ohe an'a niai ī niau oleto, ia vVd 'i hopu ine mai ai i ko'u lima, a i mai la me ka pihoihoi: 'E kokua mai oe ia'u! E kokua mai oe ia'u! Aole keia lie wahi pilikiu uuku, aka he pilikia nui, i oi aku mamua o ka make!' "Luliluli wale ae la no ko'u poo, no ko'u ike iho no, aok loa a'u dala e kokua aku ai iaia, me ko'u pane okoa ana.aku; 'O ka mea au e noi mai nei ia'u, no ke kokua ana aku i koi pilikia, he hana paakiki loa ia, 110 ka mea aole i hiki aku ka'u mau dala i ka hookahi hapalima, o keia huina au e makemake mai nei e loaa aku.' " " 'Ina he aloha kou ia'u e Daniela, alaila e kokua mai oe ia'u iloko o keia pilikia. Aole au hopohopo ana, e hoea mai ana no ka'u mau dala iloko paha o keia mau Ia aku, no ka mea aole loa he manawa a kuu makuakane i hoole mai ai i ko'u mau makemake apau. Q. ke kump wale 110 o kona hoouna.ole ana mai.i ka manawa a'u i makemake ai, me he mea īa, ua kaawale aku 6ia no kekahi >vahi mamao, a pehea e Dan, e liiki ana anei i ka hanako, e haawi mai, i kela huina dala. ma ke ano aie ia'u, ma kekahi nota, a o oe no hoi ka mea nana e kakaukua i ua nota nei?' kekahi ia o na hana hiki ole loa,'no ka mea aole lu lawelawe oka banako ina hana o keia ano. lna.au 'e kakai ana i ko'u inoa mahope.o ke kua o kekahi nota aie, e hoopai koke ia ana ko'u noho hana ana maloko o ka hanako.' "Ua hoomau aku la no maua i ke- kamailio ana no kekahi manawa, me ko'u ae ole aku i kona manao, aole no hoi om maliu mai i ko'u koi aku iaia, e hoi mai me a'u e noho ai nolaila i ka hala ana paha heJiora ā oi, haalele aku la au iaie. a huli hoi mai la no ko'u home, me ka noonoo nui ana no nae nona. -Ma kekahi la mai, ia'u ma ke alahele no ka hanako. kipa mua aku la au e ike iaia, a ua oi ae kona kaumaha me ke kupilikii o ka noonoo, i ko ka manawa mua a'u i ike ai iaia a noke hou mai la jio kela i ke noi paakiki, e kokua aku ar iaia, ma ka hoao ana ma na ano apau, i wahi e loaa ai.ka lruina dala i makemakeia mailoko mai o ka banako, me ka hooia pu ana mai, e hoea koke mai ana no kana mau dala ma . kona makuakane mai. "No ko'u ike maoli aku no hoi i ke kaumaha maoli o kona helehelena, me ke kahe okoa mai o na waimaka, a hui pu ihe 110 hoi me ko'u makemake loa iaia, me he kaikuaana la no'u nolaila ua hiki hou ole aku ia'u ke nanamaka, aka hooholo ihe la ko'u manao, e kokua aku iaia." "Ua maopopo ia'u, aole loa kela kanaka e haawipio ana ahiki i ke ko ana o kona makemake maluna ou, nolaila e hoo mau aku." "O.keia ka la mua loa i poholo ai atr jlōkb ? o'ka s upena a ka mea hoopoino. la'u i haalele aku ai. iaia, hele pololei lo;: mai la au no ka banako, me ko*ii hoikē* mua ole aku nae t loaa ana ke dala ia'u; o kahi o ka pomaikai, ma llela la, i hoea mai ai kekahi kanaka 1 maa i ka hoahu nui ana i kaiu; niau dala maioko o ka banako, a mamua o ko'u hoomaopop( ana i ka'u mea e hana aku ai, aia hoi, ua hookomo iho la ai he kaukani dala iloko Q ka pakeke o ko'u kuka. "Ma; awakea o, kela la, ia'u i hele ai e ai, kelepona akr la .āu iaia ma ka. hokele, e hoike aku ana, ua loaa ia'u he ewalu kaukani dala, a e ho.ea ae oia ma ke kihi o ke alanui Akea, me ke alanu? Elima, maliope o ka hora eha o ka auwin;. la, oia e loaa aku ai -ia'u. "He oiaio i ko'u hpea ana.aku ma ke kihi o kela mau alanui e inai ana oia, a hele like aku la maua no ke keena i ke kaiiaka. i, kapaia ma kp. inoa o Koloka. Ua hoolaunaia aki la a.u imua ,o kela kanaka,%maioko o kona keena oiluma i lioo me na lakohale nani ā maikai, a imua ponoi o ko'ialo,; i aieu ai o Loi i na kaukani dala ewalu iaia. " t Ua lilo ka mea a'u i haiia jaku ai i ukana nui iloko o ko'i noQuop, no ka mea aole,e liiW ia'u ke hiamoe ma kela po ahik. •i ke, ao ana, ke kau mau ,mai la ko'u liewa aihue imua o kui alo i .na minuke apau. O. iea. niea kahah;i. loa naei i ko'u hel< .atia aku no ka hanako ma ke kakahiaka aua ae o kekahi la mai. ua loaa aku la o Loi ia'u e kakali mai ana uiawaho ilio o ka hanako, a me ka helehelena hauoli loa, paa mai la i ko'u mar lima me ka i ana mai: # " '.Ua ike au, ua hoopilikia loa ia aku kou noonoo, no kel; mau dala au o ke kokua ana niai no ko'u pilikia, pela au i hoea mua mai nei e kakali ia oe. Ua lioouna mai nei kui makuakane i na_ kaukani dala ewalu, o ka loaa ana mai % ia ma ka po aku la i hala, nolaila eia mai na kaukani dala ewal.u āu o ka lioopau ana mai i ko'u pilikia.' "Nolaila ke ike mai la oe e Nikola, i ka hooiia ana ae o k; lelepau o ko'u noonoo maluna o Loi Kekila. Ua hoihoi hafi. aku la au i ka ewalu kaukani dala maloko o ka bifnako; a 'm; kela liope inai, e pili niau ana no maua> ua hoi hou mai 1; n.o hoi kona ano mua, aole kela nanaina kaumaha a hoopepe ma kona helehelena.

"'Ma ka'u mau wahi apau e manao ai e liele, aoJe oia e haule, oia pu no kekahi, a pela no hoi, ina vvaLi i:am> i makeniake ai e hele, e kono mau mai ana oia ia'u, e paani popo mau ana uo hoi maua, a ma ke anp..nu.i ke olelo ae. u; liilinai maoli no au iaia, a ua ume aku hoi oia i ko'u nōonoo apau iaia." . ( "I hoike akū au ig, oe e Daniela, iloko iOt:keiar'iuau mana na apau a kela kannka ehW 'fki-ana 'me: cte,- mai kinohi loa mai, e'hoohei mau ana oia i upena ia oc, a i ka manawa ana i fioihoi hou niai ai i na kaukani dala''ew'alu au o ka lawe ana mai ka hanako aku, o kpu komo ana ia iloko o kahi haiki loa o ka upena, e hiki hou ole ai ia oe ke hemo, i hooiaio no keia mea a'u e olelo aku iiei ia oe, ua loaa aku ia lakou lie eha haneri kaukani dala ma kahi o kela ewalu kaukani dahf. a eia hoi oe ke noho Uei maloko o ka halepaahao, me ka auamo ana i ke ko'iko'i o ka' mea a lakoiki liana mai ai maluna ou."• • "H£ pololei loa kena au e,J<anaailio mai jier l e Nikola. alea e hoike hoū aku au. He hookahi mahiiia mahope. mai 0 kelā pilikia mua, k'omo hou aku la. no oia iloko .o ka hana piliwaiwai, a i keia manawa, he umi-kumamakolu kaukani dala icona aie." • -i. "Pehea, ua pee liou.no anei oia maloko o ka hokele/i wahi nou e ho'ea aku.ai imua ona?" ' . . "Aole. ua kelepona okoa mai la oia ia'u e hele akti e huii pi| IV.- |a tm ka, hokele, a i ko'u hoea aua aku, hoakaka niai la i ! -><ia ;ioho. aie .hou ana i kela kanaka liookahi no, oia o Komakeuiake ole e haalele i ka hokele ahiki.j ; l><a loaa iaia oka huina e uku aku ai iua kanaka nei. Kau- - 01 n mai tla _kela,,e heīe .aku au e kelekalapa i kona makuakp'ie.,e hoouna mai i k*e]a huina dala iaia. ' ' , , i,- .... ' Ke maopopo aku la ia'u. aole o keia mau- wAle ;m I n i komo' ina keia Hana aihue, aka he hoahjii kekahi o ' - 1 loa.? O kela kanaka aua e olelo mai la ia oe o ko''" ia, o ka niea oiaio, o kekahi 110 ia o ko lauu puulu."

"Ua hoouna i'o aku au i kela kelekalapa, a i ka loaa ana mai o na hooia ana mai ke kanaka a'u i manaoio aku ai, o ka makuakane ia o Loi Kekila, aihue hou mai la au he umi'<umamakolu kaukani dala niailoko mai o ka banako, a haawi īku la iaia, elike no me ka'u hana mua āna.'' .. "Ua hoihoi hou ia mai no nae palia kela mau kaukani dala ia oe?" "Ma kekahi kakahiaka ae, hoike mai la oia i kekahi kelekalapa o ka loaa ana mai iaia mai kona makuakane mai, a maloko o ua kelekalapa nei, e hoakaka mai ana, he elua wale :io kaukani dala hiki iaia ke hoouna koke mai, a no ke koena iku, e hoomanawanui a hala kekahi mau la." "A pehea, ua ukuia mai no nae paha ke koena aku o na eaukani dala ia oe ea?" "Ua hoounaia mai no kela mau dala ia Loi Kekila, a ua nanao no oia e uku mai ia'u, aka nae hoakaka mai ia oia . eekahi hana okoa ae, o ia ka hookonp ana i kela mau dal; loko o kekahi, liaua hoopul-eapuka; he hana libi na Koloka waiho mai imua ona, i kinohi ua hoole paakiki loa au, ak; nahope mai nae, haawi aku la au i ko'u as, me ko maua hoo :omo ana aku i kela mau kaukaiii dala ma iia hana nei. U; īui i'o ka laki i loaa mai ia maua, a ma ka paa a-na o ka ba īako ma ia la, ua hpihoi .aku au i ka huipa o umi-kumaniakolu eaukani dala, me ke koe he ekolu kaukani iloko o ko'u 'pa :eke." "No ka loaa ana mai o kela mau dala ia oe me ka maa 'ahi, i liooi loa ia mai ai kou makemake no-kela ano hana. >ela anei ka mea oiaio?" 1 * "Pehea hoi e hiki ai. ke alo ae i ka ike maoli iho no i ka uii o ke dala i loaa mai me ka maalahi i ka manawa pokok oa, aole i kahe k& hou." "Ae, o ka lakou ia i makemake āi e lou oe i ka makau. 10 ka mea i ka manawa i loaa aku ai ka ike i kekahi aoao ui komo kuhohonu oe iloko o kela hana, wa ia e kaa aki 11 na pomaikai ma kekahi aoao, ke hoomaopopo mai la'anei ka manao maoli o ka hana a kela puulu?" "Mealia auanei ka mea e hoohewahewa aku ai, oiai he huiiit lala nui maoli kela a lakou i aihue ai mai ka banako aku, a >wau nae ke auamo i na poino, a e kau aku hoi ka hilahila naluna o ko'u oliana." MOKUNA IV. \ Auhea oe e kuu makamaka helulielu, ke £ke mai la kaua i ke o ka lawelawe ana a ka poe aihue i ka lakou mau liana, i A'ahi e loaa aku ai na dala ia lakou me ka maalahi, a na lia'i : auamo i na ko'iko'i o ka lakou hewa. () ka mea mua loa a ka puulu o keia e liaiia ai, o ia 10 ke kolio ana i ke kanaka a lakou i niakeiiiake ai e lilo i nea paahana no ko lakou pomaikai, me ka hakilo ana i kona nau .ano apau; alaila waihoia aku la ka i kekahi, ma kt )ahele ana i ka noonoo o ka mea i makemakeia e lilo i pio :like me ia a Loi Keikila i hana aku ai maluna o Kodikona. I ke poholo ana mai o ke pio iloko o ka umii, aole he hana īui e ae i koe, o ke kakali wale no o ka (ipea mai i ka wa e ihi ai i na pomaikai, « hoolilo ana i ka iakou mau dala me ;a minaniina ole, oiai he hana ia na lakou i lawelawe a lehia. Aple no nae keia he hana uuku, aia no f a nui mua ke dala kinohi. i hjki ai ke holopono na hoolala apa apau. He huina !ala hoi mai ka haneri kaukani aku a pii iīuna, aole pono i ka uiku o ke dala. Ma na mea e pili ana i keia pilikia i loaa ia ICodikona. ke :auaka i kauia mai ai ka manao nia ona ia e ohi nui ai i na )omaikai, ua nolio o Loi Kekila ma ka hokele, me ka uku ina i koiia mau hoolilo. o iwakalua dala o ka la, e malama na i kekahi kaa otomobile, ame na hoolilo e ae, no.laila aia na kahi o ka iwakalua kaukani dala i loaa niua i kela puulu 10 ka hoohana ana aku i wahi e loaa mai ai he eha haneri :aukani dala. Ina.no he mea ia e konoia mai ai'e aku lakou ahiki i ea pilia ana he haneri kaukani dala, aole lakou e liopo ana, ne :a mea aia mau ko /īakou maka, maluna o kekāhi huina, i >apalina, a pa umi iho paha iJyO lakou ' Aole he nohopaa o keia puulu i kahi hookahi, aka i 'ka- wa e lolopono ai ka liana, elike ae la nie na niea i pili aku i *a aihue i lianaia e Kodikona, e haaleie ana lakou i ke kulaīakauhale o Nu loka a iiee aku he wahi okoa loa, ma kela īana nookahi no o ka aihue. . Ua mao()opp keia mau ano apau o kela, puulu i ka Makai;iu Nikola. mahope o kona haawi ana aku ike alolia ia Ko likona. liuli hpi aku la oia uo ke kulanakauiiale maluua e e kaaahi, a oiai nae oia maluna o ke kaaahi, hoala mai la oi;; keia ninau iloko ona: "Aoie he alaliele eae e liiki ai e loaa poo o keia puulu i'u. aia wa.le o a hui kino au me keia kanaka o Loi Kekila . ma ona la auanei e hua'i mai ai oia i jia,mea apau, e pili •ua i ke kanaka e noho mana ana maluna ona.. E loaa kei; :anaka o Loi Kekila ia'u e ai, aka ke oīe au e kuhi lewa, aia oia ma Ladana, nia.Parisa paha a i ole ma.Aigu)ita. Me ka nana ole nae, aia la oia niahea kahi i noho ai īa maopopo loa ia'u aia kela kanaka ke hele nei ma kekah' noa okoa loa." I kona lioea ana aku no ke ku!anakauhal,e, p kana wahi mua oa i heie aku ai, o ia no .ka hale o ka mea okioki makiao 10 ke ake no e loaa mai iaia kekahi mau ike e pili ana no Lo' <ekila. Ua lphi loa kona hoea ana aku, i ; ke keena oka mea ikioki makiao, ; aka ma kekahi mai nae, i kon; ie!e hou ana aku, ua hamama ke keena o ka mea okiok' uakiao. a e nolio ana. .hoi ka wahine opio huapala maloko >ia ka mea ijona kela kee.na. "I hele mai la au no kou okioki ana mai i na niaiao o ko'i nau mananianalima a miomio," walii a ka makaikiu,. nu :ona nolio ana iho iluna.o ka noho, a oiai ka wahine opio e : awelawe ana i hana,vhooninau wale aku la no jia makai ;i: ika i ana aku: "He ,makemake hoi, paha ko'u e ninau iku ia oe no kekahi kanaka e hele mau mai ana i kou keena īei no ka okioki ana i na maiao o kona mau liianamanalima ) Kek;ila kona inoa." , ! Pupuku ae la lia ku'emaka o ka ledel no ka mea u; ilo keia inoa e hoikeia aku nei iaia, i mea'pohihihi l'oa. me <ona ninau ana : ".Aole. o'u hoomana'o, uā lohe mua au i ena inoa. He kanaka kena pahea leona ano?" „ "Malia paha, ua ike oe i kekalii kai?aka nia ka inoa o Lpl,' vahi hou a ka makaikiu, me ka pane.pololei ole aku i ka niuaii i ka wahine opio. "O Loi ka inoa poloiei. o keia kanaka, aki' kekahi manawa nae, e kahea mau ia ana no oia o Kekila. )e!a- au i ninau aku'nei ia oe, ma kona inoa liope, malia hoi ua ke oe iaia." *' . ... . "O. akahi īio au a hiki ke pane aku i kau ninau, ua ike i'e 'iu ja kanaka o Loi kona inoa, a, ua loa hoi iaia. \ole anei ua holo aku oia no kekahi aina ,maniao ?" , "Pela wale no ko'u manao, aka, p,e,hea, aole anei oe i m?nao )ia kekahi o na kanaka opio huapala?" wahi a ka makaikiu i hoolalau aku ai i kana ninau ana. " "Ae, oia kekahi ,o pā u'i a'u i ike ai. a he keu aku \-o.na pakika ma ke kamailio .ana i .na. mea- apau i p.il.i i na •yahi ana i ike ai. Ma kana mai. ua komo mua oia . : loko,o ka oihana koa, a ma Inia ko.na wahi i noho ai no kekahi inau jnakahiki. . , Mamua o koiia;.hplp an# ,aky ,ijo pa mamao. heie.aiai k .o.ia e ike ia'u me, ka jiiai,i jcekahi makana uuku elilse 4ne kana i kapa ,*ri ia .iloko o ko'u ,uoot>oo, 0 kekahi ia o na .makaiia ,ai,io t nyjd9&, o ia no keia pine omou a ? u e kauanau, pei, tua„kuu . 1 1 ,Q keia ke pine a i . hpakaka. mai ai i <ka makāi- | kiu i hanaia me "ke gula, ine ka pohaku momi iwaenakonu. no(laila pau loa ae la ke kanalua o ka makaikiu. o keia kanaka a !ka wahine opio e hoakaka mai la imua ona', o ka mea no ia ana i makemake ai e loaa.

"Ua kamailio mai no nae paha oia i kana wahi e hele ana ea?" i hooninau hou aku ai ka makaikiu. "Ae, ua hoike mai no oia i kona wahi e hele ana, me ka □lelo pu ana inai. e hoouna mai ana oia i kekahi mau pepa leka ia'u, ua ma'u .nae keia a'u e kakali aku nei, aole he'hoea iki aiai o kekahi leka mai iaia mai, ua poina ia paha oia.*' "Akahi ka lioi a pouo iho la, ua maopopo ia oe kona wahi e noho nei. Ua niakemake loa au e liui pu me ia, 110 ka mea ma ka la apopo au e haalele iho ai i ke kulanakauhale nei, a holo aku no na aiiia mamao." "E kakali iho oe pela. a loaa ia'u ka apana pepa ana i "<au ai, i kahi pololei loa e loaa aku ai oia. O kela wahi ana i 'ioike mai ai ia'u, ina nei 110 ko'u kakau aku iaia. e hele pololei lqa aku ana.ka'u leka a loaa iaia me ka hoaa ole." Haalele mai la ka wahine me ka hele ana aku no kahi o ke )akaukau kakau e waiho mai ana, a mahope o ka lmli ana aku \vaena o na pepa lehulehu ua huli hoi hou mai la oia, a e.paa ina hoi ka apana pepa iioko o kona lima, a hoikeike mai l;i 'niua o ka makaikiu me ka i ana mai: "Eia koiia walii i noho ai, aia hoi a pau ko'u hoomaeoiat: ina aku i, kou mau lima. alaila kope aku oe i keia inoa maloke j kau bvike hooinanao, i ole ai e poina. Ke ike mai la no oe kona inoa, oia o Keka C. Loi, a o kahi noho o ka Helu \'i i.u c[e Palani. Ina o Kekila kona inoa hope, alaila liealu ho la la ka manao o ka huna ana o keia kanaka iā inoa, a he noa okoa kana e. ,ho.ike mai ai ia'u, o na kanaka o keia ano. lole loa o'u makemake." "O kaua like akū la ka i makemake ole i ka huna o leekahi eanaka i kona inoa hope, o ia hoi ka i)ioa o kona makuakane/' vahi a ka makaikiu. "Pehea ua kamaaina loa nae palia oe iaia ia ? Ina lioi aole 110 kou kamaaina, pehea, malia palia ua hooīilii kou noonoo i kela kanaka?" "Aole o'u hoihoi iaia, 110 ka mea, ua lawe aku oia i kekalu ) ko'u mau kii, mailuna aku o kuu pakaukau me kq'u ike ole. i i ole hoi ia, noi mai palia ia'u 110 kela hana, i hoihoi' ole ai iu iaia me ka makemake e lioihoi hou mai oia i kela kii." "Owai hoi ia mea hoihoi ole i kekahi kanaka o kela ano, a nalia o loaa aku oia ia'u, ia wa au e koi aku ai iaia e hoouiiei īou māi i kpla kii ia oe, a i ole, na'u maoli no e lioihoi mai.' "Ina no hoi paha i noi maoli mai oia e haawi aku au i ke:shi kii, owai hoi ia mea au'a iho, oiai he nui 110 ko'u mau <ii, aka o kona lawe ana me ko'u ike ole, ua like ia me ka iihue." "Heaha iho la ka uku no k.ou kolikoli ana i ko'u mau makiao?" me ka nanao ana ifoo o ka lima o ka makaikiu maloko, 3ka pakeke o kona lolewawae. • • , "He hapalua wale no ka uku," i pane aku ai no hoi ka waline opio. | "Ua nui maoīi no kou luhi, a'ua ae oluolu mai hoi oe e kanailio pu me a'u, nolaila he hookahi dala a'u e uku aku nei 'a oe." "Meka a nui ia oe. a pehea e kope ana anei oe i kahi i noho ai o kela kanaka?" "Ua paanaau aku la no ia'u kona wahi i noho ai, he hann looluhi wale np ke kakau ana aku, ,i ka wa auanei e nalowale īi ka pepa, o ka pilikia 110 ia, a hoaa i kahi e loaa hou ai kela Depa, o ka iiiaalāhi 110 ea, o ka hoopaanaau ke poo >ela au s i hana iho la, tia iloko o ko'u poo kahi i kakauia ai." "Ina hoi 110 kou lialawai aku me kela kanaka ea, mai poina •>e i ke kamailio 'anā aku iaia, e hoilioi liou mai i kuu kii." "Aole loa au e poina ana ia mea, a ma ko kaua manawa auaīei e hui hou aj. e hoihoi.aku no au.i ua kii nei ou. ke ole hoi i hoouna mai oia, mamuli o ka'u kauoha," alaila ku ae la ka nakaikiu.'a haglele aku la i ka wahine opio. 1 kela haalele ana akn a ka Makaikiu Nikola i ke keena o ka wahine hoomaemae maiao, a iaia e hele ana ma ke alanui. :e hoopaanaau ; loa la. oia i kalii nolio o Kekila, "Ua hoohihi '<eia kanaka i ka heleiielena u'i o kela wahine opio, o ke kumu ho la ia o lawe malu ana i kii; o ka'u nae e noo 100 nei, ua hoopoina loa oia no keia wahine, elike pie ke ano )ka hapanui ona kanaka kololie. Ina oia e loaa aku ana ia'u. lole e hiki iaia ke paa hou aku i kela kii, aiia nae hoi au ? 'ioea aku i Parisa, ilaila e ikeia ai ko'u lanakila ana malumi )na ame ka ole," i kainailio \yale iho ai no ka mak;aikiu iaia Hgi pololei aku la oia noloko o kona rumi, a mailaila ae i ■eelepona pololei aku ai i ka hui mokuahi, uo ka hookaaw.ale īna i rumi non.a maluna o kekahi mokuahi, e haalele iho ana na kela la, a lie el.ua wale no hora mahope niai o kela kele )ona ana aku, aia oia maluna o ka mokuahi. Maliope mai o kela kelepona ana aku, aia oia maluna e <a mokuahi. j No na la elima ka liolo ana o kela mokuahi ma J<a moana. <u aku la i La,dana, a ma ke kakahiaka mai o kekahi la ae. 'ioea aku la oia no ke o : Parisa. laia nae i hopa ai ma. Ladana hele aku la oia no ke keena e :a oiliana o kela kuianakauhale. a 'koi akq la, e iiek )tt kekahi makaikiu olaila me ia, ma ke ano he kauwa lawe -īwe nani.

I kona hoea ana aku ma Parisa, hele aku la oia np kekahi c \a hokele' kaulana malaila, a hoopaa aku la i kona inoa e Vikola. mai Waiominu mai, ma Amerika, he, kanaka mahia : vaiwai a kuonoono,. O na rumi nani loa o' kela hpkele kan;nau rumi i hoplimaiima aku ai nona ame kana kauwa law.eawe, me ka maopopo loa iaia, aole e loilji kona noho an* nalaila, e halawai aku ana no oia me ke kanaka ana e hoo eolo nei o kona ineheu. .0 kela kiunif o ka.hoi ana o ka makaikiu a noho nialpke ) ka hokele, no kona manao, ina oia e ikeia mai ana he kana;a nui o ka waiwai, alaila e hoopipili mai ana o Kekila, me :a manao e hoolilo akii iaia nei i pio no kana mau aihue >J<a nae, he hana nui,ia, me ka lioonianawanui np e kakali akt tj, mamua o ka oili okoa ana mai o Kekila iwaho, nolaila o. k« lana mua loa ana i noonoo. iho ai. o ia 110 ka hele ana e hul kahi ,i noho ai o ua kanaka nei. "Auhea oe e Jena, o ka iiioa, keia o»ka makaikiu a .NikoU ) ka lawe pu ana,me ia mai Enelani iJ<u, "|Ja at :.hclc oe e huli i keia waiij," me ka hpike ana aku i< ka inpa e ee alanui ame ka Uelu, elike me kela a ka wahine hooniaeipa< naiao i kamailio 'mai ai iaia. "Ua ike mua ho nae paha oe i :ela wahi ea?" . ; ā "Ae, ua mua jio au.i kena. wahi au e ]iai nei. O kena alanui, aole ; ia he alanUi loilii T aka,he pokoU .ya.le no, a aia kekahi hale hui. a na lalawU! hele mau ai no- ka piliwaiwai ajia, a no kekahi mau iiana e te no hoi e hoohauoli ia ai koHakou noonoo." "Ua maopopo no nae palia ia oe ka halehui ma ka inoa ke ! <alapu Hare ea?" i ninau aku ai 110.0 Nikola i kona kokoolua. "Ae, iloko au o keia halehui no kekahi mau nianawa leliu ehu." / "Alaila, ua kamaaina anei ia oe ka poe e hoea mau ae ana na kela halehui?" . "Aol<? lakou a hoomaopopo i ko'u ano 'o.iaio maoli, ua ike vale niai nb kekahi poe o lakou ia'u, ma.ke aiK), he kanaka <alepf. a he kakaikahi wale 110 lakou 4 no ka nui aku, he poe 'akpu .i .malihiiii ia'u, a pela lioi au ia laJ<ou." . i . "U# majk.ai kena hoakak.a au. a pehea, ni&nap, i)o anei oe, he \yahi kupono kela a'u e hele aku ai no ka ana. ma kr u)P he kanaka mahiai mai Atnerika mai, a he ona 110 kekahi 'ua lanahu nia Monolana ?" .. . "IJe. maalahi no ia, ina he ti>akaikiu kau hana. a no ke ikp . ana e kamau wahi . kialia; o ,ka jnea oiaio ea. he kela e lawelaweia ai na liaua piliwaiwai. O ka poe ike ika olelo : Enelani. p lakou ka hapanui ,p poe hgle mau n.iii kela- halehui e piliwaiwai ai, aka nae, ua. aeia no na mea apau e ke makemake lakou.". ae la no ka'u mea i ai ia eia ka ua muā 'Oe i kela hnlehui. nplaiia; aple, hele atm ilaila' i keia manawn, aka i keia ahiahi e lawe poTolci oe in'n lio kela halehui." "E hele ana anei au me oe ma ke ano, he kauwa lawelawe malalo oui'"

"Aole, e Hele kaua ilaila, nia ke aiio l>e niau hoalolia k;iua, a nau e lawe ana ia'u e hoomakaikai i na walii like ole o ke kulanakauhale, ma ia ano, aole e hoohuoiia mai ai ka'u uusi- 1 ona." . , • "Ina pela ua pono, a nia keia wahi la, i iuakemake ai au. e hoakaka inaoli inai oe i nui Q,ka hana au i uiakenuke ' ai e hoea no ke Kalapu H|Je. jLfa -like 110 ko'u kaniaaina Ike 1 kulanakauhale o Ladana iitc..,lu^ l o Parisa, i liooniaoe wale aku !a 110 au p^.'malia<j?Jls&|uu ke kuhha aku i wahi e holopoiio ai kaU J i "He nani hoi ia, ua lawe niai au ia oe i kokua im'u, akahi no »u. a hoike aku i ka manqo maoli o ka'u huakai no l\irisa nei. a e hoolohe mai oe. Eia au ke hookolo nei ma ka meheu 0 kekahi kanaka noua ke kauiualia. ma kahi o ka haneri nie kanaw,alu paona a oi. ILe kanaka keia i kahiia kona auwae a uemoneino, he «uui maka bolu kon i. a e pa.i mau ana <>ia ie eookoo i na nianawa aj>au/ O ke ano o kana heie ana. e k i'i )oloiei iuia konp niau w iwae imua. elike me ka hele ain a :ia eoa i komo ilpko bka p"U«*H kaualio. L*it iaia !ie ho<>- , laauao kiekieia ana, a mailoko mai paha oia o kekahi <>hana ' uinohauo, i keia wa nae, oia kekahi o na kanaka hana karuitna. 'l paa inau ana kona eig-i iloko o ka waha. a ke hapalua no ke iga i ke puhiia, o ke. kio,la aku la no ia, a hemo ae la he eiga iiou, a inu oia e ku nie kekalii mea e kamailio ai. e hookomo mau ae aiia oia i kt kuau o kona kookoo malalo o kona lima, 1 mea maa iaia, ka hoihoi ana mai i kona papale ihoj>c, l ilaila hoihoi hou aku.la imua. ' 44 E hookomo Una keia kanaka i kon& paka kikalika maloko ■ ' 3 kekahi poki i uhiia owaho me ke gula. a he eke hoi kana e ! ,vaiho ai i ke ciga, ua ku nae kela eke ili i ka poka, a ua poho 'iou ia a paa. 4, U na wahine u'i ka makemake nui o keia kanaka. eia nle « 2 hoopoina mau ana oia i kela poe wahine. mamuli mai paha o <a nui loa; ma ke kamailio, oia-T<ekahi o na kauaka pakika o īa olelo; o kona kiekie. aia ma kahi o ka elima kapuai me iwalu iniha; he kanaka akamai i ke kakapahi, a he naita hoi no ka pu panapana. 44 Ua l.awa aku la paha keia mau hoakaka ma ke ano nui' no :e kanaka a'u e hookolo nei mahope o kona meheu. ua ike no auei oe i kekahi kanaka nona na ano a'u o ka hoakaka ana iku la.'/ - "L T a kamaaina au i kena kanaka. a ua kulike loa na mea apau i hoakakaia mai nei, me ka'u mau mea i ike nona." wahi i Jena. . . , . : <4 Ea, ,wani maoli.ko'u pomaikai pka lawe ana mai nei ia oe • mea kokua mai ia'u. ma keia hana," i hooho ae ai ka Makai<iu Nikola. 4< lua ua kamaaina oe i keia kanaka, alaila owai :ona inoa?" , "O Kopena Keka Loi kona inoa, he ekolu ae nei makahiki i 'iala. i .kipakuia ai oia uiailoko aku o ka oiliana koa. u<> ka oaa pono ana o kaua mau hana apuhi, oiai e paani pepa haīau ana me koua mau hoa aliikoa." "O kena .i'o ke kanaka a'u e hookolo uei, a heaha auanei, ua pomaikai loa au i kou loaa ana e Jetia ia'u." J\iOKUNA V.

"Auhea oc e ka Nikola, ke lana tiei ko'u nianao lole oe e kapa. mai ana ja'u i ke kaena a i ka pui i ko'u ano ho, ke lioike aku au ia op \ ko'u ano niaoli." "Heaha auanei ko'u mea ,e kapa aku ai ia oc pela, v hoa;aka mai ia'u i kou mau-ano apau? M "Olelo mua mai nei oe, i kou laki o ka lawe ana uiai ia'u, 10 ka mea nia o'u nei e uiaalahi ai kau hana, 110 ia mau olelo iu, ke haaWi a,ku nei aufi ko'u hoomaikai." "Pehea auanei e nele ofe ai ke komoliia ana mai o na maino nahalo iloko o'u nou, no ka mea, ua kolio pololei loa mai oe ka inoa o ke kanaka a'p e huli iiei," "Me ka malialo a nui īa oe e Nikola a i hoike aku no au ia ~e ea, o ka'u hana keia i hele a ailoio. J«a he hookahi maia\va a'u e ike ai i ka liielehelena o kekahi kanaka, aole loa iu e poina iaia, ina 110 i hoaiio e oia i kona helehelena mnhope uai, a ua kapa niau ia n,iai au e na kanaka hakihaki kauawai īe akua lapu no ke aumoe. "O ka'u niea i ike no'u iho. ine he mea la, o na ano apau ) na kanaka,- ua kakauia a ]>aa iloko.o ko'u poo. lle k ikna naoli no keia i hanau pu ia mai me a'u. Aole paha au he nakaikiu helu ekahi ma na hana apau i pili i kela oihana, ika ma na mea pili i ka helehelena o na kanaka. ua hiki loa a'u ke kaena ae, aole e hjki i kekahi mea ke ukali mai inahope ) ko'u ike. Aole oka heileheiena wale no ona kannka ko paaīaau loa iloko o ko'u poo, aka o ka lakou mau hana kekahi, me kekahi kanaka i hele a pauiehia ma ka hana piliwaivai, pela iho la ka makaukau i loaa ia'u ma ka'u oihana, e hiki )le ai i kekahi ke lanakila maluna o'u. Me he.mea la. i keia nanawa a kaua e kamailio nei no Kapena Kekila l.oi. ua hiki oa ia'u ke ike aku iaia. e ku niai ana imua o kuu alo. m imuli nai keia o ka'u kalena. k{i mea paha i loaa ole ia oe e Nikola." "Ua pomaikai maoli q>e i loaa ana o, keia ike nui loa. 1 ua laki hoi ka oihana makai o Enelani. i kekahi mea makaukau loa ma ka oi|iana elike me oe e Jena." "O ka'u ia i 11001100 ua laki ka oihana makail<iu ia'u, 'ie okoa loa nae ka na poo 'o ka oihana e kamailio mai ai. 1 Ua komo mai no na manao hoonaukiuki iloko o'u i kekah.i manawa. "Ua lawa paha ko kaua kaniailio ana i na mea e pili ana : a oe, ke makemake nsi au, e hoakaka hou mai oe i na ino o kela kanaka o Loi." "He kanaka opiopio ; oia uia kona ano ke nanaia aku. ika. nae, ua nui no kona mau makajiiki, aia nia kahi o ke 'eanakolu-kumamaono. Ua puka mai keia kanaka mailnko nai o kekahi o iia maikai o Enelani, a he keiki ekolu >)a na kekahi haku. Ua.hopnaauaoia oia maU>ko oke kula 111 i o Okafoda, me ka hookupia ana mai me na palapala looniaikai 110 kona mau kulana holomua loa; ma kana mau iaawitia apau. "Ua komo aku oia iloko o ka oihana koa. a mamuli o a m.aka'u ole, ka eleu ka hooko piha i na ru!a apau > kela oihanā. ua hookiekieia ae piania ke loulana kapena. J kona pilikia nui, ivia nn kona ptini ina kai hana piliwaiivai. ka rfiea nana i hookomo aku iak iloko o na pilikia 'ie nui. "Mamuli mai o ka piliwaiwai. i ala ae ai he aiau hoopaa>aa ana niawaena ona ame kona mau hoaloha lehulehu, ihiki i ka hoohana okoa ia ana 0 ka panapana. a oia ka nea nana i ki i kona hpaloha pilij>aa a mak-e. Ua lilo ka nake.ana o kela hoaloha, i kumu hoopilikia loa aku i k»»na īo.onoo* me ka hoomak<a ana aku e inu rama, nie ka malao he 'mea ia e hoopoinajia ai kona mau kaumaha aine na •haeha, p ka niea nae i ikeia, 0 ia no kona,tifio mau ana īku ilalo. ahiki i kona J;ilo ana kanaka la|)iiwale. me ka 'ioowahavvaJia,.o kona mau hoa aliikoa iaia. "Ua*hoihoiia oia me keJ*ahj pualikoa okoa loa. me ka nanaoia Jie mea palv* ia e loli ae ai o. kona kulana. a«)le nae, > ka oi loa aku ia o kopa piliwaiwai ?ne ka hoomau ana i ka inu waiona, a oiai e paani pepa hahau ana me kona •nau hoaloha. ua loaa pono oia e apulea'ana i ka pepa o kona hopena, o. i<a 11.0 ke kipakuia anp mailoko aku o ka oihana koa. ina ke aMo ku i k,a ljoolulahilaia. "I kinohi nae. inamuli o ka makeeia ana aku o ka i?ioa 0 lfgjia «hana, ua noiia aku 1a dia e >yaiho okoa mai i kona komisūia„ aohe nae wahi meae. a uialiuia mai, o ka hana oono wak no i koe ma ka aoao o na aliikoa kiekie, (» ia ke k-ipaku ana aku iaia„ "I koi?a haalele ana aku i ka oihana koa. ua komo 1 uholionu aku ln oin iloko o na li.'iiiA piliwniwi.i • «'e au i ike i kona lawelawe nnn i keknlii hew i /i nhilei 1 ko'u lohe ana mai ia oe mai i na mitui!:o la i ' ala. 110 kona lilo ana i kanaka liana kaiaīma. ' (Aole i pau.)