Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 37, 13 September 1918 — HE MOOLELO NO KA Makaikiu Nikola KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANAWAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA Makaikiu Nikola

KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANAWAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE.

Ke liaa f \vi hgu aku nei au i houkalii nianawa i koe 110 kou palekaiKi. Pellea. e niau ana 110 anei kou paa ana i ka ole, aole e hoike mai i ke kanaka nana i hoolilo ia oe i mea paahana na ke eliaholo?" Ile mea kau la a owaka ae he hookahi liuaolelo mai* ia Kapena Loi ae. aia 110 oia ke uoho mumule mai la, me ka lioomau liou ana mai no o Nikola i Ke kamailio: "llealia la hoi. ua hiki, e paa ana ko walia. e lioea mai ana nae i ka la e ike pono ai oe e kena ilio kawa-u i kou hopena! Eku oe a haalele kōke ialoko nei o keia rumi. 1 keia po, e hoea aku ana au imua o ke poo o ka oihana inakai o Parisa nei, a hoike aku imua ona. i ka'u mau mea apau i ike ai nou, a ma ka la apopo auanei e ike ana oe. aia na kanaka o ke aupuni e hookolo ana mahope o leou meheu, aole wale ma kou manawa e noho ai ma keia kulanakauhale, aka i kou wa kekahi e huli hoi aku ai no kou kulanakauliale ponoi nia Enelani. "E kauia ana kou kii ma n.a paia o na hal.e paahao apau o Europa, 110 ka mea, ua- paanaau loa kōu helehelena ia'u, me lie mea la. ua pa'iia i ke kii hooleieaka. "Aole he alahele no kou lanakila mai keia manawa aku. he hookahi wale 110. o ia ke alanui e mpe pololei ana noloko 0 ka halepaahao. < Ua kolio oe i ka hana ailiue, a na ia liana auanei e hoopokole mai i kou hele lanakila ana. no ka mea aole i lawa kou ike ame ke akamai. e pakele ai oe mai na umii ana a'ke kanawai maluna ou. "Manao paha oe i kou huna ana i ke kanaka nana i hooliio ia oe i kauwa nana, e nalo ia i ka Makaikiu Nikola, aole loa, ua ahuwale oia me he aniani kilohi la, o ua kanaka nei oia no o Daniela Kelekona, o Pia a 0 Koloka, o ka hopena e kau mai ana maluna ou. o ka hopena like ia e kau aku ana maluna ona. I keiaWa ano, e ku ae a hele mai kuu alo aku!" "Ua hiki hoi paha, e makaala oe e Nikola. e manao ana paha oe i kou makaikiu ana, o oe w;ale no ka mea i piha me ke akamai, e makaala ia oe iho, o ho'ea mai auanei i ka la au e uku mai ai ia'u, no keia mau hana hoehaeha au i ko'u manao," wahi a Kapena Loi, me ke ku aiia ae iluna. Aole i lilo kela mau olelo hooweliweli a Kapena Loi. i mea e hopo iho ai ka Makaikiu Nikola, aka noke ae la oia i ka akaaka, ma ke ano paheneliene, a* i aku la: "He nui ka poe i oi aku ko lakou ino mamua ou e Loi Kekila. e hooweliweli mai nei ia'u, i kamailio mai i kena mau olelo hookahi 110, eia nae. aia lakou apau maloko o ka hale* paahao kahi i noho ai, a ua make kekahi poe o lakou, a o oe aku 110 auanei ka ukali mahope o lakou. "Ua hiki hoi paha e paa aua ko walia. e hoea'mai ana nae ka la e wi ai ko nilio., e keia kanaka a ke apuhi i kona mau hoaloha. ke kanaka apuka ma ka paani pepa hahau, ka mea aihue, aole o oe hookahi wale 110, aka o ke kanaka au e hunākele mai nei i kona inoa ia'u." Aohe no he wahi mea a pane mai o Loi. aka hele mai la nae oia 110 kalii o ka puka, a o ia ka Nikola o ka hoomau hou ana aku i kana kainaili<j ana: "Manao paha oe i ko huna ana i kela kanaka, aole oia e loaa ia'u. Olelo mai nei oe e keia kanaka hoopunipuni aia ua kanaka nei ma Nu loka. he oiaio paha, o ko.na wahi no.ho ia. ak'a i keia wa nae a'u e kamailio pu nei me oe, o keia kulanakauliale kona wahi noho. E ku oe e keia kanaka apuka a hele mai kuu alo aku!" Makalia 'no a hemo o Loi mawaho o ka puka, pani ino aku la ka makaikiu i ka puka a paa, a iaia i huli aku ai iloko; kamailio aku la i kona hoa makaikiu i ka pane ana aku- w . . "E liahai koke aku mahope ona i keia manawa me ka hoohakalia ole. a e kamailio aku iaia ma na olelo maikai. e maliu mai ai oia i ke kamailio pu aua me oe, no na minuke ekolu' Avale no, a i ka hala aiia o kela mau minuke. e haalele aku- oe iaia, a huli hoi mai maloko nei o keia rumi, no ke kakali aha ia'u. E kala mai oe no ka ikaika loa o ka'u mau olelo ia : a i keia po, aka nae. pela wale iho la no e hiki ai ia'u' ke hoolaj pono aku i ka'u hana. E wiki. e Kena. a e hoololohi iaia ma ke atuiu o ke alapii no na minuke ekolu wale 110." I ka oili ana "aku o Kena nowaho o ka rumi. hoi koke aku la ka Makaikiu Nikola noloko .0 kona rumi moe. wehe ae la 1 kona paiki. a iloko o na minuke helu wale 110 eljna me ka hāpa. ua loli loa ae la kona mau ano apau. mai kona ano 0 na minuke mamua iho, e hiki.ole ai i ka mea i kamaaina ia Nikola, ke ike aku o ua makaikiu kaulana la ia o'ke kulanakauhale o Nu loka Iloko o na minuke ekolu. aia ka makaikiu ma ke alapii o ka'hokele kahi i ku ai, me kona kookoo ma kekahi lima. a he cigarila hoi ma kona waha, a ke nana aku iaia, oia kekahi o na kanaka lalawai he eluke kona hoa e kohu a.i: aia hoi ma kahi he niau i-a wale no ka niamao mai iaia aku. o Loi me Kena kahi i ku mai ai k'amailio, me ka minoaka ana iho 6 ka makaikiu, no ka holopono o kana mea i hoolala ai me ka hooho ana ae: "Manao paha kela kanaka e hiki ana iaia ke hoohoka mai ia,'u. Aohe ana hana e ae e kamailio pu x mai la me ko'u kokua, 110 ka hoohulihuli'ana no Ta i ka. mauao o Kena. e ku-e mai ia'u,- Ua hiki iaia ke ki-pe ia Kena elike nie ka nui kc»na akamai. aole nae ia he kunui e hoea mai ai i ka lioōkoia ana o kona makemake maluna p'u:" .(.) ka. mea oiaio nae. a<jle i maopopo iki i ka Makaikiu Nikola ke ano o ka mea a Kena e- hana mai la no kona p»i>no. ua kuhihewa ka.na mea i koho aku. ai. no kona kokūa. alea uo Kena nae. ua pololei kana mea i kōho ai. i ke kumu 1 hōounaia aku ai oia e Nikola e liele e hui pu m*e Loi. "E manaoio mai oe e Kapena loi ia'u.' i l\oohele aku ai o Kena i l<ana kamailio ana. i'aia i hui pu aku ai me Loi. matalo oke alapii o.ka hokele. "Ma ko'u manaoio. aole he makaikiu e jic ma ka honua nei, i like aku me keia makaikiu ke akamai. ame ka makaukau ma kana oihana, o ka hoike oiaio 110 ja inea o ia uo ka pololei maoli o kana hookolo a'na mai ahiki i kou-loaa ana iaia: me na kokua ole mai kekahi mea mai. Aole loa au i ike i ke'ano'o kana misiona no Parisa nei aliiki i k.eia ahiahi. eia ka o oe ke leanaka ana i makemake ai e ike. . "Ua kamaaina 110 oe e Kapena Loi īa u. a o ka u e a o aku nC i i ; ia oe- uia i niak.ee uui oe ika pono o kou ho.aloha. e hele kpfee aku e ; ike iaia me ka hakalia ole, eia ka Makaikiu NiJkola mahope o kona meheu. Inā eia ua hoaloha nei ou maloko o P.arisa 'nei. alaila e haalele koke iho oia i keia wahi. no ka mea aole loa e hala ana.'na olelo a kela makaik'u i k'amailio mai nei i keia. po. e hookolo ana oia ahiki i ka r-VU 0 ,ko hoaloha ika hopuia. aua laki iuao.li no oe. ika 1. . :i; , ole ana he niau ike ma kona aoao, e hōpu mai ai iā ( »e ■!'«a'a h.e lawehala nana. '•o'l .'Mi 110 e hopohopo nei. ina 110 k,a paa o Ko 1 ōnh.hn i ka : ho'puia. e hiki ana ia Nikola ke hooweliweli !ā ; a. aliiki ika hua'i okoa ana ae oua kanaka nei. ina mea e pili loa ana ia oe, a pela au i makemake ai e hoolohe mai oe i ka'u mau a'o ana no kou pono.

| "(.) keia wale no ka manao ano nui o ko'u ukali ana mai ! la mahope ou, e hoi hou ae au iniua o ka Makaikiu Nikola. 'a na'u e iiooiolohi iaia ahiki i kou ha!a loa ana aku 110 kahi niamao. e hopohopo ole ai oe 110 kona ike mai i kau wahi i hele aku ai. Oke aloha no kou e Kapena Loi, a hui hou aku kaiia i ka wa p0.n0." , Ika haia ana mai ō Kena hoi noloko oke keena hookipa I o ka Makaikiu Nikoia, alaalawa ae la ka nana ana a Kapena J Loi ma o a maanei, he poe kakaikahi waīe 110 ke hele ana : ma ke alanui, nolaila kaha mai la oia hele, aia 110 hoi ka makaikiu ke hakilo pono mai la i kana kanaka, a ia kaalo| āna mai o kekahi kaa, haawi aku la oia i ka hoailona e ku j mai. a kau aku la maīuna. me ka i ana aku ike kalaiwa: | "Ke makemake nei au e hookolo pololei oe mahope o kela I kanaka e hele la mamua, me kona nalowale ole mai ia kauaj aku; a ina e hiki" ia oe ke hooko pono i keia kauoha a'u, e' uku no au ia oe i umi-kumamalima dala, ; mawaho ae o ko'u 1 uku o ke kau ana maluna o keia kaa, .aka imi e nalowale āna oia niai ia kaua aku, aole e loaa kela mau elala manuahi ia oe. pehea ja i kou manao?" • Ma ka olelo Palani kela kamailio ana aku a ka makaikiu. I a haawi mai la ke kalaiwa i ka ae, owai hoi ia mea hoihoi ole. i ka hakilo aku i ke kuuuka e hele malie la mamua, i kau a mea o ka nui maoli o kelei mau elala e loaa mai ana i ka manawa pokole loa. Ma ka haalele ana aku a ka ialoko o kona rumi, aole he manawa nona e waiho aku ai i kekahi palapala, na Kena, e hoike ana i ko ia nei wahi e hele ai. aka nae, na kolio wale aku 110 oia. e maopopo ana 110 i kona kokooluti, ina 110 kona loaa ole mai iaiamaloko o kela rumi, alaila ua hala aku oia no ka hookolo ana mahope o ka meheu o kana lawehalal 0 kahi-no o ka laki o na hoolala ana a ka Makaikiu, aole i kau o Loi maiuna o kekahi kaa, aka ke hele wawae la no oia, me ka wikiwiki nae o kana hele ana, o ke kumu o keia helewawae ana o Loi, i hiki ai iaia ke hoopoina i kona mau manao pihoihoi o kela po. Ua ma'u no kela wahi a Kapena Loi i hele aku ai\ o ka ka inakaikiu nae e ha'oha'o la. he wahi kela no ka poe waiwai wale no e noho ai ,a koho iho la oia, iia hoolimalimaia kekahi hale ma kela wahi, e ka hoa hui o Loi, i ole ai e hoo'nuoiia ke ano o ka laua hana, a ua hoolakoia hoi kela hale me na pono hale nani, me na kauwa lehulehu, elike me ke kulana oka poe nui oke dala. » . Ma kahi mamao 110 ke kaa o ka makaikiu e holo malie aku nei. a i ka hoea anā aku o Loi no kekahi hale. komo ae la oia iloko o ka puka-pa, me ka pii ana aku noluna o ka lanai, a manao iho la ka makaikiu i ka maalahi o kaiia huakai ma kela po; eia nae i ka hookokoke ana mai o kona kaa i kahi o ka puka-pa, oili hou ae la o Loi iwaho. a hoomau aku la 110 i ka hele ana, a o ia kana i kamailio aku ai i ke kāla iwa: * "E hoomau aku i ka hookolo ana mahope o kela kanaka, a mai ae iki e nalowale oia mai ia kaua aku!" MOKU.NA VIII. Aia no kela i na hora ahiahi, aole i paa na halekeaka ame na w r ahi e malaVnaia ai o na hana hoohauoli, no kekahi o kela mau wahi, ka Loi huakai e hele la. a kai makaikiu o ke koho ana iho. ua loaa mai ka ike ia Loi. ua hala kona hoa hui i ka halekeaka. pela oia e imi la iaia. uo ka hoike ana akii. a'ia ka Makaikiu Nikola maloko -o Parisa. Ke hakilo mau la 110 o Nikola i kana lawehala. a i ke ka•alo'pono ana ae niaweilio o kekahi o na halekeaka ma ke kulanakauhale, i.lee aku la oia i ke komo ana aku a ua o Loi iloko o'kela halekeaka, a o ia kana i hooho ae ai: / "Nani ka laki.o keia huaka'i a'u i keia po." wahi aua īne ke kauoha koke ana aku i ke kalaiwa e ku, -ma kekahi wahi,:e hiki ai e loaa koke mai iaia i ka wa e pau ai n'a hana keaka, me ke kauoha pu ana aku e kakali malie oia ma kela wahi, me ka hoao ole e nee aku i wahi okoa. 1 ke komo ana āku o ka makaikiu iloko o ka halekeaka, o ka hapalua ia o ke keaka hope loa, o kahi pihoihoi loa ia 0 na hana keaka, nolaila ke noho malie la na mea apau, me ka piha hialaai; a ike aku la oia i Loi e hele i>ololei ana 110 kekahi o na noho i hookaawaleia no ka ])oe waiwai. "Ua oi loa ae keia o ka maikai, manuia o ka hale nolio." 1 na-lu wale iho ai no ka makaik'u iloko ona. "Ina paha 110 ke komo aku nei o Loi iloko o kela hale mua a'u i ike mai nei iaia, he hana .paakiki no'u ke koiīio pu ana aku iloko. e loaa a.i ka ike no ka hoa hui o Loi. Oiai 'nae au maloko nei 0 keia wahi'. aole he loihi 0 ka manawa a'u e kakali aku 'ai. mamua o'ko'u ike ana aku i keia kanaka i lilo i poo 110 Kapena Loi." ' He mau mea like wale 110 nae noonoo o Nikola. ina pāha o ke kanaka a Loi i hele āku.ai e hui pu maloko o ka halekeaka. aole oia ke poo maoli o ka hana aihue, malia oia no kekahi kanaka. i komo pu iloko o kela hana hookahi. e waiwai ann ao kona hel'e aua aku ilalo. O kela noho a ĪJbi o ka hele ana aku a noho iho la. he noho ia e ahuvyale loa mai ai. ke nanaia iuaihope mai o ka halekeaka. aia hoi ma ka noho mamua iho, kekahi kanaka kahi i npho ai mawaena o kekahi mau wahine elua, i ka wa i ike mai ai ua kanaka nei ia Loi, huli'koke ae la oia ihope me he mea la, ua li.lo ko Loi hoea ana aku i mea hoohauoli i kona manao. Ke ike aku la o Nikola i ke kamaiho 0 ua mau kanaka nei, a no kekahi mau sckona pokole, i 'iaalele like iho ai laua. a u haele aku la mahope o ka lullekeaka e-.ik/e ole ia āku ai e ka poe makaikai. Ua hoōkahaha loa ia mai ka Makaikiu Nikola. i kona wa i'ike aku ai i ke kanaka a Kapena Loi o ka hele ana aku e kamailio pu, he mea 110 oia i kamaaina i ka makaikiu. ma ka ike mau ana i kela ame keia manawa ma Nu loka. a hoomanao mai la oia i na olelo a ke komisina makai o Nu loka, 1 kamailio mai ai iaia. ua manaoio oia. o ke kanaka ma ke poo o ka puulu aihue, he kanaka oia ,e huikau pu ana iwaena > kn poluii o ka poe hanohano. he kaa otomobilc leona e holoholo ai. he mokuheihei, ame kekahi mau mea e ae he nui, 110 ke pahele ana i ka 11001100 o ka poe nui o ke dala. Iloko o ka 11001100 o ka Makaikiu Nikola, o kela kanaka > ka hele pu ana aku la me Kapena Loi. oia maoli 110 ka mea ma ke poo o ka puulu aihud. ke kanaka nana ke dala. a e hoolala mai i na hana apau e pahele aku ai i ka noonoo o na kanaka opio e noho hana ana maloko o na hale banako. 0 keia lio'i ke kanaka nana i alako ia Kodikona a poholo iloko'o ka poino. tfole he kanalua iki o ka makaikiu no ka' oiaio o ia manao ona. Oiai nae ka makaikiu e 11601100 la 110 ke kanaka ana i ike 'aku ai e kamailio pu ana me Loi. hoala mai la oia i na mea lehulehu i loheia 110 ua kanaka nei. He mau manawa no a ka oihana makaikiu o Nu loka i hookolo ai mahope ona. ēia nae niamuli o ka nele i na ike maopopo loa no kona pili 1 kekalii liewa. ua hiki ole i ka oihana makai ke hopu iaia. ma ia ano iho la i hele lanakila mau ai kela kanaka. me ka noh.o ole mloko o ka halepaahao. "Akahi a maopopo loa ke kanaka oiaio a'u i makemake ai e paa i ka iiopuia." i namunamu liilii iho ai ka Makaikiu Nikola iloko ona. "O keia Kale Peka, he mea kahakii. he mea malama lio heihei. he ona miliona, o keia mea hope nae. aole o'u manaoio he kanaka waiwai oia. koe wale 110. maka aihue ana, e loaa mau ai kana dala: e.hoea mai ana ka la. e ike hou ole ia ai oe iwaena o kā pohai au e hookohukolui'nei." Aole nae i loihi ia kakali ana aku a ka makaikiu. aia hoi. ike aku la oia i'ua mau kanaka nei? i ka iho ana mai ilalo. a hele mai la.ma kekalii walii iwaena o ke anaina. nolaila l.oololi koke ae la o' Nikola i kona -wahi e ku ai. me ka m'anao. e hookolo aku oia mahoiie o kela mau kanaka ahiki i ke kokoke ana aku ia laua, i wahi noiia e lohe ai i na mea e kamailioia ana. ,

O kahi nae o ka laki,( hele mai la ua mau kanaka nei a ku iho la ma kahi he niau kapuai helu wale 110 ke kaawale mai ia Nikola aku. a i wahi e lohe aku ai i ka laua niau olelo e kamailio ana. hooneenee malie aku la ka makaikiu ahiki i ke kokoke loa ana ia laua. aia hoi kona poo ke kiei la. me he mea la e ake aku ana e ike i ka poe oluna o kahi keaka. Me ka nana ole mai he poe paha kekahi e hoolohe aku ana i ka laua mau olelo. aia no ua mau kanaka nei ke kamailio malie la. ma ka olelo h-nelani, a lohe pono*loa aku la 0 Nikola i ka pane ana ae o kekahi: "O na mea apau au e kamailio mai nei ia'u, he mea ole wale 110 ia i ko'u manao," wahi a Kale L'eka imua o i-oi. "He keu aku oe ake kanaka hupo nui wale. Mai hoikeike mai oe i kou ano iiuhu, no ka'u mau olelo, 110 ka mea. aole loa au i lihi launa aku i kau mea i hana ai \ keia ]>o. Ina ua niaopopo loa ia oe. aole ka Makaikiu Nikola i hookolo niai nei mahope ou, a komo iloko nei o keia hajekeaka, alaila mana ko kaua palekana." "Ua paa loa ko'u manao aole oia maloko nei o keia hale keaka." i pane aku ai o Kapena Loi." "lna o ka mea oiaio kena ea, <Uaila e haalele koke iho oe ia\v>ko nei o keia halekeaka. me ka Uakalia oiai he mea maikai ole kou ikeia mai e hui pu ana me a'u. E hoi oe 110 kou wahi, a ma ka la apopo auanei e hoouna aku ai au i kekahi elele. ma kela ano i kamaaina ia kaua. no ka -inea pono e hana aku ai." "1 ka liale hui anei au e loaa ae ai i ka elele?" "Ua ike no hoi oe o kahi,no ia i kamaaina ia kaua, heaha hou kau e ninau mai nei ?' "Ua hōomaka'uka'u au i ka hele h<Su ana noloko o ka halehui, mahope iho o ko'u haulehia ana malalo o kela makaikiu ma ke kakapahi. a ua hele a kau ka weli ia'u, o kana mau olelo i kamailio mai ai." "No ko hooko ole hoi palia elike me ka'u i a'o niau aku ai ia oe! Ua loaa ka' manawa maikai ma kou aoao, e pepehi aku ai iaia a make i keia po, i ka manawa a olua i ana pahikaua ai. he kanaka akamai Joa oe ma ia liaua, heaha kou kumu o ka pepehi ole ana iaia a make?" "Ua manao 110 au e hana pela. o ka mea apiki nae. he keu a kona akamai, a ina oia ma ko'u wahi. he kanaka make ar 1 keia po, aole kaua e kamailio # pu maloko nei o keia halekeaka." "O ka mea i hala aku la, mai noonoo hou aku. aka eia ka mana iloko o ka poho o kou lima, e pepehi aku ai iaia a make. i keia po no, a penei no ia. E hoowalewale iaia mai kona hokele mai i keia po, a ma kekahi wahi ana i manao ole ai, he poino ke loaa ana iaia, o ka wa ia e pepehi aku ai, me ka hoopakele hou ole iaia e ola ahiki ika la.apopo. E hoouna aku i kekahi elele imua ona. e olelo ana, ua ,Jiooloit (je i kela manao mua ou, a ua makemake oe e ike iaia. no ka .hoike piha ana aku i ke ano o ke kanaka ana i makemake ai e ike. ame kona wahi i nolio ai. "E kauoha aku iaia ma o kau elele la,, e hele mai oia no kou wahi i noho ai. a iioko o ia manawa hookahi, e hoolimalima oe i kekahi o ko.u j>uulu, e ku makaukau ma kekah! wahi pouliuli no ka pepehi ana aku iaia a make. ma ia ano. aole loa oe i lihi launa aku i ke karaima pepehikanaka, iira e ike aae ana. ,ua make kela makaikiu. O keia.wale no ke alahele e poino aLkela. kanaka, a i hoike aku au ia oe ea, i kou manawa e kauoha aku ai iaia e hele mai, e hooko kpke mai ana oia ia kauoha. 110 ka mea ua kamaaina au i kona ano." ' "Ue manao maikai i'o kena 011 e Mr. Peka, aka e hoomanao.nae oe, me ke elala nunui wale no e liiki ai ke hoolimalima aku i na kanaka na lakou e lawelawe i keia hana. o ka'il mau elala i keia wa. aole ia i lawa no ka uku ana aku i kela poe kanaka." "Me wahi mea liilii loa ia. eia he elua kaukani. dala, 110 ka iuhi o kela poe kanaka," alaila unuhi ae 1a o Kale Peka, Jic mau bila dala lehulehu mailoko ae o k'ona pakeke, a haawi mai la ia Loi.

"Ua lawa i'o keia mau dala, a ia'u e haalele iho ai i ka halekeaka nei. e hele mua uku ana au e hui pu me na ka naka na lakou e lawelawe i keia hana. a hoouna loa aku i kekahi 6 lakou e hele e kii i ka makaikiu. a iloko o ho(jkahi hora mai keia manawa aku. manao au e lilo ana ka Makaikiu Nikola i luahi na ka make." "O kena ke ano o ke kamailio un.a e Loi. a.ina e holopono ana kau hana i keia po. alaila e liaawi no au i Jianeri kaukani elala, ma ke ano he makana 110 kou luhi. me ko'u kala wale aku no kela umi kaukani dala au o ka aie ana mai ia'u. M "Elike me ka'u i hooia aku nei imua ou, pela no iiu e hooia hou aku nei. e hele aku ana au e hooko i keia*hana i keia mailawa ano, ua lawa kana mau olelo i kamailio mai nei ia'u. i kumu e hoalaia mai ai ka inaina iloko o'u. o kona wale 110. ka mea nana e hoomama mai i ko'u noonōo," "Ina pela. ua pono, e hele koke oe e hooko i kau hana mamua o ka haule ana iho o ka paku, a e hoi aku au 110 ko'u noho." "Peliea. e hoouna ae aiiei oe i kekahi elele e ike ia'u i ke kakahiaka o ka la apopo?" "I 4 < hoouna aku ana au i keka.lii ek j le elike ka mau; a •11 a kela elele e hoike aku i ko kaua wahi e hui ai ma ka la apōpo. () ke aloha 110 kou e Loi. o ka'u pule, e uhaiia kan misiona e na ulia.pomaikui!" Ma kela wahi i hookuu ae ai ua mau kanaka nei i ka laua kamāi,lio ana. a huli hoi pololei aku la o Kale Peka no koua wahi i nolio nuia ai maloko o ka halekeaka', a oili aku la. hoi o Kapena Loi iwaho, jne ka ukali a.na aku o ka Makaikiu Nikola mahope ona, a i ka lioea ana aku o Loi .ma kahi e ku ana he kaapio kau aku la iluna, me ka haawi ana aku i ke kauoha i ke kalaiwa e lawe pololei iaia no kekahi wahi i kamaaina i ka makaikiu, aia malaila na'kanaka hana karaima kahi i noho aj. Aole i hookolo aku ka makaikiu mahope o Loi. 110 ka mea mi maopopo iaia. e hoea mai ana 110 he elele imua ona, elike me kana oka lohe ana aku i kela niau kanaka. e kamailio ana, nolaila kau aku la no oia maluna o kona kaa, a huli hoi pololei aku la no kona hokele, jne ka i ana aku i ke kalaiwa: ' r . ■ "E hoihoi aku oe ia'u no ka hokele elike me ka hikiwawe i kou lio ke holo. a e kakali oe malaila, ahiki i ko'u wa e makemake hott ai ia oe," o ka pa aku la no ia o ka huipa a ke kalaiwa i kona lio, he hoononoho hoi kau o ka makaikiu. a iloko o manawa j3okole. noho aku ana tta o Nikola i ka hokele. f ka ana aku o ka makaikiu noloko o koiia rumi. e kakali mai ana'no o Kena iaia. a o ia ka ua makaikiu nei o ka ninau.āna aku: ua kamaaina lakou ia'u, aole au hopohopo ana no ia mea." "Alaila ua pono. no ka me.y ua makemake au e hoea oe no ke keena o ki» oihana makai me ka .awiwi loa i keia po. E hoike aku oe i ke poo o ka oihana makai, iaia ka uwaki o keia po. na'u oe i hoouna aku nei imua ona. He hoaloha maikai loa oia no'u. E hoike aku iaia, ua hoolala o Kapena Loi e pepehi ia'u a make i keia po. me ka lioolimalima ana ī kekahi poe kanaka i maa i na h'ana karaima, o lakou ka poe nana e hookau mai ika make maluna o'u. E hoakaka aku iaia. aole au i ike i kahi a lakou i hoolala ai. no keia karainia: aka nae e hoouna mai o Ixii i kekahi elele. alaila hoike aku au iaia ma ke kelepona i ka manawa anie kahi e hookoia ai ke karaima pepehikauaka. "E hoakaka pu aku. ma ko'u manao koho wale no, me he mea la ma ka manawa a'u e kamailio pu ai me Kapena Loi. o ka manawa paha ia a ka poe j Jioolimalima:a e hooko mai ai i kn lakou hana. o ka'u i makemake ai, o ia no kon hoouna ana mai i poe npakai Joa, no ka hopu ana i keia poe a'u i koho wale ai no, aia ma kahi o ka umi ko lakou nui. •

"I kona wa e hoea niai ai ine kona poe kanaka, e ii - mai oia i ka lioailona i kaniaaina ia mjiua. u tna ia lua I * auanei e ioaa aku ai ka ike. ia'<i. ua niakAikau oia. i hii 1 wale iiu i ka hooko aku 1 ka liana. Nou e Kena. e nol; .. aku oe i ka halewai nie ke poo o ka oihana makai. i ka loaa ana aku o ka'u keleppna iaia. a he honkahi k; .«• niea i koe. l'l olelo j»u aku oe iaia, e hoouna mai i lioi i makaikiu. 110 ka hakilo ana i ka hale a Kale lvka e nei. ma ke alauui (.ieniania, no ka mea he niakemake k ■ ike i na mea apau a kel.a kanaka e hana ana. | "Ma ko'u \\a ipanao ki-la ka » • e haalele.iho i ke kuiaiaakauluile »dl po. a i «»le. n i k,akahiaka paha o ka la apopo. Ina uo ka haaleie i'o | 0 keia kanaka i ke kuianaKauhale ne>. aiaua e liook J' kana wahi e hele akii ana. a e waihoia mai imua o' < iioike piha no ka hana a kela kanaka. K lawe pu mai k« 1 hookahi kanaka maw.aho ae ona. ina uei no ka haalel» e o Kale Peka i kona wahi i noho ai. alaila e hoouna m; * " kiu i kona kokoolua no ka hoike ana i koua liaku i ka * meahou, a ina no hoi aole he mea oia ano a kela kaiu > noonoo ai, alaila aohe lele ana oka oili. Ua maopopo ( f ūi anei keia mau juoa iloko o kou poo e Keua' % 1 "Ae. aole he hookahi o kau mau mea i kamai'.i • mai f maopopo ole ia'u." . "Ina pela. ua 'pau ae la uo ka'u mea i makemake ai i « e Keua, a e hoomanao o ka paiekaua o ko'u ola. aiu i » nialuna oiu ma ka lawe koke ana aku i keia lohe a ho q ke poo o ka oihana makaikiu o Parisa nei. j "Ua pono. a e kau mai i kau mau hiliuai ana maluna | o ka haawi ae la no ia o ke aloha poeleele mawaena | makaikiu, a nalo aku la o Kena 110 ka hooko ana i j misioua. , Aia ke poo o ka Makaikiu Nikola ke hana la'me ka j maha ole, oiai aia oia ik»ko o ke ahi. aia hoi ka mak ? hoopuni la i kona aoao. aole 110 nae ia he mea nana e I ! iho ai. o kana wale 110 i iini nui ai. o ia ka lioea mai | paa ana o ka poe aihue i ka hopuia. o ka oi loa aku o i kanaka ma ke poo o ka puulu o l.oi nia. ! Ke noho hoola'i la ka makaikiu maloko o koua rui • kakali ana o ka hoea uiai lie kauoha iaia e hele aku e , pu me J-oi; he oiaio. he hapalua hora koe kani ae ka \ umi-kumamalua ma kela po. hoea mai la kekahi elele ka leka a haawi mai la i ka makaikiu. a kauoha aku « Nikola iaia e kakali malie ahiki i ka loaa aua aku 0 ' pane. ■ Penei iho ka manao nui o ka leka a ka Makaikiu Xi j o ka heluhelu ana ae: I "Mahope iho o ko'u haalele ana aku ia oe. ua n<»on<»«. t uu'llo na mea e pili ana i ka hihia o Mr. Koilikona. me mihi loa ana iho. hka ae ole ana aku i kau noi ia u. e h; aku i na mea apau t pili ana i ke kanaka nana kela 1 i koJohe. No ka hoike ana aku i koiia inoa ame kona w: ; noho nei, ua konoia mai au. e kauoha aku ia oe e hele * e hui pu me a'u mawaena o ka hora ekahi ine ka lioia 0 ikeia po, ma ka Helu 22 Peti. a malaila au.im * e hoike aku ai i kau mau mea apau i makemake ai. • hope o ko'u ha'i piha ana aku ia oe i ka poe apau i kom ma ka hana naua i hoopoino aku i ke kitu> ame ka ulia Koelikoni, e haalele iho no au ia Parisa nei no ko koino aku iloko o ka pualikoa Palani ma Alcgiria. "Ina 110 kou liooko mai euke me keia palapala. ahr.{ 1 hoike mai ika elele i-koU manawa e hoea mai ai: ua lav 1 paue. a maanei e mao])opo pono ai na mea apau i koe. \ I ka pau ana o kela leka i ka heluhelu. ike iho la ka kaikiu. he kanaka o Loi i maa ole loa i ka laweUwe a na hana e paheleia ai ka noonoo <j ka poe akamai. k<»e no .paha ka j)oe naaupo. i nele ika noonoo maikai. Ina _ 1 lohe mua ka makaikiu i na olelo a kela mau kanaka j ioko o ka halekeaka uo ka hoolalaia o ke l<aramia pe| kanaka ma kela po, ua hiki loa no ia Nikola ke ike ih .. f m.auao maoli 110 ia i hoounaia mai ai kela palapala. m 1 pepehi ana iaia, aole no kekahi hana okoa ae. 110 ka ine liiki 110 ke kakaliia a kekalii la mai. na mea e pili ana t kaiiaka nona ka inoa a ka makaikiu i ake ai e lolie. "K hoi aku oe a hoike aku i ke keonimana naua i h; mai nei i keia leka. ma ka hapalua o ka hoia ekahi o po aii e hoea aku ai no ka helu aua i kakau mai nei. «1 hemō ana aku o ka elele iwaho. huli ae la oia i kahi « ( kelepona. a i ka ha-lo ana mai o ke poo o ka oihana īna kiu o Parisa ma kekahi aoao mai, ia wa oia i kamailio ai, e haalele iho a.na oia i ka hokele. ina ka hoia ekahi o po. mahope nae o koua hoakaka aua aku i ka mana'» « leka. ame kekahi mau mea i pili i ka Keua n< halewai. ■ , MOKUNA IX. 5 " Ke kakali la ka makaikiu ahiki i ke kaui ana <» ka l ekahi, ia wa i haalele aku ai «»ia i kona lumi. a heie 111; j 110 kahi o kona kaa e ku ana. kau aku la iluna. a kau aku la i ke kalaiwa e lawe pololei iaia 110 ka liale. ai * iiaawi aku ai i ka helu ma alanui (iemaina. a iloko < hapalua hora ku ana ke kaa inamua pono o ka puka pa. ka lele ana ilio o Nikola ilalo. ua hoike aku 110 oia ma kelepona i ke poo o ka oihana makaikiu e hana ana pela. a he oiaio. iaia i ku aku ai ilalo. lohe koke aku la oia i ka hoailona. a hoomana<j inai la oia. ua makaukau - makaikiu ma ka lakou hana e kakali wale mai ana n<» < i hoea mai o ka manawa. Me ka hoohakali hou ole iho, pii pololei aku la <» \it iioluna o ka lanai o ka hale, a kikeke aku la i ka puka. ia i wehe m.ai ai o Kapena Loi a haawi mai la i koiia lima. ke aloha ana i ka makaikiu. me ka i ana mai na<-: "Aole 110 o'u kanalua iki no kou hoea mai i keia p< kauoha aku oe i ke kalaiwa kaa e h<ji, aia n<> h<»i a pau kaua kamail.io ana. hele' pu aku kaua e hoolimalima i hou nana e hoihoi aku ia oe u<j kou liokele. Me he mea la aole he walii manao hooluioi iki ilol o o makaikiu 110 kekahi poino e kau mai ana maluna <nia. hooko aku la oia elike m.e ko L«>i makeniake. ma ke kau ana mai i ke kalaiwa o koua kaa e Jioj.,oiai 110 nae ua ha mua 110 oia i ke kauoha iaia. ia ht,ua e holo aku ana u<» 1wahi, e holo inai ke kalaiwa ; me kona kaa a kekahi ala ok<ja mai: malaila oia ? ku *i Jkakali. Mahope o ka uku ana aku i ke kalaiw.a. huli mai la noluna o ka lanai o ka Jialc, a komo like aku la me K.ip I.oi iloko, 111 e kela an<) Ji<iomala'e uo «jna .aole kekahi j»o i hoolala mua ia e kona mau csn?mi. Mamuli o ke kamaaina loa o Nikola i .ke ano o na kan. Palani. aole ona liopohopo 110 Jca hookau k<»ke mai o poe hoalimalimaia i ka make nwl.una ona. aka e hala ; kekahi inanawa a laua e kamailio a». maiuua <» k<» lakou ana mai. 110 ka mea h.e mea maa i ua Palani ke kakali ; e hakilo ana i ke ano ame ke kulana o ke kanaka i ma makeia e pepehi. e laa ko,ua I«'>. ame koua kulaua ikai Alakai pololei aku la o Kapeua J,oi i ka makaikiu nol< o kekahi keena mahope o ka hale. a.He wau puka e'ua. ka aoao o ua kena nei. e ike iiio a.i no kaua e ka makam: heluhelu. aia he mau rumi okoa ak.u, elua gia kela ame k aoao o kela keena. Ua hoonohonoho mua ia he mau noli<j lehulehu. a!a aku la o I.oi i kana malihini. a jnui kekahi n<»ho. kau. l.a \ la ia Nikola e 110110 iho ilalo.-aohe nae he ae aku .» k:i 1 kaikiu. aka hele loa aku la*oia a nia kekahi k'lii. n';i s oia i ku iho ai. me kona kaa.wal/e Joa, mai 11:1 puka niai e ma kela ame keia anan n kda : aia koua 1.- 1 i 1 a " ' aia hoi kona mw li>."na a eUia maJ"ko o.na p.»' ek< k.il waiho ai. » (Aole i pau.)