Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 38, 20 September 1918 — KA BOUNTY AME NA LUINA KIPI Ame Ka Moolelo o Ka MOKUPUNI PITAKAINA [ARTICLE]

KA BOUNTY AME NA LUINA KIPI Ame Ka Moolelo o Ka MOKUPUNI PITAKAINA

"lloko q na makahiki elua i hala aku nei elu.a mau moku i ili a nahaha, oia ke Khaiuleish mā ka Mokupuni Oeuo, a o ka moku Pelekane Cqrnvvalis, ma kuaau o ka Pitakaina. ]lok«» o ka ili-ana .0 keia mau moku a elua o.Pitakaina no ka }>uuhonua o na kp-lu o ka holo an«t a palekana, a no eoiio pule me ekolu la ka noho .ana o nn kanaka o ke.Cprnwalis ahiki i ke kau ana aku maluna o kekalii moku e- holo ana i Kaleponi, a oiai lakou.malaila, na na kanaka o kaina i malama. haiiai. boaahū ta lakou ahiki i ko lakou haalele ana aku me ia lawa pono ole 110 o na lako meaai e lioolawa mai ai ia lakou, "Ma kela Hi ana o ka nioku Cornwalis a nahaha ma na kuaau o Pitakaina. a piai hoi na kanaka o ka mokUpuni e haawi ana i na Jco,kua elike, me ka mea hiki ia lakou ke kokua, o kahi waapri hooka)ii wale no a ia poe, he waapa na lakou ponoi no i hanā; Hialuna o ka mokūpuni, uā nahaha ia, a mamuli o ia nahaha ana Lnele ai lakou i ka mea hookahi e hiki'ai >a lakou ke holo mai a hui md na moku eku aku ana ilaila. : ■ "Ilookahi .kanaka malihini, he Amerika i noho aku maluna o ia mokupuni, kekahi o na luina o kekahi o na moku i ili ai a nahaha. He kakaikahi ona kanāka mawaena o ka. poe e noho mai la ma Pitakaina i hoakaka mai i ;ko lakou makemake e hoi hou i Norfolk« he haāwina maā mau ia no ia mawaena o kekahi poe oia ka hoololi ana i k'ahi rtoho, aka V»ae ma ka hoakaka mai a ka lunakanawai o ka mokupuni ia'u ma kona manao aole mea hookahi o iakou e haalele aku ana i ka mokupuni Pkakaina. "Mamuli o ka'u kono ua holo mai na kanaka o ka mokupuni npluna oka mokukaua Shah. He kanaono-kumama-walu mau kane, wahine ame na kaiiialii, mailoko ae o ka huina nui o kanaiwa i ee mai iluna o ka moku, me ka noonon a maka'u ole i ka luliluli o ka moku i ka ale, ka makani no hoi ame ka ua. "Aneane e pau loa ka hapanui o na makua i ka pulu i ka ua ma ia manawa a lakou o ka holo ana mai no ka moku, no ka mea, ma ka manawa a lakou i holo mai ai he mana\va ia no kekāhi kuaua o ka haule ana iho e hiki ole ai ia lakou ke malii iluna o ka waapa. "Ua nui ka poe o lakou i m'a'i nia ia liolo ana mai, aka mamuli o ka makemake loa e kau iluna o kekahi- o na mokukaua o ko lakou aupuni, ua nana ole ia ae na pilikia, a ua hoohauoliia aku no hoi lakou ma na mea apau a lakou i ike ai. ' "() ka hope loa ke waiho āku tiel au i keia manao imua o na haku komisina ina no lea- loaa o ka manawa kupono ua makemakeia kek&hi mokukaua e. kipa mau ae i ka mokupuni Pitakaina i na makahiki apau, a ke noi pu aku nei au e hanaia mai keia oiai au e iioho hoomalu ana no keia mau kai. "Eia hou. he mea pono loa e loaa i na haku komisina ka noonoo nui a hoonvaopppo ana mai no keia wahi panalaau uuku, a e hoolalelaleia aku ke aupuni o ka moiwahine e hana mai i kekahi hana kupouo e manaoia ana 110 ka pono o na kanaka e noho ana maluna ona. "Ma ko'u manao aole i lPaa i ka moiwahiue ma kekahi mau wahi e ae o kona aupUni ame kona mau panalaau kekahi poe kupaa a aloha aina oiaio; elike me na kanaka e noho mai la maluna o ka Mokupuni Pitakaina i keia la. "Ua ike na kanaka, o Pitakaina maloko o kekahi mau nupepa i ko lakou hoahewaia ana e ke aupuni no ka haalele ana i ka Mokupuhi Norfolk ā hoi hope hou aku i Pitakaina, elike nle iā i maopopo i na haku komisina. "He mea oiaio ua ho.i hou i'o lakou ma na mahele elua. o ka poe i hoi mua ai iloko o ka 1859, a o ka ,lua i ka 1854, eia nae. ma ia hoi.hp.u ana a lakpu aole malalo o na hoolilo o ke aupuni makua, aka, malalo no o ko lakou mau lilo p<moi. nolaila, e hoomāopopoiā aohe kaumaha i kauia aku maluua o ke auptflii makua e lilo ai i kumu ahewa nui no ka hoi hou aiia o kela poē i PUakaina. "Aohe kahua iki. ma ka'u hoomaopopo ana. mahope o ko'u ninaninau ana,i.na kanaka p. ka mokupuni. o'na manao ahewa no ka hoi hou ana o kela -poe i Pitakaitia. ; ma ko'u ike a ke'hooiaio aku nei.au uo ia mea, he mau makaainana kupaa loa lakou niahope o ke aupuni makiia. oiai nae. he ilihune ko lako.u noho ana.a he mamo lakou maiwaena mai o ke koko o ka lahui Tahiti, aol.e no.hoi i hoonaauao kiekie ia. aka nae, he maemae ko lakou noho ana me ka malu.hia. • ... "He oi ak,u ka.pomaikai e loaa a.na ia lakou me ka maemae o ka noho ana, ke nolio. kaawale lakou mamua o ko lakou noho huikau ana aku me na lahui okoa. "Me ka oiaio< "A. T. R. DE HORS,EY, : , , . ,".ia Adimarala." Ma ka mahina a lulai, ls/9. he makahiki .mahope ilio o ke kipa ana mai o ka mokukaua Shah, o ka mokukaua Opal ka i hoea niaiy be. .okana nani kana o ka lawe ana mai i hanaia ma Athefika e ka hui a Clough ame \Varrens, he makana māi ka : Moiwahine Victoria mai, me $100 i hoouna ia mai e kā moiwahine i kā Adimarala De Horsey na ka poe p ka Pitakaina. Me kela uiāu dāla i hoounaia ae i ka adimarala i kuai ai oia i ka okānaj no kpiia nianao oia ka mea kupono loa e.hooliloia al<u ai ia mau dala. Ua hanaia he papa ka\a puuwai maluna ae ; p,.kaf papaki o ka okana me na huaolelo e kau ana "He makaua nā ka Moiwahine i kona mau makaainana kupaa a i.alohaia nialuna o ka Mokupuni Pitakaina, mamuli p iia hooiaio i loaa mai no na mea maikai apnn e pili ana i. ko lakoil, nōho ana." . "lle maieana ano nui ā ko'iko'i joa keia i loaa mai ai i haaheo ai na kanāka o ka Mokupuni Pitakaina mamuli o ka loaa ana mai ka .moiwaluiie mai. he mea hoike no kona aloha. ka mahalo no ko lakou kupaa maialo o ko lakou moi ame ke aupuni. . "I ka a ke kapena o.ka mokukaua Opal, i noho iho ai maluna o ka nplio a hooinaka iho la e hookani j ke mele lahui o Beritania Nui, ua kii like ae la na mea apau maluna o ko lakou mau waWae a hookahi ka himeni like anā me na waimaka e kiheāhea ana ma na lihilihi maka o ka poe aoo. 4i Ē ola ka Moi ike Ak.ua." 5-lawaho ae o fca makana okana. lie nui a lehulehu na makana e ae i loaa mai .mai k.a ppe mea dala mai o Enelani. mamuli.o kenoi.a ka Adimarala De llorsey no na kokua i ka poe o Pitakaina,. a maluna o ka mokukaua Osprev īa mau waiwai o ka halihaliia ana mai ma-ka mahina o Majāki p ka 1880.. ī'.ka wa. i hoolahaia a.e ai maloko o na ntipefta o Enelam ka ka Adimarala De Horsev moolelo no kona maka'ika'i ana i ka M«tkupuni Pitakaina' a e noi ana i na kokua ma ke dala a ma ka waiwai, ua.iho makawalu koke mai na kokua ma ke dala a 'ma na \vātu>ai fliai na hoaloha lehulehu mai, a ua lehulehu Avale ka poe i kakauinoa maloko o kekahi palapala noi no na kokua.

| Oke komite oke kohoia ana no keia hana kokua inana-l i waleā 6ia ke« Kahunapule Andrew A. W. Drew, o kekahi o 1 | na ekalesiā o Enelani i ohohia nui no keia hana kokua i I ka poe o ka- mokupuni; na lāua ponoi me kana wahine j ! hookomo i na waiwai i haawiia mai iloko o na pahu; he 1 hana nui a Ihhi ia, aka ua hoomanawanui no nae laua i ka 'hooiiohonoiw pono āna iloko o na pahu ahiki i ka pau ana, i me ka makaala a akahele loa o ka hoonohpnohoia ana e (>oino ole-aivke laweia mai maluna o ka moku. j ); O na waiwai apau o kela ame keia ano i hoounaia niai' ai.'he hiau.wiaiwai maikai loa wāle no. He heluna nui o na j ihuke kulā, na papa pohaku, na peni pohaku, na lako kakau \ | apau kā i: loaa mai he paku'i ana iho maluna o na waiwai ! mila i loaa.mai ai mai Kapalakiko m^i. | Māwaeiia ona waiwai i hoounaia mai he mau buke Bai- | hala lehulehU kekahi, huke wehewehe huaolelo Baibala, na>buke alakai no na kumukula, me kekahi heluna nui o na buke waiwai e ae. Ua hoolakoia mai kela ame keia kumukula me ka Baihala, a ua loaa ka manao i na kumukula lie hana koikoi loa ka i kauia mai maluna o lakou a o ia mau makana i haawiia mai e na.puuwai hamama o Enelani he mau makana waiwai I nui loa lakou mamua o na makana e ae apau i loaa mai. : He elua mau.waapa pii loa o ke kumukuai, niamuli o ka nani loā p-kp laua hanaia ana, i haawi makanaia mai. Oka inoā u:kekahi waapa ua kapaia "Ka Moiwahine Victoria," a e aiia na huaolelo e hoakaka ana, i ka ike ame ka hoomopopoia ana o ka na kanaka o ka mokupuni hana aloha ma o;kā hoopakele ana i na ola o ka moku Cornwalis. O ka lua o na waapa, he huelopoki, ua kapaia Drew»" : .-he tnea hoomanao no ka make ana oka makuakane o k<T;Rev. A. Drew, ke keonimana i hoakaka mua ia ae . nei maluna. • Na, Mr.\Drew i kauoha e kapiliia: ka waapa liope a e haiiaiā elike me kana i makemake ai," a i ka paa ana oia kekāhi o t}a.waapa nani i he waapa hoopakele ola ke ano o kona hanaia ana a e hoohanaia aku ana ia i ka j manawa e ikeia ana ka poino o kekahi moku. O: tta- waiwai he nui i loaa mai oia ka.hua o ka Adimarala De Horsey:waiho ana aku i ke noi no na kokua mai na puuwai aloha liiai Enelani mai. He mau makana lehulehu eae no kekāhi ii;loaa mai na wahi e mai o ke ao, a ina jjo ka hoopaaia o ia mau waiwai apau, me-ka poe na lakou i hoounā mah, an>e kalii i loaa mai ai, e piha ana he mau buke. i Elua makahiki mamua aku o keia ua hoao kekahi hui Walepa maloko o Livapulu, De Wolfe & Co., e kukulu i kekahi oihana kalepa nialoko o ka mokupuni, pia ke .kanu ! ana i ka pulupulu. ke kanu nui ana i ka niu artie k:a haha ana i na ihoiho kukui, niu, a pela me ka pia, āka, no ka mamao loa o ka mokupuni mai na wahi mai o na kikowaena o na oihana kalepa e lilo ai i hui holomua a pomaikai ua hoopau wale ia ia hana elua makahiki mahope mai. • MOKUNA XX. i Ke Kipa Ana Mai e Ike ma ke Ano Hoaloha. Aneane i ka. hapaiua like.p ka makahiki; 1880 ua hoea mai 1$ i ka Mokupuni Pitakaina ehiku mau ppip mai- ka ! Mokupuni Norfolk-,mai. no ka» ike ,ana i ko lakou miau-Ana-kua ma ka home k.ahiko. , • Msmua aku o keia aneane e lpaa. ole keka,hi moku holo mawaena o na mokupupi. elua, nolaila ua lilo keia hoea ana mai o keia mau Norfolk mai i mea e loaa ai ka ike i. ko Pitakaitia poe i ke ano o. ka noh6 ; ana ona kanaka a lakou. i haalele akii a,i, maho'pe. . , He mau opio u'iike:ia o ka . hoea, ana njai, ua loaa nui ia lakou ka ike ma. na mea i.a'oia mai ia .lakou, eia nae,.ifraokahi puu nui i, ikeia.no lakp'u oia hoi ko lakou nau a f pu|ai paka, 110 ka mea maluna o ka mokupiini Pitakaina kahi opio i ikeia a. i ole i aeia e puhi a e nau p v aka. - O ke kapena o ka moku nana i lawe mai I nei mau .opio he kanaka hoowahawajia loa oia i ka paka aine ka waiona, a .oiai .keia mau opio maluna o kona moku ua papa' ikaika loa o*a ia lakoii aole e iiail a puhi paka. eia niae, aole oia 1 lanakila nia ia papa ana. , , j, I Ua lanakila nae.kana a'o ana maluna onā kanaka makua 0 ka mokupuni. ua ikaika loa kaiia a'o ia ( lakoU e haalele loa 1 ke.puhi ame.ka nati ana i ka pakā, o keia moolelp m,a.ialo ! nei ka mea hoike no ka lanakila ana o kona mānao ame kana <i'p. . , , Malnko o keka|ii halawai i, malamaia ma ke ahiahi o kekahi Sabati ua haiolelp aku oja me ka ikāika i ka poe e hoomāu ana ike puhi ame ka nau ika paka'e haalele loā; ; he ehiku ka nui. o nā kanaka makua: puhi paka, he elinia o j lakou he poe elemakiile lie puhi paka, a elua mau kanaka opio. ... _. • ' Ma ia haiolelo ana ana me ka ikaika, me ka pu ' aku.i na hopena poinp e oili mai ana mahope mai ka paka | mai, elua piau kanāka i hooholo e haalele loa i ka paka [ mai ia manawa aku. aole laua.e ike hou ia e nau a e puhi aua mahope mai. oia na kanaka opio. Eia nae. ma kekāihi kakahiaka, oiai kekahi o laua e hele ana maluna o ke alanui fne ka ipupaka e kau ana i kona waha. ua kaa mua iaia kā ike i ke kapena e hele mfii ana he mau i-a wale 110 kā maniao mai iaia aku, a e kaka.li mai ana no k'a hāawi ana mai i kona- aloha kākahiaka iaia. Me ka noonoo ole o nei kanaka puhi paka hookamani no ka hopena poino.e loaa alia iaiā, ua hpokomo iho la oia i ka ipupaka puna e a anā iloko o kā pakeke. a .paii ka pakeke o ka lolewawae i ka a ia e ke ahi a puka a loaa ka ili. Oiai kona ili ua wela i-ke ahi Ua hoomahawanui wale 110 nae oia oiai e ku ana a kamailio me ke kapena, aole i liuliu loa ua kaha aku la "oia hele me ka awiwi loa i kaawale koke mai ke kaoena m'oku aku a i wehe ae ai oia i ka ipuiiaka mai ka pakeke ae. = Ua. a'oia oia niamuli o keia wela ana, a mai ia La mai ua hpohiki oia aole e puhi pāka hou, a. aole no hoi e nain o ka oleloa'o ana i hp<jpaanaau loa ai ttiai iā- la mai, i kau. mea e hoohiki ai." a ua a'o aku oiā pela-i kekahi poe e ae e hoomahu'i ana i ka paka e haalele ioa elike me kona; haalele ana. ■ , . . Uoko o keia makahiki 1880 j ikeia ai kekahi mā'i. kUpanaha loa .mawaenā 0 na kanaka opio o ka Moknpuni Pitakaina. aoīe inawāena 6 na kanāka makna, aka, rhawaeiiā o ■na opio wale 110 he umikumamalua. poe opio i lopliiā! i keia 111 a'i. x - O ke ano o keia ma'i he ano kukule wale mai 110 me ke kamailio nui ole mai. o ka opio i loihi loa ka loāa ana i keia ano ma'i ua hala elua inakahjki okoa. O ke ano o ka hoomaka anā mai he hihia ma ka noonoo me' he mea la ua ike āku oia i kekahi mea ana i weliweli loa ai. a i ole ua lohe aku oia f kekahi leo kupanaha e kaheā mai ana iaia. a ia manawa nalowale aku la kona mau noonoo maikai īiiāi iaiā aku, ahiki i ka olalau aiia o ka olelo ame ka noonoo. ' • O kekahi hipliionā kupanaha i keia ano ma'i oia ka loli loa.o ke ano rii.au o na mea apau i maa i ka ike aku a ka mea i loaa i'ka' hia'i niamuā aku; elike me keia. oka wahine i kanaka makua ke kino mā ka. nana mai a ka mea i lpihi i ka ma'i. tla like Ipa ka me kekahi : bebe, a o ka bebe hoi Ua like oia me ka wahine kanaka makua. - Ma ka hapanui o ka poe i : looliia i keia ano he kukule me ka noho malie, aohe kamailio nui mai fne he inea la he, aa a he kuli paha, a ke nana aku ma kona mati māka ms he mea la aohe noonoo i koe iloko ona, o ke ola wale iho no me ka hiki ole i ka noonoo ke noho mana maluna o ke kino. O.kekahi ona opip i loaa v i keia ano ma'i holuna mai o kekahi moku ili a lawera mai i ka MokupUni Pilakaina, a 1110 kekahi manawa loiiii kona noho ana. Iloko kefa oka inakahiki 1881 mai. _ . „

Ma kekahi kakahiaka iaia i ala ae ai mai ka hiamoe ae ua hoakaka mai la oia i kona ike ana aku i ka pahu kupapa'u o kona makuahine i ka laweia ana ae maluna ona a laweia alsu iwaho ma ka puka aniani, mahope mai o kela manawa aole hiki i kekahi mea ke hookomb aku iloko o kona noonoo he hihio kana mea o ka ike ana. He mau hora kakaikahi ma ia hope mai ua loli loa kona ano. kukule loa oia me ke ole mai, a ma kekahi manawa mahope mai āole hiki iaia ke hoopuka mai hookahi huaolelo. . , I kona manawa i hiki ai ke kaniailiio mahope mai. o kana hana nui oia ka hele ana mai kekahi liale a i kekahi e huli ai no kana mea i makemake loa v ai e.ike oia kekalii lioaloha ona i lloopaaia ka iloko o ka halepaahao me ke.kumu kuj pono ole. ana i makemake loa ai e hookuuia ae oia mai ka halepaahao ae. Ma kekahi manawa ua l?ele auwana aku la oia ma kekahi po ma kekahi aoao o ka mokupuni, a malaila oia i loaa aku ai i kekahi poe o ka hele ana aku e huli iaia. e moe ana malalo o kekahi pali pohaku. ua wili a paa i ka huiuluilu. a i ka.manawa i nina\iia aku ai oia no ke kumu o kona i hana ana peia, o kana pane o Davy Cpckett ka oia e huh ana mahope o ka meheu o ka llikini. Ō Davy Cockett hoo'kahi wale no mawaho ae'o na poe a pau kana i hoohalike iaia iho iloko o kei.a mana.wa olalau o kona noonoo. Me/nui a lehulehu na ano haawina Hke ole a keia ano mai kupanaha i loohia ai na opio, he ano okoa 110 ka ma'i : loohia ai kel ahi a he ano okoa aku 110 ko ka hiki pono oie ke hoakaka ae i ke kumu o ka laha ana ae o keia ano ma'i. O ka opio i loihi loa kona kaawiliia ana e ka ma'i he kai kamahine nona na makahiki mawaena o ka umi-kumama-cjno ame h:ku, ma ka maliina o Aperila o Jca 1884 kona loaa •ana a ma aa la mua o ka 1886 i pau ai, a mai ia manawa niai o ka nalowale ank aole i oili lioU mai ia ano mai. O kahi i maikai ai o keia ano mai no ka manawa wale 110. Ma na la mua o ka 1881 ejfaa mau kanaka opio i haalele iho i ka mokupuni no ka hoao ana e hiki i Enelani. la laiui i hoea ai ilai'a ua haawiia mai na kokua ia laua ma na an< apau. elike me ka hiki i na puuwai hamama o ko Enelan! poe ke hana mai no laua. O kekahi o laua, mahope koke iho no o ko laua pae ana r.a liio oia i mea nui a ua laweia aku oia e hoomakaikai i ka hale hoikeike ia ma Westminster. No kona maopopo ole, i ka manao o ka poe na lakou e lawe hele ana iaia ua ae koke aku la oia i ka lakou koi e liele ;pu me lakou, a ua, kau pu aku oia maluna o ke kaaahi e ana mai Livapulu a i Ladana, malaila oia i ,hoonohoia, aku ai ma kahi hoikeikē i-a a hoolahaia ae la kona noho hana ana malaila. f "He ai no nae paha oia elike me na kanaka e ae?" wahi a ka poe makaikai o ka ninau ana ae i kekahi o ka poe nana oia i lawe aku?" "Ae. a i ke aha la?" 0 kekahi o na kapena moku i kamaaina i keia opio ka nreaii,piha loa i;ka ukiuki no ka ninau a ka poe e.nana mai ana*i ka opio, ā nana i uku i ka hana ana o ka opio ma kahi hoikeike ia. Ua kamaaina ke kapena i ka opio, 110 ka mea ana manawa o. ke kipa ana mai i ka Mōkupuni Pitakaina, ka home o ka opio* Aole ,i loihi loa ka noho ana o ke kanaka opio ma kela kulana hana, no.ka mea, i ka. manawa i lohe ai o ke Kaluinapule A..W. Drew. ke kahunapule o ka /ekalesia Enelani. ua hele. koke oia' ē kii i ka opio a hoihoi i kona hale e noho ai a malaila oia i malamaia ai elike me ka malama ana i kana keiki ponoi. Ma ka manawa a ke Kaluinapule Drew o ke kii ana i ke kanaka opio he ma'i ko ke'kanaka opip ia manawa,.nolaila i ka wa o ka opio e noho ana. me ke kahunapule lokomaikai ame kana >vahine ua ,haawi laua i ka laua mau kokua apau no. ka pono o ke kanaka opio me ko laua manaolana mau e kau mai ana no ke Akua i kana hoopomaikai maluna 0 ka mea nawaliwali ahiki i % ka hoi hou ana mai o ka ikaika iloko ona. : ! O ko laua home kona home ia i noho ai elike.me ka loihi 1 o kona noho ana malaila, a ua lilo na hana aloha a ka poe e I hele mau'mai' ana e ike iaia amē ka ohana o kona mau I kaniaaina ahoiuii a lokomaikai i mea nui na kona noonoo e hana mau ai. Ua like nq ka malamaia, ana o kekahi opio o laua e kona mau kamaaina me ko keia keiki he poe waiwai no Hull, oia ke awa o ka moku.a kekahi opio o laua i holo aku ai.- ūa hāawi pu ia mai iaia-na mea maikai apau e kona mau kaiHaaina elike me maikai loa a lakou i ike ai. a elike me ka maikai loa a lakou i ike ai, a elike hoi me ka loihi o ko laua noho ana malaila. la laua i hoea ae ai i Ka]>alakiko ua laweia laua e hoomakaikai ma na wahi apau e hiki ole ai ia laua ke hoopoiila 1 ka nui o na mea maikai i haawiia mai ia laua; ua nui a ; lehulēhu na hoaloha i loaa ia laua malaila. Iloko o lune o kekahi makahiki mai ua ,haa]ele mai la kekahi kanaka opio hou i ka mokupuni no Enelani. O na opio elua i holo mua ai ua hoi mai laua ma ia nianawa. niahopē o ka hala ana he makahiki a oi.o ko laua kaawale ana niai ka mokupuiii aku. eia nae, o keia-opio hope i holo ai oia o Rikcke lana, aole oia i hoi hou mai. a mahope o ka hala ana o na makahiki eiwa ma Okalana. Kaleponi. ua make oia a kanuia no malaila. Mahope mai o ia manawa ua hoea hou ma-i la i ka Mokupuni Pitakaina ke ko-lu o kekahi moku ili 110 ka malamaia ana aku e na kanaka o ka mokupuni. Aneane he mahina mahope o ka haalele ana aku a- ka nioku Pelekane Arcadia ia Kapalakiko ua ili ae la ia a o ka Mokupuni Ducie. - 1 ka manawa i ikēia ai aohe hiki ke hoopakeleia ka moku ua hoomakaia ka ohi ana i na ukana kupouo apau no ka lawe ana nouka o ka aina a e haalele loa iaia. Ua pau loa ka hapanui o na lole i ka laweia a hookauia maluna o na waapa. a pela me ka hapanui o na meaai. elike me ka hiki ,i na waapa ke lawe. a hoomaka mai la ka holo ana a na vvaapa elua no ka Mokupuni Pitakaina.'me ka hoomaha ik' ana ma ka MokUpuni Blizabeth no-hookahi la. . Ma ka mānawa o ko lakou liaalele ana aku i ka moku ua kani he\yā ae la kā pu panapana a ke 'alii waapā a ku ma konā aoao aole nae ma kāhi e make ai, eia kona wahi i laki ,ai.:.. ; _ ... .... ;, lā,.lakou i hāalele ai i ka Mōkupuni Eh'zaheth, 110 ka inaikai o ka mākāiii e pa ana mahope mai ua hikiwawe loa ka lakou holo ana mai ahiki i ke ku ana i Pitakaina: ma ka lua.o na kakahiaka mamua o ka puka ana o ka ia, ua hauoli loa na olulo i ka ike ana mai i ka mokupuni me ka hae Pelekane e welo ana maluna o ka pahuhae maluna ae o kahi kiekie loa o ka puu maluna ae o ke kaikuono Bountv. Elike no hoi me ko ka poe olulo mamua aku ka hookipaia aku ma ka palua a ma ka pakolu me na .ohana like ole o Pitakaina pela no me keia poe ol.ulo, ahiki ,i ka loaa ana o ka manawa. kupono mua loa ia lakou e haalele mai ai. Aole i loihi loa ko lakou kali ana mahope mai. no ka mea. ua ku koke mai ka moku Ainenka Edward o'Brien e ho!o ana no Enelani. o ka poe i holo aku oia ke Kapena Geofge. ka malamamoku ekahi John Simpson. ame ekolu mau keikikane e ae o ka moku Arcadia. I ka hoea ana aki» o keia. poe i Enelani ua loaa koke. no ka moku no ke Kapena George ame ka malamamoku ekahi John Simpson, ua hookauia aku ke Kapena George mā ke auō he mālamamoku ekahi no ka moku Escambia a o John Simpson hoi he malamamoku eluaUa haalēle aku ka moku Escambia ia Enelani no Kina. a mni'ailā aku no Knpalakiko. a oiai ka moku ma Kapalakiko ua hooukaia ka ukana me ka awiwi, me ka hoonohonoho .pono ole ia a hoomaka aku la ka holo ana. , Ua lilo keia hana puapuahulu i hana poino mahope iho,

■ : ī4 < i ' aole i liuliu loa 'ka holo ana aku a ka mokii ua'kahuli iliu , la ia a wailio aoao ana iloko o ke kai/a o kc kuiuu .1 keia ulia, ua hi-o ka hapanui o na ukana i hoonohouulin pono ole ia ai a pau loa ma kekahi o ka inoku, a o ka ■ mea i oi loa aku ai ka poino o ka iriqku ame na ukana apau iluna ona. o na kanaka i halaWai _Koke o ka moku me ku ' laua hopena oia ke Kapena Georg'e? dn*e !< k& Malamanioku Sim])son o ka moku Arcadia. O kekahi koena iho o ke ko-lu o ka Arcadia i pae mai ai i ka Mokupuni Pilakania ua kau lakou maluna o kekalii moku Amerika oia ka Alfred D. Snow, a holo no Enelani, t o ke koena'iho ua holo aku lakou no Kapalakiko, ko»' ek(.)lu poe, oia ka pue i hooholo i ko lakou mauao e iho maluna o ka Mokupuni Pitakarna, me kekahi keiki. o'kona home ame na makua aia i Kapalakiko, he keiki 1 iiaalele ia iho mahoj)e ma ke ano maikai ole. Aohe no hoi i loaa iki i manawa kupono nona e hoi aku ai 110 koua home ahiki i ka hala ana o kekahi mau mahiu.i eiwa maho.pe mai. Elua o na ko-lu o ka Arcadia i noho iho ai ma ka Moku puui Pilakaina ua mare laua i ka wahine mahope mai, ho< • kahi i hoolilo i ka Mokupuni Pitakaina i liome nona, o k( wihi o laua mahope o ka nolio ana ekōlu la ua hoi aku la oia me kana wahine ame na keiki 110 kona home ma \\ ale. a malaila i make ai ka wa'hine ame ka makuahine aole 1 ka makahiki mahope o ko lakou hoea ana aku. O ke kolu o lakou ,oia ke kamana o ka moku Arcadia. ua ioo])iiipili wahine oia mahope iho, eia nae, o ka waliiiu' nna i makemake ai e mare ua hoopalau mua ia oia me ke kahi o na, kanaka o ka mokupuni. Ua huhu kekahi ohana o ka wahine ana i manao ai e mare no ko laua mareia aku, oiai ke kane hoopalau ua nia;Sukau loa ma kona aoao no ka mare; ua waihoia ae ia hana imua o ka lunakanawai a ua h<jomareia ke kaikamahine ue ke kcfne hoopalau. O ke kanaka i manao ai e mare i lfe kaikamahine ua'ki])akuia oia e ka lunakanawai a e hookaawale loa ia oia niailuna aku o ka mok'upuni. J le hana kupono ole paha keia i lianaia e ka lunakanawai. eia nae, ua hookoia a maluna o ka manuwa Pclckane,Saj)plio ma ka māhina o luiai, 1882, i haalele mai ai ol|fi i ka inokupuni. Aole i huna ke Kapena Clark o ka manuwa Sappho i 'eoiia manao. Ma kana olelo aole i pono iki ka hooholo ana o ka lunakanawai i kona manao e kipaku i ke kamana 1 mailuna aku o ka mokupwii, eia nae, elike me ka niakemake o ka kinakanawai ua hookoia ka hana, a hookau aku 'a oia i ke kamana maluna o ka Tnoku a lawe aku la iaia me ia i Hrtnolulu, a malaila i loaa ai iaia ka hana maikai. Maloko o na leka i loaa mai iaia mai i hoakaka mai ai o : a i koi'ia hoahewa loa i ka lunakanawai ame ka poe apau i komo pu ma ka hana ana ahiki i kona kaietiUia ana mai Pi lakaina aku. Mamua o ka l?aalel£ ana aku i ka mokupuni ua hoolalaia e ke Kapena Clark, mamuli o kekahi noi, kekahi 1 hookapu toa ana aole,e mare,kekahi kanaka malihini i kekahi wahine o ka Mokupuni Pitakaina mfe.ka manao e ioho4>u aku mawaena o na kanaka o ka molcti|)uni. . He lehulehu wale na kumu i hoakakaia. no ke ku])php" <> <a hanaia o ia kanawai. o ke kumu ano nui oia hoi ua ulu iui lon ae ka lahui nialoko o Pitakaina ia mana.wa e kupono ole ai ka pakui hou ana aku i kanaka hōu me ko lakou huina. Ua hoololiia ke kanawai mahope mai ma o kekahi pauku a e olelo ana ina e makemake ana kekahi kanaka. e noho naluna o .ka mokupuni e lilo a.i kona 110,ho ana i mea hoojomaikai aku i ka mokupuni,_ua hiki iaia ke hana ])ela. Aka oiai aole ka mokupuni i noi mai 110 kekahi kanaka okoa mawaho ae o ko ka mokupuni poe ])onoi iho, ma ke ino he wahi i makemake nui ia i home, aohe pilikia i ikeia kupono ai ka hoomahuahua hou ana āku i ka lahui maaila mai ka poe aku owaho. MOKUNA XXIKa Ili Ana o ka Moku 6regon. Elua makahikii'i-hala aku mahope o .ka pae ana mai o ke ko-lu .0 ka moku ili Arcadia i ka Mokupuni PUakaina ma kekahi pg oia ka la 23 o Augate. 1883, oiai na : kapaka > ka mokii])uni e ana 110 ka hoi ana aku e 'iooluolu ua hoopuiwaia lakou i ka lohe aiia aku i kekahi •nau leo uwa me ke kani mai o ka o-le mai ka moana mai. Jle moku ili hou hoi kekahi ma kekahi wahi o ka moku •)uni ma kahi kokoke mai oia ka mea piaopopo loa i ko lakoii 1001100. o ka hoakoakoa koke mai la no ia o na kanaka w ho aku-la me ka awiwi loa no ke awapae.me ua ipukukui hclej)o ma ia ]>o. a emoole ua hoea aku la lakou i ke awa. Mahope o ko lakou j)anee ana aku i ka.waapa a lana i ke kai 11 a hoe awi.wi aku la lakou 110 kahi o ka o-le ame na leo uwa a lakou o ka lolie dna,.a mamuli o ke kukui e a mai.ana ' pololei ai ,ka lakou holo ana a loaa kekahi waapa mai ka moku katej)a Orcgon mai i ili ai ma ka kuaau o ; ka Mokupuni Oeno e holo mai.ana, ua p.iha i na olulo. He mahina, hookahi ko ka Otegon o ka holo ana mai ma liope o ka haalele ana i ka mokuaina Oregon„ a e holo ae ana no kekahi awa ma Kili ma ka manawa ana i ili ai ma na kuaau o ka -Mokupuai Oeno. O ke ko-lu holookoa. ame ekofu mau ohua, he Jede nu elua mau keikikane liilii ua pae aku lakou iuka o ka Moku i»uni Oend me ka paleka.ua. . ■ , 0 ke kulana o ka moku ma kahi ona, i ili he maikai 3 hiki ai i ke ko-lu lle lawe i na mea ap.au a lakou i make make ai ma ia kumu ua lako lakou i na .me,a kupono ii" lakou e ola ai iloko o na la a lakou i noho ai malaila. 1 ka wa i hoomakaukau ai lakou i na hale 110 lakou e mahi ii me na mea aj)au e oluolu ai ko lakou no.ho ana, a i ka hala ana o kekahi mau la; ua kuka iho fa ke kapena. «• Mardy ka inoa. me ka inalamamoku. ekahi W'alkcr. a 11 a looholo laua o ke kapena ke holo me kekahi mau kanak 1 ma'mia o kalii waapa uuku.no ka nana ana i kahi kupoim e hiki ai i na waapa nunui elua ke hoopuka aku iwaho ma: kahi aku o na nalu, e po'i mai ana ma kuaau, a ina 110 klakou ])uka laipkila iwaho, alaila ma ia wahi hookahi a lakou i puka ai e holo aku ai na waapa nunui me ka h»>«. n'haia me ka poe apau i koe iho ame na meaai kupono ' 'hiki ana ia lakou ke lawe. 1 ka holopono ana o keia manao ua lawe pu aku la ke ka nena rne ia i kekahi o na luina ame ke kuj<c a hoomaka aku la e holo. I ka .waapa 110. hoi a puka mawaho o ke poiina nalu u . kahuli iho la ia a au ana lakoU apau iloko o ke kai. o kkai;ena nae o lakou ka mea i.piholo a make. O ka waapa o ka malamaanoku ka i hoea mua aku ma waho o kuaau me ka palekana ma kahi.no o ka waapa a k< kapena 1 hoopuka aku ai, o na kānaka elua e puliki ana no i ka waapa ua haopakeleia laua i ka hoea ana aku o ka waapa o ka malamamoku. Me keia mau kānaka hou i.kau mai la, aole i hoi hou ka malamamoku iuka e hoike aku ai i ke koelia o na kanaka no ka make ana o ke kapena, o kona kia polplei maMa n<» ia no ka Mokupuni Pitakaina, a aiai lie. maik{d ,ka. makani e pa ana mahope o lakou ia martawa, ua hoea.ae.la lakou i ka Mokupuni Pitakaina ma ka lua māi o ka po a lakou o ka haalele an>i aku ia Oeno^ O ka hapanui o na kanaka maluna o J<a waap# o ka mala mamoku he poe kanaka Kili wale 'heii niawaena o lakou i lnki ke kamailio ma ka olelo Enelani. • (Aole i pau.)