Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 40, 4 October 1918 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

"He mea oiaio no kena, eia hoi paha he keu aku lakou a ka ]>ue pupuka. ua oi ae ka u'i o na kahuna mamua o na niakaainana. I ku no paha ka makemake oke koho ana .vl<u i kekalii mea iwaena ona makaainana i u'i, he ku maoli i ka hoopailua ke ano q kekahi poe o lakou." Ke ike la o Ta/.ana i ka manap o nā hookaau olelo ana a keia \valyne opio, e kau inai ana kona manaolana maluna <»ia nei e'lilo aku i'kane nana, aole no nae ana hoohalahala «ina no kela wahine opio he huapala maoli no oia, ina paha aule no ke kaili mua ia ana o kona aloh& a. lilo ia Jen6 Pota. ina, aole he mea hauoli e ae iloko o kona puuwai, o ka lawe wale nlai 110 i keia wahine, i hoa pili nona o ka noho ana i) kela aina pouliuli. ' Ke hopuh(j§>o Ia ua o Tazana, no kona hookuuia mai me ka maalahi hoi aku e halawai pu ine kona poe kanaka. e kakali niai Va paha iaia mawaho o pa oke kulanakāuhale, a o ia kana o ka hooninaii ana, mai j ke kahuna \vahiner ' "Pehea iho la noi mua i waiho aku neiōmua ou, e ae mai ana anei oe e alakai aku ia'u a hoea mawaho o keia kulanakauhale?" "Ke kaualua loa nei au, no ka hiki ana ia'u ke ae aku i kau noi, no ka mea ua koho maoliia no oe e lilo i mohai na ke Akua La," i pane mai ai ka wahine ka.huna me ka le< anoano eehia. "Ua nele ka loaa ana o ka mana ia'u e hoo' pakele ai ia oe ,ina no kou loaa hou mai i ko'u poe kānaka. No'u iho nae, aole o'u makemake e ioaa oe ia lakou, no ka mea ua lilo oe i hoopakele a i hoola no'u iloko o na minuke 0 ko'u poino. O ko'll hoao ana e hoopakele i kou ola, aolē 110 ia lie liana maalahi, me ke akahele no e hana ai, ā ina e hiki ana ia oe ke kakali me ka hoomanawanui maloko nei, inalia o hiki ia'u ke alakai ia oe ahiki i ka ana mawaho o na paia o keia ha.le nui. ' '*Aole kaua e pono e noho loihi loa ma keia wahi, o hele mai auanei ko'u poe kanaka ,a ina kaua e ikqia mai ana e lakou. he make wale no ko kaua hopena, e kapa mai ana lakou i ko'u lioao e hoopakele ia oe, a hoole i ka hooko anft 1 ka makemake o ko'u akua." i ' īna pela, alaila e noho 110 oe maanei nei ,a e huli hoi ae au noloko o ke keena nui ,a ina e hoopilikia mai ana kela poe kanaka ia'u, e hoao au e paio'aku imua o lakou, ahikli i ko'u hemo loa ana iwaho, māi hopohopo iki oe no'u." ' lloko o ko Tazana paākiki aku e hele hookahi 110 oia, aole lie ae iki o kela wāhine kahuna, aka koi paakiki niai la ne iaia e ukali aku no mahope ona, no ka me'a.ua loihi loa ko laua noho jyiā maloko 0 kela wahi e pono ole ai e ike ma : kela poe iaia, o ili mai auanei ko lakou inaina maluna oia nei. a he make wale.no ka hoopa'i'e kau mai māluna ona. "R hele aku au e hiinā ia oe ma kekahi w.ahi e loa'a ole ai i kā huliia mai e ko'u lahui kanaka, a oWau hookahi wale no ke huli hoi aku i'mua o lakoj.i. a i ka manawa e ninauii mai ai no kou wahi i nāiowale ai, ia wa au e olelo hoopuni]>uni aku ai, aole au i ike. E kamailio aku ana au ia lakou, mahope iho o kou hoopakele ana i ko'u 'ola mai ia Ka mai. ua waiho maule aku la au ,a i ka hoi hou ana mai o ko'u noonoo maikai, o ke kino make o Ka, ke waihō ana, aole nae oe, a na jatfotf ia.e koho iho, ua holo oe a pakele mai ka make aku.- ~ ,

No kēla mau oleīo hoakaka a ka wahine kahuna, haaw; aku la o Tazana i kōna ae. ia manawa i alakai aku ai u<l wahine nei ia Tazana. ma kekahi ala kikeekee ahiki i ke komo ana iloko o kekahi wahl keena uuku pouli. o kahi wale 110 e komo mai ai ka malamalama iloko, mai kekahi puka uuku māi maluna o kaupoku. ■ ' "Ua kapaia ka inoa o keia keena, o ke o ka poe make." i hawanawana mai ai ka wahine kahuna ma kekahi pej>eiao o.Tazana. ''Aole loa e hiki i kekahi o ko u poe kanaka ke hele mai e huii ialoko nei o keia keena,. no k& inea, he wahi keirt i kauia ka weli e na mea apau. Aia a poeleele, alaila hoi hou mai au, a kukakuka kaua i ke a'ahele iiou e pakele ai rhailoko aku nei o keia wahi me ka mnnlahi loa/' Me kela mau olelo. haalele mai la ka wahine kahupa ia Tazana. e noho liookahi maīoko o ke keena pouli, no ka huli hoi ana aku imua o kona poe kanaka, e hoakaka ai no ka pakele ana o ka lakou opio. MOUNA XXI. Pae o ma i ka Aina. ' t E hoomanawanui iki mai oe e kuu hoa uha.iaholo o keia nK>oJe)o a ka nui wale, e hoo?hanawanui iho ka ono,, a loaa aku ka ike ia kaua'no ka hopena o Jene Pots me konā mau hoa make mahina o ka waapa, e lana hele lā i ka moana. Oa haalele aku kaua ia Kelekona ma, maluua o ka waa«pa, me ka hookokokē mai o Kolu iaia. no ka hooko ana i ka lauā aelike, e pepehi mai iaia a make, a e ai aku i kona i*o, a e inU hoi i kona koko, i i*nau ai ke ola iloko o kela kanaka, a e hānai pu aku ia Jene Pota, me ka i'o o kanL kane hoopalau, o ka hoea ana mai nae i ka hookoia ana b kela hana, aple loa ia i ko, elike me ka kaua e ike aku anā nia keia niua iho. Ma kela manawa a Kol.u i nee mai ai a kokoke loa ia Kelekona, ua hina iho la kona kino a haule ma na wawae o ke kanaka o aku la no ia, i kau a meā 0 ka hele a nele i ka ikaika, he aea poo wale mai no kelā ana i hoojkaika mai ai ahiki ia Kelekona, o ka hou ana mai nae i kana pahi, a ai mai hoi i kona kokoolua, ua oia 1 ka ikaika e haua mai ai pela. Aia nō hoi o Mr. Kelekona ke moe malie la. me ka huli 0 kona alo iloko. a mailoko ae o kona hiamoe. i puoho ino ae ai oia, linamuli o kekahi mea anā i manao ai he eia ka he mea oi.aio no. Uā moeuhane oia. e inu ana oia 1 kekahi wai hu'ihu'i, i ke kaakaa ana ae o kona mau maka, eia. ka he ua. a ua inu i'o oia i kā ua, i ka wa e hamama ana kona waha, o kāna mea e ike la nona iho, ua ano ikaikā kona kino, a ua maikai hoi kona noonoo. Jle kuaua ko'iko'i maoli kela e haule la, nana mai la oia mahope o ka waapa. e pupuu malie anā no o jene. nolaila kolo wale mai la no oia mahope o kā waapa, no ka nana ana, ina paha aia. no ke kamau'iki lā.ke ola iloko o kana wahine hpooalau. He oiaio,. i kona wa i lalau aku ai i ka lima, a nana iho la i ka pana, e nāpe malie ae ana no, o kona lalau iho la no ia i kona papale kaleponi, a hoohuli ae 1a iluna, iloko o kā manawa pokole. ua loaa he wai iloko, hooliainu aku la ma ka waha o īene Pota. No kekahi mau minute, aole he wahi hoailona o ke'ola iloJco o ke kaikamahine opio, aole no nae i poho na manaolana iloko o Tazana, aka hooma-u iho la oia i kekahi wai ma na maka. a ma ka helehelena, me ka hookulu hou ana i ka wai iloko o kā waha, ia wa i kaakaa ae ai na maka o ke kaikamahine opio,.a pane ae la i keia mau olelo: ''Ke *ke nei au i ko'u inu i ka wai, ua palekana atiei kakou- Ho mai i wai no'u, ua hele kuu puu a maloo!" "Aole keia he wai, aka he ua, a e ole ia, loaa ka ikaika

hou ia'u, nolaila e klikulu ae au i kuu papale a hala kekahi manawa, e lawa ana.ka wai nou e inu ai>" a i ka-nui ana ae e ka. wai maloko o ka papale, inu like ae ;la laua, he oiaio ua anp maikai mai la ko laua mau .makā, a ike okoa iho la no hoi o Jene Pota i kona ikaika mai, a o ia.kana i ninau mai ai ia Mr. Kelekona: "Eia o Mr. Kolu ihea? Ae, ao,je oia i pepehi ia oe!" Kuhikuhi aku la ka lima o Mr- Kelekona mamua o ka waapa, me ke kunou ana aku o kona poo, aia kela kanaka ilalo o ka waapa kahi i hiamoe ai iloko o ka-nawaliwali, a o ia na.e kana o ka p~ane ana mai: "Mai hoao oe e hana aku i kekahi mea e hoi hou mai ai ka ikaika iloko 0 kona kino, no ka mea i ka wa e loaa hou ai ka ikaika iaia, e lele mai auanei oia maluna ou, a pepehi mai ia oe a make. Ina ua aneane loa oia e make, he Qi aku •ka pono o ka waiho malie ana iaia, oiai ua ike no oe, aole loa he kupono o ko'u ola hookahi hna iho maluna nei o keia waapa. me kela kanaka." Ua noho pono ae o Mr. Kelekona i kela manawa iluna o ka nohoana o ka waapa, ke noonoo la oia i.-ka. m.ea pono e hana aku ai. O kona hoolohe mai i ko Jene Pota manao. he hana ia i ku ole i kona ano maoli. he makee- i ka pono 0 ka; hoa ka.naka iloko o ka poino, a hooholo iho la.oia iloko aiā he ola i koe iloko, o Mr. Kolu, aole paha he mea maikai iaia ke 'nele mai e -nana i kela kanaka. Mamua nae ō kona hqokq ana mai i kela hana, aku 'a. no kana nana ana iwaho o ka.waapa, aia hoi, iloko o kona )iha olioli, i hooho ae ai oia, me ka leo nui: "O, e Jene, eia ka aina ua kokolee loaMnai ia-kakou. O,- e hoomaikai nui a ke Akua, no Kona hoop.akele ana mai ia kakou mai ka •ī.i.ake ae," me ke kuhikuhi ana aku o kona lima i ka aina e waiho mai ana ma kahi he haneri i-a wale no ka mamao mai ka \Vaapa aku, o k<ihi nae o ka laki, e pa ana ka makani ma ; ka moaua a e lawe aku ana hoi i k-a waapa e pae i ka '.^pn.e. Nana i'o aku la o Jene Pota ma kah-i a Kelekona i kuhi•'<uhi aku ai, ua lioopiha pu ia m.ai oia i ka hauoli, ©jai he malie maikai ka aekak a.uq, hiki loa i ka waapa. ke nee ,malie aku ahiki. i. ka pae aiia i ka aeone me ka pilikia ole. No keia i loaa i k? kaikamaliine opio, i mai la ia Mr. K^lekona: "Ke hoomaikai «?e nei au i ke Akua 110 keia pomaikai i Joaa ia kakou." v . Hoomanawanui aku la o Mr. Kelekona ahiki i lea noho ana iho ma ka aoao o ke ka.naka Kukini, a me kela N wai no iloko o kona papale, hamo iho la i ka wai -ma na maka o ke kanaka i aneane loa e hookau mai i ka make maluna ona, 1 hookomo iho la no hoi he niau kulu \vai ma ka waha, a 110 ka hapalut( hora kona hooikaika aua, akahi no a ikeia 1110 iie wahi hoailona, 110 ka hoi hou māi o ke dlā v iloko onā, alaila kahea okoa mai la ia Jene Pc)ta, e hele aku a i hookahi ko lauh lawelawe ana i na hana apaii'e pono ai kela 'eanaka.' *• , ' ' * -- ; '

Hooikaika hou iho la laua no ka hapalua hora hou aku i koe, nia ',lc| hamo aija ho i ka wai ma ka helehelena, a hookomo 1 kekalii ma ka waha, akahi no a kaakaa ae na maka o'Mr. Kolu, ai ka wa.i ike ae ; ai , i'ka haule' iho ona kttlit pakana hunu'i, hamama okoa ae la i kona waha," no ka moni" ana aku elike me kā nui o ka wai e komo iho ana iloko o ka waha. Iloko o keiā manawa, ke kokoke loa āku "la ka waapa iuka o ka aeone, a oiai he ike wale 'ia iho 'ho olalo o kejone, oko Mr. Kelekona lele akU la ,no ia iloko J o ke kai, a hele malie "aku la me kekahi kaula i hoopāaiā māmua o ka ihi!i o ka waapa, a nakiikii i kekahi kuinu laau, ē ulu koke mai ana no ma ka aeone, a mānāō ae : lā kā palekana mai kā make mai. v : O kahi o ka laki, he wa kaipiha ia, ua hala loa ko lakou nei waapa iuka, a ua noonoo loa o.Kelekona, he hoo!<ahi wale no rnea e palekana ai lakou. o iā ka paa o ke kaula i ke kumulaau, i emi mai no ia b e kau ana ko ,vaapa k iluna o ka aina maloo: , Aole e hiki ia Kelekoiiā ke hoi hou mai' no kahi o ka vq?na. rue ka manao e koleua aku tā lene Pota, 'i wahi e kau, ai i ka aina mal.oo, a pela hoi iā Mr. Kolu, aka e noho malie 10 laua pe.a. ahiki 1 ke emi ana : o ke %:ai; o ka ua .o Kelekona hana, o ia no ka hele ana aku īloko o ka .10 ka nanā ana i kekahi māu huaai, oi'āi' ua ike o:a.,' ma ' "'a manawa o ka hele pu aha me Tazana, ina huaai kupono e ai ia me ka pilikia ole. Uā loaa nui na huaai ma kela hele htili ana aku a Mrr Kelekona, ua ai oia i kekahi nanā, a ua hoiliili oia i kekahi ■ ro ka hoihoi ana mai ua kona niau hoa. "ā i kā piha an'a 6. kona mau lima, lulli hoi mai la o:a no ka waapa, he hora •koa nae o kona hele ana. me ka naiiki loa o Jene Po-a i k'e kakali iaia. ' ■'Ua malie ae la i kela manawa. arke pa iho la hoi ka 'a me ka hahana maluna o Jene aka i ka' wa nae> i loaa mai ai o na huaai. ā ai like ! iho la ke kaikamāhine opip nie Mr. Kolu, ua hoomahuahuaia 'mai lā' ka ikaikā o k6 aha rrlau kiho, a oia'i a'ia'Uo ke hohonU lā ke kai, a he keu •īku hoi ka wela o kā la, koi paakiki aku la no o Jene Potā ■'■*' helē oia iuka o'ka aina, a e noho akii hoi malālo o kk ma'umalu o na laau. ' ' t • Māhope na hooikaika ana, i lele aku ai iakou apau •lonka o ka aina, ā hoi nui aku la nuilalo o ka malumalu 0 kekahi kumulaau nui, me ka haule ana aku hiaiiioe. a m? nā hora o kē aliiahi, i piloho mai' a'i, nlfe ka maikai o kō lakau mau ano apau. No ka mahina hookahi ko lakou noho ana ma kahi pili kokoke loa i kahakāi. me ka hana ana o Kelekona aiTie kona kokoolua, i hale no lakou e noho ai iluna 0 ke' kumulaau, ma Vahi e lioopoino ole ia āku ai ko lakou. mau ola e nā holoholona ahiu. I ka wa ao, e hele ana lakou ilOko o kā j nahēlehele e huli ai i mau mēaai na lakou, a ke uhi mai ka •xv hoi nui aku la malokb o ko lakou hale e hiamoe ai, me ka uhi ana niai i na laiu laau maluna o lakou, i pumehana ai, aia kā pono o ke ao ae, na'na āku ana ua tei. 1 O kahi nae o ka laki, he kuka koloka nui kekahi a Kelekona o ka paa pu ana -mai me ia. a loaa iho la ko Jene Potā kapa e hiamoe ai. Ua «hookāawāle no o Kelekona i keenā ; no Jene Pota, ma ko lakou hale, a o kekahi keena no hoi ma'aila oia e hiāmoe ai me Kolu. ' : Ma kela noho ana aku a lakou, i hoike okoa mauai o Mr. Kolu i ano oiaio maoli, o iā'ka ma-u'a ke pi, ka hohewale āme ka epa maoli, a no elua manav/a, i hakaka 'inia maoli ai kelā mau. kanaka, ma o na kamailio kikook' a Mr. Kolu ia Jene Pota, ame kekāhi mau hana limanuji ! i kupono ole i kona ano keonimana. ' < ! Mamuli o kela mau ano oke kanaka Rukiiii, aole o Mr. Kelekona i aa e hele hookahi iloko o ka ulul&au, a ! ; ho ia Jene f ? ota me Mb. Kolu, no kona hopohopo no, o hoo*poino aku auan'?! kela kanakā i kana wahinē hoopālau. Ma ke ano nif-i ke olelo ae, aole loa i loaa ka inaha o ka noonoo : a Mr- Kelekoiia ame Jene Pota ma kela noho ana. a lakou ma keia aina. o ka maiiaolana mau nae iloko 0 lāua, o ia 119 ka hoea mai o nā hoopakele i ka wa pono, mamua o ke kaii ana mai o na poino malunā o laua ma kekahi. ano. Oiai nae o Jene Pota e halawai la me na hoao he nui. ala mai la ( kana mau hoomanao āna no Tazana, me ka i okoa ana iho no iloko ona. ina o kela kanaka pu kekahi me, lakou. aole loa he honohopo ana no ka pilikia, a no ka poino paha. mai na holoholona ahiu māi,' a mai keia kanaka Rukini mai hoi. ' -

Oiai nae aia mau no o Mr. Kelekona ke kiai makaala la iaia, aia mau.no ka maka'u ame ka hopohope ilokp o Jene Pota no kona palekaha, ina nae o Tazana ma kona wahi, ua auhee loa aku ia mea he maka'u, mamuli no o (k>na ike pono i ke ano ,o kana hoopakele ana iaia nei, mai ka mana mai o ka mapu, a mai na holoholona ahiu mai hoi oloko oiea ululaau. ,

Ma kekaHi la, ia Mr r Keīekona i hele ak« ai i ke.kfthawai, no ka lawe ana mai i vvai no lakou, hoomaka.mai la o Mr. Kolu e kamailio i kekahi mau olelo kuea, a oiai ua hoomauawanui aku o Jene Pota i na aLe)o o kela ano mai keia kanaka aku, akahi no nae.oia a hoike okoa mai i kona manao, ma ka pane ana aku: "Ua ku hoi paha kau hana e Mr. Kolu, ua haule o lazana iloko o ke kai mai ka mokuahi aku. nana i hoihoi mai ia oe ame Mrss Ikaika no Cape Town, iua oia pu kekahi me a'u, aole loa oe § aa e iioikeike aku i kou mau maka imua ona." ~ •'Alaila ua ike i'o ka oe i kela puaa," wahi a Mr. Kolu. me ka noke ana ae i l<a akaaka pahenehene. "He kanaka ka'u mea i ike, aole paha he puaā, a oia hookahi wale no ke kanaka oiaio a'u 1 kamaaina ai, ma ke ag iioiookoa. a uou la, ua oi aku kou inp imua o ka puaa, ,, •vahi a jene i'oia nie kona liopo ole aku ia Mr; Koiu. Ma ke ano.nae o'ka leo o Jen.e Pota e kamailio mai ana no 'l'azana, ke hoomaopopo loa aku la o Mr.'Kolu, ai<. kekahi noonoo i oi aku'mamua o ke ano hoaloha, iloko c kela kaikamahine 110 T<azana, a i wahi e hooi aku ai i ka iipehaeha ana i ka rfianao o keia kaikamahine, hoomaka hou aku la oia e kamailio: : "i mea nou e ike pono ai, ua oi aku ke ino ame ka lapu wale o keia kanaka mamua o ka puaa, e hoolohe mai oe, Ua kamaaina āu iaia maloko o Parisa, oia ka mea nana hoowalewaie i kekahi wahine a leomo iloko o ka poinu, a vvahi nona e pakele ai mai ka inaina o ke kane a kek wahine e 'kau aku ana maluna ona, ua hooili akīi oia i iu ihewa ana'maluna o ka wahine ana o ka pulapu aua. "No koha ike ana nae, aole oia e pakele, ua holo mahuka mai la oia mai' Parisa mai, no ka maka'u o make auanei oii i ke kane nana ka wahine aria i- hana hewa aku ai ina tk ko laua ku aku ma kekahi kahua akea e ai. 0 keia iho la ke' kumu o ke kau ana o kela kanaka maluna <; 'ea mokua-hi hookahi nana i lawe mai ia'u aine Miss Ikaik; no Cape Tow,n. "Aoie loa he hoopunipuni iloko o keia.mau mea a'u ( hoike aku-nei imua ou e jene Pota, no ka-mea o ka wahim ana i hana hewa aku ai, o ko'u kaikuahine ponoi ia. U; nolio hamau loa au i ke kumu oiaio lōa o ka haule ana < Tazana-iloko o ke kai, ua kau ka weli iaia, a ua hele ho i piha me ka hilahila. i 'kona wa i ike naai ai ia'u maluna i kela mokuahi, o ka hana wale no ma kona aoao i wahi < ke ole aku-ai o Miss Ikaika i.kona moolelo ku i ka hilahila ,) ia ka lele aua iloko o ke kai*" ; Ua kuhihewa-loa o iVlr. Kolu a o'Nikola Rokofa hoi ; kaua i kamaaina ai. iaia, ma kona iuoa hope, e puni mai an<0 Jene Pota iaia, aol'e he hookahi o kana mau olelo i kom< ak'u iieiko p ka nooiloo o ke kaikamahine opio, no ka me;! a hooki ana iho b k'a Nikola kamailio ana aku, me ka ma nao e noho kukule. iho ana o Jene Pota, a e hoike mai an; hoi kona helehelena i ke kaumahā, ua ifpke ae 'la ua kai l kamahine nei i ka akaaka, a pane ae la: "Mān'ao paha oe i kou hoao ana mai e kamailio ia'u kekahi moolelo hoopunipuni, e manaoio aku ar»a au ia oe aole loa. Ua kamaaina loa au i ke kanaka au e kipehi ma nei i kau mau olelo wahahee, a i ka hookuku ana i kon; ano me kou, jna like aku ka elele o kou puuwai me ko ka lanahu." _ - 'Mna aole oe e manaoio mai. ana i ka'u mau olelo, aia no i; 1 kou manao, aka ina aiā ka poiolei ame ka oiaio iloko o k kanaka au e pai mai nei, alaila heaha iho la kē kumli o kom lmila ana i kona inoa oiaiō; a kapa iho la i kona inoa i mali hini iaia ?"

''Aole loa au e manaoio aku ana ia t>e, ua hafia o T«izan; pela," iloko nae o hookahi, i kok< oia i ka mea a Miss Īkaika i kamailio aku ai iaia, i komo mai la ka manao hoohuoi; pela i'o paha, ua hana ( Tazana i kekahi hewa ko'iko'i, oiai ua ike kona hoaloha i; Ta?ana ma ka inoa o Keoni Kawela o Ladana, aole hoi ( Tazana. O keia wahi a Jene Pota ma o ka pae ana aku, ma n: kapakai no ia o Aterika komohana, a n;a kahi hui hc • vale no mile ka mama.a mai ka hale mai. o Ta : za.na, ina pah? .i hele ia e lakon e holoholo, a e huH i w;ihi oi ae o ke ku :.iono e noho ai, ina ua hoea lakou i ka hale e īnoe oluolu a t .ka po, a e lele o]e ai,.hoi ka oiii i na holoholona aliiu. Aia hoi ma kekahi aoao aku o kahi i ku ai o ka hale < Tazana, he mau mile lehulehu no nae, e ku ana he mau ha « i hanaia- no ka poe he umi-kumamawalu, o keia ke koen; aku o na olulo o ka mokuahi. ka Lede Alika. ua pae a ekolu mau waapa me ka palekana ma kela wahi. a he ma mao loa boj kahi a Jene Fota e noho la me kona inau hoa. Ma-kela manawa i haalele aku ai na waapa i ka moki poino, ua hoomau na kanaka o kela mau waapa i ka ho: ana no ka hikina, a iloko o 'na 1a eko]u wale uo, ua pae ak la lakou i ka aina me ka palekana. me ka ike ole hoi i n; eheha am.e na auwe ana-, elike me ia i kau aku maluna ( Jene Pota me kona mau hoa. ■ . Oiai nae ua nui.no na popilikia i halawai aku me lako' a ua lilo hoi ka nalowale ana o ko Jene ma waapa, me ka maopopo ole ka pae iuka o ka aina, ua hoomamaia mai nc lae ko ial>ou nnonoo, mamuli >o ke koho wale ana. iho, u; hoapakeleia ak>ii lakou e ke.kahi mau mokuahi e holo. an; ma ka moana. .Oiai ua hookauialie mau pu raiiela me na pahu poka, ma ,'una p'ka waapa o Mr. Tenikona, ka ona o ka mokuahi poino. aple he pilikia iki o ka noho tma o kela poe. mau ana lakou i na i'o' holoholona, i kela a.me keia. la. He inaikai ka noho ana o kela poe, a o ka Poropeka Pot; wale no ko lakou mea hoopilikia i ka noonoo, no ka mel nahope iho o ka .hooholo ana o ua'kanaka nei, ua pakel aku kana kaikaniahine mai ka make mai, ma o ka halawa -ana me kekahi moku ma ka nioana, ua hoopoina loa ae k oia i kona mau' nianao kaumaha apau, he hookahi mea 1111 'iloko o kona noonoo/o ka hele au.wana maloko o ka ululaau i huli ai i kekahi mau mea pili akeakaniai. 1 ' Aole au i ike i kekahi nwnawa paakilei loa o ke kiai ma kaala ana i ka Poropeka Pota elike nie keia manawa a ka īeou'.e noho pu nei,"- i kamailio ae ai o Piiipo ia Mr. Tenikona. i kekahi la. "Me' ko'u kauoha paakiki aku no iaia e noho maiie ahiki i ko'u hoi ana mai, he hapalua hora waU ,:io ko'u i kaawale aku ai iaia, i hoi hou mai paha ko'u hana aole oia ma kahi mua ana i noho ai, a ma ka hele ana aku t huli i loaa aku ai ia'u i ka moana. maluna o kekahi o n; o kakou, vfla kahi he hapalya inile ka mamao ma ka aina aku nei. "Ua hoppohHuhi loa ia mai au i ke kumu o kona mamae ,lc,a ana mai ka aina aku, no ka mea i ko'u wa i hoea aku a ma ka lua o ka waapa, me ka luina nana e hoe ana ii ko'v ■ waiapia, e pokakaa wale ana no ko Mr- Pota waapa, oiai ht hookahi wale no ana hoe. "O ka mea nana i hoopiha loa mai ia,'u me ka hoonaukiuki, i ko'u wa i koi aku ai iaia e hoi.mai makou nouka nei e ka aina, ua huli īiiai la oia me ka'piha i ka huhu. a nukt: mai la no ko'u waiho malie ole aku iaia e hoomaamaa i ke ano o ka hoe aiia i ka waapa. a me ka hana.nui au i noke aku ai iaia i koe koi, a hui pu iho me ke kokua ana mai a ko'u. kokoolua, pela wale no i hik'i hou ole aku 'ai iaia ke No Miss Ikaika ame kona ua lioao laua e uumi i na mea ruaikai ōle apau i halawai aku me laua ma ka noho ana ma kela wahi. He nui no ka maka'u i na holoholona ahiu, eia nae mamuli o ko lakou nui, a hui iho.no hoi me ko lakou lako i na pu, ua hoauhee loa ia aku na manao maikai ole; o ka laua mea nae i manao ai 110 Miss Pota ame Kelekona ma, aole ia i kulike aku me ka noonoo o ko laua mau hoa, ua hoopakeleia lakou e kekahi moku, o ka latia i noonoo ai, ua halawai kela waapa nana e hali-

hali ana ia Jeii'e Pota ma, : me"ka poino, a i ole ua pae .il ma kekahi aina okoa lop. iīo ka Hāku Teiiikona lioi, he o ia mau kona nohu nia:, ana mahina o kona poe kanaka, o kana mau ia ap.i loa, aole e hiki i kekahi ke pakike mai, a e 11111 ana lh ; i i na mea apau e oluolu ai ka īioho ana o kana mau niaiilim Ina paha no ka ike mai o leela ko lakou niau h. >a. r noho mai la iloko o ka ame.-ka maka u m. kahi he mhu mile helu wale ho'ke mai ia lak ~ aku, mfc na lole weluwelu, aole lakou e hoomaopope) aku aa 0 ka puulu hookahi no ia e noke ana i ka akaaka, 1 Ka luu.< no hoi maluna o ka Lede Alika. He Kulana kupilikii maoli 110 ko Jene Pota ma noh.. aa 110 ka mea ke pau loa mai la ko lakou loie i ka nahaehav. oiai aole i maopopo ia Mr. Kelekona-ka loihi a lakou e tku ai. maniua o ka hoopakeleia aua, nolaila i ka wa e lu. ; ai o kekahi holoholona, a pepehiia a make, e lole ana ka ili a kaula'i i ka la. me ke kopekope hoomanawamn an 1 ka alualu ke maloo ae, ahiki i ka lilo ana o na īli i m mea maikai loa. 1111 I ka nui kupono ana o na ili holoholOna, me kekaln la . ;ioi. ame-na kaui.a uaua e loaa aku ana o kekahi ano kiinni 1 aau, hoomaka iho la oia e kumuhumu i lole nona. e li. . )ili mai ana i ka ili o kela ame keia holoholona, a i ka |>a.l ma, he keu aku a ke oni'oni'o. 1 ka hele ana o ko Kelekona mau lole «-i pau loa. i ka n, aehae, komo okoa iho la oia i kona lole ili holOholona. a : a wa i īke aku ai o Jene Pota, ua liiki ole iaia ke numi u > kona aka. i kau a mea o ke ano e ke nana aku i kana ka īoopaiau iloko o ke kapa ili holoholona, me he mea ln. oopoina ia ae na ano maikai ole o ko lakou noho ana. 1 O Nikola Rokofa kekahi i hana i lole ili holoholona noi, ole nae nia ka Inimuhumu maōli ana elike me ka Mr. ona e hana ai. aka he kikepa ae no kona lole ma ka puhak >lalo aku 110 o ke kinake paa, a koe'mai no oluna a nana aku i kela mau kanjaka, me ko laua mau'umiumi pulm ahuiu. me ka lauoho Moi i hele a pukalaki. ua kolni ho!. H)lona ahiu maoli, a ua pau ka lihi kanaka ke ike aku ia aua.

No 11 a mahina elua kela noho ana o lakou, na lna;t ilt • a ō Nikola i kekahi ma'i fiva ikaika loa. # kaa aku 1« ke eo'iko'i o ka malama.ana iaia maluna o Mr. Kelekona ;um \jiss Pula. I kekaKi ia ia Kelekona i hele ai iloko oka ulu aau e huli ai i mau meaai na lakou, a mahope o ka iu !r Mia na kekalii mau hora, huli hoi mai 110 kahi o k.. ak.ou papa'ihale i kii ai, a i ka ike ana aku o Jene Puia. •aalele.iho la oia i koua wahi e noho ana, a liele mai la im a hui pu ana me kana kane hoopalau. , Ma keia huli hoi ana a Mr. Kelekona no ko lakou walu. lole oia i ike, he mea kekahi e hahai īiele uei mahoj)e ona. 'na-oia i huli aku ihope, e ike auanei oia i kekalii lioiia i !iele a pololi, no ka mea no na la ekolu i liala aku. aole i oaa lie wahi meaai iloko o kona opu, a no ia kumu i kaahele ai oia mai kekahi wahi a i kekahi, me ka manao e luaa kana ai, hia kekalii wahi pili i kahakai.

Oiai nae ke hoi la o Kelekona me ka nanea, me ka noono.i ole ae hoi aia he poino mahope mai o kona'kua. a iaia i kokoke loa aku ai i kahi a Jene Pota e hele mai ana e liui pu me ia, ua oili okoa mai la ua liona nei a ku ana iwaho o kahi oneanea, me ka ike pono aku hoi o Jene Pota i ke keke mai o kona mau nilio ooi, a e haka pono mai ana li»»i kona mau maka huhu maluna o ke kanaka opio.

Ua hoopiha loa ia aku o Jene Pota me ka weliweli n-> !<a poino e kau mai ana maluna o Mr. Kelekona, a maluna )aha o laua a elua, a no ia .maka'u, ua hiki ole e puka lio hookahi huaolelo mai kona waha ae, he hookahi no hana o a nana pono 1 ka liona. . . , ' Ke .ha'oha'o mai. la hoi o Mr. Kelekona i kela ano kukule i jene, a ke kahaha la oia no ka nana pono loa o ka lede pio i kekahi mea mahope aku ona, ia wa i huli aku a: kana iana ana ihope, a ike ?ku la nie hoohewahew.i ole. ma •ahi he kanakolu wale no kaina wawa'e iaia aku, <• akele loa ai, ina no ka .manao e holo no kp laua mau ola. Aolāhe mea make iloko o ko Mr. Kelekona mau lima. •oe \vale no kekahi pauku laau nui, he meakaua nae ana • hiki ole ai ke hilinai no kona lanakila maluna o kekahi iona, i hele a pololi. Ika loaa ana aku o .ka ike i ka liona. lilo ana keia mau kino kanaka a ehla i pio malalo o kona kailea. ua hoomaka ae la oia e k.u.wo me ka leo nui, ia nia 'iawa i kahea koke mai ai o Kelekona ia Je t ne ika pane. ma mai: _ "E holo e Miss Pota no ka hale, mamua o ka hoea ann nai o ka E wiki, mai kali, o ka wa wale no keia n > o" palel nnn aole "ne e hiki, ike kaikamahine o)>i<» iiolo, ua lilō kela maka'u ams ka weliweli, i mea nana e oopiha mai i kona kino i ka haalulu ame ke pihoihoi. lie ii pnnii* wa'e iho no kana' hana i kahi hookahi, a nau i aku i ka liona. /\>a no o i\ikola Rokofa ke waiho mai la i kona ma'i m i 'eo lakou papa'ihale. i kona wa i lohe mai ai i ka leo kuw » 0 ka liona, puka mai la iwaho, a i ka wa i ike mai ai i k i iona he mau kapuai helu wale 'no ka mamao mai k«»na l'mau hoa aku, hoomaka mai la oia e kahea me ka leo nui | a Jene Pota: 1 "Holo mai e Jene me ka mama apau i loaa ia oe! lua |-!lua e make ana, ehia ka hoi mea aloha, o ko'u nolio liooj <ahi ilio ma keia wahi ,a e make ana au i ka pololi." a ī | eona i ike mai ai. aohe he holo aku o Jene, noke okoa | ho la oia i ka uwe, aol.e no kona kaumaha i ka make aku : ) kela mea, aka no kona poino, ina e noho hookahi | ho ana oia, o'kona pono wale nP kana i nana. ao!e o keka' i | >oe e ae. | No«kela leo kahea mai ia Nikola Rokofa mai. ku mai.e ! oa iho la ka liona me ka alaalawa ana fo a ia nei, e hoolouo tna i kalii o ka leo i oili mai ai, a oiai ua liele o Mr- Keh 'iona a pilia me ka maka'u, hoohuli aku la oia i kona kua ! i kahi o ka liona, j)e'a ae la na lima mamua o kona umauni.'. I ne ke kulau ana iho o ke poo ilalo. a kakali aku la o k:i J !ere mai o ka liona maluna ona. I ka wa a Jene Pota i ike aku ai i kela auo o Mr. Kelkona, ua hoomahuahua loa ia mai ka maka'u ame ka we'i' | wēli iloko ona, me ka hoala ana mai P keia mau ninau | I leaha la ka mea hiki ole ia Mr. Kelekona ke hana akr. ; ,kekahi mea? lna ua kokoke loa malka make maluna oiia. hoao o.ia e lanakila maluna o ka make. e paio aku elike t: « ka. ikaika apau i loaa iaia. Aia no kela pauku laau me ia. i ua hiki iaia ke hahau aku me ka ikaika i ke poo nka lioiia. nalia o loaa pono aku ma kahi e make ai. o ka pakele im i:l ) kona ola. a hoopakele pu mai hoi i ko'u ola. Ina o Ta/a | ia kekahi maanei. ,e ana anei oia me Kelekoiia - f \ole loa. e hoao ana oia e paio a e hakaka ahiki ika ma. a lanakila ana paha maluna o kona eu^mi. Ke kokolo malie mai la ka liona imua me'ka moe :u ! -alo, no ka lele ana mai maluna o kanar pio. a no ka make nake ole o ke kaikamahine opio e ike aku i kekahi hopena <\i i ka manaonao. kukuli iho la oia ilalo, moe iho la hoi ua maka. me kakali ana aieu ika mea aka liōna e hana nv>i ana maluna o laua. * Aia no hpi o Mr. Nikola ke noho mai la nana i ke i hiona ku i ka weliweli, a no kona nawaliwali i kona ma haule okoa ai|Li la oia iluna o kahi nioe ma^īe. Ke helu mau la o Mr. Kelekona i na sekona o kona mak' ke nee aku la nae na sekona a i na minulee, aohe wahi mea a lele mai oka liona maīuna ona. O Jene Pota no hoi ke kahi e kakali la me ka maka'u! a no ka loihi loa. aohe (»na lohe aku i ka leo kuwo o Mr. Kelekona, aea okoa ae 'a kona poo iluna, a na.na aku la i kahi i ku mua mai ai ka liona, aia hoi o ka mea ana i ike aku ai, ua hoopiha mai ia i kona noonoo me ke kahaha, a kahea okoa aku la ia Kolekona: (Aole i pau.) ±