Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 40, 4 October 1918 — HE MOOLELO NO KA Makaikiu Nikola KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANA WAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA Makaikiu Nikola

KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANA WAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE.

ka .wa e pau ai ka hana. ma keia la, e kahea aku oe i *fcēla kanaka opio e komo māi maloko o kou keena nei, a e hoike aku iaia, i ka nui o kou kaumaha no ka hoouna ana ae ia u, e hele mai e kamailio me ia, a e hoakaka pu aku oe imua ona, aole lie wahi hoohuoi iki i kau aku m'aluna ona, a e lawelawe aku oia i kana mau hana apau me ka hopohopo ole. « E hōoko aku aha au i kēia mau mea apau au e koakaka mai nei e Nikola." . °^ ua kamailio pu ana nle Karikona, e ninau aku iāia, ina paha ua hoohuoi oia i kekalii mea maloko nei, nana i aihue i na dala au i ha'oha'o ai. He kanalua loa nae ko'u no ka hoike mai o kela kanaka opio i ka mea oiaio. aole no nae he hewa o ka lioao ana." Aole paha he niea maikai na'u ka niele ana aku iaia no kana mea i hoohuol ai. lna ua kamailio aku o Mr. Ivarikona ia oe e Nikola. no kana mea i hoohuoi ai, alailā aole no ia he kanaka e ae, aka o konā kokoolua no e hana like nei. he kokiia helū dala. \() Kamaki Karane ka inoa o keia kanaka, he elima makahiki kona kahiko maniua o Rarikona.' Ua hilinai anei oe, aole i hawahawa na lima o Kamaki Kai-ahe ma keia hewa ailiue?" ' ' * "Aole loa o'u walii kanalua iki no kona hoopono, a oia ke kanaka mua loa nana i hoike mai ia'u i ka nalowak ana o kela huina dala mai ka hanako aku ma kahi o ka umi-kumamaha haneri dala." "Aole au i makemake e hoakaka mai oe ia'u i ke ano o ka lāweia ana o kela huina dala, he hana hiki wale no ia 'ia'u ke hlili aku ahiki i ka loaa ana. O ka mea nui wale no, o ia ka lilo ana o na dala o ka hanako nei, e hoomanawanui no hoi oe, mai lilo kela mau dala i mea nau e minaniina loa ai, ,no ka mea pela wale no e oili mai ai ka mea oiaio loa, a e wi ai hoi ka niho o ke kolohe." "Ua pono kena e Nikola, a elike no hoi me ia a'u i hooia mua aku nei ia oe, e hooko no au ma kau mau irrea apau e kauoha mai ai ia'u." "Ke makemake nei au e ninau aku ia oe. heaha kau mau meā i ikē 'no Kamāki Karane " "Mai kona noho liana ana mai nīaloko nei o keia hanakō ahiki i keia manawa, aole au i ike ua loli ae kona mau ano E hele mau niai ana o!a i ka hāhā, a hoi pololei no i kona home, me ka Jauna ole me na hoaloha lehulehu, a he kanaka no oia i like me Karikona, aole i mare wahine." "E oluolu Oe e kuhikuhi mai ia'u i kahi i noho ai o keūi wahine o Balana Moana?" Nanao iho.la ka peresidena o ka hanako maloko o ka pa keke o kona puliki, a haawi niai la he āpana pepa, i kakauia ai ka inoa o ka wahine opio, a mahope o ke kilohj ana iho o ka makaikiu i ka pepa inoa, ninau mai la: "Ua maopopo ho anei ia oe, aia no ke kaikunane o ke.ia wahine ke nolio pu nei me ia?" . "Ae, he noho pu no laua a elua i kahi hookahi, a he wa: hine hoU ae no kekahi, ka mea a laua e kahea.mau aku ana he makuahine, eia nae ke nana āku; lie like wale no ka opio•pio o kela poe apau, e kohu 'ole ai ke kapa ana aku iaia he makuahine." MOKUNA XII. . ' Ma kela wahi o na kāmaili'o ma'waena o ka peresidēna < ka banako ame ka Makaikiu Nikola/hoi pololei aku la k:. l mākaikiu no kona keeiia oihanā, a, ma kā hora ewalu o kel;* ahiahi, oiai pia e nunea ana malpko o kona home, hwea ma la kekahi o kana mau kiu, a mahope o na olelo hikimua e ka hoolauna ia laua iho no ko lāua kulana o ke ola kino, Mnlailio mai ai o Peke: "Ua holoponp oa hiea apau ika hanaia. Ua hoomoeia k; uwēa kelepona mai ka hale i hoolimalimaia e Kale Peka ahiki i ka pau ana mai o na kuea ekolu, aiaila komo aku 1; iloko o kekahi hale. i like no ke kiekie me ka hale i noh<. ai o Kale Peka. ,Ua loaa ia'u he rumi hoolimalima, malelko o. kekahi mawaena o kela mau wahi a elua hooku'iia ai ka uwea kelepona. ua hookōmo hoi i kelepon; maloko o kela ninii, me ka hoolmi afia aku i UWea kelepon; hoU, a loaa ke kelepona o Kale Peka, Heaha 'hou ae i; h'āna atl ai ia'u e Nikola?" ''O ka'u nt>ia i koho ai, ua holopono kau mau hana apai e Peke, a owai l<a iiioa o ka mea liona k'a hale ma kahi kaa wale mai ko Kale Pēka aku, a i hookomoia aku ai hoi k; iuvea k'elepona ilaila?" . "O.ka inoa o ka mea nāna i hōolimalima he mau rumi, nu» ka hale maluna loa oia o Miss MiriamaJ£apena, he kaika mahine hanai me kona kaikunane kekahi e nolio pu la m< ia ma kela liale. Oka inoa o ke keikikaiie ōia o Hale Mo ana, a o ka inoa hoi o kona kaikuahine o Balana Mpana, a ma na ni£a i loaa mai ia'u. mahope o ka ninaninau ana, ai; na makahiki o Hale Moana, ma kahi o ka iwakalua-kuma malima. he kanaka uhauha. a no kona %ikuāhine hoi ote kēkahi o na wahine u'i, me ka hele mau hialoko o uā'hale kuai e kiiai ai i na lole nani wale no." ' —"'0 oe wale mai la no ka hoi e Peke ,eia kou kokoolu," ihea?"~ "Aia aku la no oia ke hoomakakiu māi la i ka poe °Aia a pau-kou ai ana e Peke. ālaila lawe akii ot ē. hoike ike ia'u i ka rumi au o ka hoolimalima ana aku nei, a inaloke 0 kela ru.mi au e hoaumoe ai no kēia ])o mua loa, no ka nana ana i ka hana a kela poe kolohe." "Ua pau mua mai nei au i ka ai. a ina paha ua makāukau oe. alaila i keia manawa no au e lawe koke aku ai ia oe uoloko ō*ker9 rumi." "E hele i'o aku kaUa, ua makahkau mau no au i na ma.na>va apau, aia hoi kaua a hoeā āku nō kelā rumi, alaila haaiele mai oe ia'u, a hele aku e huli ia Kena, a olelo aku iaia, e waiho mai i kana liana ia oe, a e liookolo aku oia mahope o ka meheu o kekahi kanaka opio o Kimo Karikona ka inoa, he meā lielu dala noloko o ka hale hanako, a elike me kana i hookplo ai ia Kale Peka, pela no oia e hana aku ai no keia kanaka hou." o ka haalele i.ho la no ia o ua mau makaikiu nei no ka rumi i hookomoia aku ai o ke kelepona: O kela_rumi a ka Makaikiu Nikola i hoea aku ai, he rumi ia i hoōlako ole ia me na lako hiāmoe, koe wale no kekahi pakaūkau, me ehla maii noho a Peke o ka lawe ana a hookomo' maloko ol.aila, a ua hookoniōia hoi ke kelepona, o ke ano e waiho ai malunā o ke pakaukau, me kekahi hao hoopaa, e kaii niau ai ka mea hoolohe tna ka pepeiao, ina no i kā vva'e hiamoe'ai,'a e āla ai pāha. / • ? kā Ike aua o'kā Makaikiu Nikola i na mea a Peke i hooInko o kā rumi. ua lilo no ia i mea inaīkai i kona ōiāi -āolē h'e hōi ana aku e hiamoe, āka iluna no oia e 1 >Wtb e hiamoe v ai. . Uvla\ve hk\l ho kā makāikiu he mau meaai nana. he nu fv» '■! k$ cic r n hialōko ōka Pākeke o kona kuka. a iaia maloko ,vh rhmi. ho-a aku lā oia i ka ipukukui, noho iho la iluna loihi. kau la no hoi ika hao hoopaa oka <.he hoolohe o ke kelepona nft kona mau pepeiao. a hoo- ■ niaka aku la e heluhelu i ka nupepa o kela ahiahi.

I I wahi e niaopopo ai iaia ka manawa o kona hoomaka ana e hoomakakiu i ka puulu o ka poe kolohe, unuhi ae la i kana uwaki, o ka hora eiwa ia o l<a po. na ahiahi loa kela manawa. nolaila aole oia e tohe ana 1 kekahi mea ahiki i ka hala ana o na hora elua, a ekolu paha mahope maiHe hapaha hoiii no paha keia noho ana iho a ka makaikiu lohe aku la oia i ka weheiā ana aku o ka ohe hoolohe ma kekahi aoao o ke keieponA, a.poha mai.la he leo 110 kek-ahi wahine, i ke kahea ana mai maloko o ke kelepona, "Halo! Halo! llalō!" ' i Aole he pane i loaa kokie mai i kela nianawa, aka' nae i ka hala ana o kekahi mau sekona, ia wa i halo mai ai kekahi rtiea a lohe aleu la o Nikola i ka leo o ke leanaka i kamaaina loa iaia oia o Kale Peka i ka ninau ana mai: "Healia keia, mea aii i makeinake ai e Minama?" "1 hookani Wale aku la no hoi au i ke kelepona ia oe, no ka nana ana ina paha ua holopono na mea apau," i pane mai ai ka wahine ma kekahi aoao mai. "Heaha auanei ka'pilikia me ke kelepona, ua ike no hoi. oe ua liolopona. eia nae hookani mai no oe elike me keia au e niiiali mai nei. Mai hookani hou mai oe ia'u. he ahiahi loa keia 'māhawa.* e kakali, oe a hoi na kanaka e hiamoe, o ka wa kupono ia a kaua e kamailio pu a^i." "Aohe pilikia o ko'u kahea ana aku la ia oe, mai huhu mai. ōe elike me ka bea. Pehea. ua maopopo loa no anei ia oe, ua nalo ka uwea kelepona, e hiki ole ai i kekahi poe ke ike mai." | "Aole. au hopohopo ana no ia mea. Owai ka poe me oe j maloko o ka hale i keia manawa?" "Owai hou ae auanei ia poe ma keia wahi, owau hookahi wale no? Ke makemake loa nei au e hele mai 06 i nti nei, ā i ole owau paha ke liele aku ilaila, no ke kamailio pu ana me oe." "Mai hana naaupo rliai oe e Miriama. Aole kalia e pono e ikeia mai e noho pu aiia. a e kamailio pu ana paha, 'ahiki 'i ka holopoiio loa ana o keia hana nui a'u i hoolala ai iio ko kaua po'iHaiklii. Ke holopono ka'u mau hoolalā ana apau, ō ko kaua haalele no ia i keia wahi, a holo no na aina mamao, me ka hoiopaU loa ana i keia hana. no ka mea ua hele au a kau ka weli. me he mea la ke hamama okoa mai nei na pani puka o ka halepaahao no hookipa anā aku ia'u." "Ua ike no ka hpi oe i ka maka'u, paakiki wale iho ho ma keia ano hana. Heaha no hoi kou kumu hoopau ole i keia wa, no ka mea ua nui maoli no kau mau dala i loaa, e ake hou ole akji ai, oe i kekahi huina dala mahuahua e komo mai iloko o kou pakeke, eia ka auanei, o ka hanā ana aku ia. e komo ai oe iloko o' poino/i' "Ina hoi ha ua nui ka'u mau elala, 'aole au e :hooikāika ma keia hana hou,*ua aneane au e lilo i k'anaka ilihune, no ka mea he iwakalua kaukani dala wale no a'n i koe, ua pāu 'io ka nui i ka uliauha ia e oe." "Ua lawa iho la no kena mau dala nau, 'malia o na dala iio kena o ka pono", kauka'i hou aku auānei oe e loaa nui mai, o ko« komohia aku no ia iloko o ka poino." "Wa like pu keia mau kaukāni dāla he iwakalua hie kahi hunāhuna wai liilii iloko o kekahi nui, aole loa au e haalele ia Nu loka v nei, ahiki i ka l'oaa ana iā'u he elua haneri me kanalima kaukani dala, a inā no e oi aku ana mainua o kela huina, he laki loa ia mailuna mai; a 'ina no ka holopono o keia hana hope a'u i hoola[a.ai, e lawa ana kaua i ke dala. e n'oho aku ai ahiki i kō kaua mau la hope." "Pehea ka loihi, alaila hoea mai i ka liookoia ana o na mea e pili ana i keia hana hou au e Kale Peka?" "Aole paha e hiki ana ia'u ke pane aku i kena ninau au e Minama. aka ina he hookahi mahina i koe mai keia nia- , nawa aku, ia wa e hiki ai, ke loaa aku ka haina oiajo loa. Eia o Balana Moana ihea?" "Ua hala aku nei i ka nana keaka, me Mr. Ka'n'kōna." "Pehea la, hianao no anei oe e noi ae ana o Mr- Karikona ;a Balanā e lilo aku i wahine nana i keia po?" Ma kahi nae jo ka pane ana mai o Miriama i,kcla nin'au, noke mai la oia ! i ka akaaka, a nōiia hoi ka aka, he hookahi ka akaaka pu ana me Kāle Peka mlōkofo .keikelepdha, me ka 'iookāhāha loa ia iiiai o ka ma'na'o o ka makaikiu i ke kūmu loke 6 kela mau,mea i ka akaaka.;ōiai he wahi mea- ano o]e •.vale no leela. o kq noi mai o kekahi e lilo aku kā wahine op'o wahine mai'e nana. ' "O kou ajcaaka koke mai nei no ka hoi iā e Miriahia! aole ■ >e i pāne mai nei i k'a'u ninau. ,r ' " J "I ku no paha ka pane aku ī ko'ii maopopo ; aka ; nae iha 'eo'u koho wale no aole he loihi o ka manāWa e kakali āku li. o ke noi māi no ia-o kela kanaka opio ia Balana i īana/.oia-i ua aloha «maoli no.oia i ke kaikamahine a kaua.".| "Aplie a kaua hoohewahewa ana no ia mea, a i lioi ma ; 0 Haie ea, kamailio aku oe, e hookani mai ia'u." ; "Ua ike no o£ e Kale, āole he hele hookahi o'Hale, aka lie 'okoōlua mau kona e hele ai i na manawa āpau, a : ā a hoi i ' kokooluā. ia wa au e kamailio aku ai iaia, e hookani ' āku ia ōe," v 1 ''O ko'u manao maoli ia. aia a oia hookahi wale no. ahni™ alnailio mai ma ke kelepona, a ina he poe e ae kekahi, ao/e e k'amailio mai." ! Ma kela wahi o na kamailio ana. mawaena o Kale-Peka une Minama. lohe aku la ka makaikiu i ke kauia ana aku_o; :a olie lioolohe o ke kelepona, a pau hiai lā ke kamāilio j iha o ,kela mau hiea, nolaila hoōmau. hoh aku la s no ka i nakaikiu i kana heluhelu ana i kā nupepa. • ~j Ua hoohauoli loa ia mai ka Makaikiu Nikola, no ka~holo-1 )ono o kana mau mea'apau i hoolala'ai. a'eia hoi oiā ma l re alaht:le polōlei e wi ai ;ka niho o ka ,poe kolohe. O kana iiea wale no i kaumaha loa aL aole he lih'i la'una aku i kāhi ! maopopo ai iaia. na hana a keia poe malun'a o Kankona. j * wahi e ljlo aku ai kela kanaka opio he p'\o na lakou. _ \ He mea maikai ole loa keia i ka rioont>d o ka makaikiu,j me ka i wāle āna ihō no iloko ona, e hala ana lre niau nahina loihi ana aku ai mamua o kā.maoj)opo āna ō j la hana a kela puiilu i hoolala ai e pahele aku i ke kaiiakaj ipio o ka lial'e hanako, ā ke uluhuā la oia; i ka heie mau nāi maloko o.kela rumi. e hoolohe ai i na kāmailio mā\va<Sfial > Kale Peka ame Miriama, āhiki i ka maopopo maoli ana j ) kekahi mea iaia. • • = •• ; I He elua hora paha kela o ke-kakali hoomanawanui ana o| ka makaikiu ma ia liōpe mai, puiwa āna no ōia i ke kahea qna o kekāhi meā maloko o ke kelepona. "Hālol Eia'oe ihea e Kale Peka?" He leo malihini loa keia. akāhi no ka makaikiu a lohe, aka hoomanao ijiai la no nāe oia o kela no kekahi o ka puulu o Peka ma. • • " • • '■ " He mau sekona ia kakali aha akii o l k4> mākaikiu, lohe iku la.oia i ka lalauia ana mai o ka ohe hoolōne, a halo no o Kale Peka mai kekahi aoao mai o ke kelepona. "O oe anei keia e Hale Moana?" - ' "Ae, owa'u keia, olelo mai nei o v Miriama ia u e hookani koke aku ia oe i ko'u wa e hoi mai ai; lieaha keia hana nUi au i niakemāke ai ia'u?" ' - ' ! "He makemakē wale no ko'u e nināu'a*u, pēhea. kau mau! hana?" ' ' . | "Heaha auanei. ua holopono na mea apāu," i pāne mai ai! o Hale Moana ma ke ano hoohuhu. "Healia no hoi kou ano j e Peka, manao anei oe he u'a loa au, o hiki ole ai ia'u *ke hooko i ka'u mahele o keia hana mti. t e hoike mau aku ia oe i na minuke elima? Aolie o'u manaWa'e hoōlālau wālfe 'ai no, oiai ke makaukaii nei au e hele akii i kā holoholol" "Pela i'o ka hoi, a ihea kau holoholp o kēia. j\o?!' _ "Heaha auanei kau no ka'u wahi e hele āku ai? : E I hele anā au e huppu me Kimo, ma ka maua wahi i hoohofc mua ai." | . "Auhea.oe e Hale. ke makemake nei.au e hooimopopo! poho oe i ke ano o keia hana, a mai hoao iki oe e pulapu j māi ia'u ma kekahi ano." "O kenha auanei ko'u pulapu ia oe, pela wale no e hei ai ka i'a iloko o ka upena, ua ike no oe, aole o Mr- Karikonal

he liolona, aka oia kekahi o naleanaka opio loa." "Ma ia whi la. ūa kuhiliewā loa oe e Ha!e, no ka inea ma ko'u ik&, aole he kanaka hupo e ae i like aku me Karikona. Ina he nui kona makaalā. aole oia e ae mai ana e hūki liele ia oia me he pipi Pake la, mapiuli o ka'u m«-ui hoolala ana no kona poino." "Alaila i keia po anei oia e noi mai ai i kuu kaikuahine i wahine naiia ?" /'Aole i maopopo ia'u ia mea. o ka'u wale no i maopopo. o ia'ka loaa ana mai o na haneri dala he umi-kumamaha"tnai āia mai i keia wa. a e iawe hou mai ana no oia he mau kaukani. mamua o ka pau ana o keia e ike mai oe e Hale r o kela kekahi o na kanaka luTpo haalele loa, i ka ptitvi \vale mai no i ka ;iku." 44 E akahele oe e Kale Peka, mai noke mau aku oe i ke. koi iaia i elala. o holopono ole auanei ka kaua papaha'ha." "Ua ike au i ka'u mea e hana nei, aole au hopohopo ana no ia mea/' / "Heaha lioi ka.mea e hopohopo ole ai, no ka mea iha e lawe māi ana" o Kankona i ; i\a aāla māiloko inai o ka banako, aole e nele ana ka huliia mai o na buke o ka hanako. 0 ka loaa {>ono no ia o kela kanaka opio, a he hookahi ko kakou poino like na." "He opiopio loa oe e Hale, ma keia hana, no'u iho, ua 'hele a 00 ka 1010. a ua maopopo mua ka'u n?au mea apau e hana ai. me ka hiki ole i kekahi mea ke liooliōka mai ia'u. "Aole 110 keia hana a kaua ua maopopo ae la: ia, aka ina e loaa ana he manawa ia oe e Hale ma ke kākahiaka o'kala apopo, alaila e hele aku oe e hooponopono 110 kela hana mua a'u i hoike aku ai, o ia hoi e hui pu akii oe me Paleka a e ninau aklt iaia, pehea la ke holopono tī>ai nei paha kana māhele hana ? He hana hiki wale no hoi paha kela ia'u, koe wā'le 110, eia kā makaikiu Pelekane ke hoomakakiu mau mai nei. ma ka'u mau wahi apau e hele ai. a me he mea la,uia loaa aku ka ike iaia, 110 keia kelepona i hanaia me ka malu loa,*°a,ua ike au i ka īnoa o kela makaikiu, hei mea oia i kamaaina ia ! u ame ka'u mau hana." "I loaa auanei ka ike ia oe iawai? Owau hoi ka mea nana 1 hoonaauao ihua aku ia oe pela Hio la i ai ko mau maka, ina āole au i hoouaauao mua aku, penei, he pio oe iloko o ka lima o kela makaikiu." "Aohe a kaua kamailio ana nona i keia wa. e ku ana oia i'kahi o-ka hoka, Ihea oe e hele aku ai e hui pu me Karikona ?" "Maloko o ka hale,lnurama Doni oia e loaa aku ai ia'u iloko o ka hapalua hora mai keia manawa aku, nolaila e awiwi au, o hala auanei ka wa pono, 110 ka mea aole au i komo i ko'u lole." "Heaha no kau nana nui i ka lole, me he mea la ka hoi e hē\ē aku ana oe i kekahi aha hulahula?, i kou hao mai a pāih'i, o ka loaa wale mai no o na pomaikai nui ia kakou. mālaila ka nana." , "Ua ike ho oe, aole he mea maalahi ka puilapu ana aku ia Karikona, nolaila, he hana nui ke komo ana 'māi i ko'u lole, e hei' ai. ka i'a iloko o ka upena." "E hana aku e Hale elike me kau i ike ai he pono, a pehea ka loihi au e noho"ai nia kela hale inurama?" "He niea hiki ole ia'u ke hoike aku i keia manawa, malia paha ,e ioShi ioa ana .au, i ka paani.wahi pepa hahau. ma ke keena maluna." . Alaila e hōowalewale aku ana ka paha oe ia Karikona, ahiki i kona -komo pu āna aku me oe e piliwaiwai ea?" ;"Ua hoao mau au iaia, e_paani pu mai me a'u. aole onā manawa i āe iki mai ai, koe wale no ka noho mai nana i ka inākou paani ana." v "Ina pela, e hoea aku ana au ma ka Hale Inurma Doni. no ka nana hou ana akii i kā helehelena o keia kanaka opio. ā ina oe e ike mai ana ia'n. mai noho oe a hoao e nana mai ia'u, a e kamailio mai paha. e noho oe me he mea la. aole loa oe i kamaaina* mua ia'u." "Inao koti,makemake ia e Kāle Peka ea. ua pono. e hana akti elike me kau i ike ai he poiio; a na'u no hoi ia e hooko ākū mahele o ka hana. O ke āloha no kou, a hui hou .aku kauā i ka wa pono." alaila lohe aku 1a o Nikola i ke ikau like ana ae o ua mau kanaka nei i na'ohe hoolohe o ke kelēpon-a. ; Ua nui maoli kela mau niea a ka makaikiu i lohe aku ai. a ūa loāa pu mai hoi ka ike iaia. aeie e hoohanaia ana kela kelepona 110 kekahi manawa loihi ma keila po, nolaila Wāiho -aku la oia i ka ohe hoolohe, a hoomakaukau iho la no kona hele aku i ka holoholo*

O kahi a Nileola i makemake ai e hele aku-i ka hololiolo. 110 ka Male Itiurama Doui no ia, iio kona maketfiake e ike i kela kanaka opio i kapaia ma ka inoa o H'ale Moana. 1 wahi nae e ike ole ia mai ai oia e k-a poe i kamaaina inua i 'kona ano, he mea pono e hc>ano-e oia i kona helehelena. a oiai ua hemaheina oia ! me na makaukaū e hiki ai ke hoano-e ae iaia iHo. noho hou iho la ua o Nikola ilalo, e noonoo ai i kana mea pono e hana aku ai. - Ua pau loa na halekua'i i ka paa i kela mana\Va o ka po a oiai aole h'e \vahi e loaa'rrtai ai na mea hoaiio-e i kona helehelenia. hoohplo okoa iho la no oia e hei'e akli me kela ,ano' inau no ona 'no ka Hale inu ral"na, a e kauka'i aku no'na haavv : na pomaikai, no ka holopono o kana mau mea i ake ai e ilee fija ktla'po. '- : Ua ma'opopo no i ua. o Nikola ata kona kokna ma kekahi wahi kokoke kahi 'i •ha'kilo ai. a oi'ai he makemake walē 110 kona e ike» i ka helēheieiia o Hale. Moana, lve hana maalahi kona hele ana akii noloko o kā hale YiUtra'ma, a oili koke mai no i'wāho, e manao mai ai kela noe, ma ke ano ulia wale liō kona hoea ana aku ilalo. aole hoi no ka hakilo ana i ka lakou mau haha. s . Ua aueane e hapalua aeo'ka hora umi-kumamalua. komo ana ka Makaikiu Nileola iloko o ka hale hulranla, a o ke ieanaka mua loa i halawai mai me ka ike a leōiia mau maka, oia nb o Kale Peka, e ku aha ma kāhi kitai e hi-o aku ana. kona kino imua, me he mea la e kakali āna o ka laweia mai o kona kiaha bia. Ua hoano-e o Kale Peka iaia iho,- a he kanaka okoa loa ke nanaia āku, e'ia hae i na maka hiaa o ka makaikiu ua ahuwale kona mau ano apau imua ona^ : Ua komo iho o Kale 'Peka he ūmiumi ku-i keokeo. he lauoho no hoi, a e paa ana he kookop ma kekahi lima, e hoike mai ana, he kai>aka- elemakule 'oia i nui kona mau makahiki. 1 ke konio ana aku o Nikola iloko, alawa mai la ka nana ana a Ua 0 Kale Peka iaia nei, aole nae he hoomaopopo mai o kona enemi iho loa raia, aka mau aku la no ka huli iloko o kahi a ka hakipa e ku mai aua, me ka lalau ānā aku 110 hoi i kona= kiaha bia nui i haawiia mai ai iaia e inu.. Alaalawā ae la ka nāna ana a ka makaikiu ma o a maa nei. aolē ona iks aku i na kanaka opio ana i makemake ai e ike, a noonoo ilio la oia, aole paha lāua i hoea mai i kela manawa, a ma kahi o kona hele ana mai no ke kuai ana i inu jiona, hoi aku ta crfa a nolio ma kekahi pakaukau uuku ma ke kihi o ka rumi. noho iho la malaila e kakali ai. He nupepa kekāhi e wailio ana ilūna o ke pakaukāu, lalau aku la i ka nupepa. me ka pāa ana mai maluna o kona alo. īna ke ano nae e hiki ai 110 iaia ke ike aku i ke konio ae o na kanaka, a hemo aku paha iwaho. No'na minuke ehiku paha kela noho ana iho a ka Makaikiu Nikola. hemo aiia Yio ka puka o ka hale inurama, a komo ' r an&tto he elūa mau kanaka opio. O ke kanaka mua o laua. ua ike koke aku-la ka makāik'iu o Kimo Karikona no ia, a o ke kanaka hoi oha, i like no ka ojpiopio me ko Karikona, ila kOho koke iakū lā oia o Hālē Moānā kona inoa. Ho kanaka opio ai'ikēia, ka -pahipnlu o kona helehelennkohu w'ahine, a nawai ole fio <na -£ ktrhihfc'wa i ka leo e kamāilio pu ana me Kale Peka. -Iw feo no kekahi waliine opio. i ke kohu wahine maoli 110 o keia kanaka. *'E haawi mai oe i mau kiaha bia »10 maua," i lohe aku ai

o Nikolii i ke kamailio kc O'Hale Moann i ka 1 akipa, ' me kela leo ho ana i lose mhloHō o'ke kelepoua. E inu bia like ana kaua e Karfkwi?i i keia manawa, heaha auanei ka p'ilikia, aote keiā he 'Aiea make» au e m»ke xx(kx\ lu-i 1 ka. hoole. "E wiki oe i na kiaha hia o mana. ua hele kv>'u walia a wahiui. a ua maloohaha hoi ko'u puu." "I hookahi 110 au kiaha hia e haawi mAi nv) ia ne . a i ( kialia waimomona kau e liaawi mai ia'u." i j»anv ae ai o Karikona, oiai aole tv> oia lie mea maa i ka inu ana i na t Wai īkaika. ( J' "Mii hoolohe tnai oe i ka ia nei paak'iki, ho mai i elua * kiaha bia uo maua," alailāi kiilou <ikti ln o Hale Moana ii.iua, 1 kamailio aku ia ika hakipa me leo hawanawana. e.a J nae ua hiki loa i ka ke hooiuao.inmo aku tu.i ke anu o kona mau lehelehe e niuau aku ana »»ia. ina lle pue kekahi e piliwaiwai aua ma ka hale maluna. t Kunokunou mai I'a ke poo o ka hakipa. a kau ae la i ki>na • lima iluna, me ke kuhikuhi ana ae i na manamanalinia. o :a 1 hoi he elima ka nUi o ka poe e piliwaiwai ana maluua. a o ia ka Hale o ka huli hou ana mai imua o Kan'kona, a kamailio mai la: i "E pii aku ana i ke keena maluna e paani lii'ii ai fio i kekahi mau minuke. a o oe pu kekahi e>\inio e hele in.ii me r a'u. a i hookahi ko kaua hoi like ana aku i keia |>u " ' ( "Aole au eae aku ana i kou manao. maanei in» kau.i e h<>i . aku ai, ua lawa ko'u ae ana aku i kau mau hana no ka wa . ae nei i hala." "Ina no p'aha aole ou makemake. alaila e hele aua uo au •' e hoopulea'puka i ka'u mau dala, i wahi e nui hou mai ai." 3 ' "Pehea. e hele pu mai ana ane'i «>e nie a'u. a i ole. e paa- ] kiki ana no paha ōe e Kele i ka piliwaiwai ?" 1 "Mai j>aakiki oe e Karikoiia. e hele like ae n<> hoi kau.i la no kekahi mau miniike pokole. o ko kaua hoi like aku 1 no lioi ia. heaha ka pilikia e loaa ana ia oe> ma ia mea ?"- ( "Ina j)ela. e hele i o aku kaua, no kekahi manawa j>okolc wale no.'' " ' 1 "Ua ike au i ke kumu o kou ake loa e hoi. no kou noonoo nui loa, i kuu k«ikuahine ja Halana. ua hiki no nae. o «»c ' kekahi kaiiaka laki loa ke ioaa ia oe kela wahine huapala. i j nia o\i la j>aha, e pau ai ko'u hele ana i ka piliwaiwai;" i , kela-manawa nae, ua kokoke loa aku ia ka elemaknle a ka makaikiu i ike ai o Kale Peka ma ka laua nei wahi e ku ana, a no'ka pa ana aku o Hale Moana. i ke kookoo oua elema- | kule hooirieamea nei, ua hooho ae la oia me ka i ana : j "Auwe, heaHa keia» pilikia ou?" "Aohe Ue pilikia. i hoopa wale aku la no h<ii au ia.oe, ; no ka pololei ole o kah'i i omou ia-ai o koii pine ika leia-i, ) e ae mai qe na'u e hana aku a pono," alaila lalau aku la o Kale Peka i ka leia-i nie lxe mea la e hooponopono ana i ke pine. o ka ka makaikiu mea nae e ike aku la. ,kc kamailio la ua elemakule nei ia Hale Moafia i kekahi mea. i

"Ke ole au e kuhihewa, ua loaa aku ka ike L kela elemaknle no'u, a o ia kana e kamailio la ia Hale -Mpana," i nala wale iho ai no o Nikola iloko ona. "Pehea.la, e hoike aku ana paha o Hale Moana i kana mea i lohe mai la ia Kinio Kankona?" » Aole he manao iki iloko o kela m«iu kanaka e hoike ia Kimo Karikona i kekahi mta e pili ana i ka mnkaikiu, o lilo auanei ia i kuniu e pulwa ai ke kanaka opio, a hooko <»Ic ia hoi ka laua nei maii mea i kukakuka mua ai. L'a piha paha ka minuke hookahi o kela hoolalau wale au i mi a. ke kanaka elemakule. ma ka hana ana i ka leia-i <» Ilale Moana, ia wa i huli pololei ritai ai ka Hale Moana na;ia ana nia kahi e noho aku ana o Nikola t a no "ka manawa inua loa i ike aku ai lea makaikiu i na maka poniponi uliuli o kela kanaka opio a ua kohu wahiile i'o no ma na ano apau, ina paha lie lole wahine kōna e komo ana. e kuhihewa okoa aku ana no ka makaikiu iaia he wahine ōpio. • *

Ma kela manawa a ke kauaka opio i nana mai ai i k:i makaikiu, o ka wa ia i oili aku ai o Kale Peka iwnho. a i k i nana ana aku o Nikola, ma kalii o ka puka. ike aku la ni.i i kekahi mta i ka maalo ana ae, a hnomanao koke ilio hi oia. o kana kiu kela o ka Makaikiu Peke. nolaila nnle a:ia hopohopo ana no ka hookolo aku o kona kanaka niah«»pc 0 kela elemakule. a maalea niaoli. Oiai no nae n Nikola e noho ana. a e kakali ana o kon i ike akil i ka hana a Ilale Moana nie Karikona malok'» o kela keena. hele pololei mai la-o Male Moana, no kana waln e noho aku ana. a me ka hoopepe ole iho. a, ho]-ohop<> iho paha elike me ke ano o ka poe malihini. l.amailio mai i.i iaia nei i ka ninau ana mai: oe eka malihini? Ke o'le au e.kuhihewa. o keia ka inanawa mua loa a'u i ike ai maloko nei, o keia wahi. He irrea maa malt>ko o keia wahi*ka lu)okii>a ana i na malihiui. pela au I hele mai la e niuau aku ia oe. healia kau mea inu i makemalee ai ?" "Me ka mkhalo no kau mau olelo e ka malihini. aka a«»le au i makiemake i kekahi mea hiu." alaila huli ae la oia i i Kimo Karikona, a i aku la: "O kē aloha ahiahi m> kou e Mr. Karikona. eia ka e halawai ana kaua maloko nei o kei.i wahi!" me ka haa\Vi ana aku n ka makaikiu i k<>na lim i imua o Mr. Karikona. Hookuoo wale ae la no o Kimo Kankona, me ka lmoj)61olei ana i kona kiuo, lalau mai la 110 Imi i ka lima o ka makaikiu, a pane>mai la: "Ae. oke aloha aliiahi no kou. i mauao au o ke kumu o kou hoea ana mai nei 110 keia wahi, mamuli mai no ia o'u!" — "Ua kuhihewa loa oe e Mr. Kankona. 1 ko'u hele ana mai hei i ka holohōlo no ke taona nei i keia j»o. a hoea wal': iliai nei no keia wahi, aole loa au i 'manao mua. r halaw.n pu ana kaua. Aole au i ha'oha'o i ka lohe ana aku nei i kau mau olelo. ia oe ō ka ike ana mai 1a ia'u. a ua maopopn ti- » ka manao iā oe o ka'u mea e kamailio aku nei." "Pehea auanei e nele ai ko'u maojx»po, oiai o kekahi hana nui -lpa ia i ko'u noonoo." "E waiho aku ana 'fio aU nau e koho i kau mea i manao ai hfc pon© ti Mr. Karikona- Oiai ua manao oe. he mea po««» i kekahi mea ke mākaala loa ia oe. ua ulu mai la ka niauao iloko o'u. e hoike aku ia Mr. J-Ic»lo no keia mea. (.) ka r, a oiaiō no ea, owau j)onoi ka mea nana i a'o aku ia Mr. 1 !■>!(. 1 keiā la. e lawe i kona ]>oe kanaka mai ko lakou hooniakakiu ana ia oe e Mr. Karikoua." "O oe i'o anei k& mea nana i a'o aku iaia e hana pela ? Ua ha'olra'o lio aii i ko'u ike ole i kekahi j)oe ana i hoonoho ai. ma kahi e kokoke ana ia'u, i keia la ilio nei." "ltia he manao kanalua kekafoi no ka piaio o ka'u mau mea ē kamailio aku nei ia ofe, alaila e ninau okoa aku ia Mr. 11010. e lohe uo oe i na niea aj*>au." "Ea. pehea ohia e na keoniinana i kamaaina ai kekahi i kekahi?" i kahamalia mai ai o Hale Moana i ka laua nei kamailio ana. "E maiiao ana au la—" me ho«»ki ana iho, aole 4 puka pono wai ke koena aku o kana mea i makemake ai e kamaNio itiai, a pahola ae la ka minoaka ma n i paj>alma o ka makaikiu- 1 "Manao anei oe e Mr. Moana, ua holopono ka Kale Peka misiona i hele mai'nei i keia wahi.' elike me ia ana o ka HawanaWana at?a stku nei ia oc? M wahi aka Makaikiu Nikola. me ka hookahaha loa ia aku o ka manao o Hale Moaiia. Ho ka ihaopopo ana o kona inōa i keia kanaka. a ma ia walii i k<!)rrio leokemai ai o Krmo K«rikona. me ka jiane ana ae: "E ae riiai olua ena keonimana e hookamaaina aku āU ia olua. x "O kefa ko'u hdil6ha e Mr.'Nikola a*u i kamailio akn ai ia ae i lofeia > la 6 H%le Moana kwia inoa; a e Mr. Mi ina o Mr. Nikola keia ?" a mahoj)e iho o ka lululima a ia ae »» ua iViati keoniniaha nēi, 'noho iho la o lialp Moana ia ruke ae \i\ i ka akaaka, aka nae ke ike akii«īā ka-4iia' aikiu he 4kaaka wale uo kela. oiai nolv lie kn«vi iuaopi <» <_• akaaka ai kekahi mea, aka nne. elike me ke a i<» o k i \ »c i maa i ke kolohe. aole he mea hiki ole ia fc\*oii k; !• ri.\. ik» ka 'pu'apu ana aku i kekahi poe. (Aole i pau.j