Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 41, 11 October 1918 — HE MOOLELO WALOHIA No ka Imi Ana i ka Moku "Ka Manaolana Poho" Ka Huli Ana a ka MAKAIKIU KA-TA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA No ka Imi Ana i ka Moku "Ka Manaolana Poho" Ka Huli Ana a ka MAKAIKIU KA-TA

Pehea la, e Mr. Esekina:'" i huli ae āi o Akeneki a ninau aku la i ke kanaka opio keonimpna. "Ina ooema ko Hale Foda wahi, a pela ko ike ae ia'u iloko o ka pilikia kuhaiki loa, e haawi ae ana anei oe i ke kokua i makemake loa ia no'u?" A peh"ea ka Ao*he a'u hana eaeo ka haawi koke wale aku 'no i ke kokua! 'Ke kanalua āla anei oe no keia olelo aku la au ? O keia ka mea oiaio loa, i lolie mai oe," i pane ae ai ua o Esekina me ke ano huhu. Ua lohe mai paha o Akeneki ia pane ana aku ana a aole paha, no ka 'niea, ia manawa ana.o ka pane ana aku ua huli ko Akeneki a\p i kahi e. Ma ka manawa a ke Konela Wekafoda e haawi aku ana i kana hoomaikai/.ia Hale 1 oda ua haawi ae ia na kanaka 1 lawai'a i kekahi mau leo huro hauoli no Hale Toda, no kal inea, he kanaka opio punahele loa o Hale ia lakou; mamuli ! keia hana kqa loa ua pa-hanenia aku ko lākou makemake j ame ka liauoli, a ke ike iho la no ke Konela Wekafoda nona ilio i ka lilo o ke kanaka opio i mea aloha ia e na kanaka i apau o ia wahi. O ka iho ihp la no ia o na lima o ke iloko o ka j pakeke o konā kuka. a i ka loaa ana o kana mea i make niake ai. alaila lawe ae la i kekahi mau bila dala elua a ae la ia Ilale Toda a olelo ae la: "He kahaka kpa loa .oe!" wahi ana, "a ke make'make ne. au e haawi aku i kena ia oe, aole me ka manao ua lawa loa kena no ka uku ana aku ia oe no kou luhi ame kau hana kau .lana, aka, ma ke ano he mea aku ia oe ma ko'u aoao iio ka nui o ko'u mahalo. Ua kupono loa ka hoonui ana aku i kou uku, aka—" a hooki pu iho la ke konela i kana kamailio ana. Aohe liopu koke mai o liale Toda i na bila dala o ka ha awi ana aku la a ke Konela Wekafoda. Ma kahi o kona ' hnpu koke mai ku ae la/oia a pololei, me ka pii o ka ula ma kona mau papalina, me ka hooikaika e uumi i kona hului, a pane mai la: "Aole hiki ia'u ke lawe mai i kena maii bila dala no keia hana liilii loa, e Mr. Wekafoda," wahi ana o ka pane ana ( mai. "E pono oe e iho owau kekahi i aie nui i kou lokomaikai, no ka mea, ua hookipa aku oe ia'u iloke o kou home a'u i hauoli nui ai no ia lokomaikai nui ou, no kekahi māu manaWa lehulehu; o ka hanja a'u i hana aku ai iio Miss Wekafoda nei, aolē ia me kuu manao e ukui? mai. aka, he hana aloha ia, a o ke aloha oia ka uku nui kupono loa no ia hana." Oiai o Hale Toda e kamailio mai ana ke ku la ke kanaka opio Kaila Esekina hoolohe me ka minoaka o ke ano lili, me ka huli-ana aki> i kahi e me he mea la ua loi. oia i ke keonimana elemakule no ka naaupo i ka haaw wale aku no i kana dala i ke keiki a ke kanaka lawai'a haahaa loa. i Ua ahuwale kona mau ano apau ia Akeneki, no ka niea e nana mau ae ana oia iaia i kekahi manawa, a ke ike ma la o Akeneki i ka p.ii ae o ka ula ma ka papalina o ua ( Esekina, he hiohioiia. e. kumakaiā a e hoike okoa ae ana i ka mea huna iloko o kona naau, a Akeheki e olelo wale iho ana no iloko ona ua lili o Esekina ia Hale Toda nona. Hawanawana koke ae la oia i kekahi mea ma na pepeiai 0 ka makuakane, a lele koke aku la a ku ma ka aoao o kona hoopakele me ka haaheo loa, he hana hoohaehae naulu, au e ka mea heluhelu e ike iho ai nou iho, e pii ai ke kai i ke kumu pepeiao. "E oluolu mai oe, e papa, mai hoolohe mai i ka Hale Toda hoolē aku i kona lawe mai i na bila dala," i pane okoa ae ai o Akeneki ika makuakane me ka leo liilii. "Ke hoomaopopo nei au āole oe e papa i hoomaopopo i kau mea e hana nei. Aole oia i hoole mai i kau mau bila dala i haawi aku lima ke ano hoowahawaha ia oe. E oluolu oe e huikala aku iaia, no ko'u pono:" Ua oluolu loa na maka o Hale Toda iaia i nana mai ai ia Akeneki. no ka lohe ana mai !a i kana mau olelo i kona manawa i kunou mai ai iaia. Hapai ae la ke konela i-'kona' mau poohiwi a namunamu il]o la i ftekahi mau olelo-me he mea la e kala mai ana i ke kanaka opio, eia nae he helehelena o ka hauoli ke pahola ana ma kona mau maka. alaila, lalau mai la i ka lima o ke kaikamahine a huki aku la no kahi o ke kaa otoinobile e ku mai ana, a hahai aku la ne hoi o Kaila Esekina mahope o laua no kahi o ke kaa. Aohe i pau ko ke konela huhu i ke kaikamahine no ns nlelo ana mamua ih'o. a ke nukunuku la oia i Akeneki oiai laua e hele aku ana mawaena aku o ke aluka kanaka. "Ua hana oe. e kuu kaikamahifie. i ka hana naaupo loa ; '' wahi a ke Konela Wekafoda o ke kamailio ana ae me ke nno huhiu "Ua hauoli lpa au i ka naha ana mai nei o ko waapa mahu i ke kai, a ina paha no ko make mai nei. aole au e ike hou aku ana ia oe, a o kou lohe pono keta, aole ai e kuai hou ana i waapa mahu nau ma nei mua aku. "Ua a'o pinepine aku au ia oe mamua aole e, holo iwaho loa o ka hohonu i ka manawa au e ike ai i kou kanalua i ka malie ua pale nae ōe a ua pale pu no hoi oe i ka Hokina a'o. pela kau hoomāopopo iho, eia nae. mamuli o kou manan paakiki ua pilf wale mai o Sila Hokina i kou makemake. ' . "Ke ole au e koho hewa i nei manawa. me he mea la, ua olelo mai o Sila Hokina ia oe he la ino keia. aohe nae ou hoolohe aku, a mai oi loa aku ka pono ina oia i hoole loa mai i kou makemake, o kona pepe wale ana malalo ou kona wahi i hewa ai. "Mai make oe, e kuu keiki, a mai make pu me Hokma mamuli o kou makemake. a ua ike no oe aole ou kuleana :ki e mauna aku ai oe i kou ola; o ke a'o a ka poe i oo ■namua ou kau pono e hoolohe aku ai, aol'e nae pela, a laa ko halawai la me ka poino. "Kau ae iluna o ke kaa a hoi awiwi aku kaua iio ka hale ' welie ae kena 'lole pulu ou, a komo mai ka lole maloo. ° loaa mai oe i ke anu. E hoi pu mai ana anēi oe e Mr. 1 sekina me ntaua no kauhale?" "Ae, e hoi pu aku ana au me olua!" a o kona ee ae la ia a kau ana iluna o ke kaa. . Ia Kaila Esekina i kau aku ai ilunā o ke kaa. kiēi mua la oia iwaho no ka nana ana aku ia Hale Toda, ke kanaka opio e ku mai ana me kona mau lole pulu. māluna ° ka uwapo, me na maka huhu»kohu ole. a o koiia liōai*:,io hoi no ke aloha hookahi, a Hale Toda e ike ole mai !<'i i kona manao ia manawa, eia a mahope aku e ikeia ai. Ia Akeneki i kau aku ai i ke kaa, haawi aku la i kona <l'>ha ia Hale Toda ma o ka peahi ana aku o kona lima, 'ie hana a Esekina e ikemaka aku ana i hoomahuahua loa iho ai kona inaina. a ua paila loa ia ae a āneane e hanini inawaho oHee kiaha i kona manawa. i ike aku ai i ka wehe F a "a ae a Hale Toda i kona papale a minoaka mai la, a hnomaka aku la ke kaa e holo.

Alaila o Hale Toda hoi, me kona kane, no ko laua home. mawaena aku o ke aluka piha hauoli e haawi mai ana i ko lakou mahalo iaia. { Aole no i miwnao loa lco : ••""laua walii pupuipu hale mai ka uwapo aku, He wahi liale kokoke loa no i kahaone, o ke ano no hoi o ka hale o ka poe ilihune la he lawaia ka hana, aohe mau rriea li6onani, e like me ka hale o Kaila, Esekina, ke keikikanc*h&nauna a ka onamiliona Esekina,. la laua 110 hoi a huli aku £ hoi hookarhi ka ukali like ana o na mea apau e hoi no ko lakou pakahi. la manawa ua ikaika lda mai la ka pa ana a ka makani, a ke helelei mau mai la me ka ikaika na pakaua koikoi, he ino e.hiki ole ai i kekahi ke hoaano iho e noho iwaho a loihi*i£jMakaikiu Kata ame Kita kekahi i hoi pu aku no hokele, aole no hoi i u iho komo ana laua noloko o.koĒlaiia -rumi. : Ia laua i u konlo aku āi iloko huli mai la o Kita a i mai la ia Kata: iho la kou manao no kela hana hoopihoihoi noouoo b, keia auwina la, "aole anei ou manao e loaa ana kekahi hihia, a i ole kekahi hana paha na kaua e. hana ai elike me i iini ai no ka hoao ana i kou 1010, ka mea o kou iini hoi ia. "Ke.manao nei au pela e loaa ana. Mamuli o keia ulia e ulu mai ana kekahi aka nana aku .nae hoi kaua ia mua, wahi a Kata,li "Pehea oe i loaa ana?. 'i ninau„mai ai o Kita ne ke. ano hoopphtf!'a*. "Ae; e loaa ana, he hana ia au e hoohikileleia aku ai kou noonoo. Kfc hoomaopopo la no anei oe i kela kanaka opio ia Hale Toda?"/ "Ae, ke hoomaopopo nei au, a i ke aha auanei kana?" .vahi a Kita. ka oe i hoomaopopo i kekahi mea ano nui ma kana liana o keia i.a?" - "O ka'u wale no e jioqtnaopopo nei he kat\aka koa maoli oia, he kanaka hoi nana aku ma .kona mau ano apau he kanaka opiO kulana kiekie, eia nae hoi, he iawaia wale no ka haffa a kona makuakane. "He kanaka opio kiiip ikaika maoli oia ma kau hoomaopopp aku, he kahaka koa, me he mea la heaha la ia mea 'ie maka'u .iaia, aole o:a waie no aka, he kanaka ui, maeniae kona helehclenaj 'a he kanaka opio me he mea lama hoonaauao kiekie loa ia oia. "Ma kona helehelena ke nana aku, a pela me kona k,u ana, kana kamailio ana, ke ano o kanā olelo ame kana oni ina, he kanaka piha noonoo me ka haahaa pu, a ke fiana aku oe i kona heleheiena, he kulike ole loa me ko kona makuakane." • "Ua pololei.loa kau mea apau i ikeī ai nona ma kau kilo ana i kona mau hiohiona a pau, e Kita. Aohe nae he hana a hihia paha e loaa ana ia kaua ma ia mau ano ona au i hoakaka mai la," wahi a Kata i pane aku ai. "A pehea 4ca e loaa ai? Ina e kaukai aku ana ka loaa 0 ka kaua hana mai kana hana koa mai o keia la, ke ike I ole nei au i kahi e loaa ai he hihia, no ka* mea, he hana ] ola wale no ka mea i hanaia, a e mahalo nui i'a aku oia no ia'hana, apau iho la no malaila," wahi a Kita o ka "pane ana aku, me kona hoopahāohao nui ia no. eahi e loaa ai i ka Makaikiu Kata o kekahi hana. "A eia ke. hoomahao La no hoi paha oe i ka kaua mea 1 lohe ai i nehinei ea. no ka mea i hauwawa wale ia maioko o ke kulaii?ikauhale nei, no .ka haulehia o na kanaka elua i Re aloha ia Miss Wekafoila? "Aole anei oe pu i ke kamailio 0 na kanaka o keia kulanakauhale* no- ke kanaka ōpio me ke koikoi loa o ke koko kiekie iloko ona?" "Ae; ua lohe pu au ia. No Kaila Esekina nae ka manao d ka lakou kamailio, ke keikikane hanauna a ke kialina i pau, a o ka onamiliona hoi, a ma ka iakou olelo a 3 u i lohe aku ai oia ka hooilina o ke kiaaina ma ka inoa o Esekina, aohe jnea i pili no Hale Toda." "Po'lolei ia lohe ou. Ua kamailio pu au me Uilama M. Esekina.-no kekahi mau lehuīehu i hala, o keia kanaka opio nae e kapaia nei kona inoa i keia manawa o Male Toda he helehelena kona i kulike loa me. ko kela kiaaina i pau lu i olelo mai nei. "Mamuli o ko'u lohe ma na mea i wawaia ae no Loda _jpio ma ka la i nehinei i loaa ai ia'u; |^ēka t hi hoohuoi he keikikane oia na ke Kiaaina, aka, aole nae pono ia kaua ke kalele loa i ko kaua noonoo maluna o ia lonolono palaualelo wale. "Ke hoomaka ae la anei e mohala iloko o kou noonoo ke ano maopopo loa o ka loaa ia kaua o kekahi hihia ano nui a waiwai ma keia wahi malalo o ko kaua mau maka ponoi, e Kita*?" "Ke ike ole nei au la i kalii o ka hihia e ala mai ai," i pane mai o Kita me ke kanalua loa. "O kou manao anei e huli ana oe i ka mea e hooiaioia ai ko Hale : . Tpda pili ia Kaila Esekina ma ke ano he keikikane oia,' r a : i ole he keiki ponoi paha na Uila.ma M. Esekina. O, ea ; %pohihihi loa kela mea e huli aku ai i loa li ka oiaio! "A eia kekahi mea a'u i ike aku nei i keia la ua aloha uaoli kaikaniahine iaia, a pela kela' keiki i kela kaikamahine. a eia nae, ke paa nei kela kanaka opio, o Kaila Esekina, i kela kaikamahine me h'e.mea la he waiwai mo:aki i hoopaaia malalo ona. " E lilo ana i hana waiwai. a i hana uku pono ia o ka iuhi, ina e hiki ana ia oe ke hana i kela hihia ahiki i ka holopono ana e pau ai na hoohihia, o'iai naef ma ka hoomaopopo iho, he- hana ia i mamao loa mawaho o kau aina hana, aole anei?" "Hoomanawanui, e Kita," i pane mai ai o Kata me ka ikaaka. " Maha paha ma nei mua aku e loaa mai ana 10 ia kaua kekahi mau ike hou, o ka loaa no ia o' ka meheu e hiki ai ia kaua ke hana me ka holopono loa. "He hoohuoi\ ko'u o ka hoomaka wale ana no keia o keia hihia, e i aku ka nui ame ka oiaio mahope. Ina he oiaio keia mau mea e hauwawaia nei he keiki io o Hale Toda na ka Ona Miliona Esekina, e hik'i mai ana ka la e hoohokaia ai kela kanaka opio o Kaila Esekinaj e hookohukohu nei nona ka waiwai. # ' iN MOKUNA 111. - Ko Hale Toda Moolelo. v Elua la,/naj*fipe mai oiāi o Nike Kata ame Kita e u ai ana i ko, laiia aiha kākahiaka. me ka maliie, no ka mea, aohe a laua hana ia m'anawa e hoawiwi ai i ka laua ai ma maloko' o ka Hokele Pekonika, ma ke 'kaikuono Sega t ku ana kekahi keiki elele me kona aahu piha a olelo mai la he kanaka aia piawaho-o ka lanai kahi i kali mai ai mē ea maieemake nO-£ ike i ka Mākaikiu Kata, a haawi mai 'a palapala.'hholauna. Lalau aku Ia o'Kata i ka pepa hoolauna a ke keiki elele o ka lawe āna mai a nana iho la i ka inoa e kau ana me ka minoaka ana iho, a i ka pau ana o |cana nana ana 'haawi aku la Kitā me ka ipu ana aku: "E nana iho ,oe i kena inoā'e kau la. Uā ike miia no oe ike kanaka kēna 'inoā?'' "Ae/- wahi a Kita. Iluna o ka pepa keokeo loa i kakauia ai ka inoa, nolaila ua hiki ia laua ke ike maopopO'iho i kn inoa o ka mea nana mai ka pepa hrfolauna o H'āle Toda. "Ina e pau kau ai ana ea, e Kita,Joaz ae niaua iā oe iloko o ko'u rumi. no ka mea. o kahi mehameha a maluhia wale no ia e lohe ole ia mai ai ka kakou kamnilio āna. ke maooopo mai la anei ia oe ke ; a? Mamuli o keia, hoea kakahiaka loa ana mai la ona he kanalua ole ko'u ke olelo ae aole e kala wale i pau mua ai koiia aina kakahiaka."

O ko Kata eu koke ae la no ia a .īiaalele iho la i ke pakaukau no ka hele aku'e hui me Hale Toda mawaho o ka lanai. oia i maona, .aka no keiii hana ij )>oea koke mai la imua o konji alo,.anā eo e kannlua olel ana ia manawa he hana ka i makemake ia nana e hana, 1 ua nana ole ia iho la ka ai, no ka me?.. wahi ana i noonoo iiu> ai, 'ne nui loa ka manawa no ia ai, o lei-hana ka mea i nui. laia no a eu ae o ko Kita eu pu ae l i 110 hoi ia. E noho ana o Hale Toda iluna o kekah'i iioho laau, a ia ike ana mai ana i ka oili ana aku a na makaikiu. ku« koke ae la oia iluna a ninau inaMa: "O Mr. Kata anei oer" • "Ae, owau keia, e Mr. Toda, $ o Kita Kata keiai'ko'u kokua, a o ko'u lima akau hoi ma ka hana'}** &laila lielemai la o Hale Toda imua no ka lulu lima ana me na makaikiu. "Ke hauoli loa nei au i ko'u halawai kino ana me oKia. na kanaka kaulana loa a'u i lohe wale ai no ka nalo ole o na mea huna pohihihi loa ia» olua, a no ko'u lohe mahui ana mai nei eia no ka olua ianei, oiaf ko'u kumu o ka heie ana mai la e huli ia olua, a ke ike nei au i ko'u pomaikai no ko olua loaa koke ana iho la ia'u, i pane mai ai o Hale Toda. "O maua pu kekahi i hauoli iho la no keia halawai 'ānu iho la me oe a lulu lima pu, he halawai ana ā matia i nlanao o!e ai aole e loaa ana kekahi manawa kupono e hui ai me oe, no ka mea, he makeinake maua e haawi aku i ka niaua hoomaikai ia oe a nui loa, no kau hana koa a kaulana loa i hana ai i kela mau la aku nei. ma o kou hoopakele ana i ke ola o kela, wahine opio." wahi a Kata o ka pane ana aku, alaila hopu aku la oia i ka lima o ke kanaka opio a lulu hoii iho la, ma ke ano he mea hoike aku iaia i ka oiaio o kana hoomaikai iaia. Ua lilo keia hoomaikai ame hoopuka ana aku a Kata i lei inoa o ka wahine opio i hoopakeleia ati e ua o Hale Toda, i mea e mae iho ai o'kona helehelena, me he mea la, i kona manao iho, e olelo aku ana paha ka Makaikiu Kata iaia ua aloha oia i ka wahine opio, a no ia. ike ana aku a ka makaikiu ia ano e ona. hoopau ko-, ke jho la ka Makaikiu Kata i karm kamailio hou ana aku no ia mea, oiai nae, ua*loaa koke iho no ka ike i ka , Makaikiu uia no ke kanaka opio i ke aloha, ma o ka pii ana ae o ka ma kona mau papalinay a e ikeia ana ho ka oiaio o ia mea ma keia mua aku, alaila 'huli aku la o Kata pii ma ke alanui pii a pu mai la ia Hale Toda e< ukali aku mahope ona. "E ike iho ana no oe, e Mr. Toda, "i pane aku ai o Mr. Kata "i ke kumu o ko'u lawe ana mai la ia oe no keia rumi, oia no keia, makemake au e kukakuka me oe ma kahi niphameha, i lohe ole ia mai ai ka kaua mau rtiea e kamailio ai e kekahi poe. Aole anei au i pono ma keia lawe ans mai la a'u ia oe iluna nei i kou manao?" "O. ua pono loa kou manao ana pela, no ka mea, ma ke ano o kau apaiia hāna o ka niea kupono loa wale 110 keia e hanaia ai i lilo na mea e kamailioia ana i mea lohe wale iā mai e &ekahi mau pepeiao, a noanoa wale hoi na meahuna. . i "Aohe kumu e ae o kp'u hoea ana mai la iniua o olua I i keia la, o keia Wale ho, ua ala ae me ka emoole loa kekahi mea ano mui a'u i mano ai he mea no'u e pomaikai ai a oia keia. j "O ko'.u lohe.koke ana māi nei no ia i keia kakahiaka eia olua ianei a-hooholo koke iho la au i ko'u noonoo e hele mai e huli a e hui me oe, e Mr. Ka-ta. "No n'a mākaHiki lehulehu i hala ko'u heluhelu ame ko'u hookolo pono ana i kou moolelo, ina e ae mai āna oe ia'u e kamailio aktt no ia moolelo no ko'u hoomaopopo i kau mau mea a pau i hana ai, pela i loaa ai ia'u» ka manao e hele mai e*hui a e kuka pu me oe, ina nae, ma kau nana ana mai, a he mea kupono ia e hanaia. ... "No'u iho, i hoike mua aku no au ia oe, aole au ma ke kulana e hiki ai e uku aku ia oe no kou luhi, 110 ka mea, he ilihune au, a o kau' hana hoi he oi loa aku ka waiwai e kulike ole ai paha ka uku a'u e hiki ai ke uku aku me ka waiwaiio o kau hana." "Alia„ e hoomaka iki iho'oe malaila! "i papa koke aku ai o Kata, "ke hoomanao nei ho' au i kau hoole ana aole e lawe i ke dala mai ke Konela Wekafoda mai i kela mau la aku nei no kekāhi hana kfea loa au i hana ai, malia paha, o ke-kumu o'kou hoole ana ua ike no oe i kou lawa i ke dala ma aoāo. ' "Eia hou, ina uā' oe i ka lawe ana mai la i ke dala mamuli paha. o'kou ike āpa! he hana āloha kau i hana ai, a i ole, he liilii loā pāha ia hana i kou manao e kupono ole ai e fiiai, alailā, ua loaa pu no ia noonoo ia'u. "Nou iho, āone ma na manawa a pau o ko'u lawelawe ānā i kā'u ōihana, i lawe mai ma ke dala wale no no ko'u uku, i mea e loaa ai ka'u ai ame ka'u mau pono apau 110 kela ame keia la, aka aia no kekahi niau mea mawaho ae o ke dala/e pono 1 ai e kamailioia a e pono ai hoi e noonooia. "O ka oihana maleaikiu, a i ole o ka hooikaika ana paha e hooko pono aktf la hana, oia ka mea waiwai. O ka uku no i'a hanā nana rio ia e nana nona iho, no ka mea, ua hiki -loa ia'u ke hana a ke huli a oi aku ke dala inamua o ka'u mea e ike ai no ka hana ana aku no ia mea. a ua oi aku ko'u hoohauoliia mai la mamua o kau mea e koho iho ai. no kou hele kino ana mai la e ike ia'u. "Ke ole au e koho hewa o ke kumu paha o kou hoea ana mai la e ike ia'u no-ko'u huli ana aku no ia i kekahi mea no ka hooiaiio ana i ka mea i pili i kou hanauia ana, na inoa o kou'mau makua a pela aku. Oia paha ea? No kekahi mau minuke lehulehu ko ke kanaka opio noho ana me ka mumule, no ka mea lia hookahaha loa ia leona noonoo iio kia ka makaikiu mea o ka olelo ana aku la iaia, eia ka ua ike mua ka Makaikiu Ka-ta. A hala manawa, alaila pane mai la: "Oia no hoi. aohe o'u maopopo a hooiaio.no ka'u mea i lohe ai, nolaila au i hiki mai lā imua ou." "No kahi manawa okoa aku e. hoike aku ai au ia oe aole i keia martawa." i pane aku ai o Ka-ta, me ka akaaka pu ana aku. No keia manawa ke makemake loa nei au e iohe aku i kau'liana .o keia hele ana mai la. E hoomaopopo puN&e o kau māu mea apau e kamailio mai ana aole e lohe wale ia ae ana, no ka mea, o Kita nei au e ike mai la, o ko'u kokoolua no ia ma keia hana. aohe au.mea e hopo iho ai nona. "Aohe o'u hopohopo nona, no ka mea, ua kamaaina au i ko Kita moolelo ame kana liana. Eia no hoi kekahi he oi aku ke kupono no'u e hoike aku i ka'iT moolelo imua o olua a elua," wlihi a Hale Toda. "O. ina pela e lohe aku maua i kau moolelo i nei manawa a e oluolu oe e hoike mai." Alaila hoomaka mai la o Hale e hoakaka i na mea apau me ka malie na olelo kupono ana i wae ai a na huaoielo naauao mikokolohuā, he mau huaolelo i mai ai na mfea elua e hoolohe aku ana. 4 / "Wahi aū i plelo rtiai nei ua ikemaka oe i ka mea i'hānaia ma kela la aku nei." Wahi a Hale Toda o ka hoomaka ana mai e kamāilio ia Ka-ta. "He liilii loa kela, koe wale no ua haawi mai ia i ka hauoli ia oe a i ka poe apau i ikemaka ia mea i hanaia no V.i hiki ana ia'U ke hoopakele ia Miss Wekafoda. ka mea ■ 'i' ' oi aku makemake. "I -kamailio aku lā au pela no keia kumu wale no oia '•«? kumi!hana nana i koi mai ia'u e kamailio aku imua o olua. O kuu makuakane o Toda e kamailio ana au iaia ma ke ano he makuakane. a e kapa mau aku an<a no au iaia ma ia inoa, no ka mea, pehea auanei e hiki ai ia'u ke alo ae

i ke kapa ana aku iaia ma ia inoa nana au i malama mai kuu wa bebe mai aliiki i keia la, a i keia maHawa ākahi no lau a maopopo aole ka oia ko'u makuakane ponoh ' I "Mā ka la wale aku la no j nehinei i hoakaka mai ai oia 1 ia'u, aole mamua aku, i kekahi mea ano nui a waiwai loa i kuu noonoo, oia hoi he mea i pili no ko'u pono ame ko'u j pomaikai ma nei mua aku, a oia no hoi ko!u la hanau, i lohe mai olua." ahia ou makahiki, ina oe e oluolu mai ana c ' ninau aku au ?" "O ka piha ana ia o ka iwakalua-kumamakahi o ko'u mau makahiki. ; • Ua kali kuu makuakane hanai, a'u e olelo ae ai i keiainianawa lie makuakane hanai oia no'u, ahiki i ko'u •!oo ana ma ke kahawai,'*' wahi ana, "alaila hoike mai ia'u no ia, mea. 4; .... T "Ua laua me kuu niakuahine hanai e hoike mai ia'u 110 ia mea īio ka hoopuiwa ana mai ia'u, a ua hoo'ko mai laua ia liana ma ka po aku la i hala, a ua hoohikilele loa#nai laua i kuu noonoo me ko'u olelo iho iloko o'u i ke kupanaha, 110 ka mea, ua nana mau aku au me nui ia laua o laua maoli no ko'u mau makua ponoi, 'a mawaho ae o makou ua lehulehu na hoaloha o makou i hele mai e hoohauoli ia'u np ,ka piha ana o ko'u mau makahiki. "Mahope o ka pau ana aku o na hoaloha o makou i ka hoi,<ia mauawa i noi mai-ai kuu makuahine e hōokuuia aku oia, a e noho kokoolua iho maua me kuu makuakane. Aole i loaa ia'u ka ike ame ke kumu ia manawa nō kotii:hha?jelc ana mai ia maua, eia iho a mahope, i ka wa i hoakaka rtiai ai o kuu niakuakane ia'u i na mea apau. "Ia maua i nohō kokoolua iho ai ua piha kuu~makuakane i ka manao, a ma ka'u nana aku iaia, pehea la oia e hoomaka mai ai i kana hoakaka ana imua o'u, aka i ka hala ana nae o kekahi winuke hoomaka mai la e kamaiiio me ka haalulu o ka leo. "J keia mauawa, c'J<uu Hale aloha, he kanaka makua ua hala aku la kou mau la kamalii," i hoomaka "mai ai oia i ke kamailio ana, "a o keia ka manawa a'u i koho ai no ka hoike ana aku i ka mea oiaio ia oe a o ka oiaio wale no. . "O ka nuhou au e lohe aku ana he nuhou bookahaha;loa r aku ia i kou noouoo, aka he oiaio loa nae e.pono ai e hoikeia aku ia mea ia oe i nei manawa, a ke ike ole nei au pehea 'a au e kaniailio aku ai ma kekahi ano e ae. "O ka mea oiaio, i lohe mai oe. aole oe he kc:ki pewpi na'u, elike me ia i alakai hewa ia aku ai kou noonoo iIoKŌ 0 na makahiki he iwakalua-kumamakahi i hala. Aohe o'u, a pela hoi me ko makuahine au i kahea mau aku ai, pili ikt ia'oe ma ke koko, he mamao loa oe mai a maua aku, aka, niamuli o ko maua lawe ana mai a hanai a malama ia oe, pela wale no oe i lilo ai i keiki na m#ua a o maua hoi he mau makua nou. "I kela manawa, e hoike aku no au.imua o olua, aole au 1 mpeuhane iki pela iho la ko'u ano o ka malamaia aua, nolaila, iaia i hoakaka mai ai imua o'u no keia mea. aole loa au i manaoio iki ia manawa no kana mau mea o ke kamailio ana mai la, no na kumu no a'u e hoakaka aku ana a oia keia. "O ko laua lujme o home hookahi uo ia i noho ai mai ka manawa e hiki ana ia'u ke hooinanao no kekahi mea, a ma-' ka'u mau mea apau i ike ai a e h(Yoiak> aku nei imua o olud(.foa haawi mau mai laua i ko laua aloha nUi

maluna .o'u mfe ka pipili loa o ko laua mau naau no'u, a-pela hoi au ia laua. "Pehea hoi auanei e nele ai ko'u aloha ia laua, no ka mea, ua nana.aku au nia ke.ano o laua ko'u mau makua ponoi, j ka'u mea apau e makemake ae ai ua hookoia mai, ua lilo au i mea punahele loa na laua, o ka laua mati ttiea makamae apau loa ua hookaokoa ia na'u, o ke aloha holookoa iloko o ko laua mau naau no'u wale 110. ' " 1 "Aole au i ike i kekahi mau makua oi aku o ka olaolu. ke aloha ame ka pulama ia'u elike me laua, me ko laua makaukau mau e alana aku i ko laua rhtiu bla' i mea e hoopakeleia afe ai au m&iloko ae o na popilikia. ■"(). ia manawa ana i heiike mai ai ia'u aole au he keiki ponoi na laua. me he mea la, i ko'u noonoo iho, e kaawale aku ana ka honua mai ko'u mau wawae aku, a infe he miea la i ko'u noonoo iho ia manawa ua loaa paha ka inaiiao hoowahawaha iloko o laua 110'u a e hana mai ana lsltta i kxVu mea e kaawale ai mai a laua mai." "Ke manaoio nei au i kau mau mea apau i kām.ailio māi la e Hale Toda." i pane akii ai o Ka-ta, me ke kornt)hia pu iho la o ke aloha iloko ona no ke kanaka opif). "Me ka mahalo," i pane aku ai o Hale Toda. "ī ko'u wa i lbhe aku ai i kela mau olelo ana, alaila la aii i ka mea e pili ana 110'u ina paha he keiki au i loaa ia laaa ma kekahi wahi a laweia q laua e lianai." "Aole oe he keiki i loaa ia maua ma kekahi wahi," wahi a kuu makuakane hanai i pane mai ai, "a laweia mai e maua e hanai. aole. aka, ua haawi maoliia mai no oe e ko makuahine na maua e hanai, a e hoakaka aku ana au i ka moolelo piho ia oe mahope no ia mea. "No'u iho, aole i loaa ia'u ka ike e hoakaka aku ai au ia oe i Tia mea apau au e makemake mai ai e ike, aka nae, hookahi mea a'u i maopopo ua' oili tnai oe mailoko ma| o kekahi ohana kiekie loa iloko o ka ain?i. # v "O ka mea i oi aku mamua o ia oia keia, he mau pomaikai nui kou ma ke kanawai.e kali mai nei no kou oni aku, oiai nae me ka hana nui 110 ia mau pomaikai e hana aku ai ahiki i ka.ili pono ana mai maluna ou. "E ike iho ana 110 olua 110 olua iho i ka hoolalapaia ana ae la o ko'u noonoo ia manawa no ko'u lohe ana aku la i ka moolelo, eia nae ua hoakaka mai la no kuu makuakane ma ke ano i kupono i kona manao. E hoao ana au e ho.ākaka aku imua o olua i ka mea oiaio ma ke ano pokole loa elike me ka hiki ia'u, e na keonimana." "Oia ka maua mea i makemake loa ai e lohe aku," i pane aku ai o Kata, a kunou wale aku la no hoi o Kita, "Elike me ka kuu makuakane i olelo mai ai ia'u ua oili inai ka au i keia ao mai ka puhaka mai o kuu makuahine ma ka mahina o Dekemaba he iwakalua-kumamakkhi makahiki i hala aku nei, oia kei3 mala'ma. "He po anu loa'ia he.nui ka ua ame ka makani. No ka itio loa o ia kikina lawai'a aohe loaa nui mai o ka i'a no ka nui o ka ino ia makahiki, ua komo kuu makuakane iloko o ka aie a ua koe uuku loa na dala me laua, a* i ka laua nana iho e. kipaku ia ana laua mailoko aku o Isahi hale a laua e noho ana mahope o ka hala ana o kekahi mau la. "Ia manaWa e noho ana ka laua iloko o kekahi wahi hale uuku ma kekahi aoao mai o ke awa, a ia laua e u-noho ana ma kela po, a e u kaniuhu .ana no ka pilikia rfiahai o ke kapuahi hoopumehana, ia manawa kikeke aku ana 'kekahi mea ma ka puka. Ua wehe mai la laua i ka puka a komo aku ana ka kekahi wahine me kekahi bebe e hii ana ma kona mau lima mahope o. kona āna mai. p keia kuu makuahine ponoi. elike rne ka hoakaka a kuU makuakane hanai ia'u, o ka, bebe a ua_ wah'inē la e hii ana oia au. • , "O ka inoa ō'ka wahine oia 0 Helena Tenana, he ivafcine hana nd ka hakuwahine- a ka Hale Seletanuka, e ku kokoke ■niai 'neiwma- '.ieeia; homp ma kuaaina nei o ke Kiaaina Wiliama M. Esekina o Nu Ipka ia manawa, ,a o kana wahine ka haku wahine a Helena Tenana e noho hana akti ana malalo ona ia manawa." Nana aku a.nana mai na makaikiu ia laua iho ia frjana\£a me ke kunou aku o kekahi i keka)ai. ;' v "O keia wahine i komo iloko o ka hale me ka bebe " iloko o kona māu lima. a kuu : makuakane i olelo mai ai nē wahine u'i. aole oia i malihini loa ia laua. ua ike mua no laua |aia mamua aku. a me he mea la oia im paha ke kumu t> kuu makuahine i pololei ai kana hele ana aku a hoea imua o laua. (Aole i pau.)