Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 41, 11 October 1918 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

"Anliea ne e Uilama. e huli aku ihope a nan?i ka liona," ai-'i ae Ia ;i<» hoi ke poo o ke kanaka opio iluna, a i nana aku ka hana, aia hoi e waiho mai ana ka liona ua make I"a. a e paa ana hoi he ihe iloko o kona kino, mai ke kua aku a konio iloko o ka puuwai. Ma keia manawa a Mr. Kelekona i huli mai ai 'nana i ke kimj make o ka liona. ua ku ae la o Jene Pota iluna, me ke ano hikaka, me ka paa koke ana mai hoi o Keleko.na iaia i oie~ai e hina aku ilalo, alaila huki mai la iaia a pili i kona umauma, me ka honi ana iho ia Jene, a pane aku 1: "E hoomaikaiia na lani, no keia palekana i loaa ia kaua." lioku o ka■■ oluolu o ke kamailioia ana mai o ke!a mau oleio. j»a-,)ale aku la o Jene Pota ia me he mea la. aia ka hoowahawaha iloko ona no keia kanaka a ka hnlu-wale. alaila pane aku la oia me ka leo kuoo: "K nluolu oe aole e hana hou mai ia'u elike me kau i liaua mai nei i na sekona pokole i .hala aku la," wahi ana. "Iloko <1 na minuke helu wale no a'u i noho ai maanei, me he jjiea la. ua ola au he kaukani makahiki i kaahope ae nei. Ua ioaa ia'u kekahi haawina a'o maikai loa, oiai au e ku aku ana imua <. ka make. iia ike au i ke ano o'Jcē ola ana aku- Aole au i makemake e hoehaeha aku i kou noonoo e Mr. Kelekona a oi aku mamua o ka niea kupono; koe wale iho no keia. aole e hiki ia'u ke ola hou aku, me kela hoōhiki a'u i hana aku ai. e lilo i wahine mare nau i kekahi la. "Iloko o na sekona helu wale no i hala koke aku la o ko'u ola ana. ua ike au. he mea makehewa wale no ka huna hou ana iho i ka mea oiaio loa, o ia keia.'* Ina 110 ko kaua lioea hou i ke ao malamalama, aole loa au e lilo aku i w hine mare naii e Mr. Kelekona." "L'a pupule ia anei oe e Jene Pota. i kamailio mai ai oe i kda mau olelo ku i ka hoehaeha ia'u?" wahi a Mr. Kejekona me ka hikilele i ka lohe ana mai i keiā manao hoakaka 0 Jene. "Heaha ka mea nana i hoololi hikiwawe ae i kou uo. i;īoo. a hoole mai la oe i ka hooko ana aku i kau hoohiki? Hea.lia iho la-ke kumu o kou hoehaeha ana mai i ko'u manao, no keia hoopakeleia ana o ko kaua mau"bla? Ua uluahewa ia* kou noonoo, no keia hoopakeleia ana o ko kdua mau olar Ua uluahewa ia kou noonoo, i ka la apopo auanei. e ike ana o»j i ka hewa aii i hana mai ai ia'u i keia la." "Ua oi ae ka maikai o k<i>'u noonoo i keia wa a kaua e kamailio nei mamua o kela manawa he hookahi makahiki a 01 i hala ae nei a'u i haawi aku ai i ko'u ae e lilo i wahine nau. () ka mea a kuu mau maka ponoi i ike aku nei i hanaia mai maluna o kela liona. ua hoala hou ia mai na hoomanao ana il<»ko o'u. he hookahi wale 110 kanaka i haawi mai i kona alolia ia'u me ka oiaio loa. aole he lua elike aku me ia. Iloko o ka manawa a'u i 11001100 ole ai, ua haawi aku la au i ko'u ae me ka pupuahulu i kou wa i noi mai ai ia'u i wahine nau. a ua au mahope mai no ia ae ana, eia ka auanei he pololei ia nii'hi ana, a ua pono hoi ko'u hoolohilohi ana i ko kaua mareia. "( ) ke kanaka hookahi i aloha mai ia'u me kona naau apau, o ka mea kupono wale no ia e li 1 o i kane na'u, aka nae ua make oia i ka moana, nolaila' aole loa au e mare ahiki i k .'u mau la hope ma ka honua nei. Ina i hoike mai oe e Mr. Kelekona i keia la. oiai ka make e hookokoke mai ana maluna 011 ame a'u.. i kou makee ame kou aloha no'u, Uml ke ku ana aku a paio me ka liona. ina ua papa'ua'a ae ko'u mahalo ia oe, o ka mea iloko o kuu puuwai. he hoowahawnha ia, aole au i makemake e mare aku i kekahi mea, e hoehaeha mau ia mai ai kuu noonoo. ō ke kanaka a'u i lawe mai ai he kane na'u, oia kekahi o na kanaka hohewale. i lioao ole e hoopakele aku i ke ola o kana wahine hoopakm." ' • "Akahi au a ike. ua p..>lōlei kena ma.u mea apau au e Jene Pota e akmailio mai'nei. ua piha i'o au me ka 110 ko'n lilo o!e ana i mea kupale 110 ko kaua mau ola." wihi a Kelekona. me ke.kulou ana iho o kona poo ilalo me ka mihi. eia nae he mihi make. aole.e hiki ia lene Ppta ke hoihoi hoii mai i na'olelo i ]>uka mai kona waha aku. MOKUNA XXII. ' Lilo Hou 0 Tazana i Mea Hoopakele ia Jene Pota. Ke hoomanao nei 110 oe e kuu niakamaka heluhelu i ko kaua haale-le- ; hope ana aku ia Tazana nialpko o ke keena poiili o ka hal.e o na kanaka ahiu. a ka wahine kahuna q ka huna ana aku t iaia i ole ai e hoopoinoi'a mai e kona poe kanaka- ()iai ua paa loa .kela keena ma na aoao apau. aia nae maluna mni o kaupoku, ua hanaia kekahi walii puka aniani uuku, a malaila ka malamalama o ka mahina e hoo-* ma'ama!ama mai la ialoko. . ■ • Ua ma'u 110 ka noho ana o Tazana maloko o kela ke,ena pouli, alaila lohe mai la oia i ka hele aku b kekahi mea, a hoomanao mai la oia, o ka wahine kahuna paha., ua h'uli hoi T hi»u mai*no ke kukttkuka*pu ana me ia, i kekahi alahele no kona ]>akele. , * , , 1 ka wa i hamama ae ai o ke pani puka. komo ana, no ua wahine kahuna nei. a kamailio koke aku.la: "l/a hele ko'u laluii kanaka a piha, loa me/ka inaina. a ua hoounaia: aku la he kanaiima poe kanaka o lakou me na meakaua no ka huli ana ia oe. O keia ka mua loa o ka pakele ana o kekahi kanaka mailuna aku o ke kuahu i pakaukau e mohaiia aku na jko makou akua. Ua hiiliia mai nei ua wahi «'paii o keia hale e na kanaka. a o'keia wale' 110 ka rumi hooI.aiii i koe. Ua olelo mai pei po kekahj poe kanaka e hēle rvu" e hu!i ialoko nei. na'u'wale no i kamailio aku nei ia )akoti. aohe mea U>aa maanei nei, pela i pau wale ai, ko lakou manao." '. /•' }' ' "Heaha ke kumu i maka,'u loa ai kōu lahui kaiiaka i ka lule ana mai maloko nei ō/keia mmi ?" "Ua knpaia hoi keia runif. k'a Rumi Make. O keia kahi e huli hoi hou mai ai ka poe make, 110 .ka hoomana e r.an:« ae «>e., aia he kua.hu kahiko i hanaia, a ma kela kuahu e mohai ai ka p.oe make i ka poe ola, ina no ka loaa mai o kel ah' pio ?a lakou iim!oko nei o keia vi?ahi." • • r . ■ "Pehea ka i hiki ai ia oe ke komo maloko nei o keia rumi me 1a p'likūi ole. a kau aku la hoi ka poino maluna o na ka'T»ka e ae "He hoo'-uiii o ko'u paiekana. no ka mea he kahura nui ;ri. owau ho*ōkahi wale 110 ke hoonakeleia mai ka make mai. Owau ka.mea liana e lawe mai 1 na mohai ola a wniho makina o keia kuahu." "'-m lip "-aii.me.a niaio kena au e kamailio mai nei ia'u, a'-p'-! '•-e kumu 'hopu ole mai o kela' poe make'via'u, (VV n : hookahi wale no koloko nei o keia nimk mamua o V m' ]>oe:i ana mai la°" wahi a Tazana o ka ninau ana mai ma ke ano hookolohe. Naaa pono loa aku la ua wahine kahuna nei maluna o Tazana a i aku la: "Ua lilo i liana ma ka aoao o ke kahuna-

nui ke a'o aija arnjp ka ana i na mea pili i ko ma kou hoomana, efi£e mē na rula i kauia e ka poe naauao ma' kinohi mai, aole nae he mea maloko o na rula i hanaia, e hoakaka e manaoio mau ke kahunanui ma na mea,apau. Elike me ka loaa nui ana o ka ike ame ka naauao 1 kekahi mea no ke ano o ko makou hoomana, pela auanei ke e-mi ana mai o kona manaoio no ua hoomana la. a no ka. 1 ]>oe naaupo, e mau ana lakou i īp. mea e a'oia aku. ai, ina ia he pololei a'p6lolei ole paha.. Aole he poe mawaho ae o'u i ike i ka meahuna o ka'u oihāna, owau hookahi walc ( no." •' "Alaila, g ke kumu nui anei o kōu maka'u ana„ ma ke. kokua ana mai i wahi no'u e pakele ai, no kou hopohope o loaa pono mai kou kolohe; J ". "O ka mea oiaio maoli 110 īa; a kaua no e ike iho ai, i ki\ wa e make ai o kekahi mea. 'aole e hiki iaia ke ola hou mai. a liana mai hana a ka poe ola. Aole e hiki u : lakou ke hoopoino mai, a i ole kokua mai p?tha i ka mea iloko o ka pomo. Na kakou no e na.na no kakou iho, a i wahi e hiki ai ke hookoia na liana a'pau e makemakeia ana me ka awiw r i wale 110 e pono ai. Me ka hana nui wale no : : hiki ai ia'u ke h)oom,alielie aku.i ko lakou manao inaina. a me ka maalea hoi i ai ia'u ke lawe mai i keia mau meaai nau, aka o ka lawe mau ana mai nae i ai i leela anu keia la. he hana paakiki loa ia ma ko'u aoao- Ua lawa keia mau hoakaka ana ia oe, e haalele kaua ialoko nei e keia wahi, a hele aku no.kahi e loaa ai ia oe ka lanakila!" Alakai hoii aku la ka wahine kahuna ia Tazana, no kela keena i make ai o Ka, a malaila aku ma kekahi al'āhele kikeekee ahiki i ko laua nei komo an;a aku maloko o kekahi runii pouli. aole he niea ikeia mau minuke ko la*a hele ana e kikeekee an"a i o-.a ia<nei, me ka paa ana aku o Tazana i ka lima o ka wa'liine kahuna, hoea aku la laiia niainna pono o kekahi. panipuka, a lohe aku la e Tazana i ka nakeke o ke kj, a kona alakai o ka hookome ana aku, a iloko o ka manawa pokole loa, ua la ke panipuka, o ko laua nei komo aku la no ia iloko, a o ia ka ka wahine kahurfa i pane mai ai: "Aole he m«a nana ōe e hoopilikia mai maloko nei p keiakeena ahiki i ka po ,0 ka la alaila hemo hou mai la \ia'"wahine kahuna nei iwa'ho, me ke'pani ana mai i ka puka a ki mai la a paa. ' " . . ; ■ ' _ 0 • t Oiai o Tazana e ku la. aole e hiki iaia ke ike aku i kekahi mea. i kau a mea o ka pouli. aka'helē malie aku la nae ,oia ahiki i ka pa ana aku o na lima i. ka pa'ia, line ka'hookolo malie ana e haha ai ahiki i ka puni ana o na paia eha o ua ruiiii nei. Ma kana hoomaopopo iho, he keena kela ma kahi o ka iwakalua kapuai ka loa. a pela no ka laula. .ua hanaia ka papahele pie ka puna kameki, a o ka 'paia hoi, u'a hanaia me ka pohaku mahala, ma kekahi mau wahi." ua. hookau wale ia aku no ka pohaku, me ka hookomo ole ia o ka puha mawaena e paa ai. Ma kela manawa mua loa 0 kona hele ana apuni ka -runjj, p kana mea e ha'oha'o la. i) ia ka hihio mai, o ka makani-Hoko, me : ka maopopo ole nae o kekahi puka e komo mai- ai ka: makani iloko. .Ke hoopapa la oia i kona mau lima, ma kela ame keia wahi, a heaha la ia hoopa ana aku aua i, kekahi pohaku, ike iho la ola i ka nee ana ae, a manao i(io la ka hiki iaia ke hana aku i kekahi mea nona e pono ai, a maopopo iho la 110 hoi, ma kela wahi ka e.komo mai ai.ka.makani iloko. | Haalele iho la 'nae oia i kela wahi, ana i ike ai he. hemo kfekahi pohaku. a hoomaka , hou aku la e kaapuni i keia nimi, me ka hoao anā aku-o kona lima e hoopapa ma kela ame keia wahi o ka paia. he paa wale no, a i ka hoea ana j 110 kela wahi mua ana i ike ai i ka hemo*p ka. pohaku, huki mai ia oia he hookahi pohaku. a oiai aole i hanaia me ka ( puna, hemo wale mai la no me ka puhihio ma la ka makani'hu'ihu'i maiwaho mai. He pohaku kela ma kahi o ka umi iniha ka nui, a he ekolu iniha ke kiekie. me eono inijia ka laula ma ka aoao e huli. ,mai la iloko. I ka .hemo. ana.mai o kel.a po.haku hookah*. he hana maalahi wale. no ka wehe hōu ana mai i na pohaku e ae, a ua umi paha mau 'pohaku ana o ka wehewehe ana j me-ka pilikia ole, hookomo okoa aku la oia i kona lima, ma j kahi o ka puka, no ka īlana ana. ina paha. he paia hou mai I kekahi mawaho a, iloko hauoli, mea o ia ,'ino i hanaia, nolaila hooS[au aku la no.oia i ka wehewehe v j ana i na pohaku e h.iki ai. i kena kino ke komo aku iloko e j ka puka ana i wehewehe ae ai i na pohaku. Hookomo aku 'a oia i kona lima iloko elike hiki iaia ke kikoo, he pa aku o kekahi insa, hoomana'o ae la keia h« keena okoa mai no ma kekahilap'ao. o kona. komo aku la no ia ma kela puka. a oili ma ke.kahi' aoao, ike aku ; i kekahij mea. koe wale no ka papahele 'poele ana me na' lima. ame na. wawae, ; . Hele aku la oia; ahiki i k a pau ana, p .'ka papahele, aole he pale mai ma kekahi aoao, ia wa i hookuukuu iho ai oiii | 1 kona kino ilalo. me ka paa ana o na lima iluna o ka papa- j liele. a heaha.la ia alawa ana ae an.a i'ke aku Ia oia i na hoku, hoomanao koke mai la oia. aia kekahi puka malu-na-nona e hemo ai. ia wa i hooikāika hou mai ai oia a kau aila iluna o ka papahele. hoi. hou mai la ihope o ka puka 'in.a i oili aku ai iwaho. hoomaka aku la e hoopapa nia ka paia, me ke.akahele loa. a i ka manawa i kaa pono ae 'a' ka mahina maluna o ka puka ana i manao ai. o kona -walu ia e oili aku ai iwahp. pa la ka malamalama ,p ka mahina ma konp wahi e a ike aku la keia, aole i mamao loa n.iai iaia aku, aia malaila> kekahi puka. , I wahi e ike qle ia ai kona pakele ana, hoi hou mai la oia ihope a hoi.hoi hou aku la i na pohaku ma kana wahi e ka lawe ana mai, a i ka pau ana o kela hana, ia wa i hoomaka aku ai e hele no kela puka ana i ike ai. . He pouli p.u wale no kana itiea e ike ]a ma kela ame keia Wahi, aka nae i ka wa i. konane hou mai ai ka mahina, ike iku la oia.i:ka hulali mai o ka wai o kekahi kahawai m; ka aoao o kela hale, a manao ae la kōna^ alekana. ina aole oia e oili aiia iwaho ma kekahi wahi, alaila e lele okoa ana oia iloko o ka wai a hōomaka aku e ait ahiki i ka pae an: i kahi.,mamao l.oa, e lo.ap. ole aku ai oia. ! Komo aku la nae oia ma. ka puka .poUliuli, o kana mea e ike la. aia elua liiau paia. ma kona iaoao/.a o ka loihi o ke 1 ; ! vyahi ana e; hele aku v ai, aole he maopopo iki iaia, koe >vak* uo nae. malia paha he alanui ia ilianaia e nipe pololei aiie' 10 kela puka ana i ai iluna l.oa; o ka hale. ) 1 A r o n kapuai pahi he hookahi hanen kela hoomau an; 'iku a Tazana i ka hele, hoea aku la oia. no kekahi alapii e moe pololei ana ilalo, aole no nae ona nana.i kahi o kela. ilapii e hoea aku ai', o.k'ona manaolana hookahi wale no o ia kona kaawale loa mai kela liale aku, Iho aku Ia no oia ma ke anuu o kela alapii ,a ma kah' paha he iwakalua kapuai, hiki hou ole aku la iaia ke nee imua, no ka mea e k-u nlai ana he panipuka jnamija o kona. nlo, i hoopaaia aku me kekahi. mair kua n.unui, .ma kahi a Tazana e ku aku la. * i • Nd kela niaopopo ana iaia iia hoopaaia akii kela panipuka me na kua laau, ma kaha wahi e.ku. la, i Ipaa mai ai ka ike iaia. o leekahi aoao n>ai o kela puka, e iiioe ana ia ma alahele e hoea aku ai i ke ao malamalama, a manao ae la kona pakele. Ke haha la ua lima o Tazana i W panipuka la, ua hele no hoi a piha-i ka lepo. me he mea la. iki ia.o kela puka, n.o kekahi mau makahiki lehulehu. Mē ka nana ole akii nae, ina paha he poino kekāhi mai ana nia-; luna ona, wehe ae la oia i na kua, oloke'a ana, a he uuina ana, ua hamama ae la ka puka, aple. :no nae'i pupuahulu w r ale aku o Tazana i ke komp. ana iloko, aka ke lioolono .la oia, o ka lohe aku i ka nakeke mai o kekahi mea, no kona manao, ua -loheia mai paha ka u.wi o ka puka, e. na kanakd hihirt i kona lohe ole ana aku nae i kekahi nakeke, akahi no bia' a hoomaka mai e hele.' O aia lima ia e liaha la ma na paia, a ke pa ae la hoi ke-

>:ahi mau mea kaumaha iha*kona m.au wawae, a iaia i l.alau ilfo ai i kekahi mau meā. kbhu pphāl£cf e hooku'ik.u'i mau mai la i kot\a mau wawae, mai 'la oia. he gula paha ka waiwai nui oloko o rijmi, a oiai nae e waiho uia na kua uunui, e h;ki o.ie ai- iaia kāg. hapai, koho loa iho !a oia, he gu,la wale uo ka waiwai māioko o kela wahi, me iie mea la 1 ka nana akii iaia"iloko o kela manawa, aole he Uiēa e ae o kona puuwako kona lawe wale no i kela inau waiwai, ,eJilo aku ai oia kekahi o na-.kanaka.hanohauo a nui o ka waiwai, ke huli hoi hou aku i Ke ao mal.amalama. »\le ia hels hoopapa no.nae o ua o Tazana ma ka paia, ua pa ho.u aku.la no he panipuka iaia, a ua hoopaaia no kela >ani me na kua laau nunui m'āiōko āku plike no ,me eana i haua ai nie ke papipuka' mua, pela. no oia.i vvehe aku ai i na kua. laau, a hamama ae la kela 'puka, a mamua pono i.ku hoi o kona alo. e ; nioe aua kek'ahi wahi akea. ine kona 'oomanao ana mai, aia oia kekahi wahi, kaawale mal ka liale mai i hoopaapio ia ai oia.' A>o,le a Tazana hoololoiahili wale ana iho,.aka hoomaka 'iku la no oia e hele, me ka niinamina n.o nae i.ke gula ana i' haalele' iho ai mahope, a no leā hapalua hora paha kela 'iele pololei ana aku ana imua, jjria hoi, hoea akū la oia. nc> 'eekahi alapii, e moe ana iluna # a ,nia ke ano o kana mea e loomaopopo la, ma ka hehi aha mau wawāe.'he po'iaku loloa maoli ka i hanaia i anuu alapii, mamuli o ke <alakala, a aole hoi he mau ku'i i hajt>aia mawaena o ke <ahi poliaku me kekahi, elike me na ālapii mahala. No ka haneri kapuai paha ke kiekie o kela wahi a Taza■ia o ka pii ana aku, hoea aku la oia iluna loa, ma kela anu "eeia aoao. he elua mau pali pohaku. a mamua pono aku ho ona. e waiho mai ana kekahi ololi, aia oia iwaho e ! ce ao malamalama. Ma ololi i hoomau aku ai ■) r Pa/;ana i ka hele ana, ā la oia ma kahi e ku ana 0 kekahi pohaku mabala ntiff i nana ae ai ma o a maanei, oiai hoi ka mahina e -ieuupau iho ana i kona nia'amalama, aia hoi ike aku la' oia 'i ke kulanakauhale i hōo oaapio ia ai oia, e ku mai ana, ma kahi he mile ka« mamao mai iaia aku. Aia no iloko o kona mau lima kahi i paa a he elua mku puupuu gula nun'ui, hoomaka iho la oia nana, he mau puupuu gula i'o no, a o ia kana i hooho ae a' me ka hauoli: "Akahi a mākepono ka hele ana mai o ka loa, ua loaa he pomaikai nui. O, ,e Opa, ke kulanakauhale o ka poe make 1 hunakeleia i ka ike o na kānaka- o ke au malamalama. . 0., ? Opa ke kulanakauhale o ka # weliweli ame ka make, nan ka Kuuaia ana o na waiwai malalo o kou mau paia," alaila nana iho'la oia i na puupuu gula me na maka hialaai. Ke nana la ua o 7"azana i ka mauna pohaku, kahi ana i hele me kona poe kanaka, mahope o kona noonoo ana i kana mea e hana aku ai. hoomaka aku la oia e iho ma kekahi alahele nihinihi ahiki i kona haule ana ku ilalo e ka hpnua paa, o ka hoomaka aku la uo ia e kamoe polole' nouka p ke kuahiwi, me kona manao no e ,loaa aku kona mau kanaka iaia e kakali mai ana ma kekaki wa.hi, Ua hele no.hoi a puka ka la ma kekahi kakahiaka mai, hoea aku la oia iluna pono o ka pikp o ke kuahiwi. a i nana aku paha kona hana ma kekahi aoao, āia hoi e hoomopinamai ana kona poe kanaka, a e a ana hoi ke ahi nui a lakou o ka ho-a ana ma ka po aku mamua. I kinohi nae. aole oia i manaoio o" f kona poe kanaka keln * hoomoana mai la ma kahi o ke ahi, no ka.niea ua kamailio aku ka wahine kahuna iaia', he kanalima.o kona pōe' kanaka, i hoounaia e hele e huli i ke pio, malia o laj<ou p.aha kela, i wahi nae e .hoopauia ae ai kona kuhiHewa, lioo .ma:ka mai la oia e iho maluna o na kumulaau, a iloko o }$.a hapalua hora wale no. kaalo pono a.na keia maluna 0 kahi a ka uwahi e puka ae la nialuna o na kunnulaau. 9^ 1 kona ike ana mai o kona poe kanaka ponoi no ka kela. iho iho la a kamailio mai la ma ka olelo a kela laihui 5 ' "E ala e a'u poe keiki, a e ike mai'i.ko oukou moi," e kona hele mai la no ia a ku aku la imuā lakou. lloko o.ka puiwa, ka hikilele ame ka maka'u i ku ino ae ai ua kan&kā Paele nei iluna, nie ka maopopo ole o ka lakou niea e haiw'maf ai, o ka holo pāha, a i ole o ke ; ki' malie no paha i kāhi hookahi, i ka hoi pono ana mai nae 0 ko lakou 11001100 ia-wa i kamailio mai ai o Busuli "He poe kanaka hohewale-makou e Waziri," wahi any me ka hele ana mai a ku iho la mamua o ke alo o Tazana "Ua haalele aku makou a holo tnai la no ko makou mau ola iho, eia nae «a mihi walania makou, no ia hana, a ur uaa ko makou manao, £ huli aku ia oe i keia la, ina ole oe make. alaila e hoao makou ma na ano apau e hoopakele ia oe, a ina hoi ua pepehiia e na enemi. alaila e hookau aku ne ■nakou i ka make weliweli maluna. o rakpu-apau." "Ua ike anei oukou i kekahi poe kanaka ku i ka hooma ka'uka'u he kanalima ko lakou nui. P ka ilio ana mai ke k'uahiwi mai a iloko o ka ululaau e a'u.mau keiki?" i ninai mai ai o Tazana, me kona pane pololei .ole aku i na olek .1 Busuli. _, * "Ae. e \Vaziri ko majkpu moi. Ia niakou i haalele akp a 1 ke knlanakauhale kahmo, a holo mai la no kahi mamao -1 e makaukau ana makou no. ka hoi hou ana aku ihope, o wa ia i oloio ae ai he poe kanaka, a makou i koho wale iku ai no. he kanalima ko lakou nui. Ua kaa e ka ike ianakou, o ke kumu ia o.ko makou pakele, ua liolo makoi' ; pee iloko o ka ululaau, me ka hoopilikia ole aku i kels >oe, no ka mea, aia mau ko makou noonoo no kou pale'eana. He poe kanaka ki.no nunui kela. eia nae he pekepeke <0 lakou wawae, a i kekahi manawa e hele ana ma na lima .īie na wawae kohu He ku maoli i ka hoomaka'u ka'u ke ano o kela poe kanaka." Noho iho la o v Tazana ilalo, me ka hoakaka piha ana aki : kana mau mea i ike, me ka hoikeike ana aku no hoi imua o lakou. i na pohaku gula eluā ana o ka.paa pu ana mai, a kona hoike ana aku imua o lakou. e hoi hou ana oia e ki ' mau puupuu gula hou, aole he hookahi iwaena o kela poe J aele i hoole mai i ka hahai ana iaia, no ka mea. mamuli e kela pakela ana o 1%0 lakou moi mai ka make mai, ua malaoio loa lakou. aole no he poino e hanaia mai ana maluna » lakou, a ina he poino kekahi, ua hiki loa ia lakou'ke luki iku i na enemi me ka nui o.le o ka hana. Mamuli o ka Tazana mau hoakaka ana imua o kona pot '<anaka, hooholo iho l la lakou, aole. he rliana e ae ma kela. "a. o ka hooluolu; wale 110 i ko lakou rr)al<3; .aia hoi a 113 iora. o ke ahiahi. alaila huli hoi hou lakou ihope i ke kula nakauhale o Opa. a mahope o ka ai ana i kona aina' kaka hiaka, haule aku la o Tazana hiamoe, pela me kekahi po' Paele. a ala no hqi kekahi e kiai i .n.a enemi.,. v .. . ,Ua hele no hoi' a/āui ka la. haalel&;ihg la 0.-jazana mr kona mau kanaka i kō lakou kahua noomoanāV.a % huli ho ,hou aku la ihope, ma kela wahi niua 110 a lakop I ' o-ka pii ana nouka o ke kuahiwi. a mamua o. ka poeleele ana. aia 1 lakou ke hele la ma ke, awawa e hookokok© aku la ma na ! paia o ke ku.lanakauhale; : Ua maopopo ia: Tazana kela vvalri ana o ka oili ana aku iwaho o ke kulanākauhale. he wahi nihinihi, me ke akaliele wale no. e hoea ai iluna. alakai aku lā oia;:i'kona poe kanāka. ahiki i ,ka paia. laumania. hooku'iku'i ae la i na ihe a lakou a he umi ka nui. ja wa i pinana( mua aku ai o Tazan4 ahiki i kona kau ana iluna. huki pakahi aku la oia.i. kona mau .kanaka ma na ihe, ahiki i ko lakou pau loa ana aku iluna* ■ ■ j • • ?Ja ia wahi aku, he maalahi wale no ke alahele ā hoea ana i ~ke keena i hoahuia na lako gula o kela ame ano, ia wa i hoomaka iho ai lakou nei e ol?i,elike me ka. hiki ia lakou lee lawe, a ma ka olelo pokole ana ae. ūa lawe kela ame keia Paele, he elua ana mau puupuu gula. ma kahi o ke kanawalu pkona ke kaumaha, me ka papalua iho hoi

o ka nui ame ke kaurriaha ainhni' gui.i i K.i I. i * Hele 110 hoi a ao ma kekahi la ae. hoea huu aku ! ; 4 ma kahi ona i>aia pohaku laumania, a oiai he m;. , k . hoi ana ilalo. mamua o ka pii ana iluna, a«>le laknu aia hoi. hoea nui aku la ilalo o ke awawa. a niail n pii hou aku ai noiika o ke kuahiwi, e iho ai ina ki k.i oka aina. i , •• , Mamuli oke kauniaha, aole 1 hlo Ke.a huaka 1 p.>. 1 •. (1 lakou, i me# maalahi. eia nae aole o lak«»u makr::: kiola ika tālcfeu mau waiwai, oiai ua !ikc ia nv 1... ! : hawaha ana aku. a ku-e hoi iko lakou hmi. l!ok.. h e kanakolu ke|a kaahele ana a lakou īloko o ka li:l 'ke kuahiwi aine na ululāau, hoea nui aku la no k ' ainā. ' , . ... , , Ma kālii nae o ka huli hoi pololei ana aku im k ~ mau kauhale ma ke komohaua akau, alakai «iku I «i ia iakou no ke komohana, a ma kekahi walii kup.Mi■. ana i ike ai, e hoomoana lakou malaila. kauoha a! Pazana i na l'aele. e. hoohala i m.iu la ' iio ka hoomaha ana. mamua oka hoi l)ololei loa aua ,i ; . ko lakou mau kauhale. He elua la o ko Tazana ma hoomaha ana nia kei.. Vauoha aku la o : a ina l'aele e huli hoi imua o k<> lak. -■ ~, ,hana. ā e waiho i na gula a lakou i lawe mai ai u, ,vahi, a o ia ka Busuli o ka ninau ana mai: "O makou kau e kauoha mai nei e hoi no na kau' , ~ eakou. pehea oe. e \Vaziri. r '" "E hoohala ana au i kekahi mau la kakaikaln m. ; vāhi e a'u poe keiki, a iloko o»ka manawa kiij>< *n<.. ( iou aku no au imua o oukou. Aia he mau w\ih;ue. lu :■■ :.lu <eiki ke kaknli mai la ia oukou, nolailā ua pau ae la - k. : hana nui a'u \ koi aku ai ia oukou ma keia huaka'i: a u. l manao. he oi ae ko kakou waiho ana i keia waiuai m , in oela au i alakai mai nei ia kakou no keia wahi. a u:iJi.. namaia ae hoi oukou, e hikiwawe ai ka oukou huaka'i ii n ka liome." * I ka hala ana mai hoi o na kauaka Paele. kakah ni.a'n : , a o Tazana a hal.a paha he hapalua hora, lalau ih<> 1 iie elua mau puupuu gula, hoomaka aku la e pinana n , 0 ke'kumulaau, hoomaka aku la e hele,no kekahi waln ; i ,i maaina iaia, a i kona hoea ana ma kekahi wahi pi'M.ii:,,. hoopuniia owaho ena laau kuku ooi, iho mai la oia il.i a waiho aku la i na gula, kii hou aku la i ke k n,;, o na puupuu gula i koe. No kanalima no hoi huaka'i a T.a£ana ma kela la, ak..a■, mau la na puupuu gula i kahi hō'okahi. he hookahi h;-.'... koe. o ia no ka hunā ana, i ole e loaa aku i Mekahi | alelo. ' Ke hoomanao la no oia i kana -wahi i waiho «ni i k. i.,v pala, ana o ka eli ana a huna i ka pahu dala. ana .. k. kv. •īou anā mai e liu'e, nolaila i walii e maalhlu ai kana eli m;: 1 lua no kana waiwai. hele mai la oia no kahi ana i \\ nli. ai ike kapaia, a loaa mai la n<p e waiho ana, a il«>ko ihi.: hora mahope mai. ua akoakdb aku la na puupuu gul;i il k j kekahi lua, me ko kanuia anā aku i ka lepo a i>aa. Ma kela po ana iho. maloko o ka ululaau oia kahi ī h;v inoe ai. a ma ke kakahiaka nui ana ae o kekahi la m ii. k,v moe pololei aku la kona alahele no kahi i ku ai-o k» n;. i-. l ma ka pili kahakai, no ka manao e kilohi mua aku i k .n nāu waiwai malaila. mamua o ka hele ana aku e hui ]>u īne '-eona lahui kanaka hou. I. kona hoea ana aku i.kahi i ku ai o ka hale. he o ia n , uo«na mea apau oloko elike me i haalele iho ai. ;i ! he mau hoailona no ka hoea ana o kekahi ])oe malihini r,i aila. a mau holoholona ahiu ])aha. ()iai aole ana meaai, liuli hoi hou aku la oia noloko o ka ululaau n«> k 'uili ana i mau meaai, a huli hoi hou niai maloko o 1. i „ lale no ka- hoaumoe ana. Ma keia hele ana a ua o Tazana. ua kamoe pololei aku )ia no ka liema no na mile elima. a oiai aole he hololn i :;i ihiu i halawai aku me ia, hoohuli ae la oia i kona aUia* io-kahi o kekahi kahawai e kahe ana i ke kai. a no ka ' >alua mile paha ia hele ana aku ana. e hookolo ana m. 'eahi e moe ana o ke kahawai. ua hoopuiwa loa ia m;: '<ona noonoo. i kona lioni ana aku i ke ea.kanaka. Aia ka niakani ke pa mai la mai ke kai mai. a o ko"a l n)ono ma kahi a ka makani e pa mai aua, j)cla iho la «»i;i ; īoni aku ai i ke ea o lee kanaka. a iloko no hoi o ia man;iu;i 'iookahi. ke honi pu la oia i ke ea o ka liona. no ka inea r hele koila ihu a kamaaina loa i'na ea like ole. a nia 'eahi olelo ana ae hoi. he holoholona'kona hoa e like ;ii "lle -uiea pono ia'u ke awiwi aku no'kahi o ke kan.ii 1 iona ke ea honi nei. niamua o kona- lilo ana lie !>: 1 ia ka liona." i kamailio wale ae ai no o T*azana iaia ih' ilaila pinana aku la o:a ilun o keikumulaau. a hooniak;! ik' : 'a e hele elike me ka mama apau i loaa iaia, e holo p- ,l: ka pili kahakai. No ka hapaha-hora pah f a ia liele ana aku a Ta/.ana. 1 < i iku la oia ma kekahi walii pohahā. a mamua pon-> ak i 'eona wahi e kau ana, aia hoi e kukuli ana he wahiue .•]'•• lalo. a e namunamu ana kona waha, me he mea la e | : ina. ā mamua pono mai hoi oke alo o kela wahine o|' 1 u-'ho akn ana he kanaka ili keokeo. a e palulu ana na '' ma kona mau niaka, ama kahi hoi he mau ka]iuai heln * io ka mamao mai ia laua mai, e.fnoe aku ana he l'a»" >• makaukau e lele aku maluna o kana mau pio. , Mamuli o ke kuloU o ke poo o ka mea e noho akn a ■ mamua o ke kaikamahine, aole e liiki ia Tazana ke ike ' ; : ka helehelena. a pela no hoi me ka helehelena o ka u . i i''' >pioOiāi aia ka liona ke hoomakaukau la e lele aku ina ii' l > kela mau kino kanaka, aole he manawa no ua <> I ■ n ? lioopaa iho ai i kana pua ike kaula dke kakaka. <■ 1 1 alau iho la no ia i kana ihe, a niekona ikaika apau i 1 iuai ai oia no kahi a ka -liona e ku .ana, a kapoo aku ! o ka laau ihe iloko o ke kino o kā liona. me ka hin.a i \na aku ilalo make loa. me ka j).uaileo ole mai iaia ni. Me ka palamimo loa o Tazana i kiola mai ai i kana 1 nake ka liona me ka ike ole aku o Kelekona ame Jene i ka wa-naei kaakaa ae ai na maka o ke ka'kamahine i nana a.ku la ma o ka liona. o ke kino make ke \ mai ana iluna o ka honua, me ka pilia i ke kahaha. I kela wa nae a Jene Pota i aea ae ai iluna. akalii 'ke mai o Tazana, i kekahi helehelena i hele a k;nn. 'oa iaia. a hoala koke mai la oia i keia mau ninau : 1 'iehenaia anei oia? O keia no anei ka wahine hooka' : aloha ai? He oiaio, aole keia he mea e aku. aka [ene Pota no." Ma kahi nae o kona hoike okoa anā mai-iaia iho. .: oia ke noho malie mai la iluna o ke ktimulaāu. a i k ; ku ae ai o Jene Pota iluna, lia hopu koke mai la o M' lekona iaia me ka honi anā mai, a na hiona a T.a 0 ka ike ana rtiai i hoopii ae i ka lili ame.ka huhu ih k ua ulupuni koke oia m'e na noonoo o ka mea pepehikahoikeike mai la hoi kona helehelena i ke kakau o na ■' • nui, alaila me kekahi linia,; i lalau iho ai oia he h >« pua, a omou ae la i ke kaula o kaiiā kakaka, me ke pololei ana aku i kaki o ke kanaka e ku mai ana n: wahine opio. Me ka ikaika apau i huki mai ai o Tazana i ke k;n- -| kana paaa ihope. aia hoi ke hoopololei la ma ke kua • f Kelekona, a ma kahi nae o kona hookuu ana aku i k e inu i ke koko o ke kanaka nana i kaili aku i ka nu a 1 aloha āi. liookuu malie ilio la oia i ka.pua ilalo. aulu e la hoi kela nanaina huhu mai kona helehelena aku. «> i hookomo hou iho la no ja i ka pua maloko o kana eke:' haalele iho la i kela kumulaau. no kona .makejuāke « ike hou aku i kekahi hiona, nana e hoolilo aku iaia i ka. • ulupuni i na noonoo hehena. (Aole i pau.)