Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 41, 11 October 1918 — HE MOOLELO NO KA Makaikiu Nikola KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANAWAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA Makaikiu Nikola

KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANAWAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE.

"He aku ka hoi keia a ka mea kwpaianaha," wahi ā' Hale Moana. o ka pane ana mai. "E kuhihewa ana ka hoi au e Mr. Nikola, he mea malihini la oe, eia ka ua kamaaina mua no olua me Kimo. Wala, heaha la hoi kau mea i kamailio mai nei? Ae, 110 Kale Peka, ēa?" Nana pono loa akii la ka mākaikiu rha na maka 0 Hale Moana, a i aku la: "O ka manao o ka'u mea i kamailio aku nei ia oe e Mr. Moana, oia elemakule o ka hoolalau waie ana aku nei no e hana pono i ko pine, me kona ike no nae, aole he wahi pilikia iki i ke pine, ma kona wahi i kau ai. O kela kanaka elemakule hoi nana i kamailio hawanawana āku nei ia oe', eia ka Makaikiu Nikola malōko nei o keia wahi,. kela kanaka i loaa pono ai kona mau ano epa apau ia'u, a nona hoi kekahi moolelo loihi i puka mai ai maloko o na nupepa he hookahi mahina ae nei i hala. O ua kanaka nei ua kamaaina loa oe iaia o Kale Peka kona inoa." kela kanaka anei, o kau ia e kapa mai la o Ka!e Peka kona inoa?" i hooninau wale mai ai no o Hale Moana, me ka noke hou ana ae i ka akāaka. "E kuhihewa ana ka hoi au, he kanaka opiopio la o Kale Peka!" "He kanaka opiōpio i'o oia, aole he kanaka'elemakule, a ua kamaaina loa no oe e Mr. Moāna iaia, au e hoolalau wale mai nei nb, me he mea la aole au i maopopo mua i ko olua mau ano." "Ma ia wahi, ua kuhihewa oe e*Nikola, o ko'u kamaaina ana i kela kanaka,,no kona hele'mau mai iloko nei'o keia wahi, he hookahi ko makou inu like ana a "kamailio no hoi, pela wāle iho no au i kamaaina ai iaia. Aole i maopopo ia'u ke ano o kau mau mea i kamailio mai nei e Nikolā; a ua hookahahaia mai no hoi ko'u manao, i kona wa i hawanawana mai ai, e pili ana nou. He mea makehewa wale no ko kaua hoopau manawa ana ma keia mau olelo ano ole, e hele ae kaua e inu wahi bia, pehea ia e Nikola?" "Aole o'u makemake e inu bia, e huli hoi aku ana au no ko'u wahi i keia manawa," alaila ku ae la ka makaikiu iīuiia, nje ke kunou ana mai iinUa o na kanaka opio, o kona hemo aku la no ia iwaho, a nalowale aku la iloko o ka pouli. me he mēā lā, ua lilo kona hele koke ana aku.i mea hoohauoli mai i ka manao o kela mau kanaka opio- • I ka makaikiu e hele la ma ke alanui, o na mea i ala ae iloko o kona noonoo, e lilo ana paha kona ikeia ana maloko o ka hale inurama, i kumu no Karikonā, e'hoakaka ae ai imua o Hale Moana, no na mea i kamakamailioia maloko o ka hale banako ma kela la; a iloko no hoi o ia manawa liookahi, ke noonoo la oia, ina e kamailio i'o aku ana o Karikona i na mea apau, alaila heaha mai ana la ka hana a kela puulu, i wahi e hemo koke aku ai he huina dala mahuahua mailoko aku .o ka banako. Me kela mau noonoo like ole no nae e hana la iloko o ka makaikiu, aole no oiia kanalua no ka hoea māi i ka manawa e maopopo ai iaia na mea apau, ma o kana kelepona la, no ka mea aole e loihi ka manawa, mahope iho o ka huli hoi ana aku o Haīe Moana no kona hale, e kelepona koke mai ana oia ia Kale Peka, i na mea apau āna i ike āi maloko o ka hāle inurāma, a i kamailioia paha mawaena ona ame Kimo Karikona. Aole o Nikola i manao e huli hoi hou 'aku īhope, 110 ka hoomakakiu ana i ka hana a kela mau kānalea, aka kau aku la kona iloōnoo no kana kelepona, 110 ka hoolohe ana, ina paha he mau kamailio kekahi mawaena o Kale Peka ame ka wahine i kapaia ma ka inoa o Miriama. Ma kela hoea āna aku o Nikola noloko o kona rumi, a kau āe la i ka ohe hoolohe ma kona pepeiao, lohe aku la oia e kamailio pu ana o Kale Peka me Minama, aole paha e kala aku ko laua kamailio ana, o kana mea wale no i lohe aku ai. 0 ia kā i aiia aku o Kale Peka: "E hoōko koke oe i keia hana elike me ka hikiwawe e loaa ana ia oe e Miriamā. He keu aku o Nikola a ka makaikui akartaai loa, ua ōi aku mamua o ka'u mea? i koh.o mua a nona. I keia po i loaa ai ia'u ka ike, ua hoololiloli oia i kpna mau kanaka, me he mea la o ka mea e hookole nei mahope o'u, aole o kela kiu mua ana. Ua lohe aku la oe i kau māu mea apau e hāna ai ua maopopo pono aku la anei na mea apau?" "Ae, ua maopopo pono na mea apau, aQhe au hopohop ana," i lohe aku ai ka makaikiu i ka pane ana mai o Miri ama' ma kekahi aoao mai ō ke kelepona. "E hooko aku oe elike me ka'u mau mea apau i kauoh; aku nei, o ia hoi ka manawa āme ke ano o kau mea ( hana āi. Aia ka hilinai āna no ka holopono o keia maluna ōu e Miri»ima> E holopono ana no anei keia hans 1 oe hookahi?" ' , "Na kekahi mea okoa palia e waiho mai kena ninau imur. o'u, aole nau e Peka, oiai ua ike no oe, aole loa he hookah hana au i waiho mai ai na"u e hooko i pahu'a." "E hoomanaō hoi paha oe e Miriama, he hana keia i kao koa loa mai na hana e ae au i lawelawe ai mamua, o iā hoi he hana i konoia mai ai oe e malama i ke koa ame k;. māka'u ole." "Aole loa au e pahu'a ma keia hana e Peka. h kakali thr oe pela, e wehe anā au i ka ohe hoolohe, a e hoolohe mai o( i na mea e kamailioia ana maloko nei, 110 ka mea ke lohe nei au i ke pahupahu .mai ō na wawae o Hale Moana, 1 laua pu no ia me Karikona e hoi mai nei. Ua pololei i'o oe i hoike mua mai nei iā'u, o laua like no ka a elua keia." MOKUNA XIII. Ua maopopo ia Nikola, āia no o Kale Peka ke hoolohe mai la i kanā kelepona, nolaila ke paa la no ka Nikola kele pona ma kona pepeiao, 110 ka mea ma kana hoomaopope aku. aiā kekahi hana ano nui i hōolalaia mawaena o Kak Peka mē Miriama. a ua makemake oia e lohe aku i na mea ana e Hale Moana me Minama. He maiiāwa pokole wale no mahope iho o ka pau ana e na kamailio niawaena o Kale Peka me Miriama. lohe akr la oia i ka weheia ana mai o ka puka o kekahi rumi, pahu pahu mai la hoi na kapUai wawae. ia manawa i iohe hov. aku ai oia i ke kamailiŌ v 'ā|& ae o Hale Moana: "Halo anate, he keu no ; %a hoi oe ē hiamoe, eia no ka oe ke ala nei!" 1 u • "Aole au i hoi e hiamoe e Hale, 1 kakali iho lā no noi av ahiki i kou hoi ana mai, eia ka ua kono aku nei oe ia Mr Karikona e hele pu māi me oe, ua niaikai maoli kou ko^i( ana nku nei iaia." "Aole no au i kono maoli aku n iaia, aka he makemake kona e ike ia Balana, ina no paha ua hoi oia e hiamoe, e hoala aku no iaia, no ka mea he manao ano nui loa kahi a ĪCarikona i makemake ai e hoike aku imua ona i keia poUa hoi anei o kuahine e hiamoe?" "Aole oia e kala kahiko i hoi ai e hiamoe, a ke kaumaha loa nei au e Mr. Kankona, na ka hiki ole ia oe ke ike 1 kuu kaikamahi»\2 i keia po. Ua ike au i kona maluhiluhi loa ia

olua o ka hoi ana mai nei mai ke keaka mai, a i hakalia no ' a pau kona mau lole i ka wehewehe, o ka haule aku nei'no ia hiamoe. Aka nae ina hē hanā ano nui ioa kau i maker-.j make ai iaia, e hiki ole ai ke hoopanee a ka la apopo, manao au, he mea hiki no paha ke hoala aku iaia, me kona I huhu ole mai ia'u." I "'Hē inanao ano nui loa keia, e hiki ole ai'ke hoopanee ] hgutia aku no kekahi la, he mea pono e ike au iaia i keiaj po» mamua o ko'-u haalele ana iho i keia hale," wahi a Mr.; Karikonā. "Aole no au i manao mua, o keia po ka manawa ' o keia hana, aka nae. mamuli o ka halawai ana mai me ke- j kahi mea e hoololiia ae ai ka'u papahana i keia po, pela au i hoi hou maifc.no ka ike ana iaia." j Ma kela wahi, aole he lōhe hou aku o ka makaikiu i ke 1 kāmailio o ua poe nei, akn nae, ma kona koho, aia kekahi mau hoailona huna, ke hoikeikeia la mawaena o Hale Moana ame Minama, a i ka hala ana he mau sekona, ia waM lohe hou oia i ka leo o 'Hale Moana, i ka pane ana ae: "Ina aq|.is?e hiki ke hoopanee hou ia aku kou'manao ahiki ka la alāila owau ponoi no ka mea nana e kii aku e hoala il Balana, e noho iho oe maanei me ānate ahiki i kuu hdi hou ana mai iloko o hookahi minuke wale no." ''E oluottt oe e Hale e olelo al£u iaia, me ia hookahi wale no au i makemake ai e kamailio a mahope aku o kela manawa. ina i manaō oia e komo pu mai oukou, nona' ia kuleana." , "Ina o kena wale iho la no kon manao ea, alaila na'u e kamailio aku iaia peia v e kuu hoa," a lohe aku la o Nikola, i ka haalele.ana iho o Hale i kela keena, a he hamumu wale no kana e lohe aku la, aohe lohe pono ia aku o na'.slelo, niamuli palta o ka uuWti o ka leo, a i ole no ka mamao loa ; paha mai kahi aku o ke kelepona. Aole no i emo iho, mahope mai o kela hele ana aku' o Hale Moana e hoala i kona kaikuahine, hoi hou mai la. oia me ke kaniailio ana ae: "Ua hoala aku nei au ia kuahine, a o ka hoea mai koe, e noho iho no olua pela e nanea ai, a e hoi ae au noloko o ko'u rumi,Mio kekahi manawa uuku, a hoea hou mai no." Aole he lohe hou aku o ka makaikiu 1 na leo haUwalaau, koe wale no i kela ame kei& manawa, lohe aku la oia he mau olelo'pokole mai ia Karikona mai, pela no hoi mai ia Miriama ae, āole liae i ka nui, a 110 na minuke he iwakalua paha ia kakali ana a Nikola, lohe akii la oia i ka nehe o ka lole wahine, m'aluna o ka papahele," a konio ana no o Moana iloko, a o ia kana i lohe aku ai i ke kamailio ana ae o Mr. Karikona: ' "E noi e akii ana au ia oe e Miss Moana, e huikala mai ia'u, no ka hoala ia ana aku nei o kou hiamoe ana ua nanea. Aole au i makemake maoli e hoopilikia aku ia oe ma kekahi ano, aka hoi, mamuii o ka halawai ana me kekahi mea anō nui ma keia po, pela wale no au i hoala aku nei i kou hiamoe. Ina e huikala mai ana kou anate ia oe, ke makemake nei au, o kaua wale no ke-lohe i ko'u manao." "O, ua pono kena mapao ou e Karikona," i pane mai ai 0 Miriama. "O n,a meahuna mawaena o olua wale iho no, he mea kupono ole ka noho ana aku o kekahi e hoolohe. Maloko nei no olua o keia rumi e kamailio' ai, a ē hele ae au e huli ia Hale, eia aku nei la ihea e loihi loa.nei." Ke lohe mai la no o Nikola, i ka hele'o a komo aku la no kekahi rumi okoa, me ke pani ana mai i ka puka a paa, a ia noho kokoolua wale ana iho no o Kankona me Balana Moana, pane ae la o Mr. Karikona: <4 E ae anā anei oe e Balana e huikala mai ia'u, no ka hoala ana i kou hiamoe i keia po?" "Heaha āuanei ka mea e ole aku ai? Ua ike no oe, aōle au mea e hana ai, a'u. wale aku ai i na ahewa ana maluoāVpu e Kimo," alaila, lohe aku la o Nikola 1 ka akaaka ana' Balana, me ka hookahaha loa ia *uai nae o kona manao, 'i ke kulike loa me ka akaaka ana a Hāle Moana. ' Ina ito paha aole oia i lohe aku i ha olelo mamua ak'u.,jino ka hoala ana ia Balana Moana, e manaoio loa ana 110 oiā, ) Hale Moana kela,, ō kona leō, ke ano' / o ke kamailiō dna, ame ka akaaka ana, aole he wahi ko Hale Moāna mau ano apau/ "He mea ano nui ka'u i manao ai e kamailio aku lā oe e Balana i keia po, a maluna auanei o kau pane, ko'u ola'ame kttu hauoli, a o ua pane la mai ia oe mai, ma keia po ia. me ka hoopanee hou ole aku." "Ea, heaha keia manao nui t>u e Kimo?" "E koho mai no hoi oe, he mea hiki wale no keia ia oe ke ike mai!" "Aole he wahi mea i maopopo iki ia'u e Kimo." ' "Alaila o kou poina koke iho la no ka pāha ia i kau mea i ka'mailio mai ai ia'u i ka po a"kit la i hala, no ka'u mea e 'iana ai? Ua poino iho la no. anei oe i kau mea i noi mai ii ia'u ?" # "Alaila ua kui'o loa no'ka paha oe no ia mea a'u 1 kama'lio aku ai ea?" . ' "Alaila e olelo mai ana anei oe ia'u, he mau olelo palauika wale no ia. me ke komo ole aku iloko o kou noonoo? 0 oe ponoi no ka mea nana i hoolala mai i ka'ii mau mea 3 hana aku ai, o kau anei ia e olelo mai nei, he manāo paaueka wale no kela ?"- wahi a Mr. Karikona me ka hoike )le ana mai o konaieo i ke ano'-huhu. "He oiaio ua kamailio aku au'i na,mea apau ma lea po 1 'iala, me ko'u ike mua ole, e kulike māi ana kou manao nte ' <f ,'n npln i nlelo ae nei, he mea palaueka wale no ia." • "O ka'u i makemake ai e ike aku ia oē e Balana, o iā no 011 hooiaio mai, he mau oleio kui'o ia āu i kāmailio māi ai, īole ma ke ano wale no." "Heaha i'ho la kou kumu i makemake ai i ka'u mau hooia •na aku ia oe?" . • "No ka mea 11 a lawe mai au i kau māu olelo apāu, mā •e ano he mea kui'o maoli.,aole hoi h.e hoomeamea wale 1 • "Ua noonoo iho.au» he mea paha naii e makemake ole a -e lohe mai i ko'u manao, o ia ko'u na'na ana aku ia oe e ana ana nie kahi uuku omilumilu, oiai no nae, aia imua 1 kou alo he.puu elala nui hewahewa. Ua pili ia'u ka hewn ee hookikina aku au ia oe e haiia i ke karaima, oiai hē mea awelawe wale aku no oe no ha'i." "He keu no hoi o oe ponoi no ka mea nana i kamailio lai ia'u e Balana, e lawe au i na elala nui hewahewa mai :a hanako mai. pie ka nana ole ae he karaima paha ia, aole alaila holo mahuka aku kaua no kekahi wahi e noho •i, he mea makehewa wale no ko*u hoakaka hou ana ae i keia mea, ua maopopo no ia oe. O ka'u wale -no i makenake ai, o ia ko kaua mare koke iā i keia po. a nana aku i ko kaua haueli mahope, pehea aolē anei i kulike kou manao 1 Balana me ia ?" - "Ae, o ko'u manao maoli no kena e Kimo." | "īna e hooko ana au i* kau mau mea apau i kam.ailio mai ,i ia'u i ka la anopo. malia o ka wa*kupono wale no paha a, aole kaua i ike aku mahope o kela manawa, e hiki anei a oe ke hoea ae ma ka hapaluā o ka hora ekolu o ka auwina a o ka la apopo, a halawai nia na anuu o ka hale kana'eo. a hele mai 6e me a'u, me ka'hoike ole akuM kēkahi poe ? ae no kau wahi e hele ana? 1 ' O ka pane ma ka-aoao o Balana, he hawanawana me ka lohe ole aku o "ka makai|<iu, nae e koho wale la no. e haawi aku ana o Balānā\PKona ae. a r o ia ka Mr. Karikona i hoomau hou mai ai 1 ke kamailio ana: "E kmailio ae kaua. inā ua pau ua hana nui nei, i ka hookoia. i keia la iho nei'. a i keia manawa paha, me ke kakali ole a ke kakahiaka o,ka la ,ina paha eia maloko o kuu mau pakeke leahi i waiho ai iloko o keia minuke, uā makaukau ānei oe e haalele iho i keia hale, a hele pu iriai me a'u no ka'u wahi i makemake ai? -E hoike mai i kau pane e Balana?"

"Ka. aolo loa ho niaopnpo ia'u o ko ano o kau moa e kanla-1 ilio mai nei o Kimo." | "He-moakaka loa ka'u mau mea apau i kamailio aku nei j ia oe, o ka pane wale no ka'u e kakah aku noi." "Heaha auanei. ina ua hooko eiike mo ka'u i kauoha aku'ai ea, alaila. ua makaukau au e liele pu aku me oe." "Lna eia me a'u na dala ap.au. kahi i paa ai. ua makaukaU anei oe e oili pu aku iwaho o'keia hate. ma kela puka.' a holo mahuka aku. no kahi !oaa ole'mai ai kana ina makai ? E aa ana nō anei oē e mahuka ]>u me a'u'" "No kou no'ke loa mai i ka niele, ua hoopohihihi loa mai oe i ko'u noonoo. Pehea. ua hooko i'o anei oe r kela hana i keia la ? Aia anei malalo o kou malu na elala mahuahua a'u i ka'uoha aku ai ia oe e lawe mailoko mai o ka banakor" "O ka'u mea i kamailio aku nei» aole ia he mau oleio hoopunipuni, ke hoao aku nei au i ikeia ai ke kulike o kau olek) mo kou manao. a pela "hoi me kau hana." , "Ua makemake i'o anei oo e hoap mai ia'u "Manao ka oe pehea? E puni wale aku 110 anei au i kau mau pulapu mai ia'u,?" '.'Alaila he keu aku oe a ka lokoino* Kimo." ''Aole loa he wahi mea o ia ano iloko o'u, o ko'jfcmakemake wale-.no-, oia ke ake aua e ike ika moa oiaio loa. lna eia me a'u i keia manawa, a malpko hoi o kuu mau pakele. ka huina 0 ekolu a ; e<ha hancri elala, e ae ana anei oe 0 liele pu me a'u, me ka nana ole aku i ko anate ame ko kaikunane "O, e Kimo!" nie ka pana ana ae o Balana i kona mau manamanalima. "Aohe he kuleana o kuft anate a o kuu kaikunane paha i ka'u.mau mea v apau e hana ai, ua ike no e Kimo, owau j)onoi 110 "ka haku maluna o ko'u mau manao apau, ina eia kela mau- dala me oe i keia manawa, ua makaukau loa au e hele pu aku me oe, me ko'u nana ole 1 ko'u ohana," alaila noke okoa ae la oia i ka akaaka, me he wahi mea ano ole loa la k'a laua e kamailio ana. "Ea.'ua kulike 'maoli ih; ke ano o kau mau hana me ka kou kaikunane me. Ha'le." ''Pehea auanei e nele ole ai ka like, 110 ka mea he mau mahoe maua." "Ae, ua maopopo 110 ia'u ia mea." "E.ia'iio a*iei kela huina dala mo oe i keia manawa:" "Inaau e ae aku ana, ua makaukau anei oe e hole pu mai me a'u?'' #'Ae, ua makaukau au i na wa apau." "1 wahi e hoopauia ae ai ko'u kanalua, e hooiaio mai ia mea, ma ke kii ana'i kou papale e katl mai la ma o, a hele ae kaua." ''\,j "He keu aku a kou ano e i "keia po." "Aole loa o'rf arito, e iki. he jo iaTOiau 110 ko'u mau ano apau. E kii i kou paj)ale„ ;i kau m#f kou ])00. oko kaua helo ae no ia, ina he oiaio kau irtea j--olei-o mai nei no kou hele pu mai me a'u." *£ ' r s^' "Eia au ke hooko nei fn£ kauoha. a e nana mai oe i ko'u kau i ka pap"aie*rijj|poo. lie hana naaupo'wale no keia e Kimo. Ua%jdkSnake i'o maoli anei oe e hele pu au me oe i keiā pc%: K-:a no anei kela mau dala me-oe i'keiā manawa? O kou manao maoli 110 anei keia?" "Ua kamailio mua aku nei au.ia oe, he hana hoao wale no.keia a'ū', i ike'ia ae ai ke kulike o kau olelo me kau hana. a ina e hiki ana ia'u ke manaoi'o aku, aole he epa iloko ou. alaila kamailio aku au i na mea oiaio apau. "E hoomanao oe e Halana, i ka hale hanako ae ka Makaikiu'Nikola i keia la iho nei. Ua hoohuoiia au no ka aihue ana i kela mau dala he umi-kumamaha hanc'ri dala; ua hoao au e hookau aku i na hoohuoi ana maluna v o ko'u kokoolua e hana pu mai nei, aka nae manao au, ua loaa ponOj ko'u kolohe e hiki ole ai ke nalowale. . i "Ua ku maoli 110 au i na nin.au hoohuahualau a kela makaikiu ia'u, a;ka nae ua paiie aku au iaia elike me ka'u mea i ike ai«h£ pono a pololei. Ua manao no au, e hoi hou ku 1 ka hana i ka la apopo,,aka 'pae i keia po iho la, i halawai hou ai ai me kela m'akāikai maloko o ka hale'iinlramaV a i hoike aku .au ia oe e Balana, aole loa'au e heje aku ana i ka lkna i ka la apopo, ao ke kumu nui ia o ko'u hoea ana mai la imua'ou, no ke koi.'ana aku, e hplo mahuka 'kaua. He oi ae ko'u lawe maoli ana i kuu ola iho, nianiur. oko'll paa mai ika hopuia ika la apopō e kela makaikiu. C) keia iho la'ke kulana oiaio'e ku nei i keia manawa." "Ina aole be e hoi hou ana i ka hana i ka-la apopo maloko o ka hanako, pehea iho la e loaa ai na dala a kaua i kukakuka mua ai, no ko kaua pono e noho aku ai ma kah mamab,Vloa?" , . . ,v He ninau okoa ia, o ka'u wale no.e olelo hou aku nei īa oe. ma keia po kaua e holo mahuka aku ai, at)le h.e kakali ana ahiki i"ka la apopo. ma ka oili aiia mai o ka la i ke kakahiaka, aia na makaikiu niahope o ko'u meheu kahi i hookolo niāi ai,.a'u e liopohopo nei, e paa mai ana au i ka hopuia." "Alaila heaha ili'o la ka kaua dala e pono ai ka noho aiK: aku?" "Aole keia he wa no ke dala, ua makaukaū anei oe e liele pu mai me a'u ?" "Ae.ua makaukau au." "Iha.hoi ha pela, e liele ae kaua, aia ke da!a me a'll i koi; manawa, ua oi aku mamua o ka huina au i kauoha mai a ia'u, nolaiia e wehe aku 06 i kena puka. a iho aku 110 ka hale olalo, mo ka malie loa, o kou hoole ana niai i keia kauohn e lei no au ia oe i ka pu a make, o ka hooiohe Wale 110 koi mea e pāl.ekana ai. 4 MOKUNA XIV., 6 kela mau huaolelo hope a Mr. Karikona i kamailio aki ai ikana ipo, tna ke.ano htfomaka'uka'u a hooweliweli, .u; 'oāa ike i ka makaikiiu māmūli 110 ia o ka ike an: mai a Karikoha, i kekahi nlea ma ka aoao o Balana.^ Aole loa he wahi kaualua iloko o ka makaikiu, no k; ,-iihUe ana o Kankona i kekahi huina dala mahuahua mailo iko mai o ka hanako nia kela la, elike 110 me ia ana i loh» māi ai ma ke kelepona e kaniailioia ana e Karikona amBalana. nolaila noonoo iho la o Nikola, aole he manawa hoi aku no ke kakali ana.'aka e hookolo koke oia mahope o kek kanaka opio iloko o ka wa pono, mamua o kona kaawak ina aku no kahi mamao. Me ke kakali hou ole aku o Nikola, e lohe i na mea e ka- ; mailioia .ana, waiho aku la oia i ke kelepona, hopu aku k I i kona papale. a hoomaka aku la e ilio ma ke alapii loihi. ai: | ka pouo o ka hoeā.aku no kē ālānui, a holo aku elike me k; hikiwawe e loaa aha tiafe, 110 ka hale a Karikona ame Ba īana. e hōomakaukāa la e haalele iho no ka holo mahuk. ana'akif no kekahi'wahi mamao. * 1 lea Makaikiu Nikolā nae e holo la no kahi e Ihaa' aku a iaia o Karikona me kana ipo, ua ala pu mai la kekahi noo noo iloko ona, o Kale Peka pu kekāhi e hooikaika ana < hoea no kela wahi hopkahi, no ka mea aole oia e hoohema hema iho;ana, makpp? o k'ona hoolohe a.nā mai maloko < ke kelepona. a lohe aia na haneri kaukani da!a inalalo r ka malu o Karikoria. ma kela po. e ake mai ana oia e lil< aku kēla mau dala mahuahua iaia, ina no ia he mea'e pepeh aku ai ia Kankona a make. O kahi i noho ai o Hale Moana nia a ; a mq kahi he elu; kuea me ka hapa ka mamao mai ko Kale Peka w'ahi mai. a he pokole iki mai hoi ko Nikola wahi i hoolimalima ai kona rumi, a o keia mana\ya a Nikola o ka holo āua mai. ( ka hora ēlua ia o ka wanaa& Ma kelā manawa a la me ka pukalaki, ko koke oia e .hooku'i 'n*c iliakai kuhuina. eAo ia ka ke kanakā o ke aupuni o kef|fahea' āna. īliai mahope: "E. heaha keia hanā nui au e holo nei o koia manawa < . .kā po?" wahi ana me ka leo nui.

Ku ilu> 1;i n Nikohi no kii hooko ana aku 1 ka lv<> k;:!i *a ka makai. a hoikeike «ku la i kona pihi makaikiu. a i..»l no hoi o ia maimva hookahi. kamani»*» niai !a : "Owau kei.a o Nikola, mai hoolulnhi oe ia'u. I . Isaki pono aku,oe i kekahi kansika e holo niai a:ia nia ke.a a! nui heiokahi, a e paa iho iaih ke loaa ia oe a ita!.i kekaiii m uawa loihi, <i mai hopu oe houkuu aku u-• ::ua v he ianakila." "Ua-pono e Nikol,n," 1 pane mai ai ka makai. a li -< u :i aku la ka-inakaikiu e holo. mahope i> ka hala ana >> i sekona he umi o kela«ku iki ana iho ana e kama;M'< nu 1 makai kuhuina. ' ■■ Iloko Uo nae o kela mau sekona j>«»k<»l o !<>a <> k<<ua li«> il lohiia ana. ke liopohopo loa la no o Nikola. a>>le e li<>l<>p >i ana kana mea i manao ai. lna ua paa i'<> ka niana.« <> K u kona e mahuka me Balana, alaila lie hookahi wale im :i hele e hikawawe ai ko laua kaawale mai iaia aku. < • ia t ke kau atm maluna o kekahi kaa otouiol>ile. i knuolia uu ia e kakali ia laua ma ke alanui, he mea maalahi u<< nae 1hookolo ana akU mahope o kela kaa, ina :;«>!e i h:i!a kaink. Ua noonoo o Nikola, o ka loihi o k».ua mauawa o lu.l ai mai kona rumi hoolimalima mai, ahiki i kalii i u«>h.< ai Kan'kona ai)ie Halana. aia no ia nia kahi oka eoii.. a i! ik paha minuke, eia nae lie nui no na mea e hanaia il<<k<> kela mau minuke uuku. I ka hoea o ka makaikiu ma ka puka «> ka 'ua' ana i ike ai aia maloko olaila Kaiikona ame koua uia hoaloha kalii i noho ai. aole ona lolie aku i ka walaau m: 0 kekahi poe, he mehameha pu wale no. ke auo .< ka i:.tic noho ole ia e na kanaka, a houhol»»'iho la <>ia. ua li.i a Karikona me kana ipo aloha, no kekahi wahi i tna<-|.op ole iaia. Alawa aku la oia ihcfj%, ma ke alanui nna i h<<i<> mai a me ka manao e ike aku ia Kale I,'eka i ka holo niai. aole «>u ike aku i kekahi mea, koe wale no ka mak.ii kuhuiua e k malie mai ana i kalii hookahi, a evnana ana lwi k>>ua uia maka, ma o a maanei. Ku iho la o Nikola ma ka puka, nie ka n« «>:i<>« < aua kana mea e hana aku ai, alaila \vehe aku 1a «'in i ka puk: a o kahi o ka laki, aole i paa i ka Ihkaia. a iaia i konv< ak ai iloko, la oia e iluna ma ke a:apu • ili ma kahi 0 ka elua i ka manawa hookahi. a<<le i er.i» ku ana oia i ke loa, e a mai ana he knkui na īoko o ka nimi, a iloko o kela manawa hookahi. i . :li i'» ai he wahine, ana i koho koke iho ai o Miiiaina ua w..l u; nei, a o ia kana o ka i ana aku : "Ke kauoha aku tiei au ia oe e Mrs. l'eka. in:< <> koii ia, e hoi hou aku no kou wahi i liele mai la. he niea k »' 1 makemake ai ia oe." alaiia pii ae la ka liuia akau •> u wahine nei, a kiola mai la he lu pepa i na maka «> k.i iu.i kaikiu. Ua maopopo no ia Nikola ka manao oke kau au ae o ka lima o k£la wahine iluna, a Uioe iho la kona iua maka, i ka wa i kiola ia mai ai i ka lu pepa. eia nae ua 1«>1 kona upiki 3ha iho i kona mau' maka. ua konio mai la t kekahi mau hunahuna o ka pepa iloko. a ua lil<> ia i inea n« ka makaikiu e kuwakuwai ai i ka liala aku la n«> ia ■> kel wahine a haule ana ilalo. nie ko ia nei kn i kalii o ka lioan me ka hoka. Ke noke la o Nikola i ke kuwakuwai i kona mau in.'.ka me ke kihe pu, aole i hiki jaia ke haalele ih«> i kela wah' ahiki i ka hala apa o na minuke elima, o kona h«>i lioii ma la no ia ilalo, a hele āku la e luii pu me ka makai kuliuiua "Ua ike iho nei ailei oe i ka waliine <> ka liolo ana tna nei ?" "Ua hala kahiko aku nei kela wahine. he makehewa wal no ka hoao atla aku e alualu iaia." j "lleaha keia pilikia i loaa ia oe o Nikola !" 'Mleaha«mai auanei kau, ua kiola niai uei kela wa'uue ka lu pepa iloko o kuu niau niaka, a o ko'ti nauea i.« lie 0 ia awiwi ana aku i ka pii iluna o ke alapii, ua ku a pili kia nlaoli au i kela wahine. pan nae lioi ka wr\> la l<eia m'anawa, ua aneane e pau ka pilikia. Eia kela <hiu< ihea?" <( 0 ka waliino au e ninau nei e Nikoln. \\j\ liala ;a. ni. 'ea manaolana ole uo kona lrtaa ia oe k< 4 alualu aku. i'. ka kali ana no an no kela kanaka au i olelo niai ai ia'u e !i kil« pono iaia, aole nae ho oili niai, a oiai he kauaka ka'u i ik« li mamna aku i ka holo nia keia alanui. lionholo iiio au malia o ke kanaka paha ia au i niakeinake ai. nolaila lioo holo iho la ko'ii inanao e hooniau niai i ka hele aiia a loaa ».e. ''Oiai no nae.au e nanea ana i ka hele. a e haka |»«»iaii: hoi ka'u nana ana no kela hale au i konio aku ai. «ia ho >ili niai la he wahine, ua hele n<» hoi a pukalaki ka lam.h" 1 hoomaka alui la e holo nie ka puahia nui, a «> k«>'n kaa vale no hoi i kahi e loa, he hookahi kuea okoa kmia inaina» mai ia'u aku, ua nalowale e aku la kela, niauiua o ka !oa: ina he nianawa no'u e alualu aku ai iaia. " Mr> he mea la, ua maopopo loa no i ke!a wahiiii <an: wahi e holo ana, anie kana inea e hana aku ai. u«> ka nn'; ia'u no hoi a lioea nia ke kihi e inoe ae ana kekahi ;liauii' >koa, o ka wa ia i oili ae ai he kaa oloinahil.'. a inaluua <> ua kaa nei he ekolu poe." l< o ka pololei loa ea, lie eha poe nialiina o kela kaa. aka 'ie elima nae poe ka oiaio loa, "wahi a l:a MakaiKiu Nii'oia. ne kona piha i ke pihoilioi. l 'lie ekolu wale no a'u poe i ilee niuopopo l.ii a 1 u. lu lookahi kane me elua man wahine, eia nae aole e hik; i i'u ee ike. hiaopo]>o ,loa aku i ko ial*on niau heleheieua." <J Ma ke knkulu hea lakou i liolo aku nei?" "]\fa keia alanui no lakon o ka liolo ana. e kamoe pololei 0:i ana i ka hema." "Alaila eia ilio la kela kanaka au i ike tnai i ka hoio. maima o kou loaa ana mai ia'u'" "Oiai ka mea nana e hookele ana ike kaa oloiuol)!'• ua «oomaopopo loa au i kon* ano, a o ka poe mawaho a ona, īe ekolu ko lakou nui." <( He keu aku ka keia a ka inea knpaianaha. «'ia ilio 'a la hea ka lima o lakou ? Ina aole au liana o keia niaua. a «'a, ilaila e he!e |)U mai oe nie a'u noluna o ka hah\ a*u i he!«' aku nei, a kiola ia maijiei ka lu pepa iloko o ko'u inau niaka. •lelnea makehewa wale uo ko kaua hoao ana aku :• ■ l.i i kela kaa otomohila, ,e waiho nialie i kela kaa p«'!a'. a i !:i i ka maopopo ana ia kaua o ka niea i hanaia nialoko o k -!a haie." līele like aku la o Nikola nu? ka makai ahiki i na miu i » ka hale ana o ke komo inu* ana. a halawai ai uie ka pilieia o kona mau'maka, o ko laua pii aku la n<> ia ilun.\. i \*a hoea ana akā,.nae no kahi o ka puka, o ka l;.i!«- •\al.ina oa, ua paa ka i ke paniia, me ki* ki pu ia ana n.» I.o» 1 paa, nolaila, i wāhi no laua e komo ai iloko. hoomaka aku \ o Nikola. e peku i ka puka nie kona w'awie. ia wa i ha'nama ae ai ka puka, a leomo aku la na kanaka o ke auj uni iloko. Ma ka malamalama o ka ipiiknkui e ku ana nialuna <> k" )akaukau, i halawai. koke aku ai na maka o Nikola nie ke'eahi hiona ku i ka hookahaha i. kona manao. ro ka tn i «• wailio inai ana iluna o ka papahele ke kino o Kimo Kai i .p.a. a e kaheawai ana hoi ke koko mai kekahi eha nui mai l.ma poo mai, a e waiho ana lioi ma kona aoao, he k«M»koo m m. a k& makaikiu i koho koke iho.ai, ua hahauia o Kimo Ka!'it<»n:i tne kela kookoo. MOKĪ'NA XV. Ma ka hoomaopopo iho a<ile i make 'oa o Ki:n« ika e hami ana no, ia wa i huli mai ai o Nik<)'a ka ii; -kai, i i mai la: (Aole i pau.)