Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 42, 18 October 1918 — HE MOOLELO WALOHIA No ka Imi Ana i ka Moku "Ka Manaolana Poho" Ka Huli Ana a ka MAKAIKIU KA-TA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA No ka Imi Ana i ka Moku "Ka Manaolana Poho" Ka Huli Ana a ka MAKAIKIU KA-TA

l'.lua hooiio inamua aku; oiai o Mrs. Esekina ame Helena Ti*nanā e noho ana ma wahi, ua pakika o Helena Teinma iluna o ka hau mamiia pono aku o ka pukahale o Ur. T..da ma, a maui ke opuupiu* wawae me ka eha loa. Xa kuu makuakane, Mr. loda, i kii aku iaia a lawe mai i.i ilokr<i.u ko laua hale, a na kuu makuahine i malama iaia ahiki i ka hoea ana mai o ke kaalio mai ka hale mai o ke kiaama a lioihōiia'&ku no iā hale. , I.ia nae. mahope mai ua haalele oia i ka hana hou ana ma kela hale, a o ka pau ana no hoi ia o ko Mr. ame Mrs. i oda ike hou ana iaia ahiki i kela po i hoea hou aku ai ofa "ii ka hale o Mr. I oda ma a kikeke aku la ma ka puka. laia i komo aku ai iloko o ka hale, elike ine ia a'u i hoakiika mua aku nei, he puolo kekahi ana e paa ana iloko o k'.na mau lima ua wa-hiia a paa me ke kihei. (> ka mea iloko o ua puolo la ana e paa ana ua ulu ae a nui a kanaka makua. oia au, a olua e ike mai la i nei manawā. e na kanaka o ke upuni. Ma ka olelo a Helena Tenana i«; Mr. ame Mrs. Toda, kuu mau makuakane hanai, ua ,iiiareia oia, a i mea hooiaio ma kona aoao no kona mateia ana f ua hoikeike aku la ka oia ī ke komolima mare e paa ana i kona lima ia manawa me ka hiohiona ka e hoike aku ana īmua o Mr. ame Mrs. Tōda ma no kona haaheo loa i kona mare ana/pela ka Mr. Toda nlelo mai ia u, eia nae, aole ka pia i hoike aku i lta inoa o ke kane ana o ka mare ana, oia hoi kuu makuakane, oia ana palia auanei la kahi pohihihi o keia mare, a he hana nui, ka huli ana aku. , ! Aole hiki ia'u ke hoike aku ia oe a oi aku mamua o kela i nei mauawā, no kekahi mau kumu no, aka nae, he la no e hiki mai ana e ae ana no k{i mea oiaio: Aohe mea i ( loaa ai*ia'u kekahi kumu e hilahila.iho ai. 1 "L'a inareia au aneane elua'hiakahiki i hala aku nei. a j ua noho pu au me kuu kane mā na w;ahi lehulehu like ole o keia aina. Eia nae, mamuH o kana hana i haawiia mai ai i hookaawaleia aku ai oia no ka aina e, kahi a maua i hopohopo loa ai no ka palekana o ka maua bebe nei ina no ko niaua lawe pu iaia. no ka mea, hē eha wale no mahina o keia bebe i keia manawa, a he no hoi kela a "maua e hele aku ana i kaulana i na ma'i likē ole, e poiho ai paha hoi ke ola o ka maua bebe nei, iha no ko niaua lawe pu nei iaia. "He nui ko maua hopohopo e lilo ana ka lāwe ana i mea e poino koke ai kona ola, oiai he opiopio loa oia i keia nawa. a oiai e lilo ana no ka haalele ana iho iaia mahope nei i mea e naha ai paha kuu puuwai, aka, aohe nae he ala-' hele e ae e palekan*#ai kona ola o ka haalele wale iho no iaia mahope nei. "He kumu no ka'u i ike ai he mau mea oluolu olua a elua. 0 oe ame kau wahine, nolaila au i hooholo ai i ko'u manao e hele mai a e noi aku i ko'olua oluolu e lawe aku olua a e malama i kuu bebe nei elike me .ia a olua e malama ai ina na olua pohoi nei bebe. "Aohe ko olua luhi o ka malama ana iaia a no na hoolilo hoi apau eia elima haneri dala, me keia mau dala e hiki ai ia ohiā ke hoolako iaia me na mea apau a olua e ike ana I 1 na mea hemahema, a me keia māu dal.a no hoi> hiki ai ia olua kē noho oluolu. a i ka manawa ā'u e hoi hou mai 'āi, ina hōi no ko'u hoi hou mai ilokō ō elua' a ekolu a oi aku pāha makahiki, e haawi aku ana au i kekahi mau dala hou i-wahi ola no oykou. "O ka inoa o kuu bebe nei o Hale, oia no ka inoa o kona makuakane. a koe nae ko'u hoike āna ak\i ia olua i kona inoa piha. E kahea mau olua iaia ma ia inoa, a elike me ka maikai loa a olua e hana ai i ka oliia bebe ponoi me ia ano no hoi olua e malama ai iaia. "Mai kaumaha olua no keia haawiia ana aku la o keia bebe ia olua, no ka mea, owau ponoi no ka mea nana keia bebe, a owau no hoi keia e haawi aku nei ia olua na olua e malama. E hoopiha loa ia iho ana au me ka hauoli ke lohē aku au ua ae oluolu loa olua e lawe aku iaia a malama. Ina hoi olua e hoole mai ana ea, e hoopiha loa mai ana olua i j ko'u puuwai me ka ehaeha, ua like no ia hoole mai a olua me ka olelo okoa ana mai ē lawe au i kuu bebe nei a make aku i ka aina e; aohe a'u wahi e ae e ui aku ai no ka pdno o kuu kamaiki, ia olua wale no i. kau mai nei ko'u manaolana no ka malama maikai ia ona," a hooki iho la ka ke kamailio ana„aku a kuu maleuahine. > . "A pehea, aohe no.oia i ho#kaka iki aku la imua o Mr. Toda ma i kahi moali ike iki e hiki ai e inaopopo ka inoa, o kou makuakane?" i ninau aku ai o Ka-ta. "Aohe ka lie'nlea o.iakuo i hoikeia aku, elike'me ka Mr. Toda i kamailio mai ai ia'u, koe wate no a ma kau ninanina» ana aku palia ia Mr. Toda, malie ua'huna mai no hoi oia ia'u, a malia ua papa pu aku no paha kuu ia laua aole e hoike wale aē i ka inoa o kana kane i mare ai, a pela me kona hele aua akui.-ko laua hale ma kela pp ana i lawe aku ai ia'u a haawi' ln "L T a t>lelo'pu aku ka kuu makuahine ia Toda ma aole ona makemake e lilo'ila lono e' haUwawaia e pili ana nona i mea e owili pu ia akū ai kana bebe iloko o ia moolelo oiai no hoi, aole oia i hoomakaukau iaia iho no ka hoike ana aku i ke kane ana o ka niareia ana." "O, he mea ano nui I" wahi a Kā-ta. "Ke ike aku la au i kona nianao. oia hoi, āol|| ona makemake e wawaia ae a i ole e loaa aku paha ka ike i ka lehulehu no kekahi mea e pili ana i kou makūakane." Me ka helehelena i hookahaha loa ; ja b uana mai ai ,ke k'anaka opio a ninaū mai la: "Heaha kpu inanao, e Mr. Kata. ma ia olelo 'ana ae la au me kela?" "No kela lonōlono hoi e pili āna nona mawaena 6 na kanaka o keia kulanakauhale." i pane aku ai o Ka-ta. "Ua maopopo loa ko Mr. ame Mrs. Totla huna ana i ka mea hunā. ēia nae. ua lilo ka loaa ana me ke kamahao o kekahi he.be ia lauā nona na makahiki he iwakalua-kumamakahi i nei manawa. i kumu hookahaha nui loa i ka noonoo o na kanaka me ka hoohuoi pu noū. "A oiai ua ulu ae oe a ua nui i nei manawa, ua lilo kou helēheleua i kulike loa akli m& ko ko nialeliakane ame ko i mea hoomahuahua loa aku i na manao hoohuoi iloko o ka lehulehu me he mea e hooiaio lōa aku ana i ka lakou mau mea i lohe ai. elike me ia i hauwawaia ae ai." Hoomaha iki iho ia o Mr. Kā-ta i kaiīa kahiailio ana iiie ke kilo pono mai i ka helehelena o ke kanakā ppio, alaila i hou mai la: "Ma ke ano ulia wale no ko'u nana aku i kou helehelena i keia manawa he kulike loa me kona, a ke hooiaio nei au no'u iho, o ke keiki a Mr. Ēsekina, ke kiāaina mua o Nu loka kou makuakane, a-ua oiaio loa na mea i hauwawaia nona: ma ka huli aiia aku nei i ka moolelo e maopopo loa ai ia kaua ka oiaio."

i MOKUNA IV. | ; Ka Launa Kamailio Ana. Ua lilo keia hoakaka aku la a ka Makaikiu "Ka-ta i mea hookahaha nui ia aku no ka f lale Toda noonoo ā i mai la: Ke ike nei au ua oi aku kau mea i ike mamua o ka'u i manao ai e loaa ana ia ike i kekahi mea, mawaho ae o Mr. Toda ma ame a'u." Aohe a u mea i ike, i ha'i aku au ia oe, aka, elua mau mea nui na laua i haawi mai la i ka ike ia'u. Aka e oluolu oe e hoopau pono aku i kau hoakaka ana. O kē!a ānei ka manawa hope loa o ka ike ana a ou makua i ko makuahine?" Ae, o kela ka hope loa. Aohe ka i liuliu loa kona noho ana iho e kamailio me o'u makua a haalele mai la ia laua me ka nui o kona aloha ame ka walania loa o kona naau no kou kaawale ana mai iaia mai, me ka nui o kona uwē no u me he mea la e na-ha ae ana kona puuwai, pela ka olelo mai a o'u makua ia'u. j "Ua maopopo loa ka nui o kona aloha ia ? u, a iaia ka i hele a .°. e . °' a } hoi hōu mai no ka hooko ana i kana mea i hoohiki mai ai. a mai ia manawa aku no hoi ana o ke kaawale ana aohe ka he leka hookahi ana i kakau mai i- o'u makua. f .. 1 ka nana aku me he mea la ua hoopiha loa ia o Mr. ame Mrs. ioda i ka hauoli 110 ka loaa ana o kekahi bebe na laua nana e hoolaukanaka i ko laua home. 110 ka mea. he mau mea keiki ole laua, a mawaho ae o ia ua loaa pu aku īa laua kekahi huina dala nui e hoopauia ae ai ko laua pilikia a e hooma.huahuaia mai hoi ko laua lako, a e uku pu ia aku ai ko laua lioolimalima hale. e kipaku ole ia mai ai laua, he kokua nui loa hoi i kipa aku i ko laua home i ka manawa kupono loa. % n V a l'.l° k ela mau , dala nui * n^ea hoopau'i ko laua pilikia. Ua hoohloia e papa Toda kekahi hapa o ia mau dala no ka uku ana aku i kona mau aie apau, a mai ia la mai, elike me ka;papa Toda olelo ia'u, ua ulakolako loa ko laua noho ana iiKuia nope mai, a i keia manawa he mau dala mahuahua loa kana o ka hoahu ana i ka banako ma kuu inoa, no kona manao owau ana no kona hooilina. Elike me i hoakaka nuia aku nei' ia olua no ka nui o ko laua aioha ia'u, ke hooiaio hou aku' nei au ia mea imua o olua. Ua liana mai laua ia'u me he mea la he iwi au no ko laua īwi a he ī'o hoi no ko laua i'o, a he koko no ko laua koko. j "i ka liala ana aku o kekahi mau inakahiki lehulehu me I ka loaa ole mai o kekahi leka mai kuu makuahine mai, ua ' koho koke no laua ua make oia, a mai ia nianawa piai ko! laua hooholo ana ua lilo loa au na laua." '.A pehea ko makuakane? Aole anei o Enoka Toda i| hoike iki mai ia oe i kahi-mea 110 kona hoohuoi ana nona?"' 'Ae, ua hoike mai no, aka nae, wahi hou ana, aōle hiki laia ke hooiaio 110 kona make ana, a ua papa pu mai ia'u aole au e pono e noonoo āku i kahi mea nona. O kana mea wale no o ka hoakaka ana mai imua o'u, ua onolono wale ia ma kela a ma keia wahi o fceia kulanakauhale ka hoopipili mau o ke keikikane a ke Kiaaina William M. Esekina, oia o Hale Esekina, i ka wahine hanā a kona makuahine, oia hoi kuu makuahine, i na manawa apau ana e hoea mai ai i Seletanuka, kahi o ka makuakane ma wah J:, a e ,lefe P u mau ana 'aua i kekahi manawa ma na wahi hke ole. /'Eia hou, i ka manawa i haalele iho ai kuu makuahine. Helen Tenana, ia Seletanuka, ua hauwawaia ae apuni ke kulanakauhale nei ua hoi'aku oia no ke kulanakauhale o Nu Foka no ka mare ana aku me ka malu loa ia Hale Esekina. ke keiki a ke Kiaaina Esekina. "O, maikai loa kena hapa o kau moolelo, no ka mea, he i manaolana no kou pono aia maloko olaila. A heaha ko | Haie Esekona hopena? Ua māopopo no nae paha ia oe ia' hapa aku o ka moolelo?" i ninau aku ai o Ka-ta. " ; | Ae, no ka mea, ina ka papa Toda olelo mai ia'u, aneane; no ma kela manawa a kuu maT<uahine i hele aku ai a waiho ia ii iloko o ka Mr. I oda ma mālama ana. ua hookohuia mai ' e .? s^' ne he kanikela no kekahi aupuni mamao loa, he a u i lohe mua ole -ai, elike me ia a Mr. Toda ° !f a^na mai ia'.u, a ma keia wahi no oia i make ai aole ī loihi loā mahope niai; mamuli o kona. loaa ana i kekahi piwa ikaika loa, "O kela Hahua nae ana i noho hana aku ai aohe au i maopopō, aka nae, he mea maalahi wale 110 ia i ka huli aku ina no ka makemakeia nei. "Ae, he pololei kela. Alaila e kul'ike ana ka Mr. Toda hoakaka no kela wahi a ko makuak&ne i noho aku ai me ka ko makuahine mea i maka'u ai nou ke lawe iā ae i kela wahi, oiai no oe e opiopio loa ana. "Eia hou, i ka nana aku, ina e pololei at)a ka kakou koho ana, me he mea la ua make koke no oia ,ma ia hope mai mamuli o kona loaa ana i ka ma'i no ka maikai ole o ke ea ma kela wahi. j "AJca nae, he koholiua ole keia ahiki i ko kakou hookahua ana i ka oiaio maluna o ke kahua oiaio. Oia wale ae la no anei kau mau mea e hoike mai ana ? Aohe nae paha i kamailio mai ko makuakane o Toda no ka- aneane loa elike k°u helehelena me ko ke Kiaaina-i-pau Esekina?" "Aohe oia rkamailio mai ia'u no ia mea, a oia hoi ka'u mea i manao iho la e ninau aku ia oe no ia mea. Ua lilo kau niau mea i kamailio mai nei no ka like o ko'u helehelena me ko ke Kiaaina-i-pau i mea hou hookahaha loa mai ia u. "Aohe a kaua mea e kamailio ae ai 110 ia mea, koe wale no paha ma|j?uli o ka lehulehu loa o na makahiki i h'ala, aohe kanalua ana i kk nana iho no ka like loa o ko Wiliama M. Esekina helehelena me kou, i kona wa elike kona rnaut makahiki me kou. Ke maopopo ole nei nae ia'u ke kiimu o ke kamailio nui ole ia ana o ia mea, oia hoi ka lik<e loa o kolt helehelena me ko ke Kiaaina Esekina." a H a ,P a ha ua kamailioia no, auhea hoi kōu niaopopo a mahu'i iki 110 ia mea. Eia paha ke leumu aole ikeia o ke kiaaina ma keia wahi, elike me ko'u ike no'u- iho. iloko o .kona wa opio, a aole no oia i hoea iki mai i # Seletanuka, kona home maanei. no kekahi mau manawa ae nei i hala. Me he mea la i ka nana akli oloko no o ke kulanakauhale o Nu loka kana wahi mākemake Igjl no ka mea, ma ka papa Toda olelo inai ia'u, aole oia i i#e* iki iaia ma keia wahi no kekahi mau makahiki lehuleKa i kaahope aku "Pehea i loaa ai ia oe ka naauao e Mr. Toda? Ma ka'u nana aku .a hoomaopopo iho la x ma ke ano o kau kamailio ana. a pela hoi me kou kiilana ua hoonaauao kiekie loa ia oe, i like ole me ka mea i kamaaina loa ia mawaena o na ohana o ka ooe lawai'a. Ua hoonaauaoia anei oe ma kekahi kula kiekie?" "Ae, ua hoonaauaoia au māloko o ke kula a'o koa ma Hudesona, aole i nwmao 'loa mai ke kula a'o koa mai o West Poir»t, no eha makahiki. no ka mea, ma a papa Toda o ka olelo ana mai ia'u, ua nui ka kana mau dala loaa mai ia mau makahiki mai ka oihana mai. ā no ka holomua loa o na pomaikai i loaa iaia ia māu,makahiki, pela oia i hooholo ai i kona inanao e hoouna ia'u ia kula. ,4 Ua manao oia e hoouna ia'u i ke kula kiekie mahope o kuu puka maikai ana mai. 110'u nae ka makemake ole. He kumu no ko'u o ka hoole ana i kona manao, a oia no keia. ! Nana aku au iaia ua pālupahi mai e kupono ole ai iaia | ke hooikaika hou aku. a oiai hoi ua nui ae )a no hoi au ia ! manawa e hiki ai ia'u ke kokua aku iaia ma na hana o ka [ home, pela au i hoole aku ai i kona manao. j "Ua maopopo ia'u ua ,>naVemake loa oia e noho aku.au e! kokua iaia, nolaila ua noi aku ua me ka e ae mai ia'u I

,«>\v"au pu kekahi-e kumo pu aku e auamo i na koikoi o na | iiana o ka home", a e oluolu oia e kauoha ae ia'u e hoi inai, a ua ae mai oia ia noi me ka hakananu no nae. aole me ka holopono loa. Aohe au i minamina iki no ia hoi-ole anā j o'u i ke kula, ā aole 110 e loaa iki ana ia manao ia'u ma nei ! hope aku, no ka mea. ua oi aku kuu aloha ia laua mainua j o ko'u makemake i ka ike." "Oia ka loa, e Hale Toda. E ha'i mai oe i nei manawa heaha kau mea i makemake na'u e hana aku nou?" .V. "Maikai ka iiinau, akahi iho 1a kaua ahiki i kahi a'u e hoakaka aku ai ia olua i ka'u hana o keia hoea ana mai la_ imua o olua; * ' "I hoea mai la au imua ou, e Mr. Ka-ta, no ka hoakaka ana aku ia oe ni'e ka manaolana e loaa ana no kekahi alahele. ia oe. ina nae eYnakemake ana oe e lawe aku i ka'u hana iloko o kou lima. i mea e loaa ai na hooiaio no ko'u mau ma-kua ponoi na laua mai au. a pela hoi nie ka huli ana aku i ka mea i pili i ka hopena o ko'u makuahine. • "He oiaio, ua maopopo ia oe. pela ko'u manao, o ke keikikane 4ianauna a ke Esekiha, oia o Kaila Esekiiha, ua maopopō.i ka lehulehu o kona hooilina ia. a oia ka ona o ka Hale Seletanuka i keia manawa. "Ina owau i'o ke kēiki a Ilale Esekina, ke keikikane ponoi hoi a ke Kia'aina Wiliama Esekina, alaila. owau ka hpoilina oiaio o na waiwai apau o ke Kiaaina Esekina. aole o Kaila Esekina.'a i hoTke aku'no au imua o olua i keia aole hiki ia'u kē uumi iho i ka manao ana owau ka ona pololei loa o ria waHwai apau o ke kiaaina mahope iho o kona ipake ana; aole hoi o Kaila Esekina e hookohukohu mai nei." * ' , "Ua pololei kau i olelo mai la, eia nae, i ha'i akil no au ia oe. aole oia e haawipio mai ana me kona h«kaka ole mai tio kona pono, a fie hiki loa 110 ke ike e ia aku ia manao ona ma ke ano o kc>na helehelena ame ke ano o kona law.e ana iaia iho," i pane aku ai o Kita Ka-ta. "A pehea, he hana ponoi no nae paha kekahi au i hoolala ai?" i ninau aku ai o Ka-ta i ua o Hale Toda. "Aohe a'u hana maopopo i hoolala ai no'u iho. T ko'u wa i lohe mai ai eia oe ianei hooholo koke iho la no au i ko'u manao e hele mai e hui a e kuka pu me oe, elike me keia a kakou e kuka nei. "Mamua aku nae ua hooholo au e holo i Nu loka me ka manao e huli aku i ke Kiaaina Esekina 4 e kuka me ia, a ke ike nei .nae au i ko'u pomaikai i nei manawa no ko'u holo ole ana e hoopau manawa wale ai ilaila. aka. ke paa nei no nae ia manao ilako Vu,' 4 "O ko'u manao oia iio ka ninau kaokoa ana aku iaia ina he mea oiaio ua mareia kana keiki me Helena Tenana, kuu makuahine. a ia manawa hookahi hoakaka aku ai au imua ona he kumu no ka'u,e manaoio iho ai owau nei kana moopunakane ponoi. ka hū|i i oili mai/ai mailoko mai o kana keiki. • y "He mea oiaio aohe a'u. pialapala ma ko'u aoao e hoike aku ai imua ona i mea hooiaio akil no ke kokua ana mai i ka'u koi, koe wale no ahiki.i ka loaa ana o kekahi palapala ia oe; aka mamuli hoi o kau hoakaka ana mai nei he helehelena ko'u i aneane e kulike loa me kona. alaila ma ko'u helehelenakekahi mea hooiaio no ko'u pili iaia, he hoike hiki ole nae ia ke kalele nui ia.-ma ka hoomaopopo iho." "O. he manao maikai loa+ieena ou, ke ike*ole nei au i kekahi kumu ke'ake'a i ka holopono o ia mea, a malia e liiki ana no ia mea ke wehewēhē ia ae a moakaka le'a na mea apau e pau koke ai kou mau pilikia. oiai he nui loa kela e kau ai ka manaolana no ka loaa o ka pono. "Eia nae hoi, he hewa hoi auanei kekahi o ka hoao. Ua • oiha loa iho la au i ka hauoli la i kena mau hoakaka au. a ke inakemake nei au e haawi aku i ka'u kokua ia oe ma na ano apau elike me ka hiki ia'u. E Hale, aole nae au e olelo ; miia aku ana ia oe e loaa ana ka pono ma kou aoa<7. aka na ; ke au o ka manawa e hoike mai i kcf hua a hua ole paha 0 ka kaua hana. "Ina.e hiki ana ia oe ke hoomakaukau nou iho no ka holo akp i Nu loka i mea e loaa ai ia oe ka hui pu ana aku a kamailio pu me ke kiaaina, i ka'u nana iho oia maoli ka hana kuppno; mua loa e hanaia. "Aohe waiwai o ka hana ana ma ka pouli ina aohe ou makemake e hanaia pela, a oia maoli no hoi ka loa a waiwai.e waino aku ai i kau koi imua o ke akea. i ..,.'\He hana nae ia e hoaaia aku ai ke ahi ma kela aoao, ina I he mea kekahi o ia ano e ala mai ana, aka oia nae ka mea j maikai loa e hanaia, i hemo ae na mea pohihihi apau imua o ke akea. "Aohe au makemake i ka pomaikai i hiki ole ia oe ke hooiaio i kou pono, ina nae no ka haawi okoa ia niai o ia mea ia-oe e ke kiaaina he laki loa ia, he mea koho wale aku no nae keia. "Malia e loaa aku ana no ke k-iaaina ia oe, a ua hoomakakau mua oia nona iho no ka hookipa ana aku ia oe a e ike mai aria oia ia oe. Malia aole paha oia i ike a i ole lohe wale i ka wahine a ke keiki ana o ka mare ana, eia nae he mea maopopo ole aku ia, aka o kou hui aku me ia ka mea e maopopo ai. ''Ma na ano apau, oia hoi, a i kamailio pu oe me ke kiaaina ea, ina hoi e hiki ana e loaa ia mea ia oe, e hoopauia ae ana na lonolono waiwai ole o na la i hala a e hoopau pu ia ae ana no hoi na pohihihi apau e pili ana i kou 11100lelo a pela ou makua. * | "E hoike mai ana oia ia oe i ka mea oiaio loa i manaoia ! nou me ka loaa pu mai o na hooiaio ana no ka pono ma kou aoao. Ma na ano apau e noi aku ana au ia oe e hana koke aku ia hana ma o kou hele kino ana a hui mē ke kiaaina me ka hoohakalia ole. "Aohe hana maikai oi ae mamua o ia, o kela wāle no, a iria hoj 110 ka hōlopono o kau 'hana ea, alaila. mahope aku e >iiki pono ana ia kakou ke hana me ka oi aku o ka holopono me lea nui ole o ka hana," wahi a Ka-ta i pane aku ai. "O, inā pēla ua pōno. Ke hauoli nei au i kou apono ana mai la i ka'u liana i ai, ina pela e huli mua aku au 1 kanaka pani no ke kokua ana ia.papa ma ko f u wahi, i hiki ai ia'u ke holo aku i Nu loka i ka la apopo." "Kau pu aku 'no.hoi kakou maluna o ko maua kaa, pehea iā i kou manao? O ka maua i iini nui ai e loaa ia maua kekahi kumupale e hoopokole ia mai ai ko maua noho palaualelo ana maanei, a ia kakou ma Nu loka ea, e hiki ana ia kakou ke akoakoa p.u a hoolala i kekahi mau hana ipahope koke iho o lsou hui ana ame ke Kiaaiha-i-pau Esekiiia. "Eia hou, ina ua mareia ou makua malenko o Nu loka, elike kau'e nianao la. a oiai hoi aia kakou apau malaila, uā hiki loā'ia kakou ke hqomaka koke aku e liuli i ka mool'elo no ko laua mare ana maloko o na buke o ke au-j puni, a i ole iloko o na buke a na kahunapule maloko o Nu i loka, a ke loaa mai ka hoi ia moolelo ia, o ka holopono 1 ana ia a.ka kakou hana," wahi a ka makaikiu. j "O, maikai i'o kela.' 'i pane mai ai o Toda opio me ka | helehelena hoihoi. "Eia nae, o ka hana inua he'mea pono ia kakou e loaa i mua ka ike l»e huakai hahai paha kau i ka nene ahiu a aole | naha. Malia aia o Mr. Esekina i Kina, ua ike aku auanei j kakou ia mea.; Ina e oluolu mai ana oe e hookuu ia'u no! kekahi minuke, e ike koke ana 110 kakou aia no oia i Nu j loka a i ole ua hele paha i kekahi wahi okoa." ?. "Ua hookuuia oe," i pane inai «ai o Hale. O ke ku koke ae la no ia o ka makaikiu a haalele mai la i ka rumi. a ia. Ka-ta i hala aku ai a noho iho la o Hale me Kita, ua hoohalaia ia mau minuke e laua- ma ke kamailio ana ma na kumuhana like ole e ae. Ua hala paha he hapaha hora ia nalo ana aku a Ka-ta, ua hoi hoU mai la oia a olelo mai la aia no ke Kiaaina-i-pau

j Es.ckina. maloko u 'koua luilc ; maloko o kc kulanakauliale o INu loka. Ua loiia mai ia ike iaia ma ke kelcj)oua. j "Aole liiki ia'u ke hoohiki' mua' aku imua ou e ike mai | ana oia ia oe a uole paha, he mea pohihihi ia ke olelo ae i j nei manawa. O ka mea wale no e-hiki ai.-e haawi aku au i i palapala hoolauna ia oe me ia, a manao au uie ia ! palii eae mai ana oia e Avehe i puka o kona hale no ka hookipa- ana aku ia oe. /'Eia nae. ke hopohopo e nei no au aole j>aha e lilo ana Ja i hana naauao i nei manawa e hoike e aku ai iaia i ka mea oiaio ua hui mua oe mfc a'u. a ua kukakuka kaua no keia hana au i lawe mai nei. no ka mea. malia o lilo ia i mea lu> ehaeha aku iaia. nolaila ea. aole hiki ia kakou ke hana pela." /'Pololei kela. aole pono e lioike, aku ia mea iaia. Aka mihia paha Jie mea kupono e aku no hoi kekahi. a na ia mea e haawi aku i kau palapiala hooiāmy iiia. l'ehea ke Konela Wekafoda? He kanaka kahiko.n paha oia i kamaaiua ia e koonei poe ea, a malia ua kamaaina no hoi oe iaia Ua ho6kaliaha nui ia aku ko rfkle Toda noonoo ia manawa no keia ninali. aka. i loa.i' ai t pane no ka ninau a ka makaikiu, i mapla: "Ae. he kanaka oia i tioho loihi ma keia wahi. a iurkawa- • aina' oia i na kanaka apāU niaanei, a ua kamaaina ia'u ame ! o'u makua, a manaōio nei rio au he niau hoaloha kahiko | ke Konela \Vekafoda-ame ke Kiaaina-i-pau Msekine. ; "Aka, iio'u jho. aole au e noi aku ana i kekahi hana mai- ! kai no ka hanaia inai ia'u mai ke konela mai, no keia kumu | no, i.lohe mai oe, e Mr. Kh-ta, ua>haulehia au i ke aloha ! no ke kaikamah.ine ana. » i "No na makahiki lehulehu i hala aku nei ko'u hookumu | aua i ko'u aloha nona. a ina 110 kona lilo mai i kihei j>ili no'u | no na po anu hu'i maeele o ka hooilo, e haawi ana au i na ! mea nani apan i loaa ia'u ma keia ao nona, ke ae maikai in|i nae kona makuakane." Hu ae la ka a£a a na makaikiu 110 nei mau olelo oiai.» a Wale, a *> ka M.aīeaikiu Ri-ta ka mea i pane mai: "He mea oiaio k'ku i hoike inai la. lio ka m«a. ua ikeia aku kekahi hiohiona o ia mea ma kela maii J«t aku nei. aole nu i nele aku la ke aloha iloko o kela kaikaKkhine a ke kouela nou, no ka mea, he make kona. ina a<Sle oe i haawi koke aku i ke kokua iaia i manawā kupono loa e hoopakeleia ai kona ola, a ke ole au e koho Ke#fa ke nalu nui pu mai la oia iloko ona no kona aie nui ia oe ana e hiki ole ai ke uku mai me ke gula ame ke daihiana pah&, aka o kona kino wale 110.' "'Eia hou," i lioomaka hou mai ai o l lale e kamnilio, "iloko o ko'u hoea mau aku i ka halo o ke konela ma kekahi mau ahiahi. no ka nanea {ina 'me Kereda. ke kaikunane o Miss Wekafoda, eia nae, ma ka'u nana aku i ke konela i keia manawa, me he mea la be lej)o au malalo 0 kona mau kapuai wawae, 110 īaieumu a'u i ike maka aku ai i mana»» iho ai au aohe kupono ia'u ke noi aku iaia. • "He mau hoaloha pilipaa loa maua me Fereda W ekat'oda no kekahi niau: makahiki. kij)a aku a kipa niai inana a o ka 111 ake wale no ka mea n*ma e hookaawale ia maua, a nona no hoi au i kipa mau aku ai i ka home o ke konela, 110 ka hānea ana me ia. "Ma ka mea oiaio, oia paha-kekahi kunui o ka j>ij>ili an.i o ko maua aloha kekahi i kekahi. ua' liele like maua i ke kula hookahi, a iaia i kaawale aku ai īnai keia wahi aku no ekolu makahiki i hala aku-nei. aole au i hele hou aku 1 kela hale, 110 ka niea, aohe-a.'ii kumu ]>ale ma ko u aoao n»» ka Jioea ana aku ilaila. ; - "Mai kela manawa m*i % Federa i Jiele ai aliiki i nei manawa. aole a'u manawa hookahi.i kiei hou aku ai 1 na īpuka 0 kela hale. oiai nae, he hui pinepine no au me Mis* W ekafoda mawaho, 110 kekahi mau manawa lehulehu. "Ua liiki loa no ke ikeia aku ka manao ku-e o ke konela no'u nui o kona haawi ana mai ia'u i kekahi mau hila dala i kela mau 1a aku nei 110 ka htxipakele ia ana o ke ola o ke kaikamahine ana, aole hoi ona noonoo iho ua aie no ho» au iaia. a 'ua nolio hoaloha no hoi makou. a ma ia ano 110 hoi au i hoopakele ai i ke oia o ke kaikamahine huapala aua "Alaniuli okela uku ana mai ana ja'u. e ike iho no olua no-olua iho. aohe ona makemake e lilo oia i mea aie. a «> kana kaikanlahine ka uku. No iu kumu la ea. i hoole mua aku nei au ia olua aohe kupono ia'u ke noi aku iaia no ka .hoolauna ana aku ia'u imua o ke Kiaaina l*.sekina, wahi a īlale. - w He hana ia e pomaikai ai oia. Tna eae ana kela kaikamahine e mare me oe mai kauka'i aku> oe a ae mai kona makuakane, ina nae hoi e hiki'ana ia kukou ke hooiaio o Hale Toda e kahea ia nei i keia la o Hale F-sekinā oia nia keia mau la aku me ka holopono. "Ma ko'll manao, malia e ana 110 ia'u kekahi mea kupono e aku nana e hoolauna aku ia\t imua o ke Kiaaina Esekina, eia nae ke ike ole nei au pehea ana la e hiki ai ia'u ke noi aku ia kanaka me ko'u hoakaka ole aku i na kumn o ko'u manao ana e hana pela; e ike e mai ai paha ia kānaka i ko'u manao a walaau e ae hoi kela. a kaula'i e ia ae ka kakou hana e hoolala nei % imua o ke akea, a lilo i mea hoopaoa i ka holopono o ka kakou hana. "Eia hou. aohe no au i makaukau i nei manawa e hana aku ia. Aohe o'u makemake e ike wale ia niai eka lehnlehu ke hana nei au i keia, o olua wale no ka'u i makemake ai e hoike aku i ko'u mau manao a o olua wale no hoi ke ike i na mea oiaio apau, aole i kekahi j>oe e aku." "Ua <pono loa kou manio i hoike mai la e Toda." "Pela no ko'u manao, a ua papa pu mai no na lani ia mea aole au e hoike wale ae ia mea ma ke akea, aka, i na kanaka wale no elike me olua." "Ke maoj>opo aku la ia'u kou manao a ke liauoli nei au." 1 hoakaka aku ai o Ka-ta. "Nolaila, e liilinai aku kakou e hiki no i ke Kiaaina Esekina ke *ike mai ia oe me ka ole aku i kekahi palapala hoolaunā imua ona. "īna e hiki ana ia oe ke hele mai ianei ma ke kakahiaka nui o ka lā apopo. aneane i ka hora eiwa. e lawe koke aku no mauaia oe i Nu foka iloko o ka manawa j)okole loa. kau aku J<o kakou mau manaolana 110 ka holopono o kau huaka'i," wahi a Ka-ta. MOKUNA \ r . Ka Halawai Ana Me Ke Kamahao. Ma ka auwina la mahope nlai ua komo like aku 1a o Nike Ka-ta ame ka Makaikiu Woasale. o ke keena makai o Nu loka, iloko o ka halewai o kekahi apana ma ke Alanui 68. no ka ninaninau ana no kekahi hihia a laua e huli ana i mea e loaa ai ia laua na ike apau no ia hihia. I ka manawa j hoakoakoaia mai ai na ike apau a laua i makemake ai e loaa ana malaila. a e makaukau ana laua e haalele iho : a hale. peahi mai la ke kaikaina eku hana ana ia manaw;i ia laua e iki iho oiai oia e j)ane aku ana i kekahi kahea ma ke kelepona o ka hookaniia ana mai. ia?" i }ohe aku ai laua i kank ninau ana aku. n Ke Kiaaina-i-pau Ēsekina? Ua make? I pepehiia? Aole! A heaha ka;kau o ke kahea-ana mai la ia. makou? Ile make hoohueiiia? Heaha la hoi kou mea hoike mua ole ■mai la ia ineā?" I kela lohe aha mai la a Nike Ka-ta i ka inoa o ke Kia;pna P'sekina no ka make ana ua hoohikilele loa ia kona noonoo ia manawa. No kekahi mau minuke hou aku ko ke kakiana hoolohe malie ana a mahoj>e namunamu liilii iho la alaila kaniailio aku la: (Aole i pau.) -