Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 42, 18 October 1918 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

]SiO|CUNA XXIII. Lawepioia b *Jene e ka Lahui Ahiu. Xo na minuke loihi ke ku malje ana"6'.Jene Pota ame Kelekona e nana i ke kino make o ka liona,%ie ka pane, leo ole T me ka inihi ana i ko laua pomaikai, m'a o ka make 'ana o kela liona. ma ke ano kupaianaha loa' o Jene Pota nāe ka mea i kamailio mua ae: ' "Owai la ka mea nana i pepehi i keia liona a make?" \vahi ana me ka nana ana mai' maluna o Kelekona. . "Aole he mea hiki ke pane aku i kau ninau, o ke Akua wale no," i pane aku ai no hoi o # Kelekona, me ka luliluli ana ae o kona poo. "lna he hoaloha ka mea nana i hoopakele i ko kaua mau ola, heaha la ke kuinu o kona hoike ole ana."mai iaia iho? Aole nei he mea maikai ke kahea ana aku iaia e hele mai, i haawi aku ai au i na hoomaikai aha iaia?" Haawi aku la o Kelekona i |cona ae, me ka maikai ole no nae < 1 kona ia wa i noke aku.ai o Jene J Pota i ke kahea, xiule nae he mea pane mai iaia, 110 ka mea ua haalele kahiko mai o Tazana i wahi i noho ai, a aia oia ma kahi he inau kapuai lehulenu ka mamao mai ia Jene Pota aku. Xo ka loaa ole ana mai he pane iaia, naka ae la ke kino o Jene Pota me ka haalulu, me ka hooho ana ae i keia mau olelu: "Nani ka pohihihi nle ke kupaianaha o keia ululaau. Ina hoi paha" he hoaloha iia kaua ka ,mea nana i pepehi [ ka liona a make, o kona hoike ole ana mai iaia iho. ua lawa ia 110 ka hookau ana'mai i ka mānao weliweli ia'u." "Ua lawa ko kaua ku ana ma keia wahi e Jene," wahi a Kelekona. me ka lalau ana aku i kekahi lima o ke kaikamhine opio. "E pono kaua e hoi no kahi o ko kakou papa'ihale, he oi ae kou palekana malaila mamua o keia wahi, 110 ka mea aole e hiki ia oe ke ltilinai mai maluna o'u n<- ka hoopakele ana i kou ola." "Mai kamailio mai oe ia'u pela e Kelekona." wahi !a Jene. me kona mihi ana iho, no ka pupuah'ulu p.kana mau olelo e ahewa mai ana ia Kelekona i ke kanakā.hohewale me ka maka'u wale, me ka hoomau hou ana mai: . "Ua hooikaika oe e Kelekona ma kau rrrau mea apau i ike ai he pono, nolaila, ua'ahewa loa au i ka hookau wale ana aku i na ahewa āna maliina oū. Aole maluna oti na ahewa ana, no kou lilo ole ana i kanaka ikaika, 110 ka mea he hookahi wale no kanaka hiki;ke lawelawe i ka hana a kaua i ike aku nei, aole nae oia nla'keia ao i keia wa. Aole au i makemake e hoehaeha aieu i kou noonoo e Kelekona; 0 ka'll wale no e makemāke ne# e lbaa like ia kaua ka hoomaopopo ana niai keia menawā aku, aole loa au e mare me c»e." . " . , . ' "Ke manao nei au, ua maopopo ia'u kau mea e kamailio mai nei. nolailā e hoopau loa ko kaua kamailio ana maluna (1 keia ninau, ahiki i ko Icaua hoea hou ana aku i ke ao malamalama. a ilaila e hooponopono hou ai kaua 110 keia mea. ' Iloi like akii la laua no ko lākou papa'ihale, me ka hoopoina loa ia ana o na mea maikai ole iloko o ko lāua mau noonoo pakahi. y Ma kekahi la ae, oa 01 loa mai la ka Jka4ka o ka ma'i maluna o Nikola, me kē olohewa wale. iho no o kana kamailio ana ma ka hapanui o ka 'manawa. Ua. ho?io aku o Mr. Kelekona e hanā ma na mea apau ana i ike ai he pono, i Weihi e pohala mai ai kela kanaka, aole nae he hiki.akp aia nae iloko kona 11001100 kti makemake e kaawale loa aku keia kanaka mai ia lāua aku, i ole ai oia e hoop'oino w:<!e mai ia Jene'Pota. , Oiai nae ke noonoo nui la o Mr. Kelekona, no ka māke aku o Nikola, o kona hopohopo wāle no. ina e noho -ho«'kahi iho ana o Jene, i kona wa e hele ai e huli i mau meaai na laua. e hiki ole ana i kela kaikamahine ke kupale aku i ka a e hoea mai ai na lioloholona ahiu e i kona ola Ma kekahi la mai, kii aku la o Kelek&na e wehe i ka ihe mailoko mai o'ka liona, a oiai ua loaa iho la kana meakaua ua l»>ihi loa kana wahi i hele ai o kā ululaau e nana ai i 11:1 holoholona ahiu, me ka maka'ii ole hiai la i ka poino. Ma kela hala ana akuro Kelekona noloko o ka ululaau. a i wwhi e hoopilikia ole aku ai o Nikola iāia, ua hele aku la o lene Pota a noho malalo o kekahi kumulaau, a huli aku la kona alo nana i ka moana, me ka manaolana o ka ike aku 1 ke kaalo ae o kekahi moku, alaila haawi aku oia i ka hoail< >na no ke kii mai e hdopakele i ha olulo. Xo ka huli o ke alo o^Jene Pota i ka m'oana, aole ona ike aku i ka oili ana mai o kekahi kanaka ahiu o ke auo i like loa aku me ko ka mapu. O keia kela lahui kanaka, 110 lakou hoi ka nui o ka hele ana mai e kuli ia Tazana. Ma: ka hookahi mai o kela poe kanaka ahiki i ko lakou ana mai mahope koke aku o Jene Pota, a i ka wa a ua kai kamahine nei i lohe aku a: i ka nakeke mai o kekahi me; ; . mahope aku o kpiia kua, i kona nana ana 'mai, aia hoi ua puni koke ae la na kanāka hihiu, o ka hopu mai la m ia o ua poe kanaka nei iaia, a hoomaka aku la e holo noloke 0 ka ululaau. Xo ka piha i ka makā'u, ua hoao la o Jene e uwa, me ka manao e lohe aku o Kelekona i kona. leo, holo ma e hoopakele ae iaia, mai kela poe kanaka mai, „ua paluluia ilio la nae kona waha, me na lima lepo o kā poe na lakOt e ka'ika'i ana iaia. Oiai ua nui na.hoao i kau aku maluna ona; iloko o keli mau pule lehulehu āna i. noho hoomanawanui ai ma k 1 aekai, a hui pu iho hoi me keia poino hou i loaa iaia» u? hikī ole maoli iaia ke hoomanawanui iho, b kōn'a maule akt!a no ja, me ka ike ole ae i na mea e hanaia aku ana hona ; I ka wa nae i hoi hou mai ai ka noonoo maikai iloko ( lene Pota. ike iho la oia, aia ka oia iloko o ka hihipe'a e ka ululaau. a e moe ana hoi oiā ma kahi mamao mai ahi nui i ho-a ia. a iaia i nana ae ai ma kgna at>ao, ike ar la oia he kanalima poe kanaka e hoopuni ana iaia, he poe 1 anaka puhuluhulu, me na lima loloa, a he pokopoko hoi k>> lakou mau wawae. - * Maluna 6 ke ahi e a ana, e kau ana he ipuhao, a mailoke mai o ka ipuh'ao, e kio'e aku ai keia. ame keia i ka i'o holo }.<ilona. 110 ka lawe ana mai e" ai. t I ka manawa i ike mai ai ua poe kana)ca. nei, ua ala k? lakou pio, haawi nui mai la i kekahi i'6 nololiolona na Jene e ai, aole nae o Jene i lālau aku, aka upo/i iho la kona mau maka. no ke ku i ka- hoopailua ke naha aku. No na Ia lehuleliu ke kaahele ana o kela poe kanaka me ka lakou "pio iloko o ka ululaau. I ka wa e helewawae maoli ana o Jene Pota, me ka hele o kona mau wawae a ehā mroli me ka maluhiluhi pu, aole nae e hiki ke ku-2 n'*u. no ka mea i kekahi manawa, e kaualako maoli ia ana oia. liiki o!e iaia ke hoololohe iho, u ua lil<e "holi kona leo mve, me ka mea ole i kela poe. lle loa okoa āku no koe alaila hoea-aku i ka pahuhopu o ka lakon ua pau oklo" o ke kamaa o Jene i ka nahaehae/ hemo aku la ka hila, a o kona lole keia e komo

aiia, ua hēle a nahaeliae; a o kela īlr keokeo oiiā, ua ulaula ke la i ka la, a ua poholehole 110 hoi i ka anaiia me na laau kuku ooi oloko o ka ululaau. I k|i manawa o ua o Jene e hiiia aku a: ilalo, e ])cku okoa ia fnai aha oia e ke kānaka kokoke loa niai iaia, a eu poo wale ae Ia 110, i ole ai e nui loa mai-lu) lakou peku ana iaia, aka iloko nae o na la elua, a hoea aieu i ke kulanakāuhale o Opa, aole e hiki i ua o Jene ke hele, ua lilō na hoo ana a kela poe kanaka i mea waiwai ole, i kau a rrrea o ka nawaliwali maoli o kona kino. , I ka ike ana o kela poe kanaka ahiu, ua pau ka hi.ki i ka lakou pio ke hele, hapai okoa ae la lakou iaia, a ma iia ano iho la lakou i hooikaika-ai iahiki wale i ka hoea ana aku i ko lakou kulanakauhale. * ,! # Ma ka auwina la o kekahi la. i ka wa i kaakaa ae ai-na maka o Jene Pota, ike aku la oia i ka pa o kekāKi kulanakauhale nui, a oiai he nawaliwali kona kino, aole i lilo" ka mea a kona mau maka e ike aku ana, i mea ano nui, 9 kaiia wale no e pule la iloko o -kona naau,. e koke māi ka make iaia, i hoauhee koke ia aku ai kona plau manao'ehaeha. _ Aole nae oia i make, aia mau no;ica ikaika iloko o kona kino, a he maikai no hoi kona noōnoo, o ka jnakā'ii .wale no i ka hoomainoinoia mai, pela oia i ake loa ai e make, maniua o ka ike maoli ana aku i ka e kauia mai ana maluna ona e kela lah.ui kanaka. > O ka hele ia a hala mai_he elua mavi o lakou, ia wa i komo pono aku ai ua ppe kanaka nei iloko o ke kulanakauhale, a maloko o kekahi hale nui, i hoop\iniia ae ai oia e na kanaka i like pu aku me kela poe na lakou i lawe niai iaia,.e hoopuni aiia ma kona aoao. apau a iwaena o *lakou he poe wahine eia nae aole' he ku o ko lakou mau helehelena i ka hoomaka'uka'u elike me ko na kane.

Ika wa Jene Pota i ike aku ai >i na wahine. lana mai la kona manao, e palekana ana oia ma o lakou la, eia nae ua auhee koke aku la ia manaolana ona, 110 ke ku w'ale mai 110 o kela poe me ke kokua ole mai iaia, a aole 110 hoi o lakou hoikei|<e mai i ko lakou hoihoi ole nona, aka o ka nolio malie wale inai ilo ka lakou, a nana iaia. Mahope o ka ana o Jene e kela poe kānaka he nui, a ua ku keia mohai i ko lakou makemake, hoihoiia aku la oia a hoopaaia maloko o kekahi 'keena pouli, me ka waihoia ana aku o ka wai, me ka ai na'na.

He liookahi pule okoa ka 0 Jene maloko 0 kela keena, a he hookahi wkle no ana mea e ike mau' ana i na la apau, o ia na ka wahine nana e lawe mai ana 1 kana mau meaai. Mam'uli oka loaa ana o ka hoomaha kupono iaia, a hui piT iho me ka Ir>aa ana o nā meaaī kupono, ua hoi hou mai la ka' ikaika iloko 'o Jene Pota, e kupono ai e moh&ia āku jnijia o ke akua o kela lahui kanaka. ■ • V'/'-' ' ' E waiho malie āku kaua e makamaka ia Jene Pqta pela, oiai e kakaliia ana o kā hoea mai o kona manawa e waihoia aku ai i mohai na ke'akua, a e huli hoi ae kauU ihope, ma kela manawa. a Tazana, i haalele mai ai i ke kaikamahine aiia i aloha- ai, mahope o ka pepehi ana aku ika liona a make. : f. ■, Ma kela manawa a Tazan& hele la maluna, 0 na kumulaau, māhope iho o konā'wou ana aku i kana ihe a make ka liona, ua hele kona nōpnoo a piha me na haawijnao ke kaumaha, m'e la, ua wehe hou ia ae kela wahi 1 eha o kona. puuwai, ana r hoopoina loa ai 110 kekahi mau mahina loihi. ' . Iloko o kona manao- kaumaha, he hookahi mea nana i hoohauoli loa mai i kona noonoo, o ia 110 ka hooko ole ana aku a kona mau lima, i ka hana, e lilo ai oia 1 i}iea pepehikanaka, ma o ke ki aiia aku i kana pua a ku o Ke- | lekona, a pehea i oili. ae ai kekahi noonoo iloko' ona iloko o ke sekona hookahi, ua hōololi ae la oia i kela 'manao pepehikanaka. _Tle mea oiaio i'ka manawa ana i ike aku ai i. ka wahine opio hookahi a kona pUuwai i aloha ai e pulikiia ada e kekahi kanaka okoa, he hookahi wale no noonoo. iloko ōna, elike me kona ano holoholona, o ia no ka pepehi ana aku |. ia a make, i kaawale mai ai kela wahine nana. | aka nae mailoko mai'o kela ano lioloholona ona, i oiliv ,ae „ai he ,Vvahi noonoo kanaka, ka mea natia i hoopakele ae iaia, mai kona lilo ana i inea pepehi aku i kona hoa kaiiaka me ke kumu - ole, oiai he kuleana ko Mr.-Kelekona ia Jene Potā, malalo o ka aelike hoopalau, e lilo aku kekah\ na kekahi. . laia e noonoo ana no kona hooko ole ana 'i ka manae pepehikanaka. haawi ae la oia i na hoomaikāi- ana he nuino kona hooko ole ana aku i ka hana, i kulike me koha ano holoholona. " Ma kela po, aole'oia i fftili hoi aku no kona hāle e hiamoe ii, aka ua moe no oiā maloko o kā ulīilaau i kamaaina : aia ika hiamoe mau ia, a 110 na la lehulehu-mahope mai, 2 hele māu ana 110 oia maloko o ka ululaau ē huli ai irtau meaai nana, a i ka po, e hoi inai aiiā no oia maluna o kela kumulaai; e hiamoe ai. Ma ke kolu o ka la o kona noho ana maloko o ka uluma ka auwina la, ua huli hoi koke mai la oia. aol< hoi elike me na la aku mamua, : ? aia jio kona hoi mai i ke ahiahi. a oftii he wahi maikai kekahi an:v no i hana ai n noluholu i ka niauu, haule iho la oia iluna o ka mauu hooluolu.

He mau minuke helu wale no kela moe ana ilio ona ilalo, lohe koke aku la oiā i ka leo o ka lahui ana i ikt li o- kē kulanakauhale o Opa. nia akii c 'eona wahi e noho nei, a ma kana hoomaopopo 1 aku, e hoo !cokoke iliai ana kela poe iaia 4 - Me ka eleu i lele ae ai oia . Sukau ana iluna o kei laau, me ka hele ana aku ma ka aoao'lulu, i ole ai e hon ' mai 'kela poe i kona eu hohona-. kanaka, a ma kupono, i noho iho ai oia, hakilo o k-a hoea mai o ka poe no lakou ke ea ana i honi aku aL Ua ma'u .no kela kakali ana iho ana, ia wa i oili nnh : li he tfiapu kino nui, me ka alaalawa ana ae o kana nanp ina ma o a maanei, a kamailio aku la i ka nui o na mapu, aole he pilikia, o ka matiavMa ia i oili mai ai na mapf na wahine, me na keiki, i { hiki aku mar kahi o ka ; ianeri a oi ka nui, a hoopau loa ia ae la kona pohihihi . iia ka he poe mapu keia, aole hoi o kela lahui kanaka ana i koho wale ai. na lakou i hoopaapio iaia. > ī.ka ike ana mai o ka mapu 'mua loa, i kafii o kā mauv i hoakoakoa ia, hele oia a nolio iho la; pela hoi ka. nui o na mapu i hophalike mai ai, ahiki t' kb:laicor loho like ana iho ilalo. nia'i ke nui a ka poe liilii. Me ka hoohewahewa ole i ike mai ai o Tazan£ o-kei.n io kona puulu i hanaiia ai i kona wahi wa bebe loa, o kona mau hoa e paani like ai i ka wa kamalii, o lakou no ia iwaena o keia poe itiapu, a noonoō-iho la oia e hoike mai 'aia iho> e hiki ana paha ia lakou ke hoomaopopo mai 'aia, he moi kahiko no lakou aole paha. Maiiiuā nae o kona hooko. ana mai i kela manao, hoo'ohe mai la oia i ka mau kamailio, a ma kānā mau mea i lohe mai, i hoea aku kela poe mapu ma' kela wahi no ka noonoo ana ame ke koho ana i moi hou-m) lākqu. no ka mea ua haule Mo lakou moi i ka pali a ; riia|ce lba. a he noho wāle iho no ka lakou me ka mea otē "naiia e noho hoomalu i kela lah'ui. \ ; v ■ I ka māopopo ana iaia nei o ka manao nui- i hoea nia' ai kela' poe mapu ma ia wahi, o kona iho aku la no ia ma kekahi lala, a ku ana ilalo <» ka honua, ma kahi e hiki ai ia lakou ke ike'mai iaia nei ia wa i ike koīee niai ai kekahi mapu wahine iaia, me ke kahea ana aku i ka nui o na mapu no keia kanaka kupaianaha o ka oili ana akū. Ku okoa ae la kekahi poe mapu kino nunui iluna, e kiei j

lialo ana mc ko Jakuu mau a-i luloa. o ka ike mai i keia malihini, alaila me-ria niho keke, i" haalele aku ai kekalii poe mapu i ko lakou wahi e noho ana. a hookokoke malie mai la i ka-hi a Tazana e ku ana, no ka manao 'no e huopoinō mai iaia nei, a o ia ka Tazana i kahea mai ai: "E Kaneka, ōwau no ke:a o Tazana o na Mapu," wahi j ana ma ka olelo a kela lahui. "Aole oe i hoohewahewa j ia'u, o kaua 'like no hoi ka i holoholo maloko o keia ulu- i laau, ā o kaua like no lee hoohaehae mai ana ika liona. I ma ke kiola ana i na laau maluna o kona kua." , No kela; mau ōlelo, ku iho la ka mapu nona kela inoa i kaiu hoo'Hahi,. īne he mea ia e noonoo ana oia i kana wahi ike at i keia kanaka, o ka mea oiaio no nae, he po-ina.wa-le na mapu i ka lakou mau mea e ike ai a e hana ai paha, aia waie no a he manawa pokole mamua aku, hiki ia lakpu ke hoomaopopo, ina he elua makahiki ke kaawale, ua poina haalele loa, na mea apau mailoko.aku o ko lakou poo. - "O oe no hoi kekahi e Mago." i pane hou niai ai o Tazana i kekahi mapu okoa-iho. "Aole anei ou hoomaopopo niai ia'u: Aole anei owau no keia o'kela Tazana i kamaaina. Ta oukou apau?" No keia mau olelo ma o Tazana ua hele like : mai la na'mapu apau imua, ma ke ano e makaikai i keia mapu- malihini, ke ndke la i ke/kamailio. mavvaena o lakou iho, a o Kaneka ka i pane mai: "Heaha kau mea i makemake ai maiwaena akii o ma'kou?" "He hookahi wale no a'u mea e makemake nei, o ia ka maluhia mawaena'o : 'oiikou' ame a'u." No kela pane, kukakuka hou iho la ua poe mapu nei, a i ka hooholo nui ana paha i ka lakou mea i manao ai, kamaiiio hou aku la o Kaneka: "Ina oka maluhia kou makemakie iea, alaila e hele mai me ka maluliia e Tazana o na Mapu!" ' \ No kela leo kono, haalele āku la 'o Tazana i kona wahi e' ku ana, a hele mai la imua, me ka maka'u ole, i ke keke aku o na niho wakawāka o na mapu no lakou na kinu i oi ae ka nimame ke kiekie i kona. Aoha he mau lululiina pu ana, elike me ke ano o na kanaka o ke au malamaiama, ma keia hui hou ana o,Tazana me kona lahui niapu, me ~he mea ano ole la keia o ko lakou hui hou ana me ko lakou moi, mahope o ke kaa wale ana no na makahiki elua. O kekahi poe mapu, hele aku la-no ka lakou mau hana, aka no kekahi mapu kane nae, i hoomaopopo ole mai iaia ijei, hoohele mai la laua iVia kahi, ā J\izana e nolio ana. he hookahi nae i hookeke mai i kona niho, me ka hoonunulu ana, a e nanakee mai ana hoi ia Tazana, me he mea la, he 'makemake kona e ike i kji ikaika o keia kanaka, elike me kana i kaena mai ai, oia ke kanaka ikaika iwa'ena o na holoholona o ka ululaau. I"fL-.i kuemi hope aku o.Tazana ihope, ina ua loaa aku ka ike i leela mau aohe he. ikaika iloko o keia,kanaka, aole iiae i kona wa i ike iho ai,-aia kekahi o kela mau mapu, ua kokoke loa ma kona aoao, o kona huli aē Ia no ia, hookahi no pa'i mahanahaiīa ma ke poo, liwoki oe e hutokaanini ana ke alo iluna, -a o ka naaupo iho no hoi o na ma|>u, ahle he hele mai o kekahi e kokua i kela hoa o lakou, aka'6 kai noho malie wale mai no, me *ka noonoo ole, no kona make aku, a no ke ola paha. ' No kela loaa pono ana aku o ka mopu opio, i ke pa'i mahanahana a ,Tazana, ua holo mai la oia imua me ka'piha inaina, e noho aku ana hae o Tazana nie ka makaukau, hookahi no ia lTopu ana. aku ma ka aoao o kg poo, uwoki oe e kikihi ana a hina ilalo, o ka paa aku la no ia o ka lima wikani o Tazan« ma ke kania-i, uwoki oe e nui ana ka waha i ka uwe, ā no ka haawi ana i haawina a'o kupono iaia, uumi iho la o:a ahiki i ka waiho'-oni ole ana o ka mea hookiekie. .ho'o'kuu ae la i kona lima', oiai aole oia kmakemake e kaili āe i ke ola o kela mapu, he ake wale no kona e ike mai'ka nui o na mapu e ae, aole he hana paani wale no ka hoao ana >nlai e hoonalioa iaia, aka he oi aku ka pono o lakou noho make ana, me ka hōao ole mai o kekahi e paio māi me ia • nei no ke ake e ike i,ka ikaika ame ka vvikani o na aahuki o kona īiiau lima punahele. ;Ua lilo i'o ka mea a i liana aku ai i haawina a'o maikai loa no kela mapu hoonlpna, no ka nlea mahope mai aole oia i aa hou e hookokoke aku i ka mea nana i hoolilo mai i kona ikaika i niea ole, a no na mapu k-ahiko hoi, aole ) lakou hana wale mai, no ka mea he manāoio ko lakou. 'ia oi ae ka ik:aika ~o T?izana imua o kekahi o lakou, e makelewa wale ai no ka li£>ao ana mai e hakaka me ia.. Ua noho pu iho la ua o Tazana me keia puulu njapu, a i /oiia wa e hookokoke aku ai i kahi o na -apu wahine e 'ioho ana me ka lakou mau,-keiki, e ho <. okoa mai ana 'ākou imua, me x ke keke o- na niho, aka e h mau ma o Tazana. iaia iho, ma ia ano ua hoopp .: loa na mapu vah'ne i ko lakou mau manao hoohuoi no ie.a kanaka; aole >e:a ke*ano o na r.iapit;' i ka wa a lakou e nuikemake ai i eekahi mapu wahine, aia'no a hookoia ko la' >u makimake, i ilaila'pau iho la ko lakou hoohune ana, ac> j nae pekf-ko | Pazana ano. . —

No na la maTiope mai, e hele pu ana o Ta;"ma me kela joe mapu, i ka huli i mau meaai na lakou, mc ':a loaa nui ) na meaai maikai, malalo o ka Tazaha mau a r\ka; ana, a ia lilo I?oi kana kaula, i mea hoopokole mai i ko ak->u luhi. I ne k'o lakou nana liou ana mai iaia i alakai u.. lakou, a [ namua o ka haalele ana aku o kela poe mapu i k 'a kahua 'oomoana, ua koho hou aku 'lakou me na manao ...=kahi ia fazana i moi no lakou. Ua kupono iho la no kēia noho hou.ana ni(f i ka o Tazana, aole 110 ka loaa.o ka hauoli iaia,- aka jiela _ ,vi)e no e hjki ai iaia ke lioo'poina aku i na hoomanao ana no' ; j.etVe Pota, ,e noho.oia me na mapu. Ua hooholo kahiko o Tazana i "kona manāo aole e huli hoi hou aku i ke au «ma'amalama. ina kona noho pu ana me ka lahui; Wazari. i ka oaa hou ana nae o nav mapu iaia, hoopau loa ae la oia i 'eela noon'oo mua, e noho iwaena o ka lahui o na kanaka Paele. ~ t Pehea nae kona pili.mau aku me na mapu; aole loa e hiki aia ke hoopoina, p k'a hōokahi ana i aloha ai, aia :>ia ma kahi kokoke mai iaia aku, a aole loā hoi e loaa ka 7arel:ana iaia, oia e makaala aku no kona pono, no :<a mea ua ike p<ns%>ia i ka hiki ole ia Mr. Kelekot?a ē kui kela_wah:'ne ;; bpio. a elike rne kona hoala mau ana mai ; ka noonoo no, [eiie Pota, pela no e hoehaehaia aku ai kona naau. 1 ua hoap oia'e hoopoina ika noonoo ana no Jene Pota, o ka mea apiki nae, e ala mau'mai ana no'kana niau 'ioomanao ana nona ahiki i kona hooholo ana -ihō, he-oi iku ka pono, e hoi hou oia, a e kiai i, ka palekana o Jen6 *°ota ame Mr. Kelekona, mai na. holoholona ahiu aku, he 'iana kf a ka hoa kanaka e kokua aku ai i kona hoa kanaka. Oiai 11 ae oia e noonoo ana pela, huli hoi mai la kekalii o na mapu, oka hele ana.e huli i wahine nana. iīe mapu keid •> ka haakle kahiko ana mai i kona puulu, mamua o ka loaa ma aku ia i azana; a i kulike ai me ka rula o tia mapu, ua 'niki-ia'a ke hele e huli i wahine nana ma kekahi walīi okoa ;tku, a ua'hoi ptf mai la oia me kana wahine. lāia i lioea mai ai, hoomaka 'mai. la e haha'i i ke ano o \-ana huaka'i, a iwaena o na mea lehulehu ana i ike ai, hoike ■nai la i kona" halawai ana me kekahi lahui mapu, he poe ':ane wale no. "a he hookahi wahine iwaena o lakou, he waili keokeo elike me ko ke kuliikuhi pu ana nai ia Tazana. ,1 kinohi, aole no i x lilo ia Tazana ka mea a. •;ela ana i mea-āho nui,.aka i ka wa.ana i lohe aku ai he \vahine ili keokeō kekahi me na kanaka mapu, akahi no oia 1?noho pono mai iluna, me ka hoomaka koke 1 : ana niai e ninau: . , .

"He lahui kanaka pekepeke anei kela, me na wawae in.k,, poko?" , , . M Ae. oke ano ia oka lahui kanaka a ike a,. - "He ili holoholona anei ko lakon kapa ma na puhak;!. :: he laau ma ko l'akou mau lima, me na palu-ma na puhaka "Ae. o kenā mau mea apau āu ; e hoakaka mai »a, c. n:i ano'iho la ia o kela lahui kanaka." "Aole anei. he mau apo, ma ko lakou «tnau nnia ame na wawae?" ~ "He mau mea kekahi o kela āno maluna o lakou. "Ma kau hoomaopopo aku, <jrka*wahii.ie ili kenke«>. ~ .1 anei kekahi o kela laliui a i ole he pio paha ua lakou?" 'l ' "Ma ka'u koho aku, he pio a he paahao kela wanine na lakou. no ka mea i kekahi ,manatva e kaualakn maoli ana 'akou iaia ma na lima. a e htlki ; ana hoi ma kona lauono. nu'ea hiii ana 1 ka laau i manawa. I h he keu akn a mea leaiea i ko lakou .hana i kela wahine pela! "Mahfea .kela poe, i koii w f a i4ke hoj)e ai ia lakou, a ih«\i •lakou e hele aku anar" "O ka'u wahi i ike hope ai ia lakou. e kok«)ke ana n«> ia i ke kahawai elua." me koaa kuhikulri an;i aku i ka heina. 'la lakou i kaalo ae ai," ma kahi' kokoke ; ia'u,.,f hele ana j iakou no kahi a ka la e puka mai ai, ina kapa nae o ke ! 'kahawai." I "Pehea ae uei.ka loihi o kou ike hope ana i kela ]"»uulu r [* "He mau la lehulehu ae nei i hala," a niamua o ka hi»o-mau-hou ;wia mai a kela, mapu i kana kamailio ana, ua kau e aku la o Tazana iluna o ke kumulaau a hoomaka aku la e iiolo, me he akua lapu la no ka hikina, no ke kulanykauha e vOpa. MOKUNA"XXIV. Hoea Hou o Tazana i Opa e Huli ia Jene. O'ka hele hoi ia o Mr. i Ua liuli i mau nieaai na 'iakoū, a i kona huli hoi ani" mai, a ik'e ua nalowale o Jene Pota, he keu aku a ka nui o kona kaumaha, nie ka noke ana i ka hoaa i o o ia nei, me ka maopopo ole o kana mea e hana aku ai. Aia no 0 Nikola ke wailīo la i kona ma'i eia nae, ua haalele mai ka fiwa iaia me, ka hikiwawe loa, ka mea nana i hookahaha aku i ka Kelekona. a i koua ninaii aua aku iaia, ina paha ua ike ofa i kahi i hele ai o Jene I'.»ta. .» Nikola keieahi i piha i ke kahaha, oiai o kela ka inanawa mua loa o kona maopopo aole o Jene Pola ma kekahi wahi e loaa aku ai i ka'huliia. *

"Aole au i lohe i kekaiii mau mea ano e, oiai au e nioe malie ana i ko'u maV.malia paha ua hoea mai ka pilikia maluna ona, i ko'u wa e pa'uhia loa ana i ka hianme," i kioakaka mai ai o Nikola imua o Kelekona. Ina aole kela kulana. nawaliwali o Nikola, ina aole loa »> Mr. Kelekona e manaoio/aku i kela mau hoakaka mai iaia mai, a oiai aole e hik'i|&%fela kauaka ke. haalele i kona wahi moe, me ke kokua oleTk aku.e kekahi mea, pela wale 110 i manaoio aku ai o Kelekona, aole i'ft oia i ike iki i kekahi kumu maopopo loa no ka nalowale honua ana o ke kaikamahine opio. ; ka hoopau manawa ole iho, hoomaka koke ftku 1a im Kelekona e huli ma kela ame keia wahi, me ka innnu* e loaa aku o. Jene Pota iaia, a i ole, o ka melieu paha n ka poe na lakou i lawe aku iaia,i kahi mauiao lo.a, a i ole. ina hoi no ka hoopoino ia e na holoholona. ahiu, aole tn» e nele ana kona ike aku i kekahi mau mēa e hoopauia ae ai koua mau manao pohihihi apau. Mai ka manawa maamaama mai ka hele huli; ana o Kelekon'a ahiki wale i ka poeleele ana, «aole he \val\i moali maopopo iki iaia no kahi i nalowale ai o jene Pota-,-oiai nae ina he hoomaopopo oki i ke ano o ka oloko o ka ululaau, e hiki loa ana aiia ke ike iho i ka mnali, ame ka meheu o na kanaka he kanalima ka nui na lakoU'l aihue i ke kaikānjahine aole nae pela, ua nele o Keleko-ui i ka ike elikē me ia i loaa ia Tazana, ame kekahi kana'ea .ioonoo e ae. K noke mau ana o Ke'.ekona i ke kahea i ka in»>a n 'Je*ie ,na kana mau wahi apau e hele aku ai. me ka loaa oie ī.iai 'ie pane 110 ia mau hinau, o kana nae i ike._o a no ka.lilo o vona leo kahea, i Viimu no ka liona e uhai mai ai iai.'l, a <» kahi o ka laki, ua kaa e ka ike ma ka aoa » o Kelekona, 10aila pmana e aku la oia iluna o ke kumulaau, a hiki ole i 'ea liona ke lele mai maluna ona. Mai 'ka manawa ae» māi ka-noho malie ana o ka lio ta , inalalo o kela kumulaau ahiki i ka poeleele ana. anle oia i haalele iki mai, nolaila hooholo iho la o Kelekona, he 111 ?a 1 flakehe!wa Wale no kona hoao ana e iho'mai ilalo. a e l ni aku iloko o leela poeleele no ko lakou'wahi paj)a'ihalc'. o >ail niai auanei oia i ka ai ia e ka liona; ā ma keki |>o aV ki i ke ao ana, ua hiamoe oia maluna o ke kumulaau, me ka p'iha no nae i ka maka'u. I ke ao ana ae ma kekahi kakahiaka mai, huli hoi aku la oia no ka hale, me ka hoopau lua āna ae i kona manao e huli nou aku ia he hookahi mea nui, o ia kooa huli ;i la aku i na meaai nona e pono ai ame kdna kukoolua ah ki i'ka hoea ana mai o ka hoopakele. Ma ia pule holookoa, ua pii mahuahua iiiai ka maika. o Nikola. me ka helē mau no hoi. o Kelekona e huli i ni .11 meaai na'iaua; aole h©%kamailio nui o kela mau kar.aica jl!ke me ko lakou manawa e noho like ana me Jene, koe vvale no i ka manawa e makemake ai kekahi o laua i kekahi mea, ia wa wale no oia e kamailio mai ai, ma ka ninau ana nai, a noi ana mai paha i kona hoa e haawi aku. Uā hookaawale ka moe ana o ua mau kanaka nei, hyi aku la o Kelekona ma ko Jene wahi e hiamoe ai, a o kona matawa wale no e kiei mai ai ia Nikola, o ia kōna manawa e lawe itfeii ai i mau meaāi nana, a i wai paha. I ka oluolu loa ana o Nikola mai kona ma'i mai, ua hele aku la oia e l\uli i mau meaai, eia īiae loaa iho la o Kele- , kona ika ma'i fiva ikaika. No kekahi mau la, aole he komo \vafri ai iaia, a inu wai paha, e mau ana oia i ke kamailio i na olelo olalau, he mea kau la i ke kupilikii o kela kulana'i loaa ia Kelekona, a kiei aku o Nikola, he oki loa ma na ano apau, o kona noho mai no ma kona wahi. aole hē I loaa mai o kana.;tnau i kona hoa kanaka. Aole no he pilikiā loa o na meaai, aole 110 e hi£i ia Kelekona ke ai aku, i kau anfea o ka mu'e o kona wāiia, a 110 ka [ ono ole' mai 110 hoi o kona pud i ka ai, aka o kaWai kana j mea ono. loa, e kahea okoa mai ana oia ia Nikola e haaw? ! aku i wai nona, aohe nae niea a laweia aku, *he ku manli no'i'ka lokoino me ke aloha ka hana a kela kanaka. No kela,oiio loa i ka wa'i,-ua hiki ole- i« ke hoomanawanui, nolaila, me kela nawaliwali no o kona kino, e hoomanawanui okoa ana oia e hele i ke kahawai he hdnkaiii manawa o ka la. a ukuhi mai. la i ke kiaha kini piula o kona wa iho la la e lawa ai no ka 1a hookahi , 5 h . a . na ma » L ana O Kelekona pe!a. ika manawa ikaika o xona ktno, aia hoi o Nikola ke hakilo mai 1a me ka lilo o ka hoomanawanui o Kelekpna i wahi nona e pono ai. i nr , hauoh loa 1 ka manao o kela kanaka ltjkoino 1 ka manawa nae i oi loa»ifnai ai ka ikaika o ka maM a hui T l t n °u ° l , nie , ke k °t° Wahi ai ole ' l,a mai la ka ikaika iloko o ke kmo o Kelekona, nie ka hiki hou ole iaia he,e 1 kahawai v ano ka hiki hou ole iho iaia ke hoomanawanui 1 ka ono iMea wai, noi okoa mai 1a ia Wkoh e haawi aku-i wai nona; ia wa i eu ae ai o Nikola a hele nni ™ k ?. hl e m( ? e ana 0 Kelekona. ā;a hoi ke kiaha wai ke paa la iloko o kona hma, a me na maka i piha i k» hoowahawaha 110 Kelekona, panemai ld oia: (Aole ipau.)