Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 42, 18 October 1918 — HE MOOLELO NO KA Makaikiu Nikola KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANAWAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA Makaikiu Nikola

KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANAWAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE.

.; a kaua hana hiki ke T"awelawe aku maluna o kei» kahaka, o kou hele wale aku no, a iiookani akn i Jce kahqp i ka halewai, e hoouna mai i ke kaa makai me ka hikiwawe loa, a e lawe pu mai hoi i kekahi. kauka, a oiai hoi oe e hele ana e kauoha i ke kaa makai e holo mai, e nakii aku au i kuu hainaka ma ke poo o keia kanaka, i ole ai e nui loa mai ke kahe ana o ke koko, ahiki i ka hoea ana mai o ke kauka. , Ke. hopohopo loa nei au, he elua laiia nei i luilawai me ka poino, malia aia no maloko o kekahi nimi, ke waiho mai nei kekahi mea okoa, a ina no hoi e loaa ole ana, alaila ua pākele oia me ko kaua maopopo ole. E wiki, a mai haalele oe i ke al&nui ahiki i ka hoea ana mai o ke kaa makai i pololei ai kau alakai ana mai noluna nei o keia wahi." Me kela kauoha, i hoi hou mai ai ka makai nolalo, a holo pololei aku la no ka pahu kahea makai kokoke loa, a hookani aku la i ke Ivelepono i ka lialewai e kauoha aku ana i ke alii ku uwaki, e hoouna awiwi mai i ke kaa makai me ke kauka, a hoike aku la i kona \Vahi e loaa mai ai i ke kaa makai. laia hoi i hala aku ai 110 kana hana, nakii iho la ka makaikiu i kona hainaka ma ke poo o Kimo Kai'ikona, a i ka pau ana o kela hana, hele aku Ia oia e huli ialoko o na rumi, aole he mea i loaa iaia. Ua kuhihewa loa oia, e loaa aku ana la o Hale Moana maloko o kela hale hookahi, eia ka aole, nolaila ua pakel'e no oia, pela me na wahine elua ame KalePēka, a o ka mea nana i hookahaha loa mai i kona noonoo, o ia no ka hikiwawe; loa o ka lawelawe ana o kela poe i ka lakou hana, iloko o 1« manawa pokole loa, he hookahi nae kumu o ka holopono, o ia no ka lohi loa o ko Nikola haafeīe ana aku i kona rumi hoolimalima, a ua hoea kahiko hoi 0 Kaje Pēka no ka rumi e noho ano o Kimo Karikona. Hoi hou mai la nae o Nikola, a ku iho la ma ka aoao o ke kino o Kimo Karikona e waiho oni ole ae ana, nana pono iho la oia i na mea i hanaia, akahi 110 a maopopo mai la iaia na mea apau. E waiho kokoke njai ana ke kuka o ke kanaka opio,,e hoike okoa mai ana, i ka weheia ana. o kela kuka mai kē kino aleu o ke kanaka opio, ua uhae ia hoi kona puliki, anie ka palule, a o na pakeke keia o kona lolewawae, ua lole ia oloko iwaho, a koho koke iho la oia me ka hoohewahewa ole, ua powa maoli' ia no o Kimo Karikona, mahope iho o ka hahauia ana mai o kona poo me ke kookoo, a ua holo aku hoi kela poe, me na elala a lakou 4 aihue ai mai ke kanaka opio aku o ka hale hanako. Ke noonoo la o Nikola. me he mea la, ma kela manawa no a Kimo Karikona i ae okoa aku ai ia Balana Moana, aia malalo o kona malu na dala ana i aihue mai ai ka hale bariako mai, elike me ka u'a makaikiu nei i ai ma ke' kelepona, o ka manawa koke no ia a Kale Peka i haalele aku ( ai i kona hale, a liolo mai la me ka puahia, 110 kona. hopo-! hopo, o hala e aku auanei, kela kanaka opio mg; Balana, mamua p ka hiki iaia ke hppkau aku i kekahi hana, e kaa j mai ai kela mau dala mahuahua malalo o kona malu. Me he mea la no Jioi, ia Kimo Kai ikona, i koi aku ai ia Balana Moana e niahuka me ia, me ka hooweliweli okoa āna aku paha nle kana pu panapana, a haele.like mai la< laua no ka puka, a iaia i wehe aku ai i ka puka„o.ka wa ia a Kale Peka, i komo mai ai, a hahau aku la ia Kimo Karikona ma ke poo tne kona kookoo, o ke kumu hiki ole ia i ke kanaka opio ke kupale iaia iho, ua nanea loa oia. aole he' manawa e hoohana mai ai i kana pu panapana. Iloko o ka nooneo o ka makaikiu, o kela wale no ke alahele maalahi a ka poe hakihaki kanawai, e lanakila ai maluna o Kimo Kankona, a ke kau okoa mai la iloko o kana mau hpomanao ana, na mea i hanaia aku maluna o kē kanaka opio. E noouoo ana po ka Makaikiu Nikola no i hanaia ai o kela karaima, komo mai ana ka makai mē na kanak'a;, mai ka halewai mai, a o ia ka makaikiu o ka huli ana maf imua o ka makai a ninau mai la: ' ■i ' "Ua hoike mua mai nei oe ia'u, ua ike oe i kekahi. kanaka e holo ana ma ke alanui, mamua o halawai ana me oe, heaha ke ano o kela kanaka, he opiopio knei, a i ole he elemakule paha?" "H.e kanaka elemakule oia, he keokeo kona lauoho irie \ona umiumi, "wahi o ka pane a ka makai. "O ke kanaka. au i ike ai e hookele ana i ke kaa otomobile pehea kona ano, ua kulike no anei nft kela kanaka aii» 1 olelo mai nei?" r 4 ' ■ "O ua kanaka hookahi nei no ia, aoīe he wahi iilo ma kona mau ano apau." I kela manawa i komo.mai ai ke kauka o ka halewai., a "mahope o kona nana awiwi ana iho i ka mea e waiho āna iftina o ka papahele, i mai la i ka Makaikiu Nikola: "Ke hopojiopo loa nei au no keia kanaka op.lo, aole he mea liiki ia'u ke hana nona maanei n?i, aka e iWihoi koke ia oia noloko o ka halema'i. malaila e nana pono ia ai kon,a mau _wahi i poino. Ina ua naha maoli kona .poo, alaila' he liilii loai kahi. manaplana no kona ola. Pehea, he hoaloha anei nou e Nikola?" "Ae,. he hoaloha oia no'u, a makemake nei au e. hooliana aku oe i kpu ike apau, np ka hoppakele ana ae i kona na'u e auamo na hoolilo apau, a pehea e hiki ana ane ia hooko pono i keia kauoha a'»?" .• : 1 • ;" ; Aole. a« uiau. kanalua ana, e.hoao no au e i kona pla elike me ka ike i loaa ia'u ma keja oihanav'£* . Ua liapaiia aku la ke kino e Kimo Karikona iluna o kt kaa makai. a hoihoiia aku la.no ka halema'i, me ka noho ana iho no o Nikola. maloko o kela haler no ka huli ame ka noi pono t ana, ina paha he mau ukana kekahi, a kela puulu o kr haalele ana iho mahope, o ka mea apiki nae, ua huli oia, ; ni; na ktena apau, aole he wahi mea o kekahi.anp i loaa aku iaia e li|p ai i.ike ma ka aoao o ke aupuni, no ka poe na lakoi i i kela karaitna pepehikanaka. . No ka loaa ole ana he mau uksna i ka makaikiu. i hoo holo iho ai koua manao. aole po kela p.uulu. i< noho pag ma kela, wahi.. aka i. hpolimalima wale.no lakou i wahi <: pah.plo. ai o Kiiuo Karikona iloko ,o ,ka lako.u umiū aka. ht nihi okoa no ko lakou e.noho ai. a aia ilaila ko lakou mau uk-Miya, aua Uoi pololei loa aku lakou no ; ia wahi. e noho ai. ' No. ka hapalua. hpra paha kela nolio ana iho a Kikola. wili ihp. K.oia, i ke kukui a pio. pani mai la hoi i ka puka a paa. i"'o niai ; la pia no ke alanui, a loaa mai la no iaia ka makai e b a.o ia kana o ka ninau ana aku ;. ■ "Ua kaniaaina no nae palia oe i ka haleinurama o Dorina - i 4 :i . , • , v "Ae. u't kamaaina loa au i kela hale inurama, eia koke ae uo im.i ke īeihi o ke alanui Akau." "A pehea/ua kamaaina 110 anei oe ia D,prina?"

"Ae, ua kamaaina no au iaia, o kela kekahi o na kanaka ino. O keia kekahi o na kanaka punahele i na poo o ka oihana; a aole o makou hoopilikia waie aku. iaia, 110 ka mea na, e ikeia ana kekahi makai. e hoopilikia ana i keia kanāka. e hoopauia ana ia makai, a i ole, e kiolaia aku ana oia ma kahi e loa, no keia kumu iho la, e hoolalau wale ana no makou, me ka hookokoke ole aku 110 ka hale inurama o keia 1 A-anaka, i hoike aku nae au i ko'u manao ia oe e Nikola, ina e waihoia mai ana ia makou ka hana,_no ka hopu ana iaia no na hakihaki kanawai lehulehu a keia kanaka e hana nei, he hana maalahi wale no ia, me ke kauka'i ole. a he makai<iu alaila hiki ke hopu iāia." », ' "Ma kou kamaaina i kela hale inurama, he maa anei keia kanaka i ka hoohamama i ka puka mahope ahiki i ke ao ana ) ka po?" "Ae, pela mai ko'u lohe i ka nui makai o makou, a no'u !ho aole no o'u hoomaopopo," "Pehea kou manao, i keia' wa a kaua e kamailio nei, ke la »o anei ka puka mahope o kela hale inurama?" ""'Aole o'u k;m:»lua no ia mea." "He <nakemake ko ! u e ike i kela kanaka i keia manawa t x. e> h%le aku ana au no kahi o kona hale inurama, i keia nanawa." "Ke hopohopo uei ..u no ka hiki ia oe ke komo iloko, aia wale no a i kaua poe i kamaaina ai, o laleou wale no kana 2 hookomp." ..... "Ina no oia e :\ v esble ana .ia u. a ae mai paha e komo aku ana no ou ilokō o kon-i hale inurama, ina ia he mea e konoia 'mai ai au e wawahi okoa aku i ke pani a weluwelu liilii." "Kp iRe- al u la .rju. aole ]ie haaa maalahi ka hoab ana iku p hapa elike.me kou makema™,rno •'ka. niea aia maloko o kela. halo he poe kan : ika i makaukau njau e kokua i ka ona nona. ka hale inuianm." • ' "Me l:cna,.m i au. olelo no ?,u e kamailio mai. nei ia'u, e hele j pololei ana a komo aku maloko o kela wahi, me ko'u na-j na ole i keia kanak i ia Dori:ia.' Eia wale no ka'u kauoha j ia oe, oiai au e hele pololei ana'no ka hale inurama,, e kelepona koke aku oe i ka lukanela ku uwaki o keia po, e hoouna mai oia i elua niau makai, me ke ku kiai ana mawaho o. ka hale inurama, a e hoakaka pono aku i ka lukanela, owau ka mea nana i aku nei iaia e hanamai pela. "Mai poina oe i ke kamailio ana aku, eia au ke hookolo nei mahope o kekahi hihia ano nui loa, i waihoia mai e ke '<omisina makai iloko o lima, a mai hopohopo oia no ke ila mai o ka haunaele, aka'ina he haunaele kekahi, o ka manawa ia a oukou e komo ae ai iloko, a hopu aku i ka poe hakihaki kanawai apau:" "Ina o kena wale ae la rfo kau leauoha ea, alaila na'u ia e hoike aku i ka lukanela, a=e noi pu aku ana au iaia, e ae mai owau. pu kekahi e hele aku e ktiT<iai mawaho - o ka hale inurama, nq,ka mea ua oi ae ko'u maopopo no na mea i hanaia i keia mamua o kela mau makai hou mai." "Ua pono i'o kena noonoo ou, e noi aku i ka lukanela. e ae mai ia oe e hoea pu mai me na makai ana e hoouna mai Pau no kela mau olelo i-ke kamailioia aku e Nikola. o kona haalele mai Ia no i ka. makai, a kamoe. pololei aku la kana hele ana.no kahi i ku ai o ka hale inurama, aole no hoi i piha na minuke elima ? ku ana keia mawaho o ka puka, ua paniia mai nae -ka puka a paa, ua hiki.loa nae iaia ke hoomaopopo īku, aia no kekahi iloko kahi i noho ai. ■ . Ilele ae la oia mahope ae o lea hale inurama, a ma ka pa !aau, k>aa aku Ia he puka-pa iaia. ua kiia, mai* nae a paa ma'oko, a e kau ana he pihi uwila, no ka hookani ana akii i-ka poe maloko oka hale yiurama e weheia mai, aole nae'oia i hele aku e kaomi i kela pihi (i aka pinana okoa aku la no oia inaluna o ka pa, a haule ana mahope pono o ka hale inuama. : :

Me ke kakali ple iho, wehe aku. la oia i ka puka mahope, o kahi o ka laki, aole i lakaia a paa, a iloko o ka manawa pokole,. komp loa aku la oia ahiki i kona poholo ana iloko o ke keena nui, a he liuli pono ia o na mea apau, a nana iaia nei, a i ka wa i ike mai.ai.'o Mr. I)orina, ka ona nona ka hale inurama. ku koke ae la oia mai kona wahi mai e noho āna. a pane mai la me ka leo okalakala:

"N«wai i kauoha aku nei ia oe e kom§ mai iloko nei. Heaha kou kuleana e keia kanaka komphewa maloko nei o ko'u hale me kou ae ole ia aku ?" wahi ana me ka hele ana mai no kaiii e ku aku ana o Nikola.

"Aole Ipa e lilo ko'u komo ana mai la i kumu nou e huhu ai e Mr. Dorina. I komo wale mai la no au ilpkp nei. nplaila aphe au mea e pihoihoi ai ka noonoo.". vvahi a Nikola,ne lie .mea<lay-.aole loa he wahi hopohopp iloko ona. "E hefe koke< oe iwaho i keia manawa ano! Aole au i inakemake i na. kanaka elike me'. kou ano maloko nei o kuu hale! Ua m,aopopo oe ia'u, a ina aole oe e hoolohe mai ana j i ka'u kauoha, alaila e kiola aku no au ia oe, me he : wahi. keiki uuku la." "Aia a pau ka'u-ha»g i makemake ai, alaila he hana maa'lahi wale no na'u ka»naalele ana iho i kou wahi nei, me ka hoopilikia oJe. ia o,e. He niau ninau ka'u i makemake. a-i'e waiho: aku-imua ou e Mr. Dorina, a e pane mai no hoi oe me ka pololei/' "Ea, ke .lohe mai la no oukou e no. hoa, he han» ka ia nei i .makemake- ai ,ia'u e pane aku iaia," i pane'ae ai o Mr. Dorina me ka noke pu ana ae i ka "Aole oe i ike i ko' Mike Dorina auo. pela oe i.-hpouahoa mai ai e komo. maloko 0 kuu hale n,ei i keia po, me ka loaai mua ole a.ku o ka aeia, aki aia a loaa hou he mau makahiki ia.pe, ia wa e lpaa aku ai ia oe k.a ike no ka mea e.kamailio aku nei." Noke hou ae la •ua ona hale nei i ka akaaka. alaila, unuhi ; ae. la up.iloko r .-ae oka pakeke o. ko.na' lolewawae 1 kekahi, pu. pana*na, a hele pololei mai la no kahi e ku akū ana- o Nikol.a. . . Ma kda ,manaw ; a a ; Mi:. Dorioa i hele mai ai imua o ka makaikiu; me kana pu panapana e paa ana i ka lima, o ka wa ia: i, ku like niai ai ka nui o na kanaka 'luna. a hele mai la nie ka n.ianao e alu ia Nikola. He kela; ; p ;ka poino, aole nae ia he mea. maihini ia Nikola, a iaia> ku la nie.kona hoopuniia e na p.oino 2 hookokoke m'ai la iaia,.ua maopopo no iaia kana mea e hana aku ai. ; MOKUNA XVI. , v Ina he poe ok.oa ; ae_ ma kahi o ka Makaikiu k Nikola, e '.oohana koke 'ana. oia i kana 'ni.au pu panapana, no ka hoo >akele ana i kona ola> oia] ke holo okoa aku la.o Mr. Doriir nua ona. aole. nae pela, ke ku malie wale aku 1a no oia < akali ana, o ka hoea mai-i ka manawa ana e hookahahku ai i ke kanaka i kaena mai, e kiola iaia nei iwaho o kel' :ale. .- He eha mau pu panapana a Nikola me ia i* kela po. h ua iloko o ka pulima o kona kuka, a he elua hoi* nialok ; na pakeke o kona lolewawae. me ia makaukau iio nae m ona aoao, aole loa he wa'hi nopnoo,iki ilokp ona. e hoohan Vu.no ke kupale ana iaia ihō rnai kela poe kanaka mai. I ka manawa a Mr. Dorina i holo \mai ai a kokoke ia ua emi hope maj la oia he hookahi kaina,wawae lail.a lele hou mai la-imUa. o ka loaa aku la no ia o ka lima e paa ana o ka pu panapana. a owili ia ae 1a ahiki i ka lele koheoheo ana o ka- pu panapaua i kahi e. alaila lalau hou aku la o Nikola, i ua ona. nei nona ka hale inurama. e nui ana ka waha I ka h'amama. me ke kukuli okoa an.a iho ilalp, a noi mai la ia Nikola, e hookuu.aku iaia, no. ka mea ua nui a eha. i loaa i kona mau lima. He eōno ka nui o na kanaka e ae .p ka manao ana mai e kokua ia Mr. Dorina. ia lakou nae i' ike mai ai i ke ku pilikii o ka ona nona kela wahi, ua kuemi hope aku la lakou. āo ka u>ea o keia ka makamua loa o kp lakpu ike ana, i. ka __ j _

hooAloia o Dorina. mc he wahi keiki uuku la. He kanaka .o Dorina a lakou i kamaaina ai i kona ikaika, aole he hdokahi mea maloko oJcela inurama. e aa e hoala i ka haunaele; no ka mea ua ike lakou. i ke kiola maoli ia ana o kekahi poe o lakou aku o ka hale inurama o keia kanaka - v V I keia po nae, ua like koni, ikaika me ka ole imua o ke kanaka a lakou Mnanao "ai e hookau mai i na hoopoino ana maluna oiii, a i ka \va i ike ku i o Nikola. i ke k\iha'u o ua nialuna ona, aika wa i ike aku o Nikola ike kuha'u o lia īku: ; ' - • ' • "E hoi koke oukou e keia poe kanaka. no ko oukou iriāu noho." wahi ana me'ka leo kuoo. me ka mau no o ka paa ia Dorina, oiai ua kanaka nei e kukuii ana no iluna o ka papahele. "Aole au i hele 'mai nei maloko o keia hale 110 ka hopu ana i ka ona iiona keia wahi. a i kekahi palia o oukou, aole loa pela, i hele wale mai nei 110 au, no ke kamailio pU ana me Mr. Dorina, a k'e ae mai no oia~e pane i ka'u mau ninau nie ka maikai, o ka pau ae la no ia, a e hoomanao, o ka mea o ōukoū e hoao mai ana e hoopilikia ia'u ma kekahi mo. e īke auanei ia kanaka, he pio oia na'u, elike me Mr. Dorina, a oukou e ike mai la. M Hoi pakahi aku la ua poe kanaka nei maluna o na noho. aia nae kekahi lima, ke haha la mahope o na lolewawae, no <a lakou mau- pu koe aku nae ka unuhi ana ae iwaho, a kau mai imua o ka makaikiu, o ko lakou mau maka ua hele a piena, me ka huhu pu. ' Ua lohe maopopo mai o Mr. Dorina 1 na olelo a ka makaikiu i kamailio aku ai i kela poe kanaka, nolaila pau iho la kona. onioni ana, he mea hooi wale ae no ia i ka eha o kona mau lima, e paaia la e Nikola, ao ia kana o t ka pane ana ae: "E noho malie e na hoa, a ke manao nei au. aole he pilikia, 110 ka mea he kanaka keia. i hiki ole iaia ke hoi hope ma kana e kamailio ai. Ua olelo aku nei oia ia oukou, aole he pilikia, o ka mea oiaio loa ia, a e hilinai aku oukou iaia. ''Ina,oe e hookuu ae ana e Mr. Nikola i keia umii hao kila e paa nei i kuu lima, alaila e ae no au e kamailio pti me oe, o kau hana hoi Ja i makemake ai e ike ia'u i keia po," me ka hoao okoa āna ae e kaili i kona lima mai ka paa a ka makaikiu. "Ae, ke nonoi mai nei oe e hookuu aku au i ka~ paa ana i kou linia, i hoike aku nae ato ia oe e Mr. Dorina, ina e hoao ana oe e apuhi mai ia'u ma kekahi ank, o oe no ke poholo ana iloko o kuu umii ponoi." ' v E hilinai mai oe maluna o'u, aole loa au e hoao e pulapu ia oe ma kekahi ano e Nikola." "Ae, ke hookuu aku nei au ia oe, aeku ae iluna. I lohe oe ame ka poe apair. maloko nei o keia wahi, aole owau hookahi wale no ma keia hana, aka ua puni owaho nei o keia hale i na mg.kai. aole nae lakou e kōmo wale niai iloko nei, a hoopilikia mai paha i kekahi o oukou, aia wale no a hoao oukou e hoala mai i ka haunaele." , ? • Heāha kau i makemake ai e me'a'u i keia po e Nikola? Ua'makemake anei oe owau hookahi wale no me *oe ke kamailio?"

"Imua pouoi o keia poe e nonoho mail qei i makemake ai au e niiiau aku ia oe i kekah'i mau mea, a ina ua hiki i kekahi o keia poe ke pane mai nie ka maopopo loa, ua hiki no ia lakou "ke kokua mai ia oe."

''Ina ua manao oe e hilinai aku maluna o keia poe kanaka 110 kekahi mau pane e hoolawaia ai kou makemake, ke kamailio mua aku, nei no au ia oe, aole keia he poe i aa e kumakaia i ko lakou mau hoaloha, ina o kau hana ia i hoea mai nei i keia po," wahi a Dorina me ka huli ana aku nana i na kanaka e noho mai ana ma ka aoao o ko lako.u mau pakaukau.

"E mao]).opo ana no ia oukou apau ka'u nfea i tnakcmake ai iloko o ka manawa pokole loa. E hoi ae oe e Mr. Dorina maluna o k£la noho. a maanei nō hoi au ma ka puka e noho ai, a e nana mai oukou apau!" ia wa i hookuu aku ai o Nikola i kana māi[ pu panapana elua, a paa ana iloko o kona mau'lima. a heaha la ia oni ana ae o kona mau lima, aia hoi, īia nalowale'hou aku la' ua mau pu 'panapana nei, a o ia kana i hoomau hou aku ai i ke kamailio ana: "Ke.ike mai'la oukou aole au i hele nlai nei me ka hemālieina, aka ua makaukau. mau au i"na manawa apau. aole o ke:a wale no ka'u mau ilio bulu: aka he elua hou ae mau. ilip, eia no ke waiho nei nia na pakeke mahope o kuu iolewawae. O ka'u wale no e kauoha aku nēi ia oukou apau, e noHo malie, a mai hoao ma kekahi ano € hoala- mai i na halia e aoa aku āi kuu mau ilio. Ua olelo aku nei au i ka iukanela ku uwaki o 'keia po, aole he pilikia a'u. e hookau aku ana maluna o kekahi o oukou v <i e hooko ana au ,ia* manāo o'u, nolāila e maopppo ia o ka hoao anā mai o kekahi niea e hoala i ka pilikia, o ka mēa wale no ia nāna e kono mai ia'u, e kahea ae i ko'u poe kanaka, a iloko o ka imo ana a ka maka. e'hoea, koke mai no lakou, a lawe aku ia oukou apau no ka halepaahao."' "Ua maopo]>o āe la kou n#u manao e Nikolā.' ? \ pane mai ai o Mr. Dorina. ; "Ē kaa ma kou aoao e Nikola ka hoomaka ana. heāha ka huli o ka pepa hahau ma keia [>aani?" "Ke makemake nei au e ike pehea kou kamaaina i kekahi kanaka opio i kapaia ma ka inoa o Hale Moana, k'ela kanaka a'u i ike ai liialokō iaei q kou hale inurama, mahope o ka hora umi-kuniamālua*' o keia po?" "No kena kanaka au e ninau mai nei e Nikola, aole au i ike jaia. a oki loa aku hoi ke kamaaina ana i konā mau ano:" "Mai hoao oe e Dorino e hoopunipiuii mai ia'u, no ka mea aole loa e nalo kekahi%ana o kena ano; o ka pono wale no, o ia kou hoike ana'mai i ka mea oiajo loa." "Ua ike inau no au i kela kanaka i kona hele mai ao kekahi mau f pule āe nei i hala, a e pij pu ana oia me kekahi poe e ae no ke keenā-maluna e paani pepa hahau ai, koe aku ko'u i kona mau ano āpau." "Ua-ike no ka,hoi oe i keia kanaka, he'aha kou kumu i hoao mua niai' nei e hoopuiiipuni ia'u e Dorina? Pehea, ua hoea hou mai anei oia ,mal,oko nei o kou hale. mahope iho o kuu ike hope ana iaia p hēle pii ana me kekahi kanaka opio o ke komo pu ana iyiai me ia maloko nei o kou hale, ma kela manawa au'i ike ai ia'u rtiaanei nei?" 'Aole oia i hoea hpu mai ahiki i keia manawa a kaua e kaniail.io pu nei e Nil|pJa. o keia ka mea oiaio loa a'u e kamailio aku nei ia oe." "Ua lohe anei 'oe i kona kamailio e pili ana i kekahi pqe j ae e hoea mau mai §na maloko o kou hale inurama nei?" "Aole a'u mea i lohe, ao ka oiaio loa ea, he kanaka ka lailio ole kela i na meahuna e pili ana iaia iho. a i kona'mai 'oa palia." "Heaha kau mea i ike no kela kanaka elemakule o ka l>eh ma ae e hui pu me Moana, i ka wa a kela kanaka c»pio i P' a nf)l a^u ,a oe e mai i nona? "Aohe a'u mea i ike rio kela kanaka. he elua wale no. on; īanawa i komo mai ai 277a)0k0 nei. o ka elua ke'a manaw. u i ike ai. a he mea oia.i malihini loa ia'u." O-.ai nae.4ca mākāikiii e noke ana i ka uinau ia Mr. Do f na. kona mau, m|ka ke au hele la mal'una o na kanak; * npnoho' mai hookahi ana' mea i hoomaopop( hele a mae Kon'a helehelena, i ka manawa i lohe ai i ka inōa o. Hāle.Moana, no kela hiona a N:ki>Ja j loomaopppo aku ai. hakalia no a pau kana niele ana ia Do"ina.'.ia manavya i huli papu aku ai oi'a imua o ua "kanaka nei. a ilokō. no hoi o kela manawa h.ookahi i haupu mai ai oia i kekahi mau mea'ana i lohe ai maloko o ke kelepona. | ma kēla po. a o ia kana o ka ninau ana aku i ua karlaka n?i: | "f r .a,~o Paleka paha'kou inoa e keia .kanaka e nana mai |.nei?" . , ! ' <l Me he mea la i pa'iia ae kekahi papalina. puiwa ae la | ua- kanaka nei i ka wa i lohe mai ai i kela inoa»ca hilinai aku | ia ihope o kona npho, me ka pane leo ole, aia nae ka ula ke

nohoalii la nialuna <> kona hdchelena. a hooni.'U» hou nku la no ka makaikiu i ka ninau ana: • "Kc makemake nei au ej)anc mai oc, o kt>u inoa anei o Paleka?" •. 4, 1n%0 ko'u inoa iho la ftl, liepha kau mea loaa ma . f o u inoa e keia kanaka hookano?" i pane mai ai ua kanaka «:i me ka leo okalakala o ka piha i ka huhu. "E akahele ka hoopuka anaV> kou mau lehelehe i na elike me ia au i pane mai nei ihiua o'u. o. ike auanei t»c. a »Ic he mea paani wale 110 ka pāne'ana mai i kekahi haina o ke anō hookano elike me ia au i haawi mai nei ia'u e Palekq. Ke hooia hou aku nei au imua o oukou aj)au, aole ioa a i i hele mai nei no ka hookau ana aku i kekahi mau hoopili via ana maluna o oukou, aka no ke ake wale ana »ia y ia'u na ike» no na mea apau a'u i makemake ai. "Ina aole au mau hana hoopilikia, alaila lieaha nias nei kau o keia wahi?" i pikanana hou mai ai n<> ka pane ana a Paleka. "I hoea mai nei au no ke ake ana e loaa ia'u ka'u mau mea apau i iini loa ai e ike, a ua maopopo ia »»e e l'aleka ua mau mea nei, a e hoike mai oe ia'u me koU hoao ole e huna aku. oiai o oe ke kanaka i ike i na mea apau i hanaia 1 "Pela i'o ka hoi, a heaha kau mea i makpmake ai ia'u e hoike aku ia oe?" • "Ke makeniake nei au e hoike mai oe. iliea e loaa ai o Hale Mdana'mai keia manawa aku ahiki i ke ao ana i ke kakahiaka?" "Owai ia me'a o Hale Moana, aole loa au i ike iaia au e kahihi wale mai nei no i kau ninau ana ia'u, e keia kannka hookano." . "Mai hoao hou, oe e pane mai ma ke ano pakike ia u e Paleka. o ike auanei oe. ua hamama mau na ipuka o ka halepaahao i na manawa apau. E hoike mai oe i kalii e noho nei o kela kanaka, o ko'u waiho malie 110 ia ia oe. me ko'u hoopilikia ole aku ma kekahi ano, aka i paa mai ko waha, a hoomau mai hoi oe i ka pane pakike ana ia u. alaila e lawe aku aua au ia oe no ka halepaahao. Aole keia he olelo palaueka wale 110, aka e hooko aku ana au. ke paa mai oe i ka uahoa." "IJe makehewa wale no ka nuna ana iho e Paleka," i komo mai ai o Dorina ma ke koi ana ia Paleka e hooko n:ai elike me ka makemapke oka makaikiu. No kou maopopo ole paha i ka mea e kamailio pu nei me oe, ke kumu o kou pape pakike ana mai iaia. O ke kanaka au e kamailio pu nei, o ka Makaikiu Nikola ia, ka weli o na kanaka hakihaki kanawai apau o ke kulanakauhale o Nu loka nei." 1 ka lohe ana aku o Paleka, o ka Makaikiu Nikola ke kanaka e kamailio pu nei me ia, o kona nanao iho la no ia i kana pu panapana. v a unuhi koke ae la iwaho. eia nae, mamua o ka hiki ana iaia ke hoopololei mai imua o Nikola. ua f alau e ia mai la kona lima e Dorina. a lele koheoheo aku la ka pu panapana a haule aku la ma kekahi kihi o ka rumi, a o ia ka. ua ona nei o ka hale inurama i pane mai ai: u O oe kekahi ona kanaka lapuwale ino haahaa loa," walii ana me ka piha maoli i ka inaina. a ku okoa ae la iluna, me ka wiliwili <'Mia i kana puupuu imua o na maka o Paleka. "Aole anei'oe i lohe.aku nei. o ka Makaikiu Ni--kola keia? Aia mawaho o ko'u liale nei. he hapa kakini mau makai i makaukau e komo mai iloko nei a hopu i iip. mea apau. aole a'u nana ia oukou, ua like oukou me na īole. aole he wahi maopopo e nioe ai ke poo. oloko o ka lu.i k(» oukou wahi moe. aka ho'u iho. aole loa o'u makiMnake e 'oheia ae ko'u inoa, ma keia 'hana. E hoike ae o(> i kau mau mea apau i ike ai no Hale Moana! Aole au i kamaaina ia kanaka. a |iole no au e hoopakele ana iaia. pela ko'u pnulu e noonoo ole aku ai i na kanaka lapuwale elike me Hale Moana. a o oe kona hoa e kohu ai." "Aole a'u mea i ike no Hale Moana." alaila luiii mai la 0 Paleka imua o ka makaikiu me na maka i hele a hulili me ka inaina, pane mai la: "Ina no i maopopo ia'u kona wahi i noho ai, aole 16a ia he mea na'u e hoike wale aku ai imua ou. He makaikiu hoi kau hana, aia ka hoi ihea kou akamai 1 ku.lana ai oe ma keia kulanakauhale ?" "E hoole pu mai ana 110 nae paha oe e Paleka no kau mea i ike e pili ana no kona kaikuahine ea?" "Aole no a'u mea i ike£) kona kaikuahine. c4ie!e aku ro oe e liuli i kahi /e loaa ai ka i>oe i kamaaina i kela mau mea." lke iho la o $ikol«Hie mea makehewa wale no kona noke aua aku i ka niele i keia kanaka. aole no oia e hoike mai ana i kekahi mea, o ka liana wale no ma kona anao;o ia ka liopu ana aku i keia kanaka a lawe aku no ka hale paahao e hoopaaia ai ma k,ela po, a o ia kana i kamailio niai ai ma ke ano hoonuinui: "Ua ahuwale kou mau ano apau"loa e Paleka ia'll. a pe'i I me ke ano o kau mau a oiai aole i paa k<»u kii i ke pa'iia.'a kau pu ia ae me ka poe hakihaki kanawai apau. e iawe-aku ana nae/au ia oe po ke pa'iiamai o kou kii. e hoauI moe ana oe maloko o ka halewai i keia po. a ma ka 1a I?popn e lawe ae ana au ia oe imua o ke keena o ke komisina makai. mālaHa e pa'iia mai ai kou kii. e ike mai oe. o pau una ia o kou waiwai. e Jilo i meapaahana na Kale Peka. E Mr I Doriha, eae mai aiia no oe e lawe au i keia kanaka a hoopaa aku maloko o ka halewai. a hookuu hr»u mai iaia ma ke kakahiaka oka la apopo?" . . " "E hana aku oe elike me kau i ike ai "he pono maluna kena kanaka, nb ka mea, aole no o'u wahi lihi kuleana iki iaia." / ".Ua lohe aku nei no oe e Paleka i ka'u mau olelo, nolaila ua ili aku ke ko'iko'i maluna ou. ka hana'ana mai i wahi hooko ole aku ai i ka'u mau E Paleka, ina oe e j>ane ma>i ana me ka maikai i kau mau mea apau i ike no Hale Moana. e waiho no au ia oe maanei. me ka houpilikia ole <iku, aka i hoole oe i ka pane ana mai, alaila oloko o ka halepaahao kou wahi e hiamoe ai i keia po. a ma ke kakahiaka e pa'iia no kou kii, a kau ia ae imua o ke akea, no ka makaikai ana a ka lehulehu, i na kanaka hana karaima apau 1 Nu loka nei. O keaha o keia mau mea kau e lawe ai e Paieka?" Ke noho kukule wale la no o Paleka. aia nae nia koua helehelena. e hoike mai ana oia i ka piha me na manao pepehikanaka. a ina aia kana pu panapana me iau keia m.yia\va. aole loa oia e hoohakalia iho ana i ke ki koke alia mai i ka makaikiu a make.*nie kona nana ole nona iho.

No ka nolio mumule mai hoi o Paleka. ua (>ii ae )a ke kai y ka makaikiu, a kauoha aVu la i ka poe e noho mai ana: 'Ke noi aku nei au i na mea apau a koe o Paleka. e ku ae na kekahi aoao o keia ninii. a koe hookah : o-Palekn nialuna > kona noho.."' me k-e kuhikuhi aua aku o-Nikola i ka lakou vahT e hele aku ai a ku mai nana i ka mea e hanaia ani "

"He-nani ia. ua hoole mai oe i ka pane.ana ia'n, n6latla ke : a nhnawa ano, ke kauoha aku'nēi au ia oe. eku ae iuna. a e hemo" koke aku iwaho ma kela pyka. i hele a kalaaina ia oe. Eku koke oe iluna i keia manawa ano!" Ua ku palia hoi ka hoonaukiuki mai a keia kanaka i ka ana ole ia'.aku o ka liana e nui ai ka waha i ka hauia na. i hakalia 110 a pau ke kamailio ana mai a ua o i\ieki. o ka wa no ia i lele aku ai o Nikola imua a i>aa ak:" la )mua o ka a-ikala o ka palule o ua kanak:* ne'. he hn >V a'ii no ia ka ana me ka ikaika, uwoki oe e kikihi ana ua o Paleka. a hooku'i aku la i ka puka, aohe wa a hina ilu> ilalo. puka koke aku oe iwaho i keia wa ano. o ike auan-'i oe i ka loaa aku o ko papa auwae i kekahi o ne'ai h.iki mahanahana e hiki ole ai ia oe ke hoono*na " *•- m fr*a T i la o ke ola ana." uwoki oe i ua o Paleka e wp!io ino aia i ka puka; a hemo aku 1a iwaho, miX»uli.o ka mnka'u. » 'oaa mai auinei oia i ka. puupuu a N'ikola. * "O ke aloha 110 kou e Dorina." i huli mai ai «> kol.\ illope, a haawi i kona aloha i ka ona <• ka h;'.\- iv; a -..1. (Aole i pau.)