Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 43, 25 October 1918 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

E HOOI AE I KA IKAIKA O KA ELELE KALANIANAOLE

 

@ me ka nui o na hauepa amen a a’o lalau @ Demokarata e a’o nei i na mana koho, @ e huli kue aku ai na kanaka Hawaii i ka @ Kalanianaole pela auanei ka nui ame ka @ e ka oukou mau kakoo e haawi aku ai @ i keia kau koho ae e hoea mai ana, a ke Kuokoa e kanalua ole nei ke olelo ae, e kupaa ana oukou mahope o ka Elele Kalananaole elike me ka @ kona manao ana e paa i kela kulana elele @ i Wahinekona.

@ a Aala Paka, ma ka po o ka Poanono aku @ hala, i noi mai ai ka Lunakanawai Watson, @ @ o ke komite kuwaena o ka aoao Demokaratea i na Hawaii, e hoopoina i ka noonoo @ i kea lii, no ka mea he aii na kanana apau @ Amerika i keia la, a ma ‘ia ano aole e lilo @ ana o ka Elele Kalanianaole, i mea nana e @ i ka mano o na kanaka Hawaii a koho @ i keia kau koho baloka, aka e koho aku @Likana Eliwai, ka moho elele a na Demokarata. @ ke Kuokoa i makemake e hapai mai i ka @ na alii, ma na paio kalaiaina kuloko o kakou, @ ua hiki ole ia makou kea lo ae i ke kupale @ o keia ninau iloko o keia Manawa, i ka @ na Demokarata, i manao mai ai, pela iho la e @ aku ai na baloka o na kanaka Hawaii no ka  mau moho Heaha ia mea he alii i na haole @ elike me ka Lunakauawai Watson. He @ ke kanaka Hawaii ia lakou, ina aole he @ kou aoao, a lakou i makemake mai ai e @ No kou baloka wale no e ka kanaka @ i koiia mai ai oe e hana aku elike me ka @ i makemake ai, aole no kekahi kumu e ae.

He mea nui ke alii i keia lahui kanaka mai kino@ a iloko o kela ame keia mana koho, e holo @ koko o ke kanaka Hawaii iloko ona, aole he mea nana e holoi ae kela noonoo no ko lakou alii, @ kamaaina o Hawaii nei, e aa ole ai e @ i keia ninau alii, iloko o na hana kalai@, ka mea a lakou i nana aku ai me na manao @ elike me ia a na kanaka Hawaii i hiipoi @ ai ahiki aku i ka pua alii hope loa o Hawaii.

No keia ninau alii, ok ke Keikalii Kalanianaole @ ka mea e o nui o keia inoa, e kumakaia @ oe e ke kanaka Hawaii i kou alii ponoi, @ @ aku i ka kelo mali o ke pahele a ke kolea @, no kou baloka? Ke manao nei keia pepa, @ @ pakela ae ko oukou naauao i keia Manawa, e @ ai i na a’o hewa amen a alakai lalau o keia @ ke kanalako ia oukou me he mau pipi la i hou@ ka ihu i ka uwea, a hana wale aku no elike me  ka makemake o na alakai Demokarata ; me ia na@ auanei i loaa ia oukou e na mana koho Hawaii apau, e hoikeike aku i keia mau alakai Demokarata, aole e hiki ia lakou ke rula mai, maluna o @ oukou mau mea i hana mau aku ai o na kau k@ @ohaloka ae ilei i hala ; aka e pulama ana oukou me ka make i ka Elele Kalanianaole i keia kau, @ ia aole no ma kumu kupono he nui e hoouna Loa ai laia i Wakinekona, aka no kona hapai ana i @ inoa e ke kanaka, a na hoa hanohano @ @ ka ahaolelo lahui, i kappa mau mai ai iaia, @ Keikialii Cupid, ke keikialii hoi o ka laui Hawaii, ke keikialii a oukou e na mana koho Hawaii. @ @ heo nei i keia la, a i na la ma keia hope aku.

No keia ninau kalaiaina i hoalaia mai e na Demokarata, e kapae ae ka i ka noonoo ana i kela inoa alii ma keia koho baloka ana, e huikalaia mai ke @ e kona poe heluhelu, ke hoomaikeike aku i kekahi mau hana a na Demokarata ma na moku @ o ka hema, kahi a na Paele i kapa ai ia lakou @ he mau alii lakou, ma ko lakou aina ponoi. @ke kumukanawai o Amerika Huipuia, na @ lahui kanaka apau malalo iho o ka la, me @ nana ole ia o ke kulana a o ka ili paha ; i keia @ ina kakou e holo ana ma kekahi mau moku @ @ na Paele, e ike auanei kako me ka hoo@ ole aole loan a Demokarata elike me ko @ @ nakanawai Watson ano, e kau pu me na @ maluna o ke kaa hookahi , nokeaha mai ke @. No ka mea he kaokoa ke Paele mai ka @ @ @ aole anei, ua lawa keia kumu hoohalike @ e ke kanaka Hawaii ; e hookaakaa pono ia ai k@u mau maka no ke kumu oiaio o ka hoalaia ana @ o keia ninau alii oiai nae he mea liilii loa oe @ ka noonoo, o na alakai e ake nei e loaa aku @mea nui a lakou i moeuhane mau ai i kea o ame @ @.

No ka hapaiia ana mai o keia ninau alii e na Demokarata, me ka manao aia a holoiia ae ka noonoo a @ kanaka Hawaii no ia mea he alii, alaila huli @ ka oukou mau kakoo ana i ka moho elele lahui @ ka aoao Demokarata ke a’o aku nei ke Kuokoa @ oukou a hoea mai i ka la elima ae nei o Nove@a e hoike ae ma ka oukou mau hana, aia mau oko o ka umauma lahalaha o ke kanaka Hawaii, na manao hiipoi no ko lakou keikialii e paa mau aku oia i ka hanohano o ka lilo ana i elele lahui mai Hawaii aku nei elike me ka loihi o kona holo mau ana he moho no kela kulana.

 

HE MAU A’O LALAU MAOPOPO

 

Ma ka nana ana aku i na maunu pahele baloka a na Demokarata iloko o keia mau la e nee nei, i wahi e haule ai ka Elele Kalanianaole i keia kau @a hoike mai kela aoao kalaiaina i ka haiki o ka @o, ma ke kalaiaina, me ko lakou ku ana ma kekahi pali nihinihi, no ke kapeke no o kahi i ku @ ka walawa@a no ia, aohe nao ai i ka papaa ; ka mea a keia pepa e minamina nui nei, i ke alakai @ o na mana koho iloko o ke kuhihewa ame ka @aaupo.

O kekahi o na maunu pahele baloka e hookomo komia nei iloko o na Hawaii, me ka manao e ala ku-e main a mana koho i ka Elele Kuhio o ia no kona lilo ana i mea hooikaika e hoounaia na keiki Hawaii i ke kaua ; ke olelo nei kekahi poe, o keia kekahi hana aloha ole a ko kakou elele lahui i hana ai ; o ka poe e olelo nei pela, a e noonoo ana hoi ma ia ano, ua ku-e maoli aku lakou i ka Peresidena o Amerika Huipuia, a na kokua aku lakou i ke aupuni o Kelemania.

Aole anei he haaheo nui no keia lahui kanaka, ka mea a ka Elele Kalanianaole i hana aku ai no lakou iaia i hooia aku ai imua o na mana ma Wakinekona, ua makaukau na Hawaii no ke ku ana mahope o ke aupuni o Amerika Huipuia, a he lahui kanaka na Hawaii i kaulana i ke kaua ame ka @akaka?

Aole e hiki i kekahi kanaka Hawaii ke olelo mai, ua hewa lo aka Elele Kalanaole i kona kokua ana aku, no ka waeia o na Hawaii i poe koa, no ka mea o kona hana ole ana pela, ua hoohaahaa oia i ke kulana ana e paa ana, a ua hoohaahaa pu i kona lahui kanaka, e pono ai na Hawaii apau e haaheo no kama mea i hana aku ai ma keia ninau ; a o na ahewa wale ana ina he mau manao kekahi o kela ano, e kiola loa aku, me ka loaa ole he rumi @ona iloko o ko oukou noonoo.

No ka ninau hoopae limahana e maka’u nei, o hooneleia aku lakou me pa hana ; aole he hoopakele e ae no na oihana mikiala iloko nei o ka aina, elike la me ia a ke Elele Kalanianaole i hana aku ai maloko o ka ahaolelo laui iloko a keia wa kupilikii o ka aina, mamuli o ke kaua. O ka bila’kanawai ana i hookomo aku ai iloko o ka ahaolelo lahui, no ka hookomoia mai he kanakolu kaukani Pake, no na mahiko, amen a oihana mahiai e ae, he panihakahake wale no keia, no keia Manawa i nele ai na mahiko o kakou, a me na oihana mikiala e ae, i na limahana, e hoomauia aku ai ke kulana neemua o ia mau oihana, e hiki ai ke haawiia aku na kokua ana i ke aupuni, i na pualikoa he nui, a i na aupuni e kaua pu nei me Amerika a i ka pau ana o ke kaua e hoihoi hou ia aku no kela mau limahana no ko lakou wahi, me ka hoopilikia ole ia aku o na limahana o na hana e ae, e noho nei i keia manawa.

ina e hapa mai an aka mahiia ana o ke ko, mamuli o kanele i na limahana, pehea e loaa ai ka hana a na poola ma na uwapo, no ka mea aole he mau moku, na lakou e halihali mai i na ukana Pehea e hiki ai i na limahana o na hui kaa ke loaa na hana no lakou e pono ai, ina aole he mau ukana e halihali ai main a uwapo mai, a no na uwapo iluna o na mokuahi?

ina kakou e nonoo pono iho ana no keia umau hoopae limahana no keia wa o ke kaua o keia wale no ka hoopaele no ko kakou mau oihana kumu no ka hoopakele no ko kakou mau oihana kumu iloko nei o ka aina, oiai e wae @au ia ana ua limahana mahiko e komo iloko o ke koa ; a ke hapa mai nein a aina kanuia i ke ko no ke emi mai o na limahana ; e pono ai e haawiia na kokoo piha ana i ka Elele Kalanianaole maluna o keia ninau.

Ke hapaiia mai nei ka ninau hookapu waiona ma kekahi mau wahi, ma kea no o keia kekahi hana ino loa, a ku i ke aloha ole a ka Elele Kalanianaole i hana ai no Hawaii nei. O ka poe e olelo ana pela aole oia i aloha iaia iho, i kona ohana, a i ka poe i lilo i luahi n aka Moi Alekohola, ua make wale no oia no ka pomaikai o kona pakeke ponoi iho, a ua makemake hoi e lilo i kauwa kuapaa n aka moo nahesa hookahi, nana e hoopoino i ke kino ame ka uhane o ke kane, ka whine ame eke keiki.

O na hooikaika ana a ka Elele Kalanianaole e hookapuia ka waiona ma Hawaii nei iloko o keia wa o ke kaua, o kekahi ia o na hana kilakila loa, a na home Hawaii i keia la, i aie nui ai i ka elele lahui a kakou ; ua auhee aku ka hune ame ka nele mai na ipuka hale aku, a ole ka nohona haunaele ona ma na home o ke kane me ka wahine ; ua lako na home i na mea e pono ai ka ohana, a ma ke ano nui ke olelo ae, au hoi mai ka noonoo maikai o ke kanaka a ike i kana mea pono e hana aku ai, a no keia pomaikai nui i loaa ia oukou e na Hawaii ame na lahui no apau ma Hawaii nei, e papalua ia ae ka ikaika e pono ai e loaa i ka Elele Kalanianaole i keia kau.

No ka ninau home hookuonoono, ke kanawai @oaie @ala i na kanaka mahiai, aole i nele ka hooikaika ana o ka Elele Kalanianaole e komo pu o Hawaii nei maloko o kela bila kanawai hoaie dala, ua hiki ole nae ; aka aole no i pau kona hooikaika ana aku no kela bila.

E kuhihewa mai ana paha kekahi poe, in a no ka holo o keia bila no Hawaii nei, alaila loaa wale mai ke dala i na makainana ma ka aie, a hiki ke lawe i na home hookuonoono, aole loa pela, i ka poe wale no i loaa na palapala sila o ko lakou mau aina, nolaila ina no aole dala a na kanaka e uku ai i na home hookuonoono, aole no e loaa mai ke dala ma ka aie ana ; e hoopauia ai na kuhihewa ma keia mea.

I pilikia oukou na kanaka Hawaii i keia la iawai, no ka hiki ole ia oukou e koho i mau home hookuonoono no oukou? I pilikia i na Demokarata I ka manawa i na Repubalika ka hookele aupuni Teritore, he emi loa ka waiwaiio o ka aina hookuonoono, he elua makahiki i haawiia i ka mea hookuonoono nonoa e hoomakaukau ai iaia iho, mammua o ka nohopaa ana aku maluna o ka aina, i keia manawa i na Demokarata, o ka oi loa aku, i ka wa i pii ae nei o Kiaaīna McCarthy, ua koiia aku oe e ka mea hookuonoono e uku i ka hapa-umi o ke kumukuai o ka aina, i papa-lua a i papa-kolu ae ka waiwaii'o i ko ka manawa malalo o ke kiaaina Repubalika, a iloko o na mahina wale no elua oe e hoi aku ai'a noho iluna o ka aina. Aia ihea kou pono e ke kanaka ilihune? E hoonele mau ia aku ana oe, i ka loaa ana o kou aina hookuonoono, a e hookaakaaia ko oukou mau maka e na mana koho, o na Demokarata ka poe na lakou keia hana, a mai koho i na Demokarata i keia kau, aka e koho i na Repubalika, i hiki ai ke lawelaweia na hooponopono ahaolelo e hoopakele ae ai ia oukou mai ka umii mai i waihoia mai no ko oukou poino.

No na makahiki he umi-kumamaono a ka Elele Kalanianaole i paa ai i ke kulana elele no Hawaii nei aole loa he mea i ikeia maloko o kona moolelo, ua hana aku oia i kekahi mau hana e hoohaahaa ana i ka hanohano a Hawaii nei i hookau aku ai maluna ona, koe wale no kona ku ana maluna o ke kahuna ana i ike ai he pono a pololei, He mea oiaio paha, ua kulike ole na noonoo o ko Hawaii nei poe ma kekahi mau hooponopono ahaolelo, ana i hooikaika ai ma Wakinekona ; eia nae pehea ka nui o ka maikai ana e hana aku ai no keia Teritore, he mea ole wale no ia i ka aoao e ake mai ana e lilo kana moho elele i elele mai Hawaii aku nei.

O ka moho elele anei a na Demokarata, ke kanaka i hoike okoa ae i kona ku-e i ka Peresidena o Amerika Huipuia, ma ka hoolohe ole ana i ke kauoha a ke komisina meaai federala maanei nei, o ka mea iho la ia e hoouna aku ai i Wakinekona i elele na Hawaii> Mai hoikeike i ko oukou naaupo me ko oukou hawawa, ma ka ae ana aku, e lilo pu oukou i poe ku-e i ka Peresidena o Amerika Huipuia, ma ke koho ana, i ka mea nona ka moolelo a ko Amerika holookoa e nana mai ai me na manao hoowahawaha nona, aka e koho aku i ka mea a na hoa oloko o ka ahaolelo lahui, i nana mau mai ai he hoaloha no lakou, a he kanaka hoi i kauia mai ai he hoaloha no lakou, a he kanaka hoi i kauia mai ai na manaolana ma on a la e loaa ai na kokua apau, no kou pono e Hawaii, mai na hoa mai o kela mau hale kaukanawai a elua.

 

E KOHO ME KA NAAUAO

 

I hoomaoe ae la makou i ke poomanao maluna ae, no ka hoonaauao ana aku i na mana koho o kekahi mau mokupuni o keia Teritore, ma ke koho ana i ka poe e hiki ai ke hilinaiia aku, ma o lakou la e oili mai ai he mau hua maopopo no ka pono a no ka pomaikai o na mana koho, na lakou i koho , aku ia lakou e hele noloko o ko kakou ahaolelo kuloko.

I ke koho ana i na moho e holo nei o kela ame keia aoao, no na kulana o ko kakou ahaolelo kuloko, he mea pno e nanaia keia mau mea ano nui, o ka mua, o ia no na kulana maikai o ka moho ame kana mau hana, a o ka lua o ia no ka moolelo i kakauia o na hana maikai ole, e pono e kaupaonaia na moho malolo o keia mau hookupono ana, ma ko oukou koho ana mai i na kauwa a ka lehulehu.

O ka pono koho wale aku no i kekahi moho, me ka nana ole i ka moolelo o kana mau hana i paa ma ka moolelo o kona ola ana, me na hooiaio kupono ole, no kona makee i ka hilinai e hookauia aku ana maluna ona, no kona hana i ka pololei, aole he kupono o ke koho ana o keia ano, aka e koho me ka manao makee i kela mana koho, ua haawiia aku ia i ka moho a mau moho paha, me ka manaoio, aole e kumakaia ia mai ka hilinai i hookauia aku maluna ona.

O na kanaka i hoike okoa mai i ko lakou mau ano, ma ka lakou mau hana, he poe apuhi i ko ka lehulehu mau pono, he kumakaia iaia iho, a i ka lahui i puka mai ai oia, aole loa e pono e hookau hou ia aku na hana o ka lehulehu maluna ona, a o ia ka ke Kuokoa e a'o aku nei i na Hawaii apau, e lilo keia i kahua no ke ano o ka oukou koho ana i ka oukou mau moho i keia kau no ko kakou ahaolelo kuloko apuni keia Teritore.

 

Nuhou Kuwaho

 

NEW YORK. Oct. 14 - O ka haawipio wale mai no o Kelemania me kona mau aupuni hui me kekahi kumu aelike hoopau kana ole ka hana e hiki ai e pau ke kaua, o keia ka manao o ka A@ahui Hoopakele Amerika o ka hoolahaia ana aku i kona mau lala apau i keia la apuni na mokuaina huiia. Ua a'o aku ka lumnahoomalu o ka papa kahuwaiwai o ka ahahui, Charles Stewart, i na lala apau e makaala loa i na hana apuhi a na Kelemania e imi mai ana e pahele ia Amerika ame na Aupuni Hui i mea e kukaia ai ka maluhia "iloko o kekahi maluhia e kukaia ana he haawi ana aku a he haawi ana mai kekahi. O kela ame keia haawi ana aku ia Kelemania no kana mea e noi mai ai malia e liloana ia i mea kupono ole no kekahi lahui a i ole i kekahi kauaka hookahi paha i hoehaia e Kelemaia."

 

LONDON, Oct. 18 - Ua lilo mai o Ostend, ua haaleleia o Zeebrugge e na Kelemania, ua komo aku la na koa Beligians kiai mamua loa iloko o na wahi mawaho loa mai o ke kulanakauhale o Bruges, au lilo holookoa mai la i na Pelekane ke kulanakauhale o Lille, ua elieli kulana o na aupuni hui maloko o Courtrai a au lilo mai la ke kulanakauhale o Courtrai mahope o kekahi kaua hahana loa o ka hooukaia ana.

 

AMSTERDAM, Oct. 22 - "Ke ku hookahi nei kakou, a i ka ma@awa e hiki ole ai i na papu ke paa loihi hou aku i ka enemi, he hana hoohaahaa ole na ka alihikaua nui Kelemania ka haawipio ana aku. E pono e lawe ke Kaiser i ke ko'ilo'i maluna iho ona a hooholo koke iho me ka hikiwawe loa no kekahi maluhia kupono, ma o ke apono ana me ka nana ole  ka paakiki o na kumu aelike maluhia. E kukala ae ke Kaiser iaia iho no kona makaukau e hookupono oia iaia iho, maloko iho o Kelemaina hou, ma ke ano oia ko Kelemania hou makaainana mua loa." O keia ae la ka Maximilian Hurden'hoakaka, ke kanaka noonoo kuokoa mua loa o ka nupepa Kelemania maloko o kaua nupepa, he manao akea i huronui ia apuni o Kelemania.

 

BELFAST, Oct. 22 - Eia nei hana aloha hou a Kelemania i na Aliliki. Ma ka pule aku la i hala au topidoia ka mokuahi Aliliki Dundalk maloko o ke Kai Ailiki, elike me ka hoike a ka Haku o na Aha Moana i keia la. He 13 @uina mailoko ae o 33 ka nui i hoopakeleia, o ke koena i ho au holoaia pu me ka moku i ka papaku o ka mo@ua.

 

WASHINGTON. Oct. 23 - Ua hookauia aku e ka Peresidena Wilson ka medala hoohanohano o ka oihana kaua mal@na o na alakai kiekie o ka oihana koa o na Aupuni Hui@a, ka poe i haawi i ka lakou mau hookele ana me ke kupono ame ka maopopo loa no ka holopono o ke kaua i hala akunei. O keia poe iho malalo ka poe i hookauia aku ka hanohano: Kenerala Pershing, Tlamuku Foch, Ilamuku Joffre, ke Ken@rala Haig, ke Kenerala Petain, ame ke Kenerala Diax o na koa Italia.

 

COPENHAGEN, Oct. 22 - O ka hana no ka maluhia maluna o na kumu aelike a Kelemania e hiki ai ke apono aku aia iloko o na lima o ka Peresidena Wilson, elike me kekhi hoike i hoolahaia ae ma Berlin i nehinei o ke Keikialii Maxmilian, ke kuhikuhi puuone imeperiela i kulike me ia i hoakaia maloko o kekahi lono mai Berlin mia. "Aia a loaa mai ka Amerika pa@e e pono no ia kakou e hoomakaukau ia kakou iho no ke ku-e ana aku i kekahi maluhia me ka lima ikaika. O kekahi aupuni e hana mai ana ma kekahi ano o ae e hoole loa ia aku ana ia e ka lehulehu."

 

Nuhou Kuloko

 

Ua hoeiia mai ka nui o na meani maloko o na haleaina i keia manawa, malalo o ke kauoha a ke kosina meaai, me ke kaupaona ia o na meaai e loaa aku ana i kela ame keia mea.

 

Ma ka Poakahi nei i loaa mai ai ka lono kelekalapa i ka Lunanui Chas S. Crane o keia halepa'i nupepa, i ka pauaho ana mai o kana wahine ma Kapalakiko, me ka maopopo mua ole o kona kulana ma'i.

 

Eia no kela manao hooakea o Kiaaina McCarthy i ke Kuea Pa'lii, ke ku malie nei i keia manawa, mamuli o ka nui o na ku e i hoalaia aku e ka lehulehu, no ka hoohaiki ana aku i ke kahua o ka pa'lii ame ke okiia o na kumulaau hoonani.

 

Nui ke ohohiaia o na moho Repubalika o ka apana ehu, e na mana koho no ko maikai o ko lakou mau manao kalaiaina, he kamailio i na mea oiaio wale no, me ka hoinoino ole aku i ka poe e holo ku-e ana ia lakou.

 

I kekahi keiki Pukiki o John Cordeiro, e holohau ana ma ke ahiahi o ka Poalua nei, i hina ai oia ilalo a haki kona lima hema, me ka lapaauia ana ae ma ka halema'i o na ulia poino, eia nae ua kauoha ia aku oia e huli hoi no kona home.

 

I ke keena mai o ke Kuokoa nei ke Kakauolelo J. Mahiai Kaneakua, o ke Kalana o Kauai, a hoike mai ana i ka hahana o ke kalaina ma Kauai i keia kau, aka nae aole on a kanalua no kaaha'i o ke Keikialii Kalanianaole i ka lanakila maluna o kona paio ma ka Mokupuni Kaili La.

 

Ka ka Poakahi nei i hala aku ai ka Elele Kalanianaoe no Maui, no ka hooikaika baloka ana, a ke upuia aku nei e hoea hou mai ana oia no Honolulu nei, mamua ae o ka la koho baloka, a komo aku iloko o na paio ana, no kona lanakila i keia kau.

 

Ma ka lono lauahea o keia mau la e loheloheia nei, iwaena o kekahi mau pohai, o ka ikaika i loaa ia Likana Eliwai ma ke kau koho wae moho aku nei i hala, e emi loa iho ana ia, ma keia kau a laua e holo nei me Kalanianaole.

 

He nui ka poe wanana iloko o keia mau la, no ka hopena o ke koho baloka o ka la 5 ae nei o Novemaba, no namoho e aha/i mai ana i ka lanakila, na ka pahu baloka nae e hoike mai i ka oiaio, ame ka hu ana o ia mau wauana i kula.

 

Malalo o ke kumu hoopii malama opiuma i kaa aku ai malalo o ka malu o ka Ilamuku Smiddy, ma ka Poalua nei he Pake o Mah Yong ka inoa, ma kana wahine. Ma ka huliia ana o ko laua hale i loaa aku ai he hookahi kini opiuma me hookahi kaukaui dala maoli.

 

He hookahi la mahope o ka haalele ana aku o ka mokuahi Enterprise ia Kapalakiko ma kaua kelepa mai nei no Hilo, Hawaii, ua pauaho mai la o Chas. F. Wright, kekahi o na haole kamaaina o Hilo i keia ola ana, a au lilo hoi kona make ana i nuhou kaumaha i kona mau hoaloha lehulehu ma Hilo a ma Honolulu nei.

 

Ma ka hora ekolu o keia auwina la e halawai ae ai na kumupoo o na kula o Honolulu nei, me ke komite o ka ahahui kalepa, a noonoo no na mea e pili ana i ka holomua o na hana i maunoia uo ka La Hoomaemae o ke kulanakauhale nei, elike me ia a ke kiaaina i hookaawale ae ai i kela la no ia hana hoomaemae.

 

KOMO IA KEIKI HAWAII I KE KOA

 

PETER D. KAWEKIU

Kaikunane o Mrs. Emily K. Marino.

 

Mai Camp Taylor, Keuetuke mai, i hoouna mai ai ia keiki Hawaii o Peter D. Kawekiu he leka i kona mau makua maanei nei, e hoike mai ana, aia oia iloko o ka pualikoa Amerika, me kona piha loa i ka hauoli, e hele aku i Palani i ke kaua, no ka hoopio ana i na Kelemania.

 

Ua haalele mai oia ia Hawaii nei ma ka makahiki aku la i hala, ma ka hana hookani pila, a oiai e waena ana au kanaka opio apau maloko o Amerika no ke komo aku iloko o ka oihana koa, pela i ho la keia keiki Hawaii i lilo aku ai i koa, me kona hauoli nae, no kona lilo ana, oia kekahi mea ma ka aoao e kaua ke-e aku nei ia Kelemania.

 

Penei iho kana leka i kakau mai nei i kona mau makua, John Kaimi Holaui o Pauoa:

 

I kuu Mama ame kuu Papa, ALoha kakou a nui loa:- Akahi no au a kakau leka hou aku ia olua. Maikai no au eia nae nui ke aloha no oukou apau.

Pehea oukou e noho mai nei? Ua ka kaku leka mua aku no au ia olua mamua, aole nae he wahi leka i loaa mai. Nui loa ko'u noonoo no oukou ,in a paha he maikai o ko oukou noho ana.

O ka'u meahou ano nui e hoike aku nei ia olua, o ia keia, he koa au i keia manawa, o ka piha ana keia he hookahi pule e hele nei, a eia au iloko o ka pualikou Amerika. Nui ka maikai o keia wahi, piha na kamalii i ka hauoli, eia nae owau hookahi wale no ke keiki Hawaii.

He nui na kamalii o makou i holo i Palani iloko o keia kaua. Eia ko makou nui ma kahi o ke ka@ahiku-kuma-malina kaukani koa, ma keia wahi e noho nei, hakalia wale no ko makou hele aku no Palani i ka loaa mai o ke kauoha, a no'u iho ua nui ko'u makemake e holo koke i Palani.

Eia au iloko o ka pualikoa o ka poe ki pukuniahi. Ua ninau mai ko'u kapena ia'u, in apaha he maka'u au i ka hele i ke kaua, hoole aku au iaia, me kuu hoike aku imua ona i ka mea oiaio, ua makaukau au e molia aku i ko'u ola no ka make a no ke ola, ua lilo ia i mea maikai i kona manao.

Nolaila e kuu mau makua, mai hookaumaha i ko olua manao no'u, aka e heluhelu olua i keia leka me ka hauoli ame ka haaheo no'u. Ina no ka noea koke o keia kauahiku kumamalima kaukani koa i Palani, he manaolana ko'u, e pau koke ana ke kaua, ma o ka haawipio aua mai o Kelemania, oiai ke hawipio mai nei na aupuni liilii i hui pu me Kelemania ia lakou iho i na  Aupuni Hui.

Ua hoopaa au i ko'u ola, no ka huina o umi kaukani dala, ina au e hele ana loaa ia oe e kuu mama keia mau dala. He kanakolu dala ko'u uku o ka mahina, he umi-kumamalima o kela mau dala nou ia e mama,a he umi-kumamalimahou mai a ke anpuni ,au like me kanakolu dala e loaa aku ana ia oe mai ke aupuni aku i na mahina apau.

Ina no ka pau koke mai o keia kaua, alaila aole makou e holo ana i Palani, nolaila mai hookaumaha i ko olua mau manao, elike ka loaa ana o na manao hauoli ia'u pela olua e hauoli ai.

Me keia mau manao pokole, ua lawa au, me ke aloha ia olua ame ka ohana a nui loa.

Owau iho no ka olua keiki,

PETER D. KAWEKIU

53 Co., 14 Bn.,

159 Depot Brigade

Camp Taylor, Ky.

 

HOPUIA NO KA HANA SUAIPA

 

Mahope o ka hoohuoiia ana o kahi e loaa ana o ke suaipa i na kamana na lakou e hana ana i ka halekula o Kauluwela, i waiho ae ai ka Lunanui W. R. Hobdy, o na pal@ ame na kahua paani i ka hoohalahala i ka I@@muku Amerika Smiddy, a ma ka Poalima aku nei i hala i hopuia ae ai o Mrs. Kanoho Nuha, no ka hane suaipa.

 

Ma ka polelo a ka Lunanui Hobd, he mau manawa leulehu ka ona ana o na kamana na lakou e hana ana i ka halekula, a he hookahi ka la, mamuli o ko lakou ona, aole i lawelawela na hana o ka halekula, a ma kekahi manawa okoa ae no ,aole he hana i kawelawela no ka hapa la.

 

Mamuli o kela kumu hoohalhala i waihoia aku imua o ke kanaka o ke aupuni federala, i hoea ae ni ka Ilamuku Smiddy, no kahi o Mrs. Kanoho Nuha, a hopu iaia, a ma ka huliia ana aku i loaa ai he elua mau galani suaipa, a ma na mea i oleloia ae, ua ae okoa aku ka kela wahine no kona pili i ka hewa imua o ka Ilamuku Smiddy.

 

Mahope iho nae o kona hopuin ana, ua hookuu hou ia aku la o Mrs. Kanoho Nuha, malalo Nuha, malalo o ka @o@a o elima haneri dala, no ka hoea ae imua o ka aha federala, i ka wa e kaheaia ai kona hihia.

 

Ua kaa aku ka hana ana i ka halekula o Kauluwela malalo o ka Hui Riber Mill ma k@ aelike, a no kela ame keia la, mahope aku o ka manawa i aelikeia ai no ka pau o na hana o keia halekula i ka hanaia, e uku ka mea lawe aelike i ka huina o ieakana ku mamalinia dala o ka la.

 

W.S.S.

AOLE HIKI I NA KELEMANIA KE PAA MAI I NA AUPUNI HUI I NEI MANAWA

 

I kulike me ka hoakaka a ke Kanela K. Hihara o ka punlikoa helewawae Kepani a o kekahi hoi o na hoa o ka puali kenerala Kepani o ka hoike ana ae ma ka manawa ana o ka hoea ana mai i keia kulanakauhie ma ka Poakahi iho nei oiai oia e huli hoi ana no lapana mai ke kahua kaua mai maloko o Palani kahi ana i kauohaia aku ai e ka puali kenerala e huli a nui ka ike no na mea e pili ana i ke kaua, "au ike na Kelemania i nei manawa i ko lakou @ele i ka ikakika e paa mai ai i na Aupuni Huiia mai ke ka'i ana aku ana nomua hoea i Berliu."

 

He ohua oia maluna o ka mokuahi Kepani Tenyo Maru i ku mai ai i Honolulu nei ma ka hora eono o ke kakahiaka Poakahi nei a i holo hou aku no Yokohama ma ka hora eono kakahiaka Poalua mai.

 

"O ka lanakila i loaa i na Aupuni Hui ma ka hapa komohana i keia manawa a e ka'i mau la imua me ka hauoli e hoomau ia aku ana, "wahi ana. "O ka ikaika i loaa i na Aupuni Hui ua hooikaikaia aku ia mamuli o ka hoea mau aku o na koa Amerika hou i an loa ka manao no ke kaua. O na Kelemania i hoauheeia ma kela a ma keia wahi a i hele a luhi e ike koke iho ana lakou no lakou iho i ka nele i ka ikaika e alai mai ai i ke ka'i ana aku a na Aupuni Hui no Berlia."

 

Aole i Loihi ka Waiho ana o ka Bila

"Every Picture Tells a Story"

 

Makemake kakou apau e loaa ka wa hoomaha, me ka hana nui no nae kakou e uku aku ai. Ina e hoomau aku ana i ka ai nui ana, ka inu nui, ke ala loihi i ka po, me na hana kupono ole, e halihali mai ana ia i na pilikia o ua puupaa. O ke kuahaneenee i kela me keila la, ke poniuniu, ka nalulu, ka hu i rumatika me ka maikai ole o ka hanawai, he mau hoike ia no ka anwaliwali o na puupaa. O ka hoohe@ahema ana, he mea ia e alako aku ana e loaa ka ma'i iliili liilii, ka pehu ame ka ma'i puuwai. I wahi e ola koke ai, e lawe i au Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan. Ua mahaloia lakou ma ka honua apuni.

"Ke lolo mai kou kua-E Hoomanao i ka inoa." (Mai pono noi wale aku no i na laau no ka puupaa-Enoi maopopo aku no na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan, a mai lawe i laau e ne.) Eia ke kuaiia nei na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan e ka poe kuai laau apau ame ka poe malama halekuai, a i ole, e hoou@aia aku no ma ke ekelekake loaa mua mai ke kumujuai e ka Hollister Drug Co., a i ole e Benson Smith & Co., na akena no ka Paenina Hawaii.-Hoolaha.