Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 43, 25 October 1918 — KA MILIMILI AU E KA LAHUI HAWAII. [ARTICLE]

KA MILIMILI AU E KA LAHUI HAWAII.

Ma ua lono lehulehu i hoea mni i keia keena mdi na wahi Hke ole mai o keia Teritore, aia. no ka inoa o Ka iiiieie Kalanianaole iloko o ka noouoo o na ka--naka Hawaii, e lawe haaheo ae ai oia i ka ianakila ma ka la elima o Novemaba e hoeā mai ana. Maloko nei iho o keia kulanakauhale, ua hoike okoa ae kekahi poe kuokoa i ko lakou mau nianao, o na baloka i kohoia no KaUka Ravmond ma ke kau koho aku nei i hala, e pau ana kela mau haloka no ka Elele Kalaniānaole; a 0 kekahi niahele nui hoi o na baloka i loaa ia Likana Eliwai, e lilo mki ana ia no Kalānianaole; a o ia ka lakou i manaoio ai, no Kalanianaole ka lanakil» ma Qahu nei.

Mai Kauai mai i hoea inai ai ka loho i keia keena, aia 110 ka inoa o ka Elele Kalaniāuaole i ka umauma o na kanaka, he hoike ana mai keia, o na baloka kiekie i loaa ia Kauka Raymond ma Kauai, e lilo tie ana ka hapanui i ka Elele Kalanianaole; e hiki ole ai ia Likana ke lanakila ma kela mokupuni. ,Ma Maui'hoi-ame Molokai, aohe hoohewahewa ana no ka hiipoiia mai o ka Elele Alii ina ia mau mokupuni, haule aku hoi i ka Moku o Keawe, kahi.nana i hapai mau mai iaia i na kau koho baloka apau, lii»f launa ole aku kona hoa paoiiioni, koe wale no ka paa aua aku mahope o k&'pahu baloka. Ke olelo na Demokarata, o Likana Eliwai Ka uiea aloha i na kanaka

Hawaii, a uo ia kumu e hoouua iaia i Wakinekona i elele i keia kau, o kekahi hana aloha maopopo loa ana, i ka manawa a kekahi wahine Hawaii o Makua i hoike aku ai i ua o Likana, he wahi.lio kona, a ua makemake e- hele maluna o Makua, ua kauohaiā aku oia e Likana e hoopaiunuimiia o ka puka,o kona hale. Ō keia ke aloha la! • ' * He mau makua no Laie he mau keiki ka laua i ohiia i ke koa, me ke ahewa ana maluna o ka Elele Kalanianaole, mamuli o ka hala ana o ka laua mau keiki i ke koa, a hiki hou ole ke kokuaia aku laua me na dala a na keiki e haawi mau ana i kela ame keia mahina, me ka hoike okōa apa ae e koho ana laua ia Likana Eliwai; i ka manawa nae i loaa mai ai ka haawina kokua a

ke aupuni o Amerika, i hiki aku ka huina ma kahi o ka hookahi lianen me kanawalu dala, ua hiki ole ia IaŪA ke kaohi mai i ka hookahe ana aku i na. waimaka o ke kaumana ame ka mihi walania no ka laua mea i hoahewa k«bihewa aku ai i ka Elele Kalanianaole, a hoike ao la i ko laua manao, aole wale no, e aku ana laua ia Kalanianaole, aka e kauoha pu aku ana laua i na kanaka e ae, i komohia na manao kuhihewa elike me ko laua, e koho i ka elele nana i paa mau i ka hanohano o. na Hawaii i na kau apau. Malalo o Aala Paka, m& ka manawa a ka Elele Kalanianaole e haiolelo mai ana imua o kekahi anaina kanaka ntti, maluna o na ninau apau e hooiliia r»ei na ahewa ana nialuna ona, kamaiHo

okoa ae la kekahi Deinokarata kahiK r o, mahope o ka lohe aiia i na mea oiaio i kamailioia mai: <J No ka manawa mua loa, e koho ana āu i ka Elele Kalanianaole i keia kau." Ma kela anaina pu uo kekahi o na alakai Demokarata kahi i hoolohe ai i ka haiolelo a Jca Elele Kalanianaole, a penei hoi kana olelo nona iho: "Aole loa he mau kumu kupono ma ka aoao o na Demokarata e hiki ai ke pane aku imua o na mea diaio i kamailioia mai e ke Keikialii, no ka mea ua hoakaka niai oia i na me'ā pololei walē no." Penei hoi ka olelo a kekahi poe Demokarata ma keia keena: "Ua hala na la o ke ku ana ma ka aeao kalaiaina, i keia la, ua naauao loa na ka-

naka, a c kolio ann niakou i na Kqiul'alika, a niakou i manaoio ai ho poe kauaka kupono lakou." Peuei lioi ka kekahi haole i hoike nj<ii ai i kona inauao, a o ka inea oiaio iio ia, e pouo ai i ua Hawaii ke ike a makee iho i ko lakou lianohauo: "Ina e lilo ana ke kulana elole lahui f kekahi haole, aole loa e liiki ia oukou na Uawaii, ke kaili hou mai i kela kulana, a o ka hope loa keia o ka lilo ana ua kekahi kanaka liawaii e pna i ke ku • lafia elele lahui, nolaila e lokahi like onkou apaii na Hawaii, e koho niau i ka Klele. Kalaniauaole i elele 110 Uawaii nei." īna i lilo ka inakee ana i keia kulana ano nui i kekahi mea i nele ka holo ana o ke koko o ke kanaka Uawaii ilo-. ko ona, nie Ha niakee nae i keia hanohano, aole anei he pono i na Hawaii apau e oi aku ka niakee ma ke kolio hou ana ia Kalanianaole? Me ke kanalua ole ke olelo ae, o ka pana ana ia a ka puuwai.