Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 43, 25 October 1918 — HE MOOLELO NO KA Makaikiu Nikola KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANAWAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA Makaikiu Nikola

KA WELI IWAENA O KA POE HAKIHAKI KANAWAI O NU IOKA, A O KA ILIO HANU MEHEU O KE KULUAUMOE.

Ae, o ke aloha no kou e Nikola, a ke lana nei. ko'u manao, aole oe e kumakaia ana ia'u ame ko'u mau hoa." Mai hopohopo iki oe e Mr. Dorina, au he kamalii au e manao iho ai. e hoi hope ana au ma ka'u mea e kamailio ai, aole loa pela, a e ike aku ana no oe i ka mea oiaio Eia wale no ka'u kauoha ia oe, e oluolu hoi o£ e huli aku 'i na mea e pili ana ia Hale Moana .a ina e ioaa mai anā kekahi mea e pili ana iaia, alailk e hoike mai oe ia'u. e hooko anaanei oe i keia kauoha?" "Me ka hauoli o kuu naau, ke haawi aku nei au i ko'u ae, elike me kau i makemake mai ai." Ukali aku la o Nikola mahope o Paleka, a i ko laua hoea ana aku no ka pa mahope o ka halē inurāWia,Jkuhikuhi aku la oia ia Paleka, i ka puka ma kahi. o ka pa l*āu, o ko laua nei hemo aku la no ia, a hoea an i ke alanui. aia hoi he eha mau makai, e kakali mai ana o ka oili aku o ka makaikiu, a e mkaukau ana oia e haawi aku i ke kauoha i na kanaka e ke āupuni e lawe loa aku ia Paleka a hoopaa maloko o ka halepaahao. ike e aku la nae oia ia Kena i ka ofli ana nlai, nolaila hoololi ae la oia i kela manao mua ona, o ka lalau aku la no ia mahope mai o ka a-i o ke kuka o Paleka ; a kulakula'i aku la iaia ahiki i kekahi wahi mamao, peku aku la mahope a pane aku la: "E ku oe e keia lapuwale, a holo elike me ka mama apau e hiki ana ia oe, ua hoololi ait i ko'u manao. aple e pa'i i kou kii i keia manawa, aka no kekahi wa okoa aku," o ka hookuu aku la no ia o Nikola, a nana aku la i ka holo o Paleka, me ka q|ioli loa o ua kanaka nei, i kona hookuuia ana aku me ka maalahi, I kela ku hookahi ana iho o Nikola, ua awiwi mai la ka Kena hele ana a loaa kona poo ma ka oihana, a o ia ka Nikola o ke ka\ioha koke ana mai iaia: "Makemake au ia oe e hookolo mahope o kela kanaka ahiki i kona wahi i nolio ai, alaila kelepona pololei ae oe ia'u no ko'u hale, no ka mea e hoi pololei loa ana au i ka hale i keia manawa, me ke kakali mai o ka lohe ae i kau hoike no kau pio." "Elike me kau i makemake ai, pela no au e hooko aku ai," wahi a Kena me ka loaa ole he manawa nona, e hoakaka aku ai i kana mea i ike ma ka hana i hoonohoia aku ai iaia e hakilo. Haawi aku la o Nikola i kart* hoomaikai, me kā mahalo ia Kena," a i ka maalo ana mai o kekahi kaa, o kona kau aku la no hoi pololei aku la noloko o kona rumi moe. Ma ka hora ekolu o kela po i hoea aku ai ka makaikiu no kona home. a e kakali mai ana kana kauwa lawelawe, a i aku la o Niko.la: "He keu 110 ua hiamoe oe e lokepa, heaha keia hana nui au o ke ala ana o keia po?" "E kakali ana au o kou hqi mai, no ka inea, ia nei iho nei 0 Peke, ka mak'aikiu, a olelo mai nei ia'u e kamailio aku ia oe, aia oia mahope o ka meheu o Kale Peka, ua hala aku hoi oia no ka ukali ana i ke kaa otomobile nājia e lawe āna i kela kanaka ame kona mau hoa. Olelo pu mai nei ia'u e kelepona mai ana no oia ia oe, ina he mea ano nui kekahi 1 lōaa iaia." "He nuhou maikai maoli kena au e lokepa e hoike mai nei ia'u, a pehea o kena wale iho la anei kana i kamailio mai ai ia oe ?" "Ae, o kela wale ae la no, aka nae, he elua hora i hala, ae nei i kelepona mai ai o Kena, ua loaa ia kekahi mea ano nui. no ka hoike ana mai ia oe, āia 110 nae oia a hookani hoil māi i ke kelepona, i kou vva e noho ana i ka hale nei." "Ua loaa mai nei 110 hoi au ia Kena, heaha la kona kumu, 0 ke kamailio ole ana -mai nei i kana meāhou o keia po," i kamailio wale iho ai no ka makaikiu iaia iho, oiai oia.e pii ana noluna q ke alapii e hoea aku ai nb kona rumi. Ua ike no nae au, ua oi aku kona makee e hook'o i ke kauoha, mamua o ka, hoopau manawa wale ana no, ma ke ku ana iho e kamailio pu me a'u i ka wa o ka hana." MOKUNA XVII. No ka hapalua hora kela kakali ana aku a Nikola o ke j kani mai o ke kelepona. aole he hookaniia mai, nolaila haule okoa aku la oia hooluolu. mai na lulii mai o ka hana ma kela po, a oiai ua wanaao oia hoi e hiamoe, ua ala mai no nae oia ma ka hora ehiku o kekahi kakahiaka ana ae, a mahope iho o ka holoi ana i kona mau maka, me ke komo ana mai 1 kona lole, hookani aku la oia ma ke ket*epona ia Benjamina Holo. ka peresidena o ka hale hanako, i noho hana ai o I£imo Karikona : ' "Ua-maopopo no nae paha ia oe e Mr. Holo. ina ua nalo- s wale hou kekahi huina dalā mailoko aku o ka !)anako, i j kou wa i pani aivi ka puka i ke ahiahi o nehinei ea?" i "He mea maikai ole no'u ka hoike ana aku maloko o ke | kelepona nei, aka nae, ina ua makemake oe e lohe i ke kumu, alaila e hele aku no au e hui pu me .oe ma ka hale i hanako i keia kakahiaka." "Aole he mea'o ia ano a'u i ike e Mr. Nikola," i pane mai ai no hoi ka peresidena o ka banako. t "Ke manao nei au. ina oe e helu aku ana i na dala maloko o ka bahako i keia kakahiaka. e ike ana oe i ka aihueia ai>a o kekahi huina dala mahuahua loa i nehinei'aku la, a p lea mēa naiia kela hāira, na Kimo Karikona no ia;" " r "Heaha na kumu o kou manao ana, elike»ffle ia-au e mai nei ia'u ?" . > "O ka manawa hea ka wa e hamama ai ke pani o ka palftihao o ka banako ma keia kakahiaka?" "Ma ka hora eiwa'ponoi o keia kakahftika, a ke makaukau nei au e hele aku no ka hanako i keia manawa.'' - "Ina pela, e loaa aku no oe ia'u ma komo o ka hanako. he mau minuke koe. alaila kani āē ka hora eiwa o kēia kakahiaka, a o £a'u wale no e a'o e aku nei ia oe, aolē kekahi mea e ae mawaho ou e hoea ma ka manaWa e ha L mania ai ke pani o ka pahuhao. a ma ko'u manaoio, e loaa ku ana ia oe. aia he huina dala māhuahua loa i laweia e Mr. Karikona. a i kou wa e ike ai i kela pilikia, e nōlio oe me ka hamau loa. mai hoike iki ae i kekahi poino i kau akU maluna o ka hanako ma kekahi ano." "O keia mau rnea au e hoakaka mai Uēi ia'u. ua like pu ia me kekahi puupuu ikaika loa, i ku'iia mai ma kuu aoao, a ke lelele e wale nei no ko'u oili, no ka hoea mai i kā wa e ik* okna aku ai au. i na mea apau.- elike me ''a au e hnike p-en nei. I ka hale hanako aku kaua e kāmailio hou ai." "Ae. he fnau minuke koe ae ka hōra eiwā. e hoēā aku ni aii. a e-ku makaukau mai oe ma ka puka, no ke kakali o 1-o'u hoea aku." '• ;■ • ■ . 0-'*i o ka h.ora ewalu kela a 01 a Nikola i kelepona. aku ' ka' o ( kā banako, ua helē'aku la Piā no ka ai }vi i kona a?na kakahiaka. a i kona .hoomakaukau «nna e iho i ka hale. kamailio aku la oia ia iokepa i ka i ana aku: f hou mai ana o Peke i ke kelepona ~<?ā. e uku iaia, e kaniailio māi ia oe i kaua mau mēa apau i

manao ai e hoike mai ia'u, a nau ia e hoākaka mai; i ko'u wa e hoi mai ai no ka hale nei, aole hoi oia e kakali ahiki i ko kamailio pu ana ma ke kelepona." "Na'u ia e hoike aku iaia i kau mau mea apau e kamailio mai nei e Nikola, a ina no hoi aōle oia e kelepona koke mai ana. malia i kou \va e noho ai i ka hale nei e kelepona mai ai oia." • Me kela mau olelo i kana kauwa i haalele iho ai o Nikola, a hele pololei aku la no ka hale hanako. Ua hoea aku oia he umi minuke i koe, alaila kani hora eiwa o kela kakahiaka, aia hoi o Mr. Holo ke kakali mai-la o kona hoea aku, piha ua peresidenā nei o ka banako me ka pihoih&i loa. Mahope iho o ka haawi -ana ae 1 ko laua aloha kakahiaka ekahi i kekahi. hoomaka koke aku la no o Nikola e hoakaka ma ke ano nui i kana mau mea apau i ike ai ma kā po; aku i haia, me kona haike pu ana aku i kona manaoia, ua Jlp he huina dala mahuahua mailoko aku oka banako. J "O ko'u manao ea," wahi ana i hoaikaka aku ai, "o ke ano a Mr. Karikona o ka aihue ana i na dala ōloko nei o ka o ia 110 ka ana. ittalbko o kekahi eke paaima, a i ole kekah; palki paha, a i kona wā e haālele iho ai j i ka banako nei, q koua paa pu aku la n oia i kela paiki me a, e kuhihewa olē ia aku ai.'aia maloko olaiia ke dala i wāihoia ai. .Ina.p ke ano i'o ia o'ka mea. i hanaia e kela:anaka opio. uiaila ua uui maolj kana mau dala o ka aihue ma. Ua kclf'npn.\ akii nei au ika halema'i i keia kakahiaka. a ō ka mea i pangia mai nei, aole i.hoi mai ka noonoo maikai I iloko ona. a na hopohopo loa lioi ke kauka, no kona pale-! kāha, nolaila he niea pohihilii loa ka loaa ana he mau kovUa ia kaua kela kanāka opio mai, no ka huina dala )iaio ana i a hue ai." "Ua hoomaopopo i'o au, he eke paalima ka Mr. Kankona •nāloko ne! o ka 'hanako; a' o kpna manawa i lawe ai i kela eke mailoko nei aku, aole loa au i maopopo iki."' ' "He manao ko kc ! a eke paainua. i waihoia ai maloko nei, iio ka hoonial'āuK-au e ana no ia, no leekahi hana nui, a i kōna wa i maopopo-ai, ua komo nui mai nā dala iloko neihanako. 1 o ka wa ihō-la ia i hoopiha ai i kela eke me na bila dala Ke nui. a mio aku la me ka maopopo ole i kekahi mea maloleo nei o keia hanako."' "Ke loa nei att e Nikola, no'kou kauoha ana mai ia'u. e lāwe i ka'u mau kiu mai na hana aHi i haawi aku af na lakou, ina ke mau nei no kela mau kiu ma ka htibmakakiu ana ia Karikona, aole loa e hiki ana i keia kana.ka opio ke aihue i kekahi huina dala mahuahua elike me kau e manāo net e Nikola." ..y M lnā no'ē māu ana kau mau kiu, aole no ia he kumu e lilo ole ai Mlla mau dala ; aka e iawe liilii mau ana no oia ahiki ike ku ana oke ahua iwaho. Mai hopohopo iki oe e Mr. Holo no kou poho. e hoi hou mai ana kela mau dala apau. Aia leo'u hope ma ka oihanā oia o Peke. mahope o ka meheu o ka poe ia lakou kela mau dala a Karikona i āihue ai, a rria ko'u kamaaina ia Peke, aole oia e haāwipio ana ahiki i kā loaa o ka poe kolohe, nolaila, e hoolana i'ka manaō e Mr. Holo, a e kau aku iko J<aua manāolāna, no ka hoea inai o ka manawa e paa ai kela puulu 0 ka poe kolohe i ka hopuia, a ilpko hoi o ifr manawa hookahi, e hoihoi hou ia niai ana kela huina dala i aihueia ai mailc>ko aku nei o ka fJānako." "He pomaikai maoli kena. ina e hoea mai ana i ka hookoiā āna o na mea apau au e hoakaka mai nei e Mr. Nikola. Ua lawa ko kaua ku ana maanei nei, e komo ae kaua'iloko po kahi i ku ai o ka pahuhao, he hookahi wale no minuke 1 koe, o'ke kani no ia o ka hora eiwa, a hemo mai ke pani o ka pahuhao/" • Komo like āku la - lauā n6i ahiki'i kahi ikuai o ka paliuhao» āia hoi na kakauoleio he nlii e noho mai ana kakali/o ka hemo o ka pahuhao, alaila kii aku i ka lakou mau buke. Ua akoakoa mai na limahana apau, ā o'Mr. Kankona wale' 110 ka meā i hoea ole niai, a i'ka wa a Mr. Holo i ku aku ai imua o lāko.u, haaWi aku la oiā i konā aloha kakahiaka, nie ka pane like ana mai hoi o na mea apaū, ma ka haawi ana mai i ke aloha kakahiaka i ko lakou poo ma ka oihana, alaila i.aku la o Mr. Holo: • ''Auhea oiikou e na kēonimana, ke makemake nei au ia oukou apau e noho oukou me ka hamau loa, 110 ka ouj£ou mea e ike aku anā'i keia kakahiaka. Ma kuu. manaoio, ua lilo ho huina dala mahuahuā mailoko aku nei o. ka banako, aka nae, e Koea inai ana 110 i ka wa e loaa ai kela mau dala, a hoihoi hou ia mai i ka bahako nei. a mahope iho o ko kakou ike [>ono ahā ae i ka nui o na daja i aihueia, ke kauoha hou aku nei.au- ia oukou apau, aole loa he hookahi huaolelo, o ia mea e kamailioia aku ia hā'i." Haawi like aku la ua poe kakauōlelo nei i ko lakou ae, me ka hoike āna māi o ko lakou niau helehelena pakahi i ke kaumaha, alaila hoomau hou. aku la o Mr. Holo i kana kamailio ana:

"Ō ka mea nana i aihue i na dala o ka hanako nei, o Mr. Karikona no ia, a oukou e ike mai la, aole oia maloko nei i keia kakahiakā. O na dala ana i ailiue āi, aole ia me Mr. Kanikōna i kēia manāwa. 'akā ua lilo aku i ka poe okoa. a a : a o Mr. Kārikonā maloko oka halema'i kahi i waiho ai, iloko o ke kulana kupilikii, ma o kekahi poino i 'kau 'āku maluna ona ma ka po nei. Ua hamama ka puka oka pahuhao i keia wā. a ke nei au e ku māi oukou apa'u oela. e nana i ka'u mau mea e hana ai." alaila pa'le ae la oia i ke panihao nui, a komo aku la iloko, ma kahi i hoahuia ai na dala. oiai hoi na mea apau e ku aku ana nana iaia. No ka hapalua hora paha kela noho ana.a Mr. Holo ma'oko o ka pahuhao nui, aia hoi, oili hou mai la oia iwaho, ua heje hoi kona helehelena a haikea, aka me ka hoomanawai hiki ai iaia ke kamailio mai imua o leona poe kanaka, i ka i ana mai: -

"Aole aii i moeuhane mua, ua hōea akti na dala i aihueia i kekahi ji'uina mahuahua maoli/' wahi'āna me ka luliluli i ana iho o kona poo. "Aia ma kahi o ka elua hanen me kanalima kaukani dala i lilo i ka aihueia. Aole he hookahi o ka mea a oukou i lohe āku lā, e kamailioia i kēkahi poe okoa aku, o ke kanaka e hoōko oīe ana i keia kau~ pau 110 kona noho hana ana malōko nei o keia l?anako.. "E hoi kela ahie keia ma kana hana ponoi iho, aia. no he huina dala mahuahua maloko o ka pahuhao i keia maiiawa, e lawa ai ka wehe ana i ka hana i 'keia kakāhiaka; aia hoi.a' mah'ope, na'u uo e hoolako hou mai i ke dala e halawai ole ai kakou me ka pilikia." ' "Ina oe e ae mai ana e Mr.< Ho)o, manao au, ua maopopo ia'u ke ano o ka aihueia ana o kela mau haneri kāukani dala," i.pane mai ai kekahi o ua limahana o ka banako. • Kau e ae la- ka lima o Mr. Holo iluna, mamua o ka hoakaka pono ana mai o kela i kana meā i ike. me kona i pu ana aku : • • "He mea ano ole i ko kakou noonoo iloko o keia manawa. ke ano o ka aihueia ana o kela mau dala, he hookahi wale 110 mēa ano nui. o ia ka' lilo ana mailoko aku nei o ka hanako. He elua mea ; i maopopo loa ia kakou i keia wa. o ka mua, o ia no ka lilo ana o kela mau dala, a o ka lua. o ka mea iiana i lawe nia ke ano kolohe. oia o Mr. Karikpna. "O ka han.a ano nui wale no, o ia ke ano e hoihoi hou ia mai ai kē!a niau dala< a'oiai nae kakou e manaolana aku ai, no kona hoihoi hou ia mai, e noho hamau loa na mea apau ho keia mau dala, a e lawelawe aku kela ame keia ma kana hana iho. me he mea la. aole loa he aihue i hanaia maloko nei." . < . . Ma kela i kii aku ai kela ame keia kakauolelo i kana mau i«tfke, a me na huina dala i maa i ka puunauwe mau ia na keja ame keia. a hoi nui aku la ma ko lakou mau nakaukau. ōiai hoi o Mr. Holo. i komō aku ai maloko o kona keena ōihana me ka ukali pu aua aku o Nikola mahope ona. "Pehea la kou manao e Nikola," i pane»mai ai ka peresi-

! dena a ki hanāko' ia laua i noho iho al ilalō maloko o kona keena, "aia anei kela mau dala apau a KariKona i aihue ai, malalo o ka.malu o ka poe na lakou i hoeha iaia ma ka po nei?" "Aole loa o'u kanalua no ia mea e Mr. Holo," wahi a Nikolā. * "Olelo mai nei oe, aia kou kokua, mahope o ka meheu o kela puulu kahi i hookolo ai, pela anei ka mea oiaio e Nikola?" . _ "Ae, pela ka hoike i loaa mai ia'u. mai iaia mai, ma o ka'u kauwa la e noho mai la i ka kale." **) ka manawa hea oe 1 manao ai e loaa mai ka Mr. Peke hoike no kana hana?" "Ma ka manawa inua loa ana e ike ai, aia kekahi niea e hoike mai ai ia'u o kona wa ia e hoike mai ai ma ke kelepona." "Alaila aole anei he manawa maopopo ia oe, no kona wa i hoike iiiai ai?" . "'Aole lte mea i maopopo ia'u i keia vva, o Peke wale no ka i ike i kana hana." "Ina e hoike mai ana o Peke i kana mau mea apau i ike ai, e oluolu anei oe e hoike pu mai ia'u no ia mea?" "O na mea apau a'u e ike aku ana, i pili loa i keia aihue. ame ka poe na lakou e paa nei kela huina dala," e hoike mau • nai ana au ia oe ia mau mea, a ma ka'u hoomaopopo, o ka uinau ano nui loa i keia manawa, o ia no ka loaa ana o kela iiiau dala, a hoihoi hou ia mai 'i ka hanako nei." "Aole ia o ka ninau nui i ko'u noonoo," i ku okoa ae ai o Mr. Holo iluna a ku'i iho la i ke pakaukau me ka ikaika. "O nui e Nikola, o ia no ka paa aua mai o kela puulu, na lakou i hookikina ia Mr. Karikona e aihue i ka hopuia, a hahaoia aku lakou maloko o ka halepaahao, e īoho ai 110 na makahiki loilii. He mea liilii loa ia'u kela .nau dala i aihueia, mamua o ka hele lanakila mau ana o keia poe kolohe, a e aku i na kanaka opio iloko o keia hana." "O ke ano ia oke kamailio ana e Mr. 11010. lna i like na p*eresidena e ae o'kekahi mau hanako o kakou, me kou ano ,iria o keia kekahi o na kulanakauhale maikai loa. O ka pilikia nui a'u i ike ai me kekahi poe o kakou, o ia 110 ko lakou ake nui ana e hoihoiia mai na dala i aihueia, a e hookuuia aku ka poe hewa e hele lanakila i ka loa ame kā laula o ka aina, a o ke kumu nui iho la no ia, e ulu nei ke kikania ilunajD ka aina." "O ko'u ano maoli iho la no ia, aia ma na kanaka kolohe ka'u nana, no ka mea, o ko lakou kaawale ana aku ma kahi e hiki Hou ole i ia aihue, a ke hoopilikia aku i kekahi, o ka hoea ana mai no ia i ka nohoalii ana o ka maluhia."

"Ma ia walii, uia like loa kōu manao me ko'u, a o ke kumu ikaika loa ia o ko'u hana ma keia hihia."

"E hoohana aku i kou makaukau apau e Nikola ma ka huli ana ahiki i ka pau loa ana o keia puulu i J<a paa a hahao aku ia lakou maloko o ka halepaahao, a ke holoponō kau'mau hana apau. e ike aua'nei oc, ua makaukau loa au e haawi aku i kekahi uku makana kiekie no kou luhi."

Ma kela walii o ka laua kamailio ana. i haawi ae ai ke Aloha hope, a haalele iho la o Nikola i ka banako, me ka hoi pololei ana aku 110 kona wahi. Ua hoopiha loa ia nae oia me kte kahaha, i kona hoea anā aku. e noho mai ana o Peke'. o ka liiki ana iho no ia he mau minuke. a e kakali mai ana no o ka ike ia Nikola kona poo ma ka oihana. '"ileaha keia pilikia i halawai me oe e Peka, ua nalowale anei keia'-puulu mai ia oe aku ?" "Ae: uU nalowale mai ia'u aku,taka nae he hookahi a'u mea l|iki ole ke kanalua iho. eia no kela puulu maloko nei o keia kulanakauhale kahi i noho ai," wahi a Peke, me ka lulilūli ana ae o kona poo. "E hoTke mai ia'u i ke kumu o kou manao ana, eia kela poe nialoko nei o ke kulanakauhale. aole hoi i holo aku no kahi mamalō?" • ! "O ke kumu o ko'u'ike ana. aole lakou i kaawale aku i | kahi e! o ia no ko lakou hoio ana ma kekahi alanui, ahiki; i ke pelu hou ana mai ihope nei, ma ke alanui okoa loa." ! (, E hoakaka piha mai ia'u i ke ano o kau hana o ka hoo-1 kolo ana mahope. o kela poe kolohe!"' "Ma ka po nei,.ua holo aku au me ko kaa otomobile, me Dane, a lioonoho aku au iaia me ke kaa o maua, ma ke kihi o ke atanui. Ke hoomanao nei oe o ka'u hana au i kauoha maf ai. o ia no ka hakilo pono ana ia Kale Peka. nolaila aole o'u'noonoo hui no kona mau hoa. 'Oiai no nae au e ku aku ana nia kekahj aoao o.ke alanui. e ku pono ana i kona hale, ike aku la au i kona oili ana mai iwaho, a hoomaka. aku la e holo, me'he mea lā.'e ukaliia aku ana oia nlahope o kekahi mea. ' "Ua hoomaka aku la au e hookolo mahope ona, a i ka hoea ana ma kekahi alanui ololi, o kona kemio ae la ia ma kela alanui, a hele no hoi'ai lioea att malaila, pii ana kela ma ke ala'pii o kekahi hale kiekie. No ko'u' manao, hē mea maikai ka hookokoke ana mai i ke kaa otoniobile, «olaila holo niai la au ihopē a kauoha aku la ia Dane e lawe loa mai i kona kaa i kahi e kokoke ana i ke alaliui ololi', i hiki ai ia'u ke kau koke aku maluna o ke kaa. i ka wa e makemakeia ai- no-;kekahi hana. "He elua wale no paha miiluke kela o ko'u kamailio pu ana me Dane. a i ko'u hoi hou ana mai. oili ana no o Kale Peka, me kekahi kaikamahine opiopio, a holo aku la a kau maluna o kekahi kaa otomobile, a'u i ike mua ole ai, o ko'u wa 110 hoi ia i holo aku ai a kau maluna o ko maua kaa. a kauoha aku la ia Dane. e holo pololei aku ma ke alanui Akea, kahi a'u i ike ai i ka nalo ana aku o ke kaa 0 Kale Peka ma. ' . "Ia maua no ho.i a oili ana i ke k : hi o ke alanui, o ka nianawa ia i kaalo ae ai ke kaa o Kale.Peka. a maluna 6 ua kaa nei me ia, he elua niau wahine. he wahine aoo, me kela wahine opiopio no o ka hele pu ana mai me ia." "Aole anei he eha ka- nui o ka poe maluna o kela kaa? Aole anei o ITale Moana kekahi?" • "Aole au i ike iaia, a ina ua kau pu mai oia me kela poe. malia ua mo'e oia ilalo o ke kaa i ike.ole aku ai au iaia, he elua w'ale no a'u mau waliine i ike, e nolio ana mahope o ke kaa. a na Kale Peka hoi e hookele ana i ko lakou kaa." "Ina aole o Hale Moana kekahi maluna o kela k2a, ihea 'iho la kona wahi i nalowale ai ?" wahi a Nikola, me he mea la ē ninau ana no oia iaia iho, aole 110 hoi he pane mai o Peke. no kona manao no. aole i waiho pololei ia aku ka ninau imua ona. . * He mea oiaio, ua hoala'mau n>ai o Nikola i k'ela ninau iloko o kona noonoo. o ia hoi ina he mea okoa o Hale Moan'a. a he mea okoa loa o Balana Moana, aole nae he hiki ia?a ke pane i kela ninai}, a i ka wa a kona kokua e hokkaka aku nei laia, aole o Hale Moana kekahi maluna o ke kaa ōtomobile, ua.hooi loa ia aku pohihihi, no ke ano o kela kknaka. m Ma na hoakaka no hoi a Peke, iloaa aku ai ka ike la Jsikola, o ke kumu i loaa ole aku ai o kona kokua iai.a, ma ka wa i hoea aku ai no ka hale i pepehiia ai o Karikona. o ia no ka .hoi ana mai.o Peke e kau-iluna o ke kaa otomobile. a hoomaka aku e uhai mahope o Kale Peka me kona puulu. Mahope -nae o ko laua nolio ha.mau ana no kekahi mau sekona. akahi no o Peke a kamai'lio ae. i ka pane atia aku: ■ "Kc manao nei au e hiki ana ia u ke hoakaka aku i 'na mea e hoopauia ai ko kaua pohihihi- e pili ana no Hale Mo ana. Ma kamanawa i kaalo ae ai ke kaa otomobile o Kale j Peka ma, manao iho la au i ko'u laki. o ka lawe pu ana i ko kaa otomobilc. • "Ke holo pololei loa la ke Uaa o Kale Peka, ma ke alānui e hoea aku ai no ke Kalana o Wakeka, aia no maua 'o Dane Miiahope i.holo aku-ai me ka manao paha o kela kana--1 ka, aole oia e loaa a»ku ana ia maua, aka i kela ame-keia

manawa, e pili mau akii aria ko. fīiaiia. kaa maliope. a uo kona ike i kona pilikia, hoonlaka liiai la oia e kivj.a i na kui ooi iiuna oke alanui. me ke komo atia o kekahi i i;ela , kui īloko o ka laholio o ko mauā kaa, 6 ka poino no ia, hiki hou ole aku la ia mamua ke hookolo mahope o lakou "la'u eku malie aiia-me ba hoaa, oka manawa i i oili mai ai he kaa otomobile, me e.ljja wa!e no kanaka oh <a. kahea aku la au ike kiakaa e kii inai. a jne ke kakali «»lc ku a loaa ka aeia mai e kau aku iluua, o ko'u kau aku la no ,a. me ke kauoha ana aku i ke kiākaa, e kuupau aku oia i '<a holo o kona kaa. no ke alualu ana i ke kaa e holo ana 'namua. "He keu i'o kela oke kaa holo, no ka mea iloko ka manawa pokole wale no, ua pili akn la ko maknli ka.-i mahope o ke kaa o Kale Peka ma, a kauoha aku la au i ke'kiakaa, e hoemi mai i ka holo o ko makou kaa. me ko'u hoike pu ana aku iaia i ko'u inoa ame ka'u oihana. o ka manawa no ia i hoopaa iho ai o ke kiakaa i ka holo ana o ke' k: a, a me ka teo okalakala kauoha mai la ia'u e lele koke au ilalo, ' healia hou aku auanei ka'u hana. o ka hooko wale no i kana kauoha, iioko nae o kela manawa. ua hoohuli mai la O Kale 1 Peka i kona kaa. a hoi hou ihope nei o ke kulanakauhale.'' "Me ko kaua nana ole i kahi i noho āi o Kale Peka nie kona puulii, aia malaJo o ko lakou malu, he elua hanen' mc kanalima kaukani dala o ka hanako a lakou i aihue ai mai i Mr. Kankona aku." "Ina o kena iho la ka mea oiaio e Nikola ea. alaila he hookahi wale no hana ma ko kakou aoao, o ka hoomau aku i ka huli ana i kela poe ahiki i ko lakou loaa ana, a hoihoi hou mai i na elala o ka hanako." "Ae. o ka hana nui ia ma ko kakou aoao e hookolo aku ai 0 kahi i noho ai o Kale Peka ame kona puulu, a e lawe mai 'ioi i kela huina dkla inahuahua inai ia lakou mai. K Peke, heaha ka manao o kau mea i kamailio mua mai nei e pili aun ia Hale Moana?" "Eia no ko'u manao, aole he mea i kapai& ma ka inoa o Hale Mo^nl" "Ma ia wahi ea, ua kuhihewa loa oe e Peke, no ka mea ua ike au i kela kanaka, ua hui pu me ia lie alo a he alo. a ua kamailio pu ma ka po aku nei i hala." "īna pela ea, aole h ewahine i ma ka in<»a o Balana Moana. a e hoolohe mai oe e Nikola ia'u. Ma kela manawa mua loa o ke kaalo ana ae o ke kaa olomohile <> Kale Peka. ma ke alanui Akpa, he elua wahine e noho ana mahope o ke kaa, aka ma kela manawa i huli hoi hou mai ai ua kaa nei no ke kulanakauhale, mahope o ko'u hooleleia ana aku ilalo, mailuna mai o ke kaa a'u i kauoha ai e alualu ia Kale Peka ma, ike hou aku la au he hookahi w;tlc no wahine oluna, a he elua hoi mau kane." "Akahi a hoopauia ko'u pohihihi e Peke ma kena mea «au e hoakaka mai nei, oiai nae. ua loihi ka'u noonoo ana no keia mea aole he hiki ia'u ke maopopo, akahi wale rto. Pia ko'u manao, ina o Balana Moana kela mea. alaila ua ku maoli i ke akamai ame ka maalea kana mau hana ana ahiki 1 ka lilo ana o kona mau ano i kane: a ina hoi o Hale Moan i ua m'ea la. alaila ua hoohalike oia iaia iho a kohu wahine. "Akahi a hoomaūao mai la au i ka'u mau mea i lohe ai [ mā ke kelepona. i ke kaniailio ana aku o Hāle Moana ia ! Mr. Kankona Hana e kii i kona kaikuahine e hoala. aole he kaikuahine okoā ae maloko o kela hale. aka oia ]ionoi no ke hele aku a komo i lole wahine, me ke komo pu ana mai i lauoho ku'i, e. kohu wahine ai oia ke nanaia aku ma kona mau auo apau. Nawai ole no e puni o Mr. Karikona i ka • piha maale maoli no o na mea apau i paheleia aku i kona noonoo." "Ua ku maoli no i'ka hoonana ka hana a keia poe e Nikola." "O ka hoonana hea aku auanei koe, ke ike like «ic la iio hoi kaua i ke ano o ka lakou hana. i wahi e poino ai o ha i. o ko lakou miiu pakeke ke piha i ke dala me ka nui ole | o ka hana." ! "Ua lawa keia mau ike i loaa ia kaua e Nikola, e» ka mea | wale no i koe, pehea hou aku kalia e hana ai?" V "No keia manawa, aole au e pane koke aku ana t 'kena { ninau. a pehea. heaha ke ano o ke kaa otomohile o Kale Peka ?" v "Ke ole au e kuhihewa he kaa NN'inikona ko Kale Peka." "Ua maopopo no anei ia oe ka helu o kela kaa?" "Aole au i kokoke loa aku. e hiki ai e ike maopopoia na huahelu e kau ana mahope o ke kaa." "Olelo mai nei oe, ma kou wa i ike hope aku ai i ke kaa 0 Kale Peka. e huli hoi pololei mai ana ia no ke kulanakauhale nei, pela aiiei ka mea oiaio?" "Ae, a koe aku nae ka maopopo ana ia'u o ka lakou wahi e holo ana." . v I kela manawa* nae/i kikeke mai ai kekahi mea ma ka ouka. a i ke kauoha ana aku o Nikola e komo mai. ia wa i hamama ae ai ka puka. a komo ana no o Kena iloko, a o ia ka Nikola i hooho ae ai: "Laki loa iho la ka hoi. ua hoea mai 1a oe e Kena. F. ,nianao ana au e hoopuka ae i kou inoa, komo ana no oe. a pehea, ua hookolo aku anei oe mahope o Paleka, elike me ia a'u i kauoha aku ai?" , "Ae, ua hookolo pololei aku au mahope o kela kanaka. kona fke ole mai ia'u. ahiki i kona kōmo ana iloko o kekalii 1 hale inurama. he mau kuea ka mamao mai kela hale inurama au o ke kipaku ana mai iaia, a ma ke%an<» maalea no hoi. uā poholo pu aku la aū iloko o kela hale inurama. aole no he makaalaia o ke ano o ka poe apau e komo ana iloko. "I ka manawa a Paleka o ke komo an'a aku noloko o kela hale inuiama. ua liele loa aku 1a (jia ā ke kelepona. kahea aku 1a i kekahi helu a'u i kakau ai a paa maluna o keia apana pepa." alaila haawi aku 1a o Kena i ka pepa e paa ana iloko o kona lima i ka Makaikiu Nikola. "Ua lehulehu: wale kana hookani ana aku i ke kelepona. I aole nae he loaa niai o kgkahi pane, nolaila he hookahi no hana a kela kanaka, o ia no ka inu rama ana ahiki i kona j kahi'ohi'ō okoa ana, 4 eia nae, iloko okā imi o kana mea i inu ai. aole ia he mea nona e ona ai. o ke kunewanewa wale no. • "Ua noho oia ma kfela hale inurama ahiki i ke ao ana a pela no hoi au i hookololohe pu ai maloko olaila, ma ka hoolalau wale aha no, me he mea la ua makehiamoe au. a i kekahi manawa no hoi, e kauoha akti atta au e laweia mai he kiaha rama īio'u, a ma kahi o ko'u inu ae. e ninini mau ana au iloko oka ipukuha. I ka wa i henio ai ka jmka oka hale inurama. ma ka hapalua o ka hoi'a elima o ke kakainaka. ia wa i puoho ae ai lia kanaka nei. a hele hou aku la e kelepona. i k€flB helu no, a ia' wa i loaa mai ai ka pane ma kekalii aoao inai." "Heaha kana mau mea e kamailio ana ma ke kelepona au o ka lohe ana aku ?'' "He hookahi wale uo aoao a'u e lohe aku ana. o ia no ka Paleka mau olelo. a o ke ano nui no ea. e hoakaka aku ana oia i kou hoea ana ma ka hale inurama Dorina, ame kau j hana malaila, a ma ka'u hoomaopopo aku, e noke loa mai j ana ke kanaka ma kekahi aoao mai o ke keleponā. i ka nie'e pono i na mea apau, a e noke aku ana no hoi o Paleka i ka hoike.- "(.) kekahi mea a Paleka o iea ninau ana aku, ina he mc:i ! poho nona ka hele ana aku e hui pu me ka mea ma kekahi j aoao mai. aka e hoole mai ana ia a ninau hou aku la ua o Paleka. i ko laua wa e hui laou ai. o ka pane ma kekahi aoao mai. ma ka'u hoomaopopo aku, he noie ia, i ' aponoia e Paleka. alaila hoolohe aku la oia i ka noke mai o kn inea ma kekahi at»ao i ke kamailio. he ne w ī'e no k:i - | Paleka hana. ah'iki i ke kau ana aku i ka o!t* houlohe <> ke ! kelepona. alailrf hele aku la e hoolimalima i kekahi rumi malunā o ka hale inurama i wahi nona e hiamoe ai." 1 (Aole i pau.)