Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 45, 8 November 1918 — HE MOOLELO WALOHIA No ka Imi Ana i ka Moku "Ka Manaolana Poho" Ka Huli Ana a ka MAKAIKIU KA-TA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA No ka Imi Ana i ka Moku "Ka Manaolana Poho" Ka Huli Ana a ka MAKAIKIU KA-TA

La tuu kona hopohopo ina e loaa ana ke kuleana ia Hak īloko o ka inoa Hale Esekina, a hooiaioia ia pono ona, e j - ana °'A 1 eneki \Yekafoda ia Hale a o kona nele ana ia Hooholo iho la oia i kona manao e paio aku ma na ano apau i mea e loaa ole ai ke kuleana ia Hale iloko o ke Kiaaina Esekina ma ke koko, me kona nana ole aku i ka hopena. no ka mea ua nui kona aloha ia Akeneki Wekafoda a ua hoohiki oia. me ka nana ole aku i ko Akeneki liaaw <»le mai i kona aloha nialuna ona, e lilo mai oia i Wahine nana. No keia manao ona e lilo mai o Akeneki i wahine nana e loaa ana ke kokua iaia mai ke Konela \Vekafoda mai e?a nae. lie kumu no kana e manaoio iho ai aia he rumi akea iloko o ko Akeneki puuwai no Hale. a o Hale ka Akeneki mea i aloha ai mamua ona, me kona nana ole i ko Hale kulana ilihune a haahaa. Afamuli o keia manao o Kaila Esekina 110 ka mea e hiki mai ana ina e ikeia ae ana o ke kanaka opio lawai'a oia ka mooimnakane ponoi a ke kiaaina, a o ka hooilina pololei loa hoi e ili aku ai o na waiwai apau o ke kiaaina make, ua lilo ia i mea hōokwapupule loa i kona noonoo, hehi ino iho la oia iluna o ka papahele me ka holoi ana ae i ka hou e kahe iho ana ma kona lae. "Pehea ana la pia e liana ai i mea e nele ai o liale i kona poilo ma kana koi? lna aia no he mau palapala ia manawa e waiho ana ma kekahi walii e hooiaio mai ai i ka mare ana o Hale Esekina ia Helena Tenana, me kekahi palapala hoike no ka hanau ana o Hale iloko o ko laua manawa i mare ai, heaha ana la ka mea hiki iaia ke hana aku? () ka mea maopopo loa ina no ka loaa mua o ia mau palapala iaia e pau ana i ka haehaeia a puhiia i ke ahi, eia nae, ua ii»aa mua ka ike i ka makaikiu no ia mea ana e hana aku ana, ua kauolia mua aku i ka-Makaikiu Wosale e huliia na palapala apau e waiho ana maloko o ka hale o ke kiaaina make :• e laweia aku i ka hale o ka oihana maikai, ma ia ano e hoohoka ia ana oia. Eia nae. me ia ike 110 ona ua laweia aku na palapala apau aole no i nele kona hoao ana e huli. Ia manawa ua ulu ae la iloko ona kekahi manao aole e loaa ana kekahi o ia mau palapala iaia maloko iho o ia hale, aka, e loaa ana nae iaia ma kekahi wahi okoa aku, a ua hauoli loa iho la oia ia manawa no kona haupu ana ae i ka pahu kakau a ke kiaaina ma Seletanuka. Ina no e loaa ole ana iaia elike me kana e manao ana. alaila, o kana hana hope loa i hooholo iho ai oia no ka nalowale ana aku ia Hale maifuna aku oka ili honua. Ua maopopo iaia ke alahele e hiki ai ke h'ana pela ahiki i ke ko ana o kona makemake. ina e loaa ana he manawa kupono k»a e koiia mai ai no ia hana. Nolaila. ia manawa, i mea e holopono ai kana hana e hoouna kokeia aku kekahi olelo ma ke kelekalama. O keia ka hoomaka ana o ka hana hoohalua 110 Hale. MOKUNA Vīll. Ka Palapala Hooilina Kupanaha.

No ekolu la ame ekolu po ko Hale Toda noho ana mal.oko »;• ka hale o Ka-ta. Aohe mea liiki ke hana aku ahiki i ke kakahiaka ana ae mahope iho oka make ana oke kiaaina i pau Esekina. Ma ia kakahiaka hele aku 1a ka Makaikiu Ka-ta no na keena ioio o Karoia, a iaia i hoea aku ai a ku ma ka puka haawi aku la oia i kana palapala hoolaUna i ka loio aoo loa o laua, oia o Karola. Ua lilo ka ike koke ana iho o ka loio aoo i kona inoa i mea nona e āeia mai ai e komo aku noloko o ka rumi ma-lu o ka loio Karola, Mahope o ko laua ike ana, ua hoakaka koke aku la no 0 Ka-ta i kana hana o ia hoea ana aku ana, i ka i ana aku: "Ua loaa mai ia'u kekahi hooia a'u i hilinai ai o olua na loio o ke Kiaaina Esekina i pau i make ai ma ka auwina la o nehinei, oia anei ka mea oiaio, e Mr. Karola?" "Ae, o maua." *"A, maikai. Alaila me ke kanalua ole na olua no anei i kakau i ka palapala hooilina ana a eia anei no ia palapala me olua?" "Ae, eia m£ maua." "A, maikai hou. E oluolu ana anei oe e hoakaka mai ia'u, i na mea ano nui i hoakakaia iloko o ka palapala hooilina, a i ole haawi mai no hoi oe i nana aku au?" "O, aole ia-he mea pilikia. Ke ike ole nei au i kekahi kumu e hooleia aku ai o kou manao, e Mr. Ka-ta, ina nae c hoakaka mua mai ana oe imua o'u i kekahi kumu kupono 110 kau noi i maa mau ole ka hiki mai imua o'u, o keia iho la ka makamua." "Ua hiki ia'u ke hoakaka aku me ka maalahi loa," i pane aku ai o Ka-ta. 4 "E hoakaka mai ana oe i lohe ia aku ia noi au," wahi a Mr. Karola. . # Alaila hoomaka aku la o Ka-ta e hoakaka imua o ka loio elike me kana mau mea i lohe mai ai w . e pili ana i ka Hale Toda koi no kona pono ame ke ano o ka make ana o ke Kiaaina Esekina. la Mr. Karola i lohe pono aku ai i na mea apau aole hiki iaia ke uumi iho i.kona manao ohohia a kahaha ia manawa. 1 ka pau-ana o ka Ka-ta mau hoakaka, ia manawa nana mai la oia i ka Makaikiu Ka-ta me he mea la aia iloko ona kekahj noonoo nui a i mai la: "E Mr. Ka-ta, he moolel'o kupanaha maoli keia au i hoakaka mai la imua o'u, aka nae, malia paha e hiki ana a hik' ole paha kena hoike.au ke hooiaioia mai ka pololei. "O ke koi a kela kanaka opio au i lohe ai, malia aole ana ia e hiki ke hooiaio ia mai, aka nae, o ka hiki ana ke hooia i\)ia ma ke kanawai a hiki ole paha he ninau okoa aku ia, me ka nui no o kē kanalua. "Ina eia kekahi mau palapala ke waiho nei, a ina ho ka loaa nei, e hiki ana anei ia oe ke lawe mai imua o'u no ka hooiaio ana i kana koi?" "Oia maoli ko'u manao, imea nou e hooiaio iho ai, a e hoopauia ae ai hoi o kou kanalua, oia hoi, ina eia ia mau palapala ke paaia mai nei ma ka lima o kekahi kanaka i kuleana e malama ia mau palapala." "Ae, ke maopopo aku ra'u. Alaila aohe wa-iwai pka nana hou ana aku no ia mea. Eia hou, i hoea mai la anei oe imua o'u mamuli o kou nianao ponoi me ka manaolana pu aia iloko o ka Esekina palapala i hana ai kekahi mea e pomaikal ai kela kanaka opio, oia hoi, ina no ka hiki nei ia <»e ke hookahua i kana koi ma o ka hele ana imua o ke kanawai. ea. oia anei? , "Ma kekahi olelo ana, he makemake anei oe e loaa koke aku ka ike no ke kulana i nei manawa. a i ole ma o ka hakaka ana anei imua o ka aha e loaa ai iaia ka. pono a e kau mai ai ka inoa Hale Esekin'a maluna ona, a i ole he wahi j>.»no iki ane ikekahi e loaa aku ai iaia kekahi mahele iloko uka waiwai 6ke kiaaina i make. Oia anei kou manao?"

"Oia maoli ko'u manao. Aka nae e pono ia'u e hoike aku ia oe i keia, mamuii no o ko'u manao ponoi au i hoea mai la :mua ou. No Hale Toda, ka mea nona keia pono a'u e hana lei, aohe ana mea i ike iki no keia manao o'u e hele mai e ke ia oe. "Mai ka manawa mai o ka make ana aku o Mr. Esekina ua pau loa ko Hale Toda manaolana no ka loa iaia o ka jono. no ka inea, aia maluna wale no o Mr. Esekina kona īilinai no ka loaa o ka pono iaia, a i kona make ana aku la ia maopopo ia'u ua poho loa kona manaolana. aole e loaa ma iaia ka pomaikai ma ke elala. "Ma ko'u hoomaopopo aku i kona manao e,haawipio aku ma oia me kekahi koi ole i na waiwai apau ia Kaila Esekina, a ua hoike okoa ae no oia pela i kona manao, a'u īo e hoomaopopo nei e paa loa ana kona manao pela, oia īoi aole oia e ae ana e lawe mai i hookahi peni mailoko mai o ka aha hookolokolo ina 110 ka manaoia pela iho la 2 hanaia ai ka mahele ana ika waiwai. Ua maopopo mai la anei ia oe ka'u mau mea i kamailio aku la?" "Ua maopopo ia'u na mea apau, e Mr. ICa-ta." me ke kunou pu-'ana mai oke poo oka loio. "He kulana pahene loa 'a nae kela ana e lawe ai, a e hooiaio pu mai ana no hoi ia :ioīe ka oia he kanaka e imi mai ana i mea e ili aku ai o na waiwai ame na miliona dala a ke kiaaina maluna ona. o ka inoa wale no. "Ma ia ano ke hauoli loa nei au i ka hoike aku ia oe, ina e hiki ana ia oe ke huli a ke hooiaio i kona mau makua, elike me kau i manao ai, e ili aku ana kekahi pomaikai nui maluna ona i hookaawale ,mua ia." Alaila kulou iho la o Iva-ta ilalo me ka noonoo nui 110 keia mau olelo a ka loio, a ia aea ana ae-ana iluna ninau aku la i ka loio me 'ka pilia i ka nianaolana: "O kou manaoio anei. ma kela olelo ana mai nei au. ua maopopo mua no i ke kiaaina he moopunakane. kana e ola nei. a ua hoomakaukau mua 110 oia i kekahi mahele o ka waiwai nona?"

"Aohe o'u manao pela." i pane nlai ai ka loio me ka minoaka no ko Ka-ta hoopohihihi ia ana. "A pehea la ka hoi?" i ninau aku ai o Ka-ta. "A eia, aole i loaa iki kekahi ike i ke kiaaina he moopuna kekahi ana e ola nei, a h'e keiki kekahi i loaa na kana keiki i make; ina i loaa iki kekahi īke iaia oia ano mamua, he liana hoi au e hooiaio mai ai i kekahi la, e hoomanao i ka'u i 'olelo mua aku nei ia oe e holo aku ana ka hapanui o kaiwaiwai apau maluna o ke kanaka opio/ka mea nan> keia hana au e imi ; mai nei. "Eia nae. ma ko'u noonoo iho ua haili mua.no pāha oia no kekahi keiki a kana keiki e ola nei ma o kona maopopo loa ua mare kana keiki i ka wahine, a aole no e nele ana ka loaa o kana keiki, koe w'ale no'leoha maopopo mua ole. "Eia nae, me ia niaopopo ole no'ona," uā hana no oia me ka naauao loa. ma o ka hoakaka ana maloko o kana palapala kauoha 110 ke.ano o'ka mahele ana i ka waiwai e holo aku ana iluna o ka mea ana i koho walē ai. "Ma ka manawa i hanaia ai o kana palapala kauoha ua piha oia i ke kaumaha, no ka mea, ma kona manaoio o ke kumu i make ai kana keiki mamuli no ia o kona kipaku ana iaia, ua pololei i'o no ia manao ana ona pela, no ka mea, mamuli io no o ia kipaku ana ana i hele ai o Male Esekiiia a make i Inia; ka aina i kaulana i na ano ma'i ino like ole. "No kana hana hewa i hana ai ua makemake loa oia, ma ka manawa i hanaia ai ka palapala hooilina, e hanaia kekahi hana e uhiia ai kana hana hewa,va e hana ana oia ma na ano apau iloko o kona mana i mea e loaa aku ai ka ponoia 110 kana keiki ame kana wahine. "Ma ka'u mau mea i# lohe mai ai no k a wahine a ke keiki o ka tnare ana he kaikamahine haahaa loa ka oia, eia nae, he mau makua inoa maemae kona, a he wahine opio i hoonaauao kiekieia, me ka nana ole i ka haahaa o ka hana ana i lawelawe ai 110 Mrs. Esekina ma ke Seletanuka. paha ua loaa ia Hale Esekina ame kana wahine elua mau keiki, aohe nae o Mr. Esekina i lohe i kahi mea 0 ia ano, a me kona nana ole aku nae no ia lohe a lohe ole qna, no ka loaa a loaa ole paha o kekahi mau keiki. na laua, na hooholo oia e kanaia kekahi pauku iloko o ka palapala hooilina, e ili aku kona mau waiwai apau nialuna o Kaila Esekina, a ina he keiki kekahi i loaa ia Hale Esekina, alaila, e holo akū kekahi hapa o ka waiwai i ka hooilina a i na hooilina paha o Hale Esekina. "O, maoli ka manao o ke Kiaaina Esekina, eia ka ua hana mua no oia i kahi mahele o kdna waiwai me kona mopopo ole he moopuna kekahi ana e ola riei. "Oia wale no ka makou e noi aku ana. A ina e loaa ana he keiki na Hale Esekina iloko o ko laua manawa i mareia ai, alaila pehea ka mahele ana i ka waiwai?" i ninau aku<ai o Ka-ta me ke ano hoihoi. "Ina he kaikamahine," wahi a Karola, "alaila e loaa ana iaia hookahi hapakolu o ka waiwai, a ia Kaila Esekina ka elua hapakolu. Ina he keikikane, alaila e loaa ana iaia elua hapakolu. a ia Kaila Esekina hookahi hapakolu o ka waiwai, o ka huina i manaoia i keia la aia ma kahi o ka ewalu miliona a oi, o ka hapakolu wale no o ia huina ke loaa ana ia Kaila Esekina." "Ae, pela i'o ka. Ua no nae paha ia Kaila Esekina ka manao o ka palapala hooilina i hanaia ai?" i ninau aku ai o Ka-ta. "'Aohe o'u manao pela. Ma ko'u manao iho aohe i hoike aku ke kiaaina i kahi mea o ia ano iaia i mea nona e maopopo ai he kuleana nui kona iloko o ka waiwai ina e make ana oia me kekahi hooilina ole e'ae e koi mai ana ia waiwai. l, Eia ka'u mea i hoomaopopo. aia mau iloko oke Kiaaina Esekina ka manao he la 110 e hiki mai ana e hoikeia aku ana iaia he keiki keHahi a kana keiki e ola nei, a e hoihoiia aku ana ia keiki malalo o kana malama ana i kekahi la, a no ia kumu i waiho hakahaka ai oia i kekahi pauku iloko.o ka palapala hooilina. «like me ia a'u i hoakaka aku nei ia oe." Ua nui loa keia ike i loaa.mai la i ka Makaikiu Ka-ta, ka mea nui a waiwai hookahi wale 110 ana i makemake ai e oaa mai, nolaila haawi aku la oia i kona mahalo i ka loio aoo a hoi aku la.

Ua loaa iaia ka ike i keia manawa; ua nui loa ka ike i 'oaa mai la iaia e hooiaio mai ai no ko Hale mau makua, a ūa hoomaopopo oia ia manawa ina e loaa aku ana ka ike inaopopo ia Kaila Eaekina i ka manao o ka palapala hooilina i hanaia ai, e hoomahuahua loa ia aku ana kona manao memi ia Hale Toda. Ua maopopo pu i ka Makaikiu Ka-ta e makaala loa mai ina o Kaila Esekina ma na ano apau.no kona pono i mea : nele ai. o Hale Toda i kekahi mahele o ka wajwai. He 'iana paakiki ole nana ia manawa ka hooiaio ana iho.i ko -lale Esekina mare ana ia Helena Tenana, o kana hana vale no i koe o ka huli aku no kahi i mai-eia ai laua maloko iho o ke kulanakauhale o Nu loka, a owai la ke kahuna >ule nana i mare ia laua. ■ Me keia manao o kona heie pololei aku la no ia noloko o ke keena oihana kahi e hoopaaia ai na mare, a iaia i hoea aku ai ilaila a loaa mai la kona aeia e nana i na buke e hoopaaia ai na laikini mare e ke kakauolelo, ua hala ōkoa kekahi manawa iaia o ka huli ana aohe nae he loaa o kana mea i makemake ai: ; » Aole oia i huli no ka manawa o ka hanau ana. no ka mea. ua maopopo iaia iloko o kela mau makahiki loihi he iwakalua a oi i hala. aohe hoihoi o na kauka i ka lakou hoike no ka hanau ana i ke keena oihana o ke aupuni kahi e hoopaaia ai na mare, hanau ame make. elike me ia i ikeia ia manawa ana e huli ana. Nolaila i mea e loaa ai iaia ka la i hanau ai o Hale hoo-

holo iho la oia e liele e ninau i na ha]cpule Bihopa apau o ke kulanakauhale, malia ua laweia ke keiki ilaila e bapetizoia ai. no ka'mea o ko Hale Esekina hooniana ia. a i ole e loaa malaila. malia, aia paha iloko o kekahi mau halepule e aku; malia ua lawe ka makuahine i ka bcbe i kona halepule e hoomana mau ai, he hoomana nae i maopopo ole iaia, | koe wale no kona hele aku e ninau pakahi i kela ame keia ano hoomana. ' Mahope o kona ninau pakahi ana i na haiepule o na hoomana apau aole mea iki i loaa iaia. malia aole no i hanauia ka bebe maloko o Nu loka, mamuli o ka olelo ana aku a Helena Tenana ia Mr. Toda ma ua lehulehu ka laua mau wahi o noho ana mahope mai o ko laua mare ana. Ua nui nei hana a ka makaikiu o ka hanu hele ana i o a ia nei i mea e loaa ai iaia ka ike tio kahi o Hale i hanau ai a i bapetizoia ai, a me na inoa hoi o na makua na laua ka bcbe. Mahope o ka hala ana o kekahi mau hora iaia o ka huli ana aole i loaa iki iaia kekahi ike ua hoopukaia kekahi palapala laikini mare ia Hale Esekina maloko iho o ke' kulanakauhale o Nu loka, alaila ike iho la oia i kona hoohokaia me ka nui pu o ka hana mamua o kana mea i manao ai. O ka hana wale no i koe ma kona aoao oia ka hele ana ma kekahi mau kulanakauhale a kaona e aku e huli ai. a o ka Mokupuni Loihi ame Nu lerese na kulanakauhale ana o ka haupu mua ana ae ia mau kulanakauhale kana mau ,vvahi mua e hele. ai., a ina no ka, nēle o ka loaa nla ia mau wahi. alaila. hoopanee kana huli ana kekahi manawa i maopopo ole. Ua hooholo o Kana i kona manao ina no ka loaa nei o kekahi palapala e hooiaio ana 110 ka mare ana o Ilale Esekina ia Helena. Tenaiia ua lawa loa ka ikaika e kula'i ai i ka mana o ka palapala hooilina a ke kiaaina i hana ai e hooili ana i ka w'aiwai maluna o Kaila Esekina. a ina aole ka palapala mare kekahi palapala e ae e hoakaka ana i kahi i noho ai o Hale Esekina ma mamua o ko laua holo ana i Inia.

Ina e hiki ana iaia ke hookolo a loaa kahi a laua o ka hele ana mai kekahi wahi a i kekahi wahi, mahope iho o ko laua mareia ana ahiki i ko'laua manawa i holo ai i lnia, malia e hiki ana no iaia ke huli ahiki i kahi i hanauia ai o l lale a loaa pu ka moolelo no ia hanauia ana ona ame kahi i bapetizoia ai, ina i bapetizoia. 1 kulike me ia manao haalele mai !a oia i ka hale aupuni ana oka hele ana huli iloko ona a kahea aku la i kekahi kaa otomobile o ka holo ana ae, a iaia i ee aku ai kauoha aku la i ke kalaiwa e lawe iaia i ka hale o ka oihana makai. a malaila oia i noi aku'ai e aeia mai oia e nana i na palapala apau a ke kiaaina i make i laweia mai ai mai ka hale mai o ke kiaaina mamuli o kana leauolia. Ua ae koke ia mai kana noi e ka lukanela makai e ku uwaki ana ia manawa, a no elua hora a oi paha kona nana ana i na palapala apau me ke akahele loa,. eia nae, he manawa poho wale no ia ana o ka hoohala ana, no ka mea, aohe hua i loaa ma ia huli ana ana. Ia haalele ana iho ana i ka hale o ka oihana makai ua hoea hou aku la oia no ka hale oke kiaaina make. Ua liele 0 Kaila Esekina iwaho ia manawa, nolaila nonoi aku la oia 1 ke kueiie e ae mai iaia e huli o ka hale no kekahi mau palapala ana i makemake loa ai e loaa no ko Ilale Toda pono. i loaa ole ia \Vosale ma kana huli ana. a pela me ka na makai. • • He huli ana no keia ana i loaa ole kekahi pomaikai, a no-ia nele ua huli hoi'loa aku la oia noloko o kona rumi me ke poluluhi o kona noonoo. me ia lohe pono ana mai no ona i ka niihou ano nui ana i manao ole ai e hoikeia mai.ana ■iaia, oia ka.mea e pili ana i ka palapala hooilina ka nuhou ano nui ana e hoike aku ana ia Hale. Ua hauoli loa o Hale i ka manawa o Ka-ta i hoakaka aku ai iaia no ka palapala hooilina: hooholo koke iho la oia i kona manao ia manawa he la e hiki mai ana e ili mai ana 'kekahi mau pomaikai nui maluna ona a e hauoli loa ahia oia - ke ike aku ia Kaila Esekina e mihi mai ana imua ona, a e hooikaika oia e ili mai ia waiwai. O na makaikiu pu kekahi i komo pu mai e hoolana i kona manao, aka.nae, ke ike iho'la no nae laua no. laua iho i ke ko'iko'i o ka hana e ku mai ana mamua o ko laua mau alo a laua e hana aku ai i mea e loaa ai ka pono ia Hale. Mahope iho o ko Hale haawi aria mai i kona aloha "g:ood night" no ka hoi ana aku e hooluolu, no kekahi manawa loihi ko na makaikiu noho ana iho e u kuka no ka laua mea e hana aku ai no ko Hale pono. ; Ma ia kuka ana i hooholo ai o ka laua hana mua ma ke kakahiaka ana ae oia no ko laua hele ana e ninau i na kahunapule apau o ka hoomana Bihopa maloko iho o ke kulanakauhale, me ke koi pu aku ia Patse, ko laua kokua, e kokua mai ia laua ma ka hele pu ana e huli i na buke 11100lelo apau no ko Hale bapetizoia ana. No 'elua la holookoa ka lakou noke ana i ka huli no keia mea ano nui, aohe nae he hua.i loaa, o ka luhi wale no. Ua hoopau wale lakou i ka huli ana mamuli o ka loaa ana o ka ike ia lakou aole i mareia o Hale Esekina qie Helena Tenana, aole no hoi i bapetizoia ka laua bebe e kekahi o na kahunapule Bihopa ma Nu loka. Ma ke kolu ae o na la, mahope iho o ka make ana o ke Kiaaina Esekina. i malamaia ai ke anaina hoolewa o ke kiaaina make maloko o ka halepule St. Francis, a mahope o ka pau ana o ke anaina haipule ua hoomoeia aku kona kino lepo maloko o ka luapao malalo o ka honua, maloko o ka pa ilina o ka halepule, ma kahi hookahi 110 i hoomoeia ai-o kana wahine Mrs. Esekina, i make ai he mau makahiki lehulehu mamua aku. Mahope o ka pau ana o ka hoolewa ua heluheluia ae la ma ke akea, maloko o ka rumi kakau o ke kiaaina, ka palapala hooilina a ke Kiaaina Esekina i hana ai; o' keia ka makamua loa o ko Kaila Esekina lohe ana i ka manao o ka palapala hooilina a ke kiaaina i hana ai, a e holo aku ana nae ka hapanti,i;o ia'waiwai ia Hale Toda, ii>a e hiki ana ke_hooiaioia ko Hale Toda kuleana i ka inoa o Hale Esekina, ka waiwai hoi ana i manao ai e pau loa ana iaia, o ko Hale make mua' wale aku no ka mea e pau loa mai ai iaia. MOKUNA IX.

Ke.Karaima Wawahi Hale ma Seletanuka. Aole o Hale Toda i noho wale no ,ma ka hale o Nike Ka-ta me ka manao oia kahi kokoke aku i na luna aupun: ke makemakeia mai oia, ina no ka hoopii nei o Kaila Ese kina, aka, no kona manao pu ana kekahi o kahi kokoke' lo? la iaia e hele aku ai i ka hoolewa'o ke kupunakane. Ua noi aku oia me ka ikaika e aeia mai e komo pu aku loko o ka halepule, a ua aeia mai kana noi. a ua kōmo aku oiā me kona hoomaopopo ole ia mai, a ma kekahi wah oia-i noho iho ai i mea e ike ole mai ai o.Kaila Ese'eina iaia, oiai nae. o kahi kupono loa iaia e noho ai ma kahi kokoke aku no ia i ka pahu o ke kupunakane. līe mau horā kakaikahi mahope mai o ka pau ana o ka .'ioolewa, a oiai, hoi aohe ana hana e noho hou iho ai maloko o ke kulanakauhale o Nu loka, haalele mai la oia i 'ee. kulanakaūhale a hoi aku la no kona home ma ke Awa kumoku Sega, no ka manao nui no i kana hana inua he awai'a, me kona nana ole iho he kanaka waiwai oia i kekahi la e hiki inai ana. Ma ke kakahiaka mahope mai o ka hoolewa, mawaena o ka h o ra umi-kumamakahi ame umi-kumamalua, ua hui ae la o Ka-ta ame Kita. mamuli o ko laua hooholo ana, e hele hou aku no hookahi manawa i koe maloko iho o Nu loka. no ka huli ana no no laua iho, malia e halawai mai ana me kekahi ike i mea e hoopau koke ia ae ai keia ninau pohihihi.

lloko o ko laua kukakuka aiui. ua haupu ao la o Kita uo kekahi mea. alaiia olelo niai la ia Ka-ta me ka malie lua: "K Ka-ta, aole anei ou manao he mea kupauaha maoli ka loaa. ole ana o kekahi mau palapala mawaena o na pu-a pepa apau a ke kiaaina, e hoakaka mai ai i kahi mea inaluua o keia hana a kaua e huli nei?" ,4 Ua loaa ia manao ia'u pela." i pane aku ai o Ka-ta. "O ka haina wale no i hiki ia'u ke noonoo ae nf> ia niea, oia keia. malia paha ua loaa i'o mai no iaia kekalii niau palapala, aka. mamuli 110 o kela manao inaina ona 110 ka mare ma-lu ma o kana keiki i ka wahine ana i makemake ole ai ua pau ia mau palapala i ka haehaeia a pnhiia. i ke ahi. i ole e ike ia kahi mea e pili ana nc> ka mare ana o kana keiki. "Malia he mea oiaio paha ia. e Ka-ta. eia nae. e pono oe e hoomanao ua loli loa kona manao mahope mai. elike me ia au i lohe mai ai mai a Kalaunu mai. "I ka nana aku me he men 1a ua loaa mai no kekahi mau palapala iaia mai ke keiki mai. mahope iho o. ka make ana o ke keiki, a i ole mahope iho paha o ka make ana o ka wahine, no ka mea. ma ka hoomaopopn iho ua maopopo U)a iaia ko laua make ana, pehea auanei oia i hoahewa ai iaia iho no kona kipaku ana i ke keiki. a i loaa ai iaia ka manao mamuli o ia kipaku ana ana i make ai kana keiki: "Eia hou, ina ua loaa mai he mau ])alapala iaia e hoakaka ana no ka make ana o ke keiki, e hoopiha loa ia ana oia i ke aloha, a nolaila aole oia e haehae ana ia mau palapala a e lilo ana ia mau palapala i mea nui lo \ iaia. a eia nae, o ka ninau. auhea ia mau palapala? "Hia ko'u manao; ua huli oe aua neie ka loaa ia mau palapala maloko o ka hale o ke Kiaaina lisekina, aole anei ou manao he hana pono ka huli ana aku ialoko o ka hale o ke kiaaina ma ke Awakumoku Sega "O. ae;.ua pololei mai la oe, e Kita! Aohe i'o no hoi he wahi mea a haupu ae iloko o'u no ke Seletanuka." * "Malia paha maloko o ke Seletanuka ke kiaaina kahi i noho ai ma ka-manawa i loaa mai ai o na palapala, a aohe manawa i laweia mai ai noloko o kona hale ma ke kaona nei." i hoomau hou mai ai o Kita i kana kamailio ana. "He mea oiaio kena au i olelo mai la. No keaha no la hoi i loaa mua ole ai kena manao ia'll ? Ina pela aole pono ia kaua e hoot>au manawa wale, 110 ka mea. ina no ka loaa <) ia mau palapala ia Kaila Esekina he hana pokole loa nana ka hoopoino ana ia lakou. "No na makahiki lehulehu i haUi «iku nei malalo o ko Kaila Esekina nialu ka hale Seletanuka. a mamuli o kona lohe ana i ka palapala hooilina i nehinei aole paha e nele ana kona huli i na wahi apau maloko o ka hale Selei.anuka I uq kekahi palapala e haawi ai i ka pono ia I lale To«la. I "Eia hou. loaa ae la no hoi nei manao ia kaua aua hala hope loa. aka aohe no nae he hewa oko kaua h«»ao. I*. aho e holo kaua ilaila. a ilaila aku kaua e ike ai i ka hopena o ka hana," wahi a Kita. "Ua pono loa ia manao au i ko'u manao," wahi a Ka-ta, o kona ku koke ae la 110 ia a līele aku la h("> kahi o ke kelepona. O ke kuene Kalaunu ka i ku mai e pane i ka Ka-ta kahea. • "Aia 110 anei o Kaila Esekina ilaila?" j "Aohe; ua hoi aku oia no ke Awakumoku Seg"a mahma 0 kana kaa otomobile ma ka hora umi no o keia khkahiaka," 1 pane fhai ai o Kalaunu. "Auwe!" wahi a Ka-ta, i kona manawa i kau aku ai i ka ohe hoolohe. "Ua hoi o Kaila Ī!-sekina i Seletanuka. a ke ike nei au ika pololei loa.o kou manao. E holo koke kaua no ke Awakumoku Sega i nei manawa me ka hoohakalia hou ole. E kahea aku oe ia DaHe e lawe ae i ke kaa a mamua o ka hale." He hapaha hora i hala ae o ka hora umi-kumamalua «> ka po kapalulu ana ko laua kaa iloko o ke kaluia o ka pahale Seletanuka. he elua hora ko laua lohi mahope o' Kaila Esekitia. He kanahiku-kumamahiku mile ka loa o kela liolo ana aku a laua a lioea i ka pahuhopu. i loa laua mamuli o ka inoino o ke alanui. ua ua ia'iho a ua ukele ke alanui, eia nae ua hoea aku 110 laua i Seletanuka iloko o ka manawa kupono. la laua i hoea ai ina kekahi wahi ua kee a huli pokole loa o ke alanui ma Berikahamatona. ua pakika ka laua kaa a haule kekahi aoao o ke kaa i ka auwaha ,a poino kekahi wahi o ke kaa, a ua hala okoa kekalii mau hora ia laua ina ka hoopau ana ia pilikia mamua o ka paa ana. Aohe kaa hiki e loaa ia laua ma ia wahi, nolaila, ,ua kali laua ahiki i ka paa-ana mamuli o ke kokua ana mai a kekahi kanaka amara ia I3ane, ka laua kalaiwa kaa 110 ka hoopau ana ae i, ka pilikia o ke kaa. Ua lilo keia ulia o ka loaa ana i ke kaa a hui pu iho me ka hoohakalia ia o ka laua hana i mau mea hoonanauki loa i na makaikiu, aka, heaha auanei ka mea nana e lawe koke aku ia laua ua poino iho la ke kaa, hookahi wale no laau lapaau o.kb laua a'o iho i ka hoomanawanui. Ua uhi mai na eheu o ka po maluna o ka ili honua ma ka manawa a laua i hookokoke aku ai i ke Awakumoku Sega īne ke koekoe a puānuanu loa o ke ea o ia po no ka ua. ' "Tna aole kela poino ana mai 110 o ko kaua kaa, me nei aia kaua ike Awakumoku Sega kahi i noho ai; he mau liora lehulehu loa kela a kaua o ka noho ana mai nei e kali 110 ka paa o ke. kaa, a eia nae ke hookokoke mau aku nei lioi kaua," wahi a Ivi-ta o ka pane ana ae ia Ka-ta.

"Ae 110 hoi, a mamull o ko kaua ulolohi loa ana, ua loa.i aku la he manawa lawa a akea loa ia Kaila Rsekina e noke ai i ke kuekaa i na wahi apau o ka hale iio ka huli ana i na palapala a ke kiaaina. a ina aia malaila' kalii o na palapala a kaua e manao nei e loaa ai, malia ua lōaa mua aku ia palia iaia la, a ua pau i ka haehaeia ,e lilo ai i mea hoohol?a a hoonolio wale i ko kaua luhi o keia holo ana mai la," wahi a Kita. # "Mamuli o ko Kaila Esekina noho loihi ana nialoko «> Seletanuka. ua niaopopo iaia na wahi apau a ke kiaaina c waiho ai i kana mau palapala. a me lie mea la. ma keia manawa, aia iloko o kona mau lima ia mau palapala. ina he mau palapala kekahi, aka, heaha hoi auanei ka hewa o ko kaua hele aku no imua a ilaila e ikeia aku ai ka kaua mea e hana aku ai," i pane ae ai o I<a-ta. "Pehea ko kaua ano k<; hoea aku imua ona?" hoike aku kaua-i ko kaua mau helehelena koa a maka'u ole. Aohe mea e ae e kokua mai ana ia kaua o ko '-aua hoike wale aku no he manaopaa ko kaua no ka hana. "Ina ua holo mai nei oia ianei me ka manao ua hoohuoi I <aua, ua-loaa mua aku la na palapala iaia, a ua hoopoinoia iia. a i ole ua hookaawale aku paha ia mau palapala ma \ekahi wahi okoa, a ina aole i loaa iaia, alaila e manaolana kaua no ka loaa aku. "Ma ia ano ke ike nei ati ua lohi loa kaua. koe wale nn \ loaa ia kaua kekahi alahele e hiki ai ke lilo e ia kaua namua o ka loaa ana i ole loaa paha ia kaua kekalii 'ke no kahi e waiho nei ia mau palapala. "Ina aole oia i hoi nnta mai nei ia nei mc ka manao e 'iuli i na palapala, alaila, ina he mau palapaia io' kekahi o ia ano e waiho mai nei, ke kali mai la ia mau palapala ia ka.ua o ko kaua hiki aku. nolaila ea. e hoolana i ka manao. "E hoike okoa ae ana no keia hana a kaua e hana nei kaua no ka pono ame ka pomaikai o ka Hale Toda koi no kona kuleana i ka *H'aiwai. nolaila h<? kuleana ko kaua e noi aku ai no ka aeia mai e huli aku i na palapala apau e pili ana no ka pono o ia koi, maloko o ka hale. "Ua maopopo iaia, mamuli.o ka'hana i hanaia ma kela la aku nei, ke hana pu nei au me ka oihana makai. a ma ia ano ke manao nei au aole oia e hoole mai ana i ka kaua noi ke hoea aku kaua. ' (Aole i pau.) ,^