Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 46, 15 November 1918 — Page 4
| This text was transcribed by: | Amberly Lester-piimauna |
| This work is dedicated to: | Disney Aulani |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA
SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONONO HOOPUKAIA I KAKAHIAKA POALIMA APAU
POALIMA NOVEMABA 15,1918
UA PAU KE KAUA MA EUPROPA
Ike me kekalii luapele I puoho ae iwaena o ka@@@ e kakali aku ana me na manao kuaki o @@@ nauki no ka hopena o ke kaua hookah@@ a piha I na hana lokoino o ka luku hoomaino@@@ ole ia ka lua ma ka moolelo’o o ka honua @@@ hoi, na hoea mai la ka nuhou hoohauoli ia u a I ku kea o holookoa. Ua hoea mai ke kaua @@ pa I kona hopena@a ua haawipio mai ke au@ Kelemania, a na haalele aku ke Kaisa I ka @@malu ana maluna o kona lahui kanaka; @@ hoi aole wale a ko Hawaii nei poe, I lawe @@@ manao hiipoi o ke ohohia nui, aka o @@@kamaka pu kekahi o ke ao holookoa, no ka @@@ hapaiia ae kekahi haawe kaumaha, a olo@@ hapaiia ae kekahi haawe kaumaha, a olo@ku mailuna ae o na mea apau, ma o keia u hoohauoli.
Na makahiki eha a oi aku, I hoaia ae ai ke ka hoouka kaua weliweli maloko o Europa,@@@ hoi I kau mai ai ka auamo ana I na ko’i@pa hopena hookaumaha a hoopoino maluna aupuni apau o ka honua nei I keia la nae, ua @@pai ka maha o ka noonoo, a ua hoomamaia @@ na manao pilihua me ke kaumaha, no ka @@ ana o ka pono, maluna o na hana luku@@ke ano hoomainoino, e loaa ai he mau haa@@ maikai loa I ka lahui o Kelemania, amen a @@ e ae maloko o Europa, he mea pono, e kaiehu aku na ano aupuni apau e noho hoomaluia na nui, a e kukuluia ae aupuni apau e noho hoomaluia @@na wai,a e kukuluia ae na aupuni repubalica aupuni iloko o ka mana o na makaainana@@ponopono ana I loaa ai ke kaulikem a I maae hoi ka pono o na makaainana.
@@ @e mau kumu kupono loa no kakou e hauoli @@ hoea ana mai la I ka hopena o keia kaua, @@@a aku, ma ke kaa ana o ka lanakila ma ka @@@na Aupuni IHuiia. Ua hookahua ke Kaisa@@ma ,aluna o kona mai manao hookiekie, a keakela, e noho mana oia maluna o ke ao hoo@@@ ua hiki iaia ke luku wale aku me ka hoo@@@ I na kanaka, me ka nele o ka mana’o alo@@@@na no ka hoa-kabaka: no ia manao, ame@@@a ma kona aoao, ame kona aupuni, I kku aku @@kou a milia I ko kakou mau waiwai, ko kakou na Hawaii @@ kaaheo ai no ka kakou mahele hana iloko o @@ kaua I kaa mai la ka lanakila ma ka aoaoa o Aupuni Hauiia.
@ keia manao hookelakelam na hama ku I ka loko@@me ka hoomainoino o kea no holoholna, ka @@@ a,e ke hoomainoino o kea no holoholona, ka @@@ am eke aloha ole iloko o ke Kaisa ame @@@ mau alakai o ke aupuni o Kelemania, ua hoea a @@ I ka haulehia ana, a ua lanakila kai pono, ka @@ ke kuokoa e wehe hamama ia ae ai na @hele apau no ka launa aloha ana o na aupuni o @@ ao nei ma ka oihana kalepa waiwai, a ma na @@ hehilehu e ae, ka mea I ike ole ia pela mamua ke kaua.
Ua heehapaia ka ikaika o na meakaua ma ke o hookelakela ma kekahi aoaoa, a no ka pono ma lekahi aoao; ua hoea mai nae I ka lanakila ana o @@pono maluna o ka ikaika, a ua uku pono ia mai a ka kakou mau hooikaika ana, mamuli o ke pio a o na enemi, no ka mea ua hoopakeleia ae na @ makamae he mau ua hoopakeleia ae na @ makamae he mau kaukani o na kaukani, mai ka @@ moku ana aku I ka make, maluna o na kahua @@ua me ka hoolilo ana aku I na dala nui hewahea no aka hoomau ana I ke kaua.
No na makahiki he eha a oi I hookaheia ai na @@@ hala ole o na kaikani o na kaukani o na koa kela ame keia aipini I komo iloko o ke kaua, k@@ ia mau makahiki I pahola mai ai na haawi@kupilikii maluna o ke ao holookoa; he mea eha@ no me ke kaumaha o ka manao. Ke mama aku @@pe I na hopena weliweli a poino I kau aku ma@@ kekahi heluna nui o ko kakou mai hoa ka@@ aka nae he mea no na kakou e hauoli ai, no @@ @@ea ana mai I ka hoohioloia ana o ka noho wainana o n@moi maloko o Europa. Ua hala aku @@ na la o na aupuni moi, ua kailiia ae ka mana @@kele upuni ma
Ua hoohanaia ka ikaika o na meakaua ma ke @ hookelakela ma kekahi aoao, a no ka pono ma kekahi aoao I ua hoea mai nae I ka lanakila ana o ka pono maluna o ka ikaika, a ua uku pono ia mai @@ ka kakou mau hooikaika ana, mamuli o ke pio @@ @ na enemi, no ka mea ua hoopakeleia ae na @@ makamae he mau kaukani o na kaukani, mai ka @@@moku ana aku I ka make, maluna o na kahua Aua me ka hoolilo ana aku I na dala nui hewahe@ no ka hoomau ana I ke kaua.
No na makahiki ke eha a oi I hookaheia ai na @@ hala ole o na kaukani o na kauakani o na koa kela ame keia aupuni I komo iloko o ke kaua, @k@@ ia mau makahiki I pahola mai ai na haawiia kupilikii maluna I kea o holookoa; he mea eha@@ no me ke kaumaha o ka manao, ke hana aku @@pe I na hopena weliweli a poino I kau aku ma@@ kekahi heluna nui o ko kakou mau hoa ka@@@ aka nae he mea no na kakou e hauoli ai, no @@@ea ana mai ka hoohioloia ana o ka noho mana ana o n moi maloko o Europa. Ua hala aku @ na la o na aupuni moi ua kailiia ae mana @@kele upuni mailoko mai o ka lima o ke kanaka @kahi a waihoia aku iloko o na lima o ka lehu@@ a I keia la aohe a kakou mea e kanalua iho @@ hopohopo iho paha ka manao, ma ka olelo @@ ae no ka lehulehu ka honua nei a’o lakou ke kuleana ame ka mana, e hana aku elike me ka lakou I ike ai he pono.
Ua haulehia na kuko palaialelo a ke Kaisa ame @@na mau ukali, ua weluwelu liilii kona mau ma@@lana apau; a o ka hoka ana hoi o ka papahana @ Satana, ma ona la. Ua holo mahuka aku oia I @@kele ai kona ola elike me ka mea hohewale, a ma he wahi noonoo maikai kekahi I koe iloko ona, na oi ae ka pono e lawe okoa ae oia I kona ola iho, mamua I ka hanaia aku o kekahi mau mea e hoopoinoia ai oia no ka mea aole loa I kupono ka honia nei, I wahi no kekahi kanaka elike me ia kea no e ola ai.
Ua pau aku la nae ke kaua, ua loaa hoi ka maka ia kakou, he mea maikai na kela ame keia maka@@inana, e haawi aku ai I na hoomaikai amen a ma@alo ana I ke Akua no Kona ae ana mai e lanakila ha pono maluna o ka hewa.
UA KUPONO KO KAKOU KOMO ANA ILOKO O KA HAUOLI
@ ke ka’ihuaka’I no ka’ihuaka’I no ka lanakila a ko Honolulu nei poe I malama ae ai ma ka auwina la o ka Poakahi aku la I hala he ka’ihuaka’I ia I piha me na manao hauoli o ka piha ohohia ame ka hoomaikai, po ka hoea ana mai I ka hopena o ke kaua, he hoike oiaio hoi no ka hiki ole ia kakoi ke au’a iho I na mahalo kiekie no keia hopena kilakila loa I oili ae I ka enaena o ka hoouka kaua wliwali.
Ma ka moolelo o na hana ka’ihuaka’I ma Hawaii nei aole he ka’ihuaka’I I oi aku ka nui, ka piha chohia ame ka piha hauoli elike la me keia ka’I huaka’I, aole wale no ma ka nui o ka poe I komo iloko o ka huaka’I, aka o ka chohia ame ka piha hauoli elike la me keia ka’ihuaka’I, aole wale no ma ka niu o ka poe I komo iloko o ka huaka’I,aka o ka nui pu kekahi o ka poe makaikai e ku ana ma na aoao o ke alanui, me ka noke ana I ka huro me na manao kui’o, no ka lilo o kela Poakahi, I la na kakou e hoomanao mau aku ai ,ma keia mua aku.
Iloko o na hora kakaikahi wale no, mahope iho o ka loaa ana mai o ka nuhou hauoli, no ka pau ana o ke kaua, aia na hale oihana apau, na hale hana, main a haku hana a na limahana iloko o na hoomakaukau ana no kela ka’ihuaka’I nui, ua lilo na hana ano nui I mea liilii loa, I kau a mea o ka piha ohohia o na mea apau; a ina he la okoa ka Manawa I haawiia no ka hoomakaukau ana, me ke kanalua ole ke olelo ae, ua hooi loa ia aku ka nui, ka hauoli am eke kilakila o kela ka’ihuaka’I; aka nae aole he mea hiki ke olelo ae, ua nele kela ka’ihuaka’I, I na hana amen a manao mahalo a hoonaikai o ko Hawaii nei poe no ka nohoalii ana mai o ka maluhia.
Malia paha, ua oi kela aku ka nui, ka makolukolu ame ka hihimanu o na hoohiwahiwa ma na ka’ihuaka’I o kekahi mau kulanakauhale ma Amerika a ma na aupuni e ae o ka honua nei ma kela Poakahi ke hookkukuia ae nae me ka huaka’I a ko Honolulu nei poe o komo aku ai, ua oi aku no ko kakou ka’ihuaka’i, no ka mea ua komo kino main a lahui kanaka apau e noho pu nei me kakou ahiki aku I na Kelemania; mai ka poe elemkule, lauhine aku ahiki I na keiki liilii, I hiki ole ke hoomaopopo o ka manao nui o kela ka’ihuaka’I a ua hauoli kakou, ko Honolulu nei poe, no ke komo puana iloko o na hana e hoike ana I ko kakoi piha ohoia; no ka pau ana o ke kaua.
Ua hooko aku kakou na makaainana o Hawaii nei, ma na hana apau e kaa ai ka lanakila ma ko kakou aoao, ua haawi aku me ka minamina ole ma ke kuai ana I na poo kaua, I na bona aie lahui, a I ke ke’a ulaula; ua molia aku ko kakou poe kanaka opio I ko lakou mau ola, a ua makaukau hoi ke mau kaukani o ko kakou poe kanaka e ku aku imua o na kahua kaua; a I ka loaa ana mai o keia nuhou hauoli he kuleana nui ko kakou e hauoli a@ aole wale ma na hana a kakou I hoike ae ai ma kela la aka ma ke koena aku o ka kakou mau hana I koe no ka pono o ko kakou poe koa na lakou I paio aku me ka wiwoole, maluna o na kahua kaua, a hoea mai ka hopena a kakou e hoomaikai ne I keia la,
E MAKAALA AE MA NA HALELEKA
No ka elua o na Manawa, ke hoopuka aku nei keia pepa I ka papainoa o ka poe he mau leka ka lakou e waiho mai nei ma ka haleleka o Honolulu nei, I hooinaia mai e ke aupuni o Amerika, I na ohana o na koa me na dala kokua, elika me ka ke aupuni I hookaawale ae ai no lakou, e pono ai I ka poe na lakou ia mau leka, e kii koke ae, o hoihoi hou ia aku auanei I Wakinekona, ma kea no he mau leka kii ole ia.
I ka wa e ike ai I na inoa o na leka e hoopukaia aku nei, e waiho mai nei ma ka haleleka, e kii koke ae me ka hakalia ole, aia maloko o kela mau leka na bila dala mai ke aupuni mai, a ina ua nee aku ka noho ana o ka noho ana o ka poe na lakou ia mau leka, ma na wahi okoa, a o ke kumu hoi I loaa pololei ole aku ai ka lakou mau leka I ka wa pono, e hoike ae ai mea I ka haleleka, I hiki ai ke hoouna pololei ia aku, no ka Manawa e hoea mai ana, he mea ano nui loa keia, a o ka oi loa aku, I na ohana e kauka’I aku ana I na kokua mai ke aupuni mai o Amerika.
O na ohana o kekahi poe o kakou I komo aku iloko o ka oihana koa, e noho ana ma ko lakou mau wahi I loaa ole aku na leka me na dala mai Wakinekona mai, aole no he mea hewa ke hele ai e ninau I ka haleleka, a waiho aku I ko lakou mau wahi e noho ana, malia paha aia ka lakou mau leka ilaila kahi I waiho ai, a I ole, e hoounaia mai ana paha ia lakou; no ka mea o kekahi joa, he wahine kana me na keiki; ina paha aole he wahine, aka he mau keiki wale no; e hoouna ana no ke aupuni I na dala kokua ia lakou, elike ka loihi me ka noho ana o na koa iloko o ka oihana koa.
Mai hoohemahema wale, a noho nanea paha, me ke kauka’I na ka leka e hele aku no ko oukou home, I kekaho Manawa, he hana paakiki ma ka aoao o ka poe laweleka, ka huli ana I kahi I noho ai o ka poe n alakou ia mau leka; aka e makaala mau I ka haleleka, no ka mea he kokua nui kela mau dala mai ke aupuni mai, no ka hoopakele ana ae I kekahi mau ohana mailoko mai o ka pilikia, iloko o keia wa kupilikii o ka aina.
E UKU MUA MAI I KA NUPEPA
Ua konoia mai makou e kauleo aku imua o ko ke Kuokoa poe heluhelu mai Hawaiia hiki aku I Niihau, mamuli o na kauoha I loaa mai I keia keena pa’I aole e hoomauia aku ka hoouna ana I na nupepa a ka poe I uku ole mai maloko o ka haleleka; nolaila he mea pono I ka poe e noho aie nei I ka lakou nupepa, e hoouna koke mai I ked ala, o paaia auanei ka lakou nupepa, a pau ka ike ana I na meahou amen a moolelo hoonanea.
Eia ke aupuni I keua manaea ke makemake nei I na maea apau e hoomakaulii, aole e pa’i wale ia aku ka nupepa a oi aku mamua o ka poe e uku maoli ana I ka lakou pepa, no keia kumu, ua ili iho ke ko’iko’I maluna o oukou e ka poe e uku maoli ana I ka lakou pepa, no keia kumu, ua ili iho ke ko’I maluna o oukou e ka poe heluhelu ame ka poe e lawe nei I ke Kuokoa, ka uku mua ana mai I ka oukou nupepa, I hoomauia aku ai ka hoounaia ana ia oukou, ina aole pela, alaila e paaia ana ka nupepa. E hoolohe I keia kauoha!
Nuhou Kuwaho
TOKIO, Nov.6- O ka holopapa ana a ka ma’i Spanish Influenza maloko o Iapana he liilii loa ka loli ae I nei Manawa. Ke pahola loa aku nei ma na kihi apau o ke aupuni Imeperiela o Iapana keia ma’i. maloko o Kyoto, Iapana, o ke kolu hoi o na kulanalauhale nui loa a Iapana, he mau kaukani ka nui o na kanaka I hoikeia mai I loaa ia ma’i ahiki mai I keia la eha haneri a oi poe I make maloko o ia kulanakauhale hookahi.
AMSTERDAM, Nov. 7- I kulike ai me ka lono kelekalapa I loaa mai ianei he mokuahana ka I ala mai la mawaena o Kelemania am eke aupuni a na Bolsheyiki o Rusia. Ua hoikeia mai ko Kelemania kauoha ana I na luna aupuni Bolsheviki apau e hookaawaleia mai Berlin aku a I na luna aupuni Kelemania ma Petrograd ua kauohaia alu la e hoi mai I Kelemania.
WASHINGTON, Nov. 7- Me ka nana ole is mai o ka manao o ka Peresodena Wilson I hoakaka aku ai maloko o kekahi palapala ia Kelemania sole hiki I ha Aupuni Hui ke kuka maluna o kekahi aelike hoomaha I ke kaua oiai no na pualikoa Kelemania e hoomau ana I ka hao wale me ke kipokapahu ana maluna o na papu, me ka hoomau no o na Kelemania I na hana ino e ae. Ma ka lono kelekalapa I loaa ae I ke kuhina Belgium a I hoikeia aku I ke keana aupuni e hoakaka ana mamuli o ka loaa ana aku o na palapala kauoha maluna o ke kino o kekahi mau aliikoa Bavarian I hoikeia ae ai ke kauohaia ana aku o na pualikoa Kelemania maloko I Belgiuma e hoomau aku I ka lakou hooweliweli ana maluna I na kanaka o na kulanakauhale I haaleleia.
WASHINGTON, Nov.7- O na koa Amerika paahao I hoopaaia ai maloko o na halepaahao aoke o lakou malama maikai ia, a o na hoohalahala apau a na akahui kokua I waiho aku ai imua o ke aupuni Kelemania ua hooiaio ia mai ka hua ole, o keia ka mea I ikeia malook I ka hoike a ka Ahahui Ke’a Ulaula I loaa mai ianei. E hoakaka ana ka lono kelekalapa o ka loaa ana ae I ke keena oihana o ka ahahui maanei mai Geneva mai ua pau na kamaa amen a@lole o na koa Amerika I ka ai hueia e na Kelemania a o ko lakou halepaahao o ka hoopaaia ana ua hiki ole ke hoomanawanui ia ao ke kupono ole. E hoakaka hou ana ia lono no ka waiho ana aku o ka Ahahui Ke’a Ulaula I ka na hoohalahala me ka ikaika imua o na luna aupuni Kelemania no ke kupono ole o ka malamia ana o na koa Amerika, eia mae aohe hana I ikeia e hooiia ae ai ka maikai o ka malamaia ana o na koa me ko ikou mau wahi I hoopaaia ai. Ke hana mai la ka Ahahui Ke’a Ulanla I ka mea e hoihoi hou ia mai ai o na waiwai I aihueia.
WASHINGTON, Nov.9- Ua haawiia ae e Boris Bakhmetieff, ke kuhina Rukini I Amerika kekahi noi I keia la I ke kakauolelo o ke aupuni Lansing mai ke aupuni Rukini kuikawa mai ma Omsk, e noi ana no ka haawi kokeia aku o kekahi kokua main a Aupuni Hui aku am eke aupuni Amerika I mea e hoopakelia ae ai o Rusia mai ka noho mana ana o na Bolsheviki me ka hookumu hou ia o ka maluhia maloko o Rusia. Ua kekauinoaia ke palapala noi e Nicholas Avksentieff ka persidena, me Peter Vologodsky, ke kuhina nui. Ua noi pu ia main a Aupuni Hui e lawe I na keehina hana kupono apau no ke ke’ake’a ana aku I na Bolsheviki, aole e hooko aku I ka lakou hana I hoolala ai e malama ia ka la 10o Novemaba I la e luku ia ai mai o a o na kanaka ona aina o ka papa waena o Rusia.
LONDON, Nov.9- Ma ka hoike a ke keena kaua o ka hoopikaia ana ae ma keia la o ka heluna o na koa Kelemania I paapio maluna o ke kahua kaua o ka hapa komohana maika la I mai o Ianuari, 1918, a I ka la 5 o Novemaba he 200,000 I laweia e na Pelekane, 140,000 I laweia e na Palani, he 50,000 e na Amerika, a he 15,000 e na Belgians.
-W.S.S.-
MAHUKA MAILOKO AKU O KA HALEPAAHAO.
Ma ka po o ka Poalua o ka pule aku nei I hala, mahope iho o ka paa ana I ka hopuia, a hokomoia ae maloko o ka halepaahao o Pearl City, I holo mahuka aku ai o Francisco Lopez, he paahao I kamaaina ialoko o na paia o na halepaahao apuni keia Teritore.
Ma kela po Poalua, mahope o kona komo aihue ana maloko o ka hale o kekahi wahine Kepani ma Waipahi I paa ai oia I ka hopuia. Ua ikeua kona komo ana maloko o ka hale, a iaia I hemo mai ai ma ka puka aniani, ua puni koke oia I na makai, a paa I ka hopuia.
I ka Manawa I hele aku ai o ka Hope Makai Nui Fernandez e nana I ka paahao, ua lele ka manu, a ua wehia na kuahao ma ka puka aniani, a ua mahuka aku hoi ka paahao.
-W.S.S-
Mahope o ke kaama’i ana no kekahi Manawa loihi ae nei I hala, I pauaho mai ai ia haole kamaaina o keia kulanakauhale, oia o W.H. Hoogs,Sr. , maka auwina la o ka Poalua nei ma Manoa.
Nuhou Kukloko
He o ia mau no ka laha ana aka ma’I lele garipa ma kekahi mau kulanakauhale ma Amerika. Eia I ke kulanakauhale nei ka Lunamakaainana D.K. Kaupiko o Kona Hema,Hawaii, e hoohala ana oia I kekahi mau la maanei,mumua o ka huli hoi hou ana aku no ke Kai Malino a Ehu.
Maloko o ka Luakini o Kawaiahao ma keia Sabati iho, e akoakoa ae ana ka Ahahui o na Kaikamahine a na Pukaua, no ka hoomanao ana I ka la hanua o ka Moi Kalakaua.
Oiai ua pau ke kaua I keia Manawa, ua hamama ke alahele no na makaainana o keia Teritore, e lawelawe mai ai I na hana maluna o ke koho baloka no ka hoonoaia ae o ka waiona ame ka ole.
Ma ke kahua I ku mua iho nei ka hale mele, ma ka aoaoa ma Ewa aku o ka hale aupuni, e lawelaweia ai na hana puhiahi I ke Kaisa me kona ohana, ma ka po o ka la apoapo, o keia kekahi o na hana e hoike ana I ka piha hauoli o ko Honolulu nei poe, no ka oau ana o ke kaua.
E holo aku ana ka Loio Thompson no Wakinekona, no ka hoomaopopo ana I ka ninau hoopne mai I na Pake limahaua no na mahiko, a o ka Elele Kalanianaole kekahi e huli hoi pu aku anan no Wakinekona.
Eia na Repubalika ame ua Demokarata o ka apana o Kakaako ame Kewalo, ke hoa;a mai nei I Kalapu Hooholomua, no ka noonoo ana I na hana e pono ai kela mau apana, a e hanaia ai na alanui I hoohemahemaia no na makahiki loihi.
Ke kakali aku nein a Repulika, o ka huli hoi mai o John H. Wise mai kana huakai aku nei no Amerika, alaila malamaia ae he halawai makaainana nui malalo o Aala Paka, no ka lohe ana I na manao hoakaka o na moho I kohoia iho nei a puka no ka ahaolelo.
I kulike ai me na kauoha I hoia mai nei ia Mekia Field, aole he wae hou ana I mau koa I keia Manawa, aka nae e mau ana no na koa e noho mai nei I ka hoomoanan ana ma ko lakou mau kahua pakahi, no kekahi Manawa loihi, mamua o ko lakou hookuuia ana mai, e huli hoi aku no ko lakou mau home.
O ka poe e hoea aku ana imua o ka lehulehu no ke noi dala ana, I nele me na lipine e kau ana ma ko lakou mau kuka, aole he kuleana o ka lehulehu e haawi ai I na dala kokua ua lakou e pili ana no ka waihona kaua, aka I ka poewale no he mau lipine ko lakou, a I makaukau hoi e haawi mai I na lipine I kela ame keia mea e kokua aku ana.
O na kanaka nele hana ma keia kulanakauhale, ua makaukau o Sam Keliinoi e hoolako aku I hana na lakoi me ka uku kupono, ke hoi aku e noho hana malalp ona, ina ka mahiko o Kealia, Kauai. He hale noho wale, me kekahi mau kokia e ae, e koe ai he mau dala mahuahua I kela ame keia mahina.
Makua ke ka’ihuaka’i a na Kepani me na kukui, ma ka po o ka Poalua aku la ma keia kulanakauhale, he hoike oiaoi no ka piha hauoli o kela lahui ka naka, no ka haawipio ana mai o Kelemania malalo o Amerika ame kona mau hoa hui ma keia kaua.
Aia he kanawai ke hoolalaia mai la ma ku alaolelo lahui o Amerika no ke komo o na opio he umi-kumamawalu makahiki iloko o ka oihana koa, he kulana hoomakaukau wale no keua, no ka wa e makemakeia ai na kanaka kino ikaika apu I poe koa, ke ala hou mai he Manawa e kaua ai.
Ma ke ahiahi o ka Poakolu nei I hala aku ai ke komite noi a ninaninau o ka papa ola no Molokai, no ka imi ana I ka oiaio a oiaio ole o na kumu hoohalahala a Mrs. Macfarlane no kea no o ka malamaia ana o na kahua ma’i ma Kahili ame Molokai.
He aha hoolaulea ke haawiia ana e ka Ahahui Ka Hale o Na Alii o Hawaii ma ka hora 12 o ka la Sabati ma ka Phoenix Hall, no ka hoomanao ana I ka la hanau o ka Moi Kalakaua, a ua makemakeia na hoahanau apau o ka ahahui e akoakoa ae malaila.
Ma keia keena mai o Mr. Samuel Keliinoi o Kapaa, Kauai, a hoike mai ana I ka lilo anan iaia o ka aclike, o ke oki ame ka halikali ana I ke ko o ka mahiko o Kealia, a ua makemake nui oia I na kanaka Hawaii e lawelawe I kela hana, no ka mea e lona ana I ke kanaka hookah ma kahi o ka elua me ka hapalua ame ekolu dala o ka la.
-W.S.S.-
HE HOOMAIKAI
Ke makemake nei au e haawi aku I ka mahalo I kee mau hoaloha Hawaii no ke kakoo maikai a lakou I haawi mai ai ia’u, ma ke koho baloka laula I hala. Oiai nae aole au I lanakila, ke mahalo nei au I ka oukou mea I hana mau au no’u, nolaila e hoomanawanui no kahi wa hou aku. Owau iho no, CLARECE W. MACFARLANE.
NALOWALE HONUA HE KEIKI PAKE.
He keiki Pake noua ka inoa o Lau Tim Kan a nona na makahiki he 13 ka I nalowale honua mai koua home mai ma ke alanui Vinia, mai ka la 21 mai o Okatoba, ua upkeia ua wahi apau o ke kulanakauhale, na wahi I manaoia ai ain oia malaila, aohe nae I loan.
Ma ka moolelo e pili ana I keia keiki ma ka la 21 o Okatoba na hoi aku keia keiki Pake po kona home, a mahope o ke komo ana I kona mau aahu e hele ai no ke Kula Sabatui, ua haalele aku la I ka hale, a mai ia Manawa mai kona hoomaka ana e pau ka ike ia ana, a no ia nalowale loihi loa ana ona ua pili kaumaha loa ka makuakane.
He lehulehu no ka na mauawa w keia keiki o ka hele ole ana I ke kula, a no kekahi Manawa pokole kona ha ana me ka hui o Henry May ma ke ano he mea kokua no ke kaa ukana. No kona hauleule mau I ke kula ua hoikeia ka lohe I ka Lunakanawai Heen, aua kauohaia ae keia keiki e hele mau ae imua ona e hoike ai iaia iho ma kela ame keia Poakahi, eia nae mai ka la 21 mai o Okatoba aole oia I hele iki ae imua o ka lunakanawai.
Ma ke Sabati nei I loaa ai ua keiki nei ma na huli Koolau, e okioki mauu ana na kekahi ohana Poto Riko, a ua hoihouua mau oia no ke kulanakauhale nei, a I keia manawa aia oia malalo o nei, a I keia manaea aia ola malalo o ka malama ana a Mr. ame Mrs. Joseph Leal.
-W.S.S.-
HUI KALAIA KEKAHI MAU PAA HAO E KE KIAAINA.
Mamuli o ka hoapono ana ae a ka KPapa o ka Halepaahao I kakauinoaia ai e’ke Kiaaina kekahi mau palapal huikala I na paahao ma ka Poalima aku nei I hala.
O na paahao I huikalaia no lakou keia mau inoa malalo nei: Ponciano Favalo, hoahewaia no ka hewa moekolohe, Sept. 1915, a hoopa’iia aole e emi iho malalo o eha a aole e oi aku maluna o umi lakahiki; Henry Kamali, hoahewaia Iune 6, 1916, no ka hewa moekolohe a hoona’iia aole e emi iho malalo o ekolu makahiki; Juan Lorenzo, hoahewaia Iulai 11, 1916, no ka hewa okioki ana I na lala o ke kino, a hoopa’iia aole e emi iho malalo o ekol makahiki; Joaquin Mendegozo, hoahewaia Iulai 15, 1916, no ka hewa hoeha, a hoopa’iia aole e emi iho malalo o ekolu makahiki. Natale Rodrigues, hoahewaia no ka hewa wawahi hale a hoopa’iia ekolu makahiki; Valentine Asuncion, hoahewaia no ka hewa aihue a hoopa’iia hookah makahiki; James Richard, hoahewaia no ka hoololi ana me ka mauaoino a hoopa’iia elua makahiki; K. Masaichi, hoahewaia no ka hewa wawahi hale a hoopa’iia, elua makahiki; Antone
Arcosta, hoahewaia no ka hewa hoeha me ka mea eha ku I ka make a hoopa’iia elua makahiki me hapa.
-W.S.S.-
KIIA KA HOOILINA KALAUNU A MAKE.
I kulike ai me ka lono kelekalapa I hoea mai I keia kulanakauhale, me ka Poakua nei mai Ladana mai, ua hele maoli ka manao o na kanaka Kelemania a hae, me ka hoalaia ana ae o ke kipi e na makaainana, a ua kiia aku hoi ka hooilina o ka noho kalaunu, Freserick William, I ka pu a make.
O ka lono e pili ana no ke kiia ana o ka hooilina kalaunu a make, mai kekahi meahou mai ia I hoikeia ae e ke Contal News Agency I Amsterdam, eia nae aole I loaa main a hoakaka piha e pili ana no kela nuhou.
O ke kulana I Kelemania I kela ame keia hora, he haunaele maoli ia, me ke ala ana mai o ke kipi ma na wahi apau, a ua hoouna okoa ia mai he noi I ke keena o ke kakauolelo o Amerika, e noi ae I ka Peresidena, e hana aku I na aiea e pau ai ka haunaele maloko o Kelemania.
Ma ka oleloia, mamuli o ka ikaika loa o na manao kipi iloko o na makaainana o Kelemania, ua haawi okoa ae o Kenerala von Hindenburg I ke kauoha I na koa, e waiho aku ia lakou iho malalo o na kanaka na lakou e hoomalu mai nei I ke aupuni o Kelemania.
Ma kekahi mau lono hoi, e hoakaka ana ia no ka pahola mau ana aku o ke kipi ma na wahi apau o Kelemania, me ka uuku loa nae o ka hookaheia o ke koko.
E hoakaka ana hoi kekahi lono mai Copenhagen mai, aia ka lanakila ma ka aoao o ka poe kipi ma Kelemania. Ua kiolaia aku ka Moi o Saxony, a he umi-kumamaha mailoko mai o iwakalua-kumamaono mau mokuaina, me eha mau aupuni I kaa aku iloo o na lima o ka poe kini. Ua hoike hou ia ae o ke aupuni o Wurtemburg, ua kukalaia ae ia ma kea no he aupuni republika.
Ua hooukaia he kaua mawaena o ka poe kipi amen a pualikoa ma na alanui o Berlin. Ma ka po o ka Poaono ka hoomaka ana ae o kela kaua, a ua hoomau ia aku ia a hoea I ka la Sabati.
Ma Cologne, ua hopuia he mau pukuniahi nunui e ka poe kipi, a me kela mau pu nunui, I nokeia aku ai ke kii o ke Kaiser I ke ki me na poka, no kekahi mau Manawa.
-W.S.S-
E HOOMAU I KA HANA MAIKAI
E oluolu main a wahine Hawaii apau e hele mau mai nei I ka hana no ke Ke’a Ulaula ma ka rumi ahaolelo o ka Hale Aupuni, e hoomau mai no I ka hele ana mai e hana I ka lakoa haaa maikai, He mea oiaio, uapau ke kaua, aka o ka hana aole I pau. E hoomanawainui mai kakou apau.
S.K. KAAIOPILI
AE O OLIVER LANSING I KONA HEWA
Ma loan oho ana a ka aha hookolokolo a ka Lunakanawai Kaapuni Heen ma ka Poaono aku nei o ke pule I hala e hoolohe I ka hihia a ke aupuni e kue ana ia Oliver G. Lansing, he kanaka kuai a hoopukapuka ma na waiwai au, no na kumuhoopii elima no ka hewa lawe aihue I ka waiwai I haawiia aku iaia e malama, ua ae okoa ae oia I kona hewa a ua kauia mai ka hoopa’I paahao maluna ona aole e emi iho malalo o ka elua makahiki e hana ai ma ka hana oolea, no ka hihia hookah.
He $600 ka huina I laweia e Lausing. He elua mau leka a kona loio, W.B. Lymer o ka heluhelu ana ae imua o ka aha, hookahi o ia mau leka mai ia Mrs. Stella Kea mai, a o ka lua mai ia Mrs. Stella Kea mai, a o ka lua mai kana kane mai, ma ka manao o keia mau leka e hoike mai ana ia Lansing o na dala a laua o ka waiho ana mai iloko o kona lima e hoohanaia aku eia ma kea no hoopukapuka elike me kona manao me ka loaa o ka mana iaia e hoololi I ka hoopukapuka ana aku I ked ala ma kela a ma keia manwa ana e ike ai he pono.
Ma ka hoakaka a kona loio, o na dala a Mr. ame Mrs. Kea I waiho ae ai ma ko Lansing lima no ka hoopukapuka ana ia hookomoia e Lansing iloko o kana hui hoopukapuka aina ponoi, he hana hemahema I hanaia e Lansing ma muli o kona maopopo ole I ka mauao o ke kanawai. He elua makahiki ka hoopai no kela ame keia hihia pakahi.
HOOLAHA HOOKAPU HOAIE.
Ma keia ke hoikeia aku nei I na mea apau, aole loa ka mea nona ka inoa malalo iho, e uku I kekahi aie I hanaia e ka’u wahine, Mrs. Kukana Kahue, me ko’u ae a apono ole ma ke kakau ana.
WILLIE KAHUE.
Honolulu, T. H., Nov. 9, 1918
6322-Nov. 15, 22, 29.
HE HOOLAHA NO KUU KANE MARE.
Ima eia no ke ola mai nei kuu kane mare o Park Ho Soon (Korea) maloko o ke Teritore o Hawaii nei, ke kauoha nei au iaia e hoi mai e malama ia’u. o ka eono makahiki keia o kona holo mahuka ana mai ia’u aku, a ina aole pela e huli hoi aku ana au I makia hou no’u ke hala na la he kanaiwa mahope iho o ka puka ana o keia hoolaha.
MRS. LUCY PARK HO SOON.
Kipahulu, Maui Nov. 8, 1918
6322-Nov. 15, 22, 29
HOOLAHA
UKU ANA I NA AUHAU WAI.
I kulike ai me ke Kauoha Kanawai Helu 65, elike me ia I hoololiia ai e ke Kaupha Kanawai Helu 91 ame 102 o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma keia ke hoikeia aku nei ka lohe I ka poe apau e paa ana I na pono wai malalo o na auhau mita, o na auhau wai no ka Manawa e pau ana I Novemaba 30, 1918, ua hiki mai I ka wa e uku ai, a e ukuia ae ma ka la MUA o Dekemba, 1918.
O ka uku ole ia ana o ua mau auhau wai la iloko o KANAKOLU la ma ia hope aku, e kauia no I kaki paku’I o Umi Pakeneka.
O na pono wai apau no lakou na auhau wai e koe ana I uku ole ia mahope aku o Ianuari 1, 1918, e pani koke ia no.
E ukuia ae na auhau wai ma ke keena oihana o ka OIHANA WAI HONOLULU, Hale Kapiolani, Honolulu, Hawaii.
F.G. KIRCHHOFF,
Lunanui Laula, Oihana Wai me Sua o Honolulu
6322-Nov. 15, 22, 29.
Mai Hookuukuu Wale.
O kea nu am eke garipa e haawi mai ana ia I na kaukani I na puupaa nawaliwali me ke kua eha. O na puupaa ka mea nui o ka hana ma ka paio ana aku me na anoano o ka ma’i. he mea ia e nawaliwali mai ai-akaku mai. Ia wa e poluluhi mai ai oe, hoonaukiuki, a haalulu paha, me ka loaa I ka nalulu, ke poniuniu, ke kuahaneenee, ka hu’I o na amu ame ka holopono ole o na hana a na puupaa. Haawi koke aku I na kokua ana I na puupaa, a e pale ae I na poino nui o ka puupaa. E lawe I na Huaale Kuaheneenee Puupaa a Doan. Ua mahaloia lakou ma ke ao holookoai.
“Ke lolo mai kou kua-E hoomanao I ka inoa.” (Mai pono noi wale aku no I na laau no ka puupea-E noi maopopo aku no na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan, a mail awe I laau e ae.) eia ke kuaiia nein a Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan e ka poe kuai laau apau ame ka poe malama halekuai, a I ole, e hoounaia aku no ma ke ekeleka ke loaa mua mai ke kumukuai e ka Hollister Drug Co., a I ole e Benson Smith & Conina akena no ka Paeaina Hawaii.-Hoolaha.