Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 46, 15 November 1918 — Page 6

Page PDF (1.64 MB)

This text was transcribed by:  Terrielou Reyes
This work is dedicated to:  Disney Aulani

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T.H., POALIMA, NOVEMABA 15, 1918

 

HE MOOLELONO

 

TAZANA

 

A I OLE

 

Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai of Aferika

 

Elike me ka olapa ana ae a ka uwila, pela iho la ka oili koke ana mai o na hoomaopopo ana iloko o Tazana.  he pio oia malalo o kekahi o na hana epa haahaa loa i paheleia aku imua ona, eia nae ua lohi loa kona ike ana ia hopena, no ka mea ua hala ka wa pono, ma kahi o ka hiki ana iaia ke hoopakele ae i kana bebe, elike me kana i manaoio ai, ua lilo aku oia he pio iloko o ka lima o kona mau enemi ino loa.

 

I wahi nona e ike ai ialalo o kela wahi, koe ae la oia i ke kukaepele, a ike aku la he rumi uuku kekahi i hanaia, me ka pale mai ka lua ukana mai, a o kahi wale no e puka aku ai iwaho, a e komo mai ai iloko, ma kela wahi no ia ana i komo mai ai, aole he wahi okoa ae.

 

O kela keena o ka loaa ana aku ia Tazana, ma kona manao koho wale no, ua hanaia i wahi nona e hoopaapio ia ai, ke nana la oia ma o a maanei, aole he kono kanaka i ikeia aku, aole hoi kana keiki, a ina paha aia maluna o kela mokuahi.  alaila he wahi okoa kahi i hoopaaia ai, ana i maopopo ole aku.  No na makahiki i oi aku i ka iwakalua, mai kona wa bebe mai ahiki i ke kanaka makua ana, ua holoholo wale ia no olodo o na uluaau o kona aina hanau e Tazana, me kona ike ole i kekahi kino kanaka.  Iloko o kela mau makahiki lehulehu, o kana mea wale no i ike, elike me na maa i na holoholona , e laa ka hauoli ame ke kaumaha o na holoholona aole loa he wahi noonoo kanaka iloko ona.

 

Pehea ka nui o na pilikia ame na poino i halawai mai me ia aole oia i kaniuhu io aka ua hoao oia ma na ano apau e pakele mai ia mau poino mai, elike no me ka kaua e ka makamaka heluhelu i hoomaopopo ai ma ka hapanana o keia moolelo.

 

Me kela ano holohoholona no i maa iaia, hoomaka aku la na o Tazana e nana i ke ano o kona keena paahao e kikeke ana i na papa ma na wahi apau, o ka mea apiki nae ke lohe la oia i ke kapalulu o na mikini me ka oni o ka moku, a koho iho la oia, ke holo nei ka moku, a o kahi mae a ua moku nei e holo la, he ninau pohihihi loa ia iaia.

 

Oiai nae o Tazana e nalu ana no kahi o kela moku e lawe ana iaia, ua hoohikilele loa ia mai kona noonoo i ka lohe ana aku i ka leo kapalili o kekahi wahine maluna o ka oneiki, o ka hiki ana nae iaia ke hele aku e hoopakele mai iaia mai kekahi poino mai i manaoia e hookau aku maluna ona, he ninau paakiki loa ia, koe wale no ka wawahi ana aku i kela moku, eia nae aole ana mau meapaahana e hik ai ke wawahi aku.

 

MOKUNA II.

 

Hooleleia o Tazana Iuka o ka Aina.

 

Ua haalele aku nei kaua ia Jene e holo ana no kahi o ka hale hoolulu kaaahi maluna o kona kaa otomobile, no ka hookolo ana mahope o ka meheu o kana kane, a iaia o ka hoea ana aku no Dova, ma ka hale a Tazana i kamailio aku ai iaia, malaila e halawai ai me ke kanaka nana i hoike mai ma ke kelepona no kana keiki, o ke kau ana aku no ia o Tazana me kona kokoolua maluna o ka waapa a hala aku la no kahi o ka mokuahi i ku ai, nolaila aole oia i ike aku i kana kane.

 

Ke alaalawa la ka Jene nana ana ma o a maanei o ka ike aku ia Tazana, aole nae, he poe kanaka e wale no ke halawai mai la me ka ike a kona mau maka, aka me ka manao koa a maka'u ole, komo pololei aku la no oia iloko o ka rumi e inu rama ana na luina, a ua lilo ke komo ana aku o keia wahine o ke kulana hanohano a waiwai i kumu e huli mai ai kela poe luina a nana iaia nei, a i ka ike ana aku o Jene i kekahi wahine, e ku mai ana ma kahi e kuaiia ai ka waiona, hele aku la oia a ninau aku la:

 

"Ua ike nae paha oe i kekahi keonimana kino loihi, i kahikoia me ka lole maikai o ka hoea ana mai neima keia wahi ke mau minuke wale ae nei no i hala?  Ua ike anei oe i kona hele ana aku me kekahi kanaka okoa loa mailoko aku nei o keia wahi?"

 

Haawi mai la ka wahine kuai rama i kona ae, me ka hoole ana mai nae i kona ike ana i kahi i hele aku ai o na kanaka elua, aka na kekahi luina nae i lohe mai i ka laua nei kamailio i pane mai:

 

"Ua ike au i na kanaka elua au e ninau mai nei e ka madame, e hoomaka mai ana au e komo iloko nei o keia hale, o ko laua manawa ia e hele ana no ka uwapo. ma kahi o na paila eke ame na pahu e ahu mokaki mai la."

 

"Ina hoi ha pela, e kuhikuhi pon mai oe i kahi a kela mau kanaka i hele aku nei,"  wahi a Jene me ka unuhi ana ae he hookahi dala mailoko ae o kana eke a haawi aku la i kela kanaka luina.

 

No ka loaa ana aku o kela dala hookahi, ua hoohauoli loa ia aku ka manao o ka luina, a hoomaka koke aku la no oia e puka iwaho, no ke kuhikuhi pono ana aku ia Jene i kana wahi i ike ai i na kanaka elua, me kona iho pololei ana aku no ka uwapo, oiai hoi o Jene e hahai ana mahope ona.

 

Ia laua i hoea aku ai no ke kihi makai loa o ka uwapo ike aku la ua luina nei i kekahi waapa uuku e holo polole ana iwaho o kahi o ka mokuahi e pu-a mai ana ka uwahi a o ia kana o ka pane ana mai i Jene:

 

"O na kanaka au e makemake nei e ike aia laua maluna o kela waapa e holo la no kahi i ku ai o ka mokuahi, no laila ua loa kou hoea ana mai nei, aole e loaa laua ia oe."

 

"Ina e loaa ana ia oe he waapa, a hoe aku ia'u ahiki ke kau ana iluna o kela mokuahi, e haawi no au he um paona no kou luhi."

 

"Ua hiki e loaa kekahi waapa ia'u i keia manwa, no laila e wikiwiki mai oe, no ka mea ke hopohopo loa ne au aole paha e loaa aku ana kela mokuahi ia kaua, no ka mea ua olelo mai kekahi luina ia'u, e kali wale ana no ka haalele iho o kela mokuahi, i ke kau ole aku o ka olua i manaoia, o ia ka'u e hopohopo nei, aole paha kaua hoea aku ana i ka mokuahi o ka holo no ia, oiai he ekolu hora okoa keia o ka ho-a ia ana o ke kapuahi mahu."

 

Mamua o ka pau pono ana mai o na olelo i ke kamailio ia e kela luina. ua hoea aku la oia no kahi i hoopaaia ai ka waapa ma ke poo o ka uwapo, alaila kokua aku la oia ia Jene ahiki i ke kau pono ana aku iluna o ka waapa, o kona lele aku la no ia, a iloko o ka manawa pokole, ke hoe la oia me ka ikaika, aia ka pono o ka hoea koke aku i kahi i ku ai o ka mokuahi, mamua o ka holo ana.

 

I ka pili ana aku o ko laua nei waapa ma ka aoao o ka mokuahi, noi koke mai la no ka luina i kona uku, nanao iho la o Jene iloko o kana eke paalima, a haawi aku la he mau bila dala lehulehu, me kona helu pono ole iho i ka pui aka ua oi wale aku mamua o ka umi paona ana i aelike ai me kela luina, no ka lawe ana iaia iluna o ka mokuahi.

 

Kokua aku la oia ia Jene ma-ka pinana ana ma ke ala-pii kaula ahiki i ke kau ana iluna me kona paa no nae i ka aoao o ka moku, no ke kakali ana, malia, ua makemake kela wahine e hoihoi hou aku iaia iuka o ka aina, oiai aole he mea i maopopo iki i keia luina no na mea i hoolalaia e ka poe maluna o kela mokuahi.

 

Hakalia no nae a kau o Jene noluna o ka onei o ka moku, o ka wa no ia i lohe aku ai ka luina maluna o ka waapa i ka halulu o na meapaahana oloko o ke keena wiliki a lohe pu aku la no hoi oia i ka nakeke o ke kaulhao a no kona hopohopo o pilikia auanei kona waapa i ka huila o ka mokuahi hoomaka koke mai la oia e hookaawale me ka hooho ana ae:

 

"O keia kekahi o na hana limanui o ka hilahila ole, he mea pono e hoi koke au nouka o ka uwapo, o ili mai au-anei maluna o'u kekahi poino no ka hana a'u i komo pu ole aku ai."

 

Nolaila e kuu makamaka heluhelu e ike ae la kaua aia o Tazana ame Jene Pota kana wahine maluna o ka moku ahi, a Nikola ame Paulo i hoolimalima ai, no ka hookau ana aku i ko laua inaina maluna o Tazana, a ua poholo ma'uwale aku ke kane ame kana wahine, iloko o na umi a kela mau kanaka, mamuli o ka aihue ana i ka bebe a Tazana, me ka pulapu ana mai iaia ahiki i ka puni ana i kela mau kanaka a ka epa nui wele.

 

I ka manawa a Jene i kau aku ai mahina o ka oneki o ka moku, aole ona ike aku i ka holoholo kanaka mai, no laila hele wale aku la no oia no ka nana ana ia Tazana ame ka laua bebe, me kona manaolana mau, e loaa aku ana laua iaia me ka maalahi loa.

 

Holo pololei aku la oia nohone o ka moku, ma kahi o na aliimoku e hiamoe ai, me ka manao, aia ma kekahi o na keena e loaa aku ai kana mau mea aloha iaia, o ka mea apiki nae iaia no a haule ilalo o ka papahele o ke keena nui, paa iho la ka puka e iho aku ai ilalo i ke paniia, e kekahi mea ana i ike ole mai ai, ke waiho mai la hoi na rumi like ole mamua pono o kona alo, nolaila wehe mai la oia i ka rumi mua, aole he kanaka oloko, pela no ka rumi elua, aka i ka hoea ana i ka rumi hope loa, iaia i wehe aku ai i ka puka o kela rumi, ua paa koke mai la oia i ka hopuia e kekahi kanaka i hele a puhuluulu kona auwae i ka umiumi, me ka huki ana aku iaia nei iloko, aka ua kupaka ae la o Jene ahiki i ka hoomaka ana ae e kahea, ua papani koke ia mai la kona waha me kekahi lima o ua kanaka nei, a pane iho la:

 

"E hoomanawanui ke kahea ahiki i ko kakou kaawale loa ana aku mai ka aina mai, ia wa au e ae aku ai, e noke oe i ke kahea i mau kokua a pau kou nikemake."

 

Hoopau iho la o Jene i kana kupaka ana, a nana pono loa aku la maluna o na maka o ke kanaka nana e paa mai ana iaia, a hooho hou e la me ka piha i ka maka'u:  "Auwe! o Nikola ka keia ka paahao mahuka!"

 

Minoaka iho la o Nikola ho kela ike ana mai o Jene iaia, alaila pane aku la:  "Aole paha oe e kapa mai ia'u he paahao mahuka, aka he mea i haawi mau aku i kana mahalo ana ia oe i ka wahine hupala." me ke kunou ana aku o ua kanaka nei me he mea la, e hoike okoa aku ana i kona lilo ana i haku maluna o ua o Jene ame kana kane.

 

"Eia ihea kuu keiki?" wahi a Jene i ninau aku ai me ka hoolohe ole aku i na mea a Nikola i kamailio aku ai iaia.  E haawi mai oe i kuu keiki!  He keu maoli no oe a ke kanaka lokoino!  Eia anei kuu keiki maluna nei o kela moku?  Ina he puuwai kekahi iloko ou pehea la ke Akua i ae mai ai he hooloihi i ke ola ana o na kanaka koohe i like me kou ano e Nikola?"

 

"Eia wale no ka'u mea e hoike aku nei ia oe me ka oiaio loa, ina e hooko pono ana oe i na mea apau loa a'u makemake ai, aole he pilikia e kau aku maluna o ko keiki.  E hoomanao nae, aole na'u i kauoha aku ia oe e hele mai a kau maluna o keia moku aka na kou manao ponoi no, nolaila ua kaawale loa au mai na ahewaia mai ma kekahi ano e pili ana ia oe; a ma ka ulia pomaikai wale no i kaa mai ai oe malalo o ko'u mana i keia manawa, e hiki ole ai i ko kane ke kii mai a kaili aku ia oe me ka maalahi mai ia'u aku.

 

Hoopaa aku la o Nikola ia Jene maloko o kela rumi, me ke ki ana i ka puka a paa.  Haila pii aku la noluna o ka oneki, a no na la lehulehu mahope mai, aole o Jene i ike hou iaia, o ke kumu, ua nui ke poluea o Nikola, maloko wale no oia o kekahi rumi e hiamoe ai, a iloko o kela mau la, o ke kuke wale no ka mea hele mai e ike ia Jene, o ia ka lawe ana mai i kana mau meaai.

 

He Suedana keia kake, o koha inoa o Anakona, he kanaka kino loihi, o ka pilikia o keia kanaka, o ia kona kapulu ma kona ano, he keu ka lepo  o kona mau lima, me na makiao, a i ka wa i lawe mai ai i mau meaai na Jene, me ka ike pono aku o ka wahine opio, i ke komo o ka lima lepo iloko o ke supa, ua ku a hoopailua maoli oia ne ka hiki ole iaia ke ai aku i na meaai.

 

Ke lawe mai kela kuke i na meaai na Jene, aole ona nana pono mai i ka wahine opio, e kuoo mau ana kona ano, o ka Jene mea nae e ike mau aku ana i kela kanaka, aole e haule iaia kekahi pahi loihi, e paa mau ana ma kona puhaka, nolaila ua komo mai la ka manao hoohuoi Koko o Jene, ua hoolimalima maoli ia no keia kanaka e Nikola ma, aole e hoao e kokua i kekahi o ko laua mau enemi, aka e lilo mau oia i mea ku maka aoao o kona mau haku.

 

He kuoo mau ke ano o keia kanaka i na wa apu, aka 'ae e haawi mau aku ana no o Jene i na minoaka ana mua ona, me ka mahalo ana aku no hoi i na wa apau e 'aweia mai ai kana mau meaai, a i ka wa e haalele mai ai kela kanaka iaia, e kiolaia ana ka hapanui o na meaai 'iwaho o ka puka anini, i manao mau mai no kela kanaka, ua pau no ia Jene i ka aiia, e komo ole aku ai ka hoohuoi iloko ona, aia ka manao hoowahawaha iloko o kela wahine opio no ke ano o na meaai ana e haawi aku ana.

 

Iloko o kela mau la a Jene e noho paahao la, he elua mau ninau e oiliili mau ae ana iloko o kona noonoo, o ia no kahi i nalowale ai o kana kane ame ka laua keiki Hookahi mea ana'e manaoio mau la, aia no kana bebe maluna o kela mokuahi, ina aole oia i pepehiia, aka no ana kane nae, ua knalua loa oia, no kona hoola hou ia ku i ka wa i kau ai maluna o kela mokuahi, no ka mea e ka enemi ino loa ia o Nikola ame Paulo kona kokoolua.

 

Ua maopopo loa i ua o Jene ka piha hoowahawaha ma 'i o Nikola Rokofa ia Tazana ma na ano apau, no ia umu, aole he manao e ae o kela paheleia ana o ka noo oo o Tazana ahiki i ka puni ana e holo aku a kau iluna o kela moku, no ka pepehi wale ana mai no iaia a make. aku pana'i no ka hoohoka mau ana aku i ka Nikola mau nana kolohe apau, a o ka mea oi loa aku, o ia no ko Tazana hahao ana aku iaia maloko o ka halepaahao.

 

Oiai hoi o Tazana e waiho la maloko o kona keena paa nao, aole loa he wahi lihi mahu'i iki iloko ona, o kana wahine pu kekahi e paa la he pio na kona mau eneimi, o kana no e noonoo la aia kana wahine ma Ladana ma ko laua home, nolaila ua hoomamaia mai no kona noonoo.

 

O kela kanaka hookahi no nana e lawe aku ana i na peaai ia Jene, o ka mea no ia nana e lawe aku ana i ka Tazana mau meaai, he lehulehu na manawa a Tazana i koao mai ai e kamailio pu me keia kanaka, aole nae he holopono iki, he okoa wale no ka kela kanaka mea e pane aku ai, he okoa loa hoi ka Tazana mea e kamailio pai ai iaia, ma kela ano iho la i hoopau okoa ae ai o Tazana i kona niele ana mai i keia kanaka Suedana.

 

No kekahi mau pule, ua like nae ia me na mahina loihi na paahao elua, kela holo ana o ka mokuahi i ka moana kahi i maopopo ole, he hookahi wale no wahi i ku aku elua mokuahi nei no ka hoopiha lanahu ana, a hoomau hou aku la no ma kona alahele moana.

 

He hookahi wale manawa a Nikola o ka hele hou ana mai e ike ia Jene, mahope o kela hahao ana aku i ka wahine opio maloko o kona rumi paahao, no ka hookikina ana aku no ia i ua wahine nei, e kakau mai i kekahi kikoo dala nui hewahewa ma ke ano he uku hoopaa, no ona hoihoi hou ia aku a hoolele ma Enelani me ka palekana.

 

"Ina oe e iawe aku ana ia'u a noolele ma kekahi awa kumoku, me ka hoihoi hou ana mai i kuu keiki ame kuu kane aianaa e uku aku no au i ka huina i papalua iho e ka huina au e koi mai nei, ina aole oe e hana mai ana pela.

 

_a_a ao_e loa e loaa aku ie hookahi keneka ia oe," i pane mai ai o Jene imua o Nikola me ke kuoo.

 

"Pehea ka nui o kou hoole paakiki ana mai, aole e kakau kekahi kikoo dala no ka huina a'u i makemake ai, e koimau aku ana no au ahiki i kou hooko ana mai, " wahi a Nikola, me ka hoopinana ana ae i kona mau lehelehe.  "Ina e hoole loa mai ana oe i ko'u make make, alaila i lohe pono oe ia, aole loa oe, aole ko keiki ame ko kane, e hooleleia aku uka o kekahi aina."

 

"Aole loa o'u hilinai iki ia oe e Nikola!  Heaha na kumu hooia ma kou aoao, a'u e manaoio aku ai, i ka wa e loaa aku ai ia oe ka'u dala. e hooko mai ana oe i ke kumu aelike _waena o kaua?  Ua hiki loa ia oe ke lawe aku i ke kikoo lala a'u e kakau ai i ko'u inoa, alaila hana mai elike me kau mea i manao ai maluna o'u, ame ka'u mau mea aloha."

 

"O kau kena e hoole paakiki mai nei i k a hooko ana i ko'u makemake, e hoomanao nae, eia ko keiki malalo o ko'u malu a malia o ko lohe ae i ka leo kapalili o ko keiki, o ke kumu ia e wikiwiki mai ai oe i ka nonoi, e ae aku ia oe a kakau iho i ka huina dala a'u i koi aku nei ia oe.  Ina e kapalili ana kela bebe ea, aole ia na ha'i i hana aku, aka mau.  Mamuli o kou paakiki."

 

"O, he keu oe a ke kanaka aloha ole!  he keu oe a ke kanaka lokoino, o ka manao ana e hookau aku i na hoehaea ana maluna o kekahi mea naaupo, i ike ole i ka hewa ame ka pono!"

 

"Aole owau ka mea i piha i ka lokoino, aka o oe, i kou paakiki, a manao o ke dala iho la ka mea nui, mamua o ka ehaeha o kau bebe aloha."

 

He mea makehewa wale no ia Jene ka paakiki ana mai imua o keia kanaka, a no ka pono o kana bebe aloha, ae mai la oia e kakau i kekahi huina dala mauahu maloko o kana buke kikoo banako, a i ka lilo ana mai o ke kikoo ia Nikola. hoomaka ae la ua kanaka nei e akaaka, me ka huli hoi ana mai noloko o kona rumi, a haalele aku la ia Jene me ka nana ole aku, ina ua minamina oia i kela mau dala ana i baawi mai ai, aole paha.

 

Ma kekahi la ae, weheia ae la ke pani o ka lua i hoopaaia ai o Tazana  a i kona nanan ana ae iluna, ike mai la oia i ke poo o Paulo e nana aku ana iaia me ke kahea ana iho:

 

"Ke kauoha aku nei au ia oe e pii mai iluna nei o ka oneki. a e hoomanao nae, ina oe e hoao ana e hoopoino mai ia'u, a i kekahi mea e ae paha maluna nei o ka moku e ki koke ia no oe i ka pu a make loa."

 

No kela leo kauoha, pii malie ae la o Tazana ahiki ikona kau ana iluna o ka oneki, i nana aku paha kona hana, e ku mai ana he eono mau luina me kalakou mau pu raifela me na pu panapana, a mamua pono o ua poe luina nei o Paulo kahi i ku ai, a huli pono mai la imua o Tazana.

 

Ke nana la o Tazana o kona ike aku ia Nikola, ana i manao loa ai oia pu kekahi maluna o ka mokuahi, aole nae ona ike aku.

 

"Auhea oe e ka Haku Kelekona, mamuli o kou hokai mau i na hoolala hana ana apau a Nikola Rokofa, ua hookomo aku oe ia oe iho ame kou ohana iloko o ka pilikia ame ka poino.  he mea nae na'u e hoomaikai iho ai i ka hoopakeleia ana o kou ola no ka mea ua konoia aku o Nikola Rokofa e hoolilo i kekahi huina dala nui no keia huaka'i moana a keia mokuahi, a oiai o oe mai ke kumu o kela hoolilo nai hewahewa, ua ili aku maluna ou, ke ko'iko'i o ke pani hou ana aku i kana mau dala.