Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 49, 6 December 1918 — MOOLELO O KA AHAHUI EUANELIO AHAHUINA O KA MOKUPUNI O KAUAI, KAU O OKATOBA, 1918. [ARTICLE]

MOOLELO O KA AHAHUI EUANELIO AHAHUINA O KA MOKUPUNI O KAUAI, KAU O OKATOBA, 1918.

(Hoomauia mai kela pule mai.) La Hana Elua, Poaha, Oct. 17, 191S. Noho ka aha a weheia me ka himeui 40, me ka pule mai ka lunahoonialu, a mele hou himeni 89, alaila lawe ka luuahoomalu' i ke alakai ana i ka aha, ma ke kumuhana n na C. E. o ia kakahiaka, "e hoolei i kau bereua iluna iho 0 ka wai: no ka mea, a hala na la he nui loa, e loaa hou mai uo ia ia oe. Wahi a ka haiolelo, aia iloko o ke i aupuni nlakua o Ainerika Huipuia, ho j nui a lehule-hn wale ua inuliwzii kaulana loa i keia la, eia he elua mau muli- | wai kaūlana loa, iloko o ke ao nei, ma 1 Amerika, a hala loa uiai i o kakou nei ke Teritore o Hawaii, o ia ka liberty ■ boncl ame ka thrit't stamps.'' Aole loa he lua o ka liookele aupuui i ikeia, elike i ine keia, ka huliamahi o kela ame koia j inakuainana aloha aina, mui ka poe alii hanohauo, na ona miliona, ka poe waiwai a i na inakaainana haahaa loa, o ia hoi he aie keia a ka makaainana i ka j luakaainana, o ia hoi ke kiola nei kela | ame keia i kana iloko o ka liherty | hond, a o ka kekahi iloko o ka thrifl | stamps, a hala ka manawa a ke aupuui i makua i hoolaha mai ai, e hoihoi liou ! ia mai ana no ia oe; a uinau ino la k;i haiolelo, a pi-hea na EkaU\«iu ILawaif I iloko o keia Aha Mokupuui? Mai ke kakauolelo ae o ka Aha Makua, ua lioo komo aku ka Kka]esia Hawaii o Lihti< ; ho $000 mai ka waihona aku o ka eka ; le.sia uu ka libertv boml. Ile haiolekj naauao a kuliu kein a. kr, lunahoomalu 1 'i li ->oonuin hnpahia hora hni])ulp mo ka himeni 207, L. H., ino ka pule inai I ka lunahoom.".lu ma-i. I Xoho mai ka Aha Makua, lunahoo- ' maiu'ma ka noho, ame ke a hoomaopopoin na lala o ka aha, m;i ke kahea inoa aaa. a heluheluia ka uiooi lelo o ka hulawai i hala a aponoia. ! Xa ke Kahu S. K. Kaulili i waiho mn l he olelo hooholo, e hooholoia mamuli n ko kakou makee a iiui nui ana i ka lnlia a kela ana o ka ulu a luhiehu ana o na lala o ko kakou Aha Makua nei, no knin wa inaikai e nee noi. Nolaila/e houhoj loia o keia aha. e lilo o Mr. K. Kuapuhi, | Mr. S. W. Moheula, Mr. H. Ēlakn nme Mr. S. Keliinoi, i lala mau 110 keia alja. Ma ke uoi a Mr. \V. \Verner, ua hoo holoia, e n'aiho iloko o ka lima o ke komite, iia ka lunahoomalu ka inoa o ke komite, 11. P. Judd, J. M. Lyi.igate ame R. K. Puuki. Na ka puuku, ,1. M. Lyiigate, i waiho mai i kana hoiko puuku, penei: Aperila 19, koena ma ka waihona, $.'<s; luluia, spl0; huina, $4i>: hookaaia J. M. K. Kaiwi, koena, $.SB. Ninauia ka hoike a ka puuku a apo noia. Ua like no ka ke kakauolelo nie ka ka puuku huina ame koena. ' N T a ka lunahoomalu i na elele i hiki mai no ka lakou waihona lulu elele ekalesia. Mai ka elele S. Koolau, $1; .limniie \Verner, $1; J. B. Cummings, $1; J. Olopua, $1; J. H. K., Kaiwi, $1; na, i loaa mai, a komo iloko «ka lima o ka puuku. Hapaiia ke kuniuhana 2, na palapaia hoopii. Aole mea imua o ka aha. Hapaiia ke kumuhana 3 ame 6. Ko-mite-hoeueu nia na apana like ole. Hoakea ana i ka haua ma na ekalesia. Ua mai ka Hon. \\. H. Rice no ■ keia kumuhana, alia e hoouna koko i ke komite, o na kahu ekalesia no ame ua haiolelo a lunahoomalu o ua ekalesia, e hul pu jnc ke komite kuwaena, e kuk:v a 0 hiii'a noonoo i na hana e ulu a e holomua ai ua hana iloko o na lcihapaj, a kāin-ailip mai o Mr. Wana, Puuki, Kaulili amo Kaiwi, a noi mai o Mr. Wana e noho diai ke komite kuwaena ahiki i ke kau o Āperila, me keia manno no, o lilo -no o H. P. Juilrt 5 komite kaahele a hoeueu iwaēnil o nā'ekalesia, he mahalo maoli au ia Kauka e kaahele nei īloko : o ko kakou mau kihapai, ke īke uei au 1 ka waiwai o kb Kauka noho pu ana ■mai nei mc kakou, ke holo nei na hana imua. Hauoli loa au ke ae mai o Kauka, a wahi n ka lunahoomalu īa Kev. H P JuAfl, pehea oe e Kauka, ma ka hana'a ma ke aloha mahea-oo? Aole he pane i loaa mai;, Ma ka hooholo, ana a ka nha, uu kohoia ka Hon. \\. H. Ru e ame Rev. J. M. Lydgate, i mau kokua hope-'uo Rev. H. P. Judd ke loaa ma, ke kouo a uouoi mai ua ekalesia mai. t Wahi a k» makua o ka pono, ua ka mailio nui uai ke kahu opio o nū houhau:iu Pake, Rev. N. S. Scheuck, e y.i - , pai a/e hoe.uou una » ™ kallU - "? t ' I he mea nonu i ke komite no na ekolesi.i 1 e hui pu ana e kohoia i komite a -kamam pS niai o Mr. A, G ; Kuulukou no kela kiunuhauai me na manao kuio a hana. , ■ , , . , Hapaiia ke kumuhana 0, ka hookonu ' o na elele. kamaīii'o ma'i o Mr. Willie ' Wemei' i ua mea piii'-i keiii kumuhana, he mea puuo no elike.no ,me ka kakou e l.ana mau uei. Kamnilio mui ke Kahu , Kaulili e kakoo ana i keia kumuhana, 1 i. pihe ko na elele; ku-e ikaika mai ke Kahu R. Puuki, me ka olelo mai, pehea i ē ualowale ai na elele, ōiai, o kakou iho la hō ia. Ku mai o Kuapuhi a ku e.lpa mai i keia manao aqā c loaa i na e.eie i L pine a noi mai o Mr. W. \Verner e pakaukauia keia kumuhaua; a ma ka mnauia ana, ua hooholo ia e pakaukau i keia kumuhana. ; Hapaiia ke kumuhana 4, na olelo houlohaloha. Na ke komite, A. O. Kaulukou, i heluheiii mai'i ka lakou hoike kōxriite hoalohaīoha i pili ia Lawrence Mundon, i make me ka minamina nui ia. Ma ka Poakahi r la 7 o Okatoba, 1918, ua pauaho mai *o Lawrence J. Mundon i kamāaina hoi i na mea apau . me ke aloha ma ka inoa Hawaii i kapaia aku ia'm o Laulani. Ua hala oia no ke ala hoi hou ole mai, o kona mauimaka, aole e ike hqu ia ana e kakou ma na kau o keia aha; aka, o kana mau hana maikai, aloha ame kona hooikaika pauah.o ole ana i 1 na hana o ka Haku nona kakou e akoaI koa uei i keia mau la, ame kona niau j kalena kaili n'aau, ka haahaa, akahai, 1 oluolu waipahe, ame ke aloha, aole loa ia e poina ia kakou. E ku mau ana ia i noua, a i kumu alakai no kana maii mamo o keia ola ana aku. Ua o Laulani ma ka la 13 o launan", .1881, ina Koloa, Kauai, e na maknni Georfre Mundon, e noho mai nei ma Kapoho, Puna, Hawaii, ame Miriam Aiau, kana wahine aloha mua i hala e akn no ke ala a kana keiki, a lei hookahi hoi mai kona puhaka mai i liahai aku la.

Ma ke kula aupuni no o ICapaa i hoonaauaoia ai o Laulaui, malalo o ko poo-kumu Austin. Mamuli o ka naauao o ka opio, ua apo aloha inai keia kumu inia, a kokua ia ma kana mau hana huli: naauao. ī kona haalele ana i ke kula 0 Kapaa, ua a'o aku.oiai ka hana wiliki anie ke ana-aina ma ka holo leta ana me kekalii mau kula mii o Anierika, a nialalo o ke kokua a malalo no hoi o kokua ana a Austiu, ame. Topple mahope aku ona. Mamuli o ka uke ike o keia opio ua loaa iaia ku ike ame ka inakaukau nia kana hana ame ka olelo Beritania, i like aku me na keiki i lioonaauaoia ma na i kula kiekie loa, a mumuli o ia mukau-j kau i loaa ai iaia na hana like ole ana! 1 lawelawe ni a hala wale aku la no. I ke -kn ana o ke nupunl Kalana, o Laulani ka luua alauui mua i kohoia no Kawaihau, oiai, o Rcv. R. Puuki ka lunakiai mua o ia ap.nna, a i ko J. K. Apolo kau mai no, oia no ka luna alanui.» I ka pau ana inai kela liana mai, ua inwelawe oia i na haua like ole, e laa ka lawai 'a a pela aku. Mahope mai ua li'n oia i mea ana aina no ka mahiko o K aliu, a i ka weheia ana o ua aina hookuonoouo, ua waiho aku oia i kela hana a koino nui aku oia iloko o ka kana kanu ko, a ua komo e palau ana i na aina o ka poe hookuonoono ma na aelike. Mulaila kona hooikaika aha ahiki-i ka pii mahnahua ana ae o koiia ikeia he keiki a he oiwi.Hawaii opin naauao. Ua j»ii pu no hoi me kona kuonoonO: ua kau aku ka niaka o kona j»oe, niai iu'.a mai ana kekahi pono o keia ola ana akn, iwaena o na liawaii, aka nae, aole pela. Ua haiki <nui ke kulenua hana, a u;i oi aku mamua o ka ]v>no kana hooikaika ana, a'aila, kii mai la no kn aneln o ka make i kana a lawe aku la, a nki koke iu ue la kona ola e hoopomaikai i keia ao, a e hooponiaikai ■pii hoi i konu lahui ma na kalena i loaa iaia. Ma ka maiāina o Apenla, ua mare ia L.nhapa Kaleimakalii, he opio wahine no no Kauai nei, i hoonaanaoia ma ke Kula o Kamehameha. Ua hanauia mai na laua he mau keiki nona ku huina he eono, hookahi i make mua a he elinia e ola nei. Ma ke alakai ana a kana wahine opio, nona aku ka manaolana o pani ma ka niakalua o kana i kane ma: ua hana ekalesia, ua Vilo o Lau-! lani :i hoahanau no ka ekaleaia o Moi-j keha, Kapaa, I<aufli, e kiaiia nei e ke 1 Kaho I. K. Kaauwai. Ua hookohu ponoia oia i luna ekaleaia, a ua lilo i ko-, kua nui no ka hana elralcsia ma Ka-! paa. K Moikeha ,aole oe e ike hou ana i kona heleheleua. Oia. liookahi o ku ohana a Munilon i hoohoahanau i® ma keia ekalesia, a he elele ekalesia oia i ka aha mokupuni nei,. no kekahi mau j kau, a he elele pu hoi oia no k« Ekalo- i sia o Kapaa, t ka Aha Mokupuni nei, & j i ka Aha Paeaina ma Kawaiahao, ma HonOlulu, i ke kau o 1918 ma ka mahina aku la o lului i hala, 1918. Oihi, ua oluolu i ka Mea Mana Loa i ka lawe ana aku i ko kakou hoa paahana aloha, he mea maikai e komo pu aku keia aha me ka wahine ame ka ohana o ka mea i hala, e auamo pu i keia wahi a ka olelo, <( E hapai kahi i ka mea kaumaha a kahi." j Nolaila, e hooh.oloia, e komo keia Aha me ka «wahine, na keiki ame makuā, iloko o ko lakou luuluu, a e hoo- 1 unaia i kope o keia olelo hooholo, m«- j hope o kona hoopaaia ana ma ka moo-,

lelo o keia ah.-i, i ka wahiin' kaiio inakiame ua keiki. aino k-a mnkuaknno o ku kakoii hoaloha o]>io i hala, a i ka Nn pej>a Kuokoa, lloalohu Uoku ■> Ilnwaii aine kc Oiu o llawaii. E hooholo hou ia, na ke kftkauo!«'lo o keia Aha e hookn aku pela. O makou 110 nie kc aloha, .IAS. 11. K. KAIW7, A. G. KAULUKOII, .). M. KANKAKUA. Na ke Kahu S. K. Kunlili i helnhelu niai he olelo hooholo, e hooholoia e k> ia alm, inainuli o ko kakou iini nui e laha mau aku na lono maemae, no ka mau ann. o ka punohu ana o kc ao uliali n ka laahia ana o ka iliiihi o ku inon oi hana kahunapule e laa nei iluna o .Tos eph Aiu, a oiai hoi, me kn munno kau maha o kakou o keia aha no ka inen i oleloia, mamuli o kona hoonele loa iaia iho i ka hapai ana i na liana i laa iaia, a no keia hapai ole ana o ka mea i oleloia, no keia wa loihi loa. a me he inea la ua hala ka uani, nolaila e hooholnia e keia aha, e lawe mai keia aha i ka inoa kahunapule o .Joseph Aiu a e h<><> kuu loa aku iaia no keia ao nei, elike ai hoi me ia i kinohi. Ninauia ka olelo hooholo, a a]»onoia e waiho iloko o ka liina o kekahi kn mite o elima lnla, a hnike inai i ku la koo hoike komit«', nia ke kan inan n Aperilji. {'oaliina, la 18, ka lu e imh.» ai ia kau. Ma kein inanawa, hiki mai i ka wa haioielo o Mr. .1. O. Woruer, ke ahikai n na Y. M'. (\ A. e noho n»4 tna Lihue, Ik'" nui ua mea waiwai mai iaia mai n pil' ana i nn h: na a ku Y. M. A. maloko o ni wahi e kaua niai la. l'apaiia ke kuiiiuhana 7, lulu nn na wahinekauen ake, a lona he $10.1*1. Mnmuli o ka huina «lula i loaa ma ka lulu ana o kn'aha uo keia kumiHiau:' 7, komo aku i'oko o ka l'.:nn •» k»* k:i kauoleln o ka I?apa Hawaii, he $10 n v ka waihouu o na wahinekaneniuke a na kahunu]iule i mn.ke. No k:i pau o ka munawa.ua kani koke mai ka Imle n ka hope komito malama o!a me kona mau hope no ka ]>aiua awakea, un hoo lianee ka aha nuikuu nie ka pule uiai ke Kalui mai. llnopanee ka aha. (Aole i pau.l w. s. s.