Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 50, 13 December 1918 — PIHOLO HE MOKUAHI I KA MOANA KOKOKE I MOLOKAI Make ke Kokua Wiliki me Eono Mau Pake i ka Moana a Pae Olulo ke Kapena me na Luina e ae ma Lanai me ka Palekana [ARTICLE]

PIHOLO HE MOKUAHI I KA MOANA KOKOKE I MOLOKAI

Make ke Kokua Wiliki me Eono Mau Pake i ka Moana a Pae Olulo ke Kapena me na Luina e ae ma Lanai me ka Palekana

Oiai ka uiaknni ikaika o ka ['oalua 0 ka pule aku noi i liala o ulii-pa aua i na kuinulanu, ua pou uwea, a nhu inok.iki iho ilalo ma Ilonolulu noi, n e nlaa ana hoi i ua pili o na kauhulo lohiilohu, rno ka hoopoino ana ma na ano liko 010 iiialuiia noi o ka aina, ua hoonau pu aku ia i ka poino maluna o ka niokuahi P.onilo Juftroz, nia kn hoopiholo ana aku iaia iloko o ka hohonu o k!i īuoana, ma kalii he kanaha niilo ma ka hikina niai o ka Mokupuni o Molo):ai, uiti\ka make ana o ko kokua wiliki aino oono niau luina, a pao oiulo aku hoi Uo koona mai o ua kanaka i koo, no k» Mokupuni o hanai, malaila lakou 1 n.alamaia ai ahiki i ka hoihoiia ann mai im» lToiiolulu nei ma ka Mikahala o ko Sahati iho noi mai Lahaina niai. No kokahi niaii hora ka hooikaika ana a na aliimoku mo na luina. o hooj.akelo ao i kela mokuahi, mai ka ho-loai-a ana iloko o ka hohonu o ka moana. nn hi-ki 010 nae-,~innuinli o lia oi loa aku o ka ikaika o ke kai e komo mai ana iloko, mamua o ka mea hiki i na kanakh ke hami aku, a ma ka liora <hia o ka auwina la o kela Poalua i piholo akU hl ia iloko o ke kai, a luiu mai la n!t hliiinokn me na luina maluna o na wa'apa, iio ka imi ana i wahi e palokana ai ko lakou mau ola. Mainuli o ka ikaika palena ole o ka pa ana a ka makani, oiai kela mokuahi e hookokoke inai ana ma na kapakai o Molokai, utt liko loa ia me kekahi wahi .'ipaii.i laau ,o kiolaia ana e na ale kawahawaha o ka moana, a iloko o ka manawa j)okole, ua homo mai la na moa paa aj.au mai ko lakou mau wahi i hooj.aaia ai, o koia ka hoailona mua loa, 110 l<a poino o kau mai ana maluna o kela niokuahi. Ma ka hapalua o ka hora umi-kuma-makahi o kela awakoa Poalua, i 'hoomaka mai ai na ale o ka moaua e uhi maluna o ka mokuahi, me ka naha ann .. kokahi j.aniiuika maluna o ka oneki, o iho ai ilalo o ko kino o ka inoleu, a iloko no hoi o kela manawa hookahi, i lohoia r.ku ai ka halulu niailoko ae o ko kiuo o ka moku. Iloko o na īuanao pihoihoi.ua holo koko aku la ka wiliki nolalo o ka moku no ka nana ana i ke kumu o kela liaiuhi. a iaia o ka pii hou ana ae noluna o ka onoki, lioike aku la i ke 'kapena na j>au ua kula wai o kokahi aoao o ka ...oku i ka hemo. mai ko lakou mau wahi i hoopaaia ai. a iloko no • hoi o kola manawa i hnli aku ai ka moku ma ka aoao, aole i ala liou mai ahiki walo no i ka holoai-a maoli ana i ka ;noniia. l'a hoao ko kapena e hoopololo.i i ka nioku, ma ka hoo'.oli ana i kona alahelo, ho hana j)aakiki nae ia, no ka moa ke waiho aoao la ke kino o ka moku, a ho nioku loihi no hoi kela e ]»aakiki ai ka hoohuli ana. Komo Nui ke Kai Iloko Mamuli o kela waiho aoao mau o ka moku, hui pu iho hoi me ka nunui o ka n!o, o komo mau aku ana ke kai iloko 0 ka moku, ahiki i ka ftaha hna o ka j»uka, o iho ai ilalo o ke*kino o .moku. I'a hooikaika ka wiīiki me kona mnu kokua e pauma i ka liu, aole nae he 'iiki, oiai ke jiii loa ae la ke kai ahiki 1 ka umauma o ke kanaka, a i ka wa i iko ai o ka wiliki ekahi, aole he manaokuia i koo, no ka hoopakele ana ae i kola mokuahi, hnawi okoa aku la oia i ko kauoha i kona mau koku.i wiliki aino na paoah) e holo noluna o ka onoki, a*o kokua aku uia ka hookuii ana i na waapa iloko o ke kai. Ma kela hoea ana ae a ka wiliki .noluna o ka oneki, ike aku la oia ī ka homo ana mai o kekalji kula aila i hboj»aaia nia ka aoao, a olokaa aku la me ka hooku'i ana i ke paoi o ka lua uka-

na, a hamama ao la kela lua a i ka loaa hou ana mai i kokahi ale, lilo aku I la keta kula aila i ke kāi. . j Oiai aolo ho inanaoiatip' i koe, no ka j noho hou ana iho iluiuf o ka niokuahi, j kauoha koke ao la ko kapena i na luina ' o kokna, iiia ka hookuu ana i na wanj.!fi iloko o ki' kai. Iloko o uii manao īnak.i'u ino ka |)i hoihoi, ua kau o. aku la na luina Pake nialuna o ka waa]>a Uolu'l, mo ko la---kou ao oli' r li'le ilalo, n i 010 o kokua mai [>aha mo kokahi poe o no, ma ka hoo'kuu ana i kola waaj>a iloko o ko kai, o na Pake apnu nialuna o kola waaj»n, ua jiau loa lakou i ka mako, «io ka moa un pihōlo pu ka \vanj>a nu* ku mokuahi, aka no kekah.i niau waapa mai olua. o ka 'poe i kau malnnn olaila ua pakelo kn "•* poo oluna o hookahi waapa. - ' j Oiai ka niokiiāhi e ■emi' mau iho ana ; ilalx), ua holo-aktHtr-kc kapejia.tiG-.hop- 1 ■ 0 ka moku, iio ka lawe ana mai i na j .jiepa ano nui i pili aku i kela nioku, aohe wa a poino konn ola, e ole walo no ka haalele ana.i kela mau pej>a, po.lu oiif i ai, ma ka hooikaika ana mail6ko ae o kai ,ahiki i ka oili ana maT\uia o ka moku. Pakele na Ola Oiai ke kapena mahope o ka o ka nianawa ia i piholo iJio ai o ka hope iloko o ko kai. 0 kalii uae o ka laki, ua hemo na waapa iloko o kela manawa mai ika moku aku, a ua kau hoi kekahi poe iluna, a i -ka manawa i ike ai | ke aple lie manawa hou aku 1 1 koe e hooikaika ai, i walii o" ioaa mai | ai na po.pa waiwai nui iaia, oiai 'ke pii ; mau ae la ke kai o kaa maluna o kona j kino, ua haalelo aku la oia i kela mau . waiwai, o ka wa no hoi ia i piholo iho | ai ka hoj.e iloko o 1«? kai, a oili ana j koia iluiia, mo ka lana ana i ka auwae | i ;kahi haiki. Oiai o lana koke mai ana no na waapa elua, ua hooikaika oia i ka 9.11 ana ahiki i k£ kau ana aku maluna- 0 ka waapa holu inanao'ka pakele o yke ola. O ke kapena ame ka wiliki koluna 0 ka waapa helu 2 1110 kokalii poo Pako, a 0 kek|jhi niau ī'ake maluna 0 ka waaj>a lielu .'5, a oiai ka waapa helu 2 e kakali ana 0 ke kau mai 0 ke kapena, ua niamao ioa akn la ka lua 0 ka waapa, a iloko 0 ka manawa pokole ua. nalowale aku la kekahi inai k»ekahi mai. Imi i Hahi e Palekana Ai No ka -hoo]»akole ana i ko lakou niau ola, a 110 ka lioao mau ana e hoolana i ka waaj)a, ua kajiohaia na Pake e ka lakou i ka liu, a 0 ua aliimoku ke hoomanawanui ma ka hoe ana. ■>[a kela po liolookoa a hoea wale i ke ao. ana ae, ma kekahi la inai, aole i | poe ike ka inau ana >i ! k'a ! liu, pola uo hoi ke kamaii ana i ka hoe, a hele 110 hoi a na hora 0 ka auwiua la, akahi uo a ikeia ka aiua, a nianao ae la 'ka jialekana. O keia'aina i ikeia alav la, 0 ka Mokujmni ia 0 Lauai, a niahope 0 ua liooikaika ana, ua pao aku la iuka 0 ka aina mo ka maalahi, ma kekahi wahi kupono. Ma kela wahi i haaleleia a.lfu ai ka waapa, me kekahi mau Pake, a hele ma'i la na 'liimoku ma ka aekai no ka huli ana, ,ina paha e loaa ana he hale 110 ka hookij)fi ana aku ia lnkon, he oiaio, ua lioea inai la kela mau olulo home 0 Charles Gay, a nana i hookipa aku i na olulo, a hoihoi mai ]a ia inkoU-"no Lahaina, ana ka Mikaiialn ftoi i lawe loa i mai no Honolnlu nei.» A> >Co ka waapa helu 3, aole he mea i loheia, a ua manaoia kahuli kola waapa i ka moana, a, ua j>au hoi na Pa- ! ke oluna i ka make.

j lie uiokuahi laau keia o ka haalek 1 j aua aku ia Kapalakiko, ma ka la 22 o ka mahina aku nei o Novemaba i hala, | me ka piha i na ukana hao no Manila, : a. o ka la~4 o keia mahiua ka la no o kona holoai a ari.i i ka ka la.i ■ manaoi.a ai e hona mai ana oia no kein i awa, eia ka e piholo e i ka moana.