Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 51, 20 December 1918 — KIIA KEKAHI PILIPINO I KA PU MA KONA HEMA Mahuka Oia Mai ka Halepaahao Aku me ke Kau o ka Weli i na Kanaka o Kona KU HE WAKAI I KA POKA O KA PU A KA PILIPINO He Mau la Kona Hookoloia Ana Ahiki i ke ki Okoa ia Ana i ka Pu ma ka A-i [ARTICLE]

KIIA KEKAHI PILIPINO I KA PU MA KONA HEMA

Mahuka Oia Mai ka Halepaahao Aku me ke Kau o ka Weli i na Kanaka o Kona

KU HE WAKAI I KA POKA O KA PU A KA PILIPINO

He Mau la Kona Hookoloia Ana Ahiki i ke ki Okoa ia Ana i ka Pu ma ka A-i

| Ma kn 1a Sa.bati alui »ri i bnl;i. i Knj likr ai nio ka hon'kaka a mipepa ! Hilo Tribunp o 'ka Poniknlii ni'i, i kiia ae ai ho Pilipi.no uoua ka inon «» Lui*irt K;iluiiP(i, o >kn liolo maliuikn nna inailoko aikn o I<a halopnalino mn Kailun, n t<u oia i kn |»okn, nin ka a i, 111« kn lioilioiin ann nku noloko o kn halomn'i nin Kfial»kckna, Kona, Hawaii, ahiki i 'kona hoihoi hou ia ana tuku o ka hnlopanhao,' ki* oia mai ka poino niai i kau nku uialumi ono. Ma kn Poaono nmmiiA n-ku, ua ikeia keln Pilipiho m<i!oko o 'ka UialA kope un maka'u nno nn niaT<ai e hopkolo am* mahopp o ! konn 'inHiou i ko ki ana mk» i ka lnkou j>u, m> ka ntra.ua hooweli wHiia he Kopanl e -kela Pilipino, ma ke ku aua no uiaiuua ona, ina hfri lio ke ki io np mnkai l 'kn ia"kou p'u, oku howa nna ]>ahn ika poka i ko Kcj>ani. Mp kn pili 110 o ka l'ilipiuo ntahnp* o ko kua o kc Kepani, ua ki uiai ln ni;i i i kann }>aiiapa.iia no kokahi mau nia j naTva, Jic hoo'kahi »nc poka i ku mRi i ka Makni .1. K. Kclii"kipi, nlaila hoonia/kn aku ln kn Pilipino o. liolo, me ka haalele nnn nku i ke. Kepani. Mahope mfti o kela. manawa, aole ho niert i lohe hou ia no ka Pilif>>no, akn nne, mn 'ka j»o mni o ke Babnti u.i ikeiii oin maloko o kn hale o kokahi Kepa-ui.. a hoopuniin e ua niaknl, a . ka tva i kiei mai ai o ikonn poo iwalio o ka pufca ! nniani, o kn wa i« i kiiA aku ai, a ku | aku la ka- pokn nia 'kn a-i. | Mahuka MaUoko Aku 0' ka Halepaahao I lle mnu numawa 'lphnlehu i'hopuia ai kela Pilipino, n i ahewaia'ai 'no na ka īninia like ole, o kona 'hoopā'i »ae »h 'ke kaiaima hopo lon nna i Jiana ai, o in no kona noho hnna ani maloko o ka hali v j>aahao no hooka.hi m&fcahiki. 11 a ■hoounaia mai kola Pilijiino mai Kohula Ilemn nini, no ikā nolio ana ma "ka hak panhno o Ka.ilun. Ma kn la 7 nku nei o keia mahiim i holo mahuka aiku ni kela Pilipino, i "ka manawa o ka TiUuaj>nahno Kunewn ine kekahi mnu paaihno e ao e ai ana i ko laikou ainanwakea, a mai keln Tnana"w:i oiiai 1;a ihele lauaikila ana oua Pilipiu • nei ahiki walo i kon* 'ki dltoa ia nn. ' aku i ika pu. • * Mahopo koke mai o kn uiahuka a»"' aku o 'kela Pilipino, ua po«"« ia e\n h» Pake, me 'ka lilo ana aku iain hp oh * dala me ka hai«,lua ma.i (k« P«'ke ma'i Aole o kela wale ae la uo.ka men a Pilipino i Imna ni, aka maloko o k;> home o ke kaikauololo o ka aha hooko lokolo o Knilua, ua lawe aihueia akv : kana mau j»u elua, Jue ua\ r , ikahi mnu wa.iwai n ae. -nA i'a': Aolo inalaila wale iho la no pau n; mea i aihueia, aka ma ka liowe aku Pran.k Strout, ua lilo he pu pana)*nu me na poka, i tnanaoia, o <kela no ka P»lipino hookiahi nana i aihue i ktla ma" pu -me na poka. Maauhele ma na Kauhale i ka Po | Ma kela aine keia po mahope niai o I ka powaia nna o ka Paike, e hoea mau | aku ana -kela Pilipino no Kailua, Jn>: •ke kipa ana uia 4t&kahi mau home a im>. loko o ka pa o 'ka hale liookolokolo, m-. *ka piha o na ikanaika i ka maOea'u. Ma ka po o ka Poaikolu o ka pule ned i hala, ua ikeia 'kela Piiiphio i ke j komo ana maloko o ka hale 'kaa o ka I Lunaikiai Alko, me ,! ka manao fiaha e lawe aihue i ke kaa otomoWlc, o ke kumu nae i ko ole ai ia matwu>, o ia no k-« : ike e ana mai o kekahi mAlkai iain. u hoomaka aku la e alualu, o ka mahit no ia o na wawae o ko lko»lohe t ka holo.

Aole nae ia he kumi! e hoomamao ai o ikela Pilipino iaia iho no kekahi wahi okoa, aka mahope mai ; e ikeia ana no. oia ma Kailua, a ma ka po 0 ka Poalima mai, ua »hoea oia noloko 0 'ka pa o ka hale hookolokolo, a ua manao ia, o ikona makemake i hoea ai malaila, no ka hoopoino ana aku no ia i ke ola 0 (ka Lunapaahao Kunewa. Ua kaa e nae ka ike ia Kunewa no kela Pilipino, a hoonia'ka mai la e k\ 1 kana pu, o ka mamao nae 0 ka Pilipino i kahi e, aole i ku aiku i ka poka. Ma ka Poaono mai ua ikeia ua Pilipmo nei iu'ka 0 Kailua, ma 'kahi he ©kolu mile, a īna kalii hoi e kokoke ana i 'ka halewili o !ka hui Kona Develop* ment C'ompany. MaWko 0 ka mala kope (kela Pilipino kahi i pee ai. Ma kela Poaono holookoa, ua hoopuniia ka mala kope e ua makai, me ikekahi poe kanaka kokua, a i ka hoea ana ma ka hora elima, ke uhi mai la ka po, ua hoi ka hapanui o na ikanaika, a koe wale uo he elima mau mafeai. b kela poe 0 'ke koe ana aiku no ka liaki'lo ana i ka Pilipino, oia !ka JHope Mwkai &ui Nāhale, William Nahale, ka hopē'hxnapaahaoj J. K. Kelii'kipi, P. Aipia ame kekahi Pilipino Oeokua. I kela poe makai e manao ana e hoi aiku no ikahi o ika halewili e noho ai, ua •hoea aku la he Kepani o K. Uramoto ka iuoa, a hoike aku la ua ike oia i-'ka, Pilipino ima'hjika, aia maloko o (ka mala •kope 'kahi i pee ai, malalo aku 0 ka h'ale 0 Naikamura. No ka hooko'lo ana aku mahope 0 ka melieu o ka Pilipino, ua mahelehele ae la kā Hope Makai Kui Nahale i (kona tmau kanalva, he e/kolu e hele ma ka aoao hema 0 ka hale, a i elua lioi ma 'ka aoao akau. He "walii ppikole wale no kela o ko lakou hele ana mai, ike aku la ka Makai Keliikipi i ua Pilipino -nei e pee aua mahope o !ke!kahi kumu (kope M a e paa ana hoi 'he Kepani nteimua o kona alo, (ka mea i 'lilo i pio naua, mamuli -o ka Jvooweliweliia «me ka waha 0 'ka pū pauapana. : Ua piha loa ikela Kepani i 'ka maka'u, aohe mea hiki iaia ke hana ae, koe wale no, ke 'ku malie ana i kailii hoo'kahi, aia lioi kekahi pu panapana a ka Pilipiuo ike kau la maluna 'o kona poohiwi, a 0 ka. lua o (ka pu panapana malalo o ke•kahi poohiwi. He pu no ka Keliikipi i kela mauawa, aole nae e hiki iaia ike ki mai i ika PilLpino, no kona hopohopo 0 ku aku auanei ke Kepani; a'ka no ka Pilipino ruae, i kela wa i ike aku a.i i ka makai, ua ihoAmaika aku «la oia e (ki i kana pu panapana no kekahi mau manawa a ku aku la o Keliikipi ma 'ke ku'elku'elima, 0 ka hoomaka uo ia o ua Pilipino nei e holo. Ma ke Sabati ae, ua ike hou ia no ua Pilipino nei ma !ke alāuui e kokoke ana 1 Kaumalumalu; i ka. loaa ana aku 0 ka lahe i na makai ua liooma'ka hou ko lakou hookolo ana mahope o kela paahao mahuka.

He oiaio, oiai na makai e liele niai ana, ua ike aku la lakou i ua Pilipino nei, e hoa 0 ana e aihue i kekahi lio, mailo'ko aku o ka pa, e ikokoke ana i ka home o Nahale, oiai nae he mamao kela wahi a lakou Ā ike mai ai, aole e (hi-ki ke ikiia me ka pu, nolaila ua pakele hou no kela Pilipino. Ke Ana i ka Pu Ma ka po o ka la Sabati, ua loaa aku la ika lohe ika Hope Maliai Ts T ui Kahale mai kekahi Kepani kiakaa otomobile aiku, o Oka ka inoa, no ikona ike ana i ka Pilipino imaloko o 'ka haile o Sakata, he Kepani, nolaila o ka hoomaka aku la no ia o aa makai e hele do kahi i noho ai o ua Pilipino nei. Ua loaa mua mai .ke kauoha i ka līope Makai Nui Nahale e iki alku i kela Pilipino, ina ia he mea nona e paa ai, no 'ka mea iie ino maoli no ikana mau hana, nolaila i ka manawa i i"keia ai ke poo o 3ta laweliala i Ike ikiei ana mai ma ka puka aniani, o.ka manawa no ia i kani <ktfke aku ai >ka pu, a iku aku la 'ka poka iua kona a-i. Ma 'ke komo ana alku o <na maikai iloko o ka hale, ua loaa a)ku la lie hookahi wale no ana pu panapana, me na poka he 'kanaha, a ua piha aio hoi kana pu i na poka. Ua hoihoiia kela Pilipino maloko o ika halema'i o Kealaikekua e lapaauia ai, malalo o na kiai maikaaia ana a na makai, ahiki i 'kona oluolu ana, e hoihoiia aku ai maloko o ka halepaahao o Kaihia. w. s. 3.