Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 52, 27 December 1918 — KA MA'I LEPERA ME KE AUPUNI FEDERALA [ARTICLE]

KA MA'I LEPERA ME KE AUPUNI FEDERALA

Ma ka hoike a kekahi komite kuikawa o na kauka lapaau o keia kulanakauhale i waiho ae ai imua o ke"koinite o ka Ahahui Kalepa, maluna o ka ninau ma'i lepera, ua manaoio kela komite kuikawa c ke 'alahele wale rio e hoemiia mai ai ka laha ana 0 keia ano ma'i ma Hawaii nei, o ia no ke kaa ana aku malalo o ke aupuni federala, ka lapaau ana mai amē ka hooir|alu.ana niai i na kahua ma'i o kajjou|jj nei i ke-ia, n*anawa.; .... , M y ; , ; tia kalele keia komite i ko lakou manao no ka hoea mai i ka hopena a lakou i manaoio ai, ma ka hookaawale ana i na ma'i, o na papa like ole, aole hoi e hoohuikau elike me ia e ikeia nei i keia nia-: nawa; a o kekahi kumu o ko lakou manao ana,. he 01 aku ke kaa ana malalo o ke aupuni federala, ka hoomalu ana mai i.na ma'i lepera maanei nei, no ka hoopakele ana ae no ia i ke aupuni Teritore, mai ka uku ana aku i na haawina dala mahuahua 1 kela ame keia elua makahiki, no ka malama ana i na ma'i. He mea i'o anei keia e mai ai ka laha nui ana o keia ma'i lepera maanei nei, elike me ka manaoio o keia poe kauka? Oka laikou paha ia i manao ai, ina ia'no ka makee mai no ka pono o ka pōe i-loohia ole i keia ano ma'i; heaha nae na hoōiaio ma ko lakou aoao* no ka hiki ana ke hoolaia he heluna nui o ka poe i loohia i keia ma'i, ina malalo oke aupuni federala lakou e lapaauia ai ? Eia no 1 keia la, m.a na wahi like ole o Amerika liuipuia, he lieluna nui o ka poe i loohia i keia ma'i, ke lapaāuia īliai nei no lakou, me ka loaa ole o kēkahi laau m'aopof)o loa no ka hoola ana i ka poe apau iloohia i keia ano ma'i'; ina peln heaha iho la ka oi ae o ko kakou poe ma'i lepera ke kaa aku malalo o ke aupuni federala, niai na mea e hanaia nei no lakou maanei nei? . . Me ke kanalua ole ke olelo ae, ma ka manawa e kaa aku ai ka lapaau ana, ame ka malama ana i na .ma'i lepera o kakou, malalo o ke aupuni federala, e hooliloia ana o Molokai, i kahua no na ma'i lepera apuni o Amenka e noho ai; he puupuu ikaika loa: keia, e paluk'ukiku mai ana i ka inoa maikai o Ha- ; waii nei, e komōhia aku ai na manao kuhihēwa ; iloko o na maliliini kaahele h'onua, he poe rh2t'i lepera wale iio ko Hawaii, nei, aōle lakou e holo mai ana i Ilawaii nei, ma ke ano makaikai.

Malalo o ka hoomalu ana.a ke aupuni federalai e ; hoopauia mai ana ka noho pu ana aku o na kokua' me na ma'i ma Molokai, a ma ko lakou mau makalua, e hponohoia ae ana i poe okoa o kekahi lahiui, i kaokoa ae mai ka lahui ponoi mai o na ma'i lepera; e ike mai no kakou, aole e like ana ka hanai ana a ka mea i loaa ka manao aloha no na 'ina'i lepera, elike me ka hanai ana mai a ka poe i hoolimalima wale i.a no malalo oke elala; ua hiki loa ia kakou ke iiana ak'u i keia mau mea, me ka hoohewahewa ole, peta okoa iho la no na mea e hanaia mai ana. Aole he pilikia o ko kakou poe ma'i e nolio nei ma Kaljhi, a ma Molokai, o ka pilikia wale no, o ia ka loaa ole o na laau e hiki.ai ke hoolaia ka poe i loohia i keia alio ma'i; ja ina ua loaa i leeia mau kauka, 'ila lala o kela komite kuikawa, he laau e ola ai, e hoohana aku ia laau, i na ma'i, me ke kauka'i ole a malalo o ka hoomalu ana mai a ke aupuni federala na ma'i e pono ai. Aole i loaa na manao minamina i ke aupuni Teritore, no na haawina e hookaawaleia nei no na ma'i lepera, o kekahi hap.a no kela o na makaainana o Hawaii nei, he kuleana nui ko kakou ahaolelo kuloko, e hookaawale ai i na haawina dala no ko lakou pon.p, a ma na mea e loaa ai ka n'oho oluq)u ana ia lakou, a ma ka mea oiaio maoli, na Hawaii nei no e malama i kona mau ma'i lepera, a na Amerika no e malama i kona mau ma'i; oka kakou wale no, o ia ka huli pono ana aku i na epa aine na kolohe, e lawelaweia mai nei e ka poe na lakou e malama hei i na kahua ma'i, ina he mau mea kekahi o ia ano, a makou e manao nei, he mea pono i na hoa o ka ahaolelo e noho mai ana, ke lawe ae i na k'umu hoohalahala a Mrs. Mafcfarlane i ike ai ma Kalihi a ma Molokai.