Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 52, 27 December 1918 — KA NINAU NO KA MAKE O NA HAWAII [ARTICLE]

KA NINAU NO KA MAKE O NA HAWAII

Ma ka paina aakea a ke Kalapu o na Hawaii, ma ka H.okele lana, ma ka Poalima aku nei i hala,.i hapai mai ai ka Lunakanawai Robertson, i kekahi o. na ninau ko'iko'i loa i pili ia kakou ka lahui Ha- - waii, ina kana haiolelo ma kela ia, ka ninau hoi i pili loa aku ma ka puuwai o kela ame keia wahine Hawaii i loaa na manao makeē no kpna lahui iho, e konoia aku ai na ahahui Hawaii apau, e hana aku i naiimea. e'Uaohiia rt)ai!^ ka holomoku ana iloko o ka make. Aole keia he ninau mali)iini ia kakou, aka no kekahi mau makahiki ae nei i ua hoikeia kekahi mau mahao hoakaka o na Hawaii maloko o na nupepa maluna o ke kumu holomoku o na Hawaii i make, he'mau manao nae i kaokoa loa kekahi mai kekahi ae; o ka lawe maoli ia ana ae nae he mau keehina, e hooko aku ana ia mau manao hoakaka, e hua mai ai kekahi mea maopopo lqa, ua nele ko kakou ike ana ia mea. . Ke make nui nei iia Hawaii no na makahiki lehulehu. elike me na mea oiaio a kakou i ike ai, ma na hoike o ka papa ola, no na hanau ame na make, a he mau kumu hookaliaha i'o i ka manao o ko ka-. kou mau hoa lahui e noho pu nei me kakou, ka nui o na make iwaena o keia lahui, a liapa hoi iwaena o na lahui e ae. Oiai nae, imua o ke Kalapu o na Hawaii i hoike mai ai ka L'unakanawai Robertson i keia pilikia o ka lahui, he hana kupono loa.na kela kalapu, ka imi ame ka noii ana aku i keia pilikia, ina paha ia ,ma ke koho ana i mau komite, a hui pu aku nie na ahahui Hawaii e ae, i hookahi ka hana like ana maluna o keia ninau nui, no ka hoopakele ana ae i ka lahui Hawaii, mai keia poino mai a kakou e ike "iĀaka nei. O ka mea oiaio loa, aia kekahi mau kumu ano ! nui o keia holomoku o na Hawaii i ka make, oiai he nui no na lahui e ae e noho pu nei me kakoii; aohe nae he nui o ka make iwaena o kela mau lahui. ; i ■ Ma ke ano o ka noho ana, na meaai ame ka'malama ana.i ke kmQ, aia,he; mau loina an'o nui iloko o kela mau e.lilo i;(iana na na ahahui o kakou, ka huli ame ka noii ana ma keia mau mea. ano nui; a ina e loaa anana hooiaio, mailaila mai ka pilikia ?me ka p.oino,- alaila e lilo na ahahui o 'Lakou, alakai hoi, i poe .liooikaika) ma ana aku i >nar~kumu o 4ca pilikia,* a.e kukulu iho ma ia makalua, i na hana apau e palekana «ai, a e m.aliuahua hou i ka ulu ana o kjeia lahui; kanaka. He nani 'nae ia, ua hapaiia ae keia ninau ma ke awakea o ka Poalima aku nei i liala, e lilo ia ana.mai'; aole i. mea lealea Wale no ma ka īiooiolie ana aku i na,tiianao hoakaka ku i ka. naauao, a nalohia aku ēlike me ka pa ana a ka makani, aka e liooh'iia ko kakou m'au pUuwai me ke aloha no k'o kakōu la4iui, a e imi a;ku ma ria ano apau, e kinaiia ai ka mu nana e hoomimi nei i ka ulu ame ka Ikhā'&na o keia lahui.

O ka noho huikau ana ma na wahi pelapela a kupono ole no ke kulana ola kino maikai, ka loaa ole o na meaai maikai, e loaa ai ka ikaika i ke kino, hui pu me ka hōomaopopo ole maoli no, i na mea c hooloihiia ai ke ola ana, o kekahi mau kumu maopopo loa 110 ia, 110 ka lilo ana o kakou n'a Hawaii, i luahi na ka inake; aka nae ma ka manaoio o ke Kuokoa, he elua mau kumu ko'iko'i ano nui loa no keia holomoku o na Haw,aii i ka make, o ia no ka iioho* naaupo ame ka puni hoomanamana. O ka noho naaupo, o na makuahine i ke ano o ka malama ana i na keiki i ka wa liilii, e laa ke ano o na meaai kupono e hanai ai, ke ano o ko lakou mau wahi moe, pela hoi ka lawe hooholoholo ana, ma na wahi e loaa ai na ea oluolu, a hui pu iho me ka noho naaupo, i na laau kupono iloko o ka wa ma'i o na bebe, ua lawa ia, no ka hoolilo ana i na keiki i pio na ka make; no ka mea elike no me ke ano o ka malama ana i na meakani i ka wa opiopio loa o ka ulu ana ae, pela iho la no ka malama ana ia lakou,- e ulu ae auanei kela mau keiki, a lilo i poe kanaka kino ikaika. O kekahi hana kuliima loa i na kanaka Hawaii, iloko o ka wa e hookau iho ai ka ma'i maluna o lakou, o na kahuna ka hikimua iloko o ko lakou noonoo, aole iie noonooia ae o na kauka, o na kahur,apulg ame na luna kahiko paha o na ekalesia, poe kupono e ae, i hiki ke haawi mai i na kokua ana, malalo o na loina ku i ka naauao; aka ua kauka'iia aku la na a'o ana mai a na kahuna hoomanamana a puni kahuna; aia a Laweia mai keia mau mea na mea no apau i hiaa i ka hapanpi o kieia lahiii kanaka, o ka hopena nae i ikeia, ua lanakila mai la ka make, aole wale maluna o na keiki liilii, maiuna pu kekahi o ka poe nunui, oiai, ua ku-e maoli ia mau hana i ke kumu ame ka mole i hoea mai ai ka ma'i. E hoonaauaoia ka lahui Hawaii me ka ikaika, ma na loina i pili i ka malama ana i ke kino, i ke kulana o ka noho maemae ana, ke ano o ka Iakou mau meaai; e haalele Ioa i kela mānaoio hoomanamana, a puni kahuna; aia a laeia mai keia mau mea a ke Kuokoa e hoomaikeike ak'tf nei, a mālamaia, me ke kanalua ole ke olelo ae, e kaohiia niai ana kakou mai ka make rrrai; elike me na lahui # e ae i hookaokoa ia Iakou iho, nlai ko kakou ano ae. He hana ku i ke aloha i ka hoa kanaka, a i ka lahūi, ke ku ana mai o na ahahui Hawaii, ma o na alakai la, e'kuekaa ae i na meahuna i pili loa i ka iiinau, 110 ka make nui o keia lahui; a ma ka mēa oiai6 maoli 110, o keia ka hana pookela a kakou c hana ai, i keia manawa ano, o lohi loa auanei, e lilo ai na hoao ana ma keia hope aku i mau mea waiwai ole.