Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 1, 3 January 1919 — APONO KE KOMITE NA KE AUPUNI FEDERALA E MALAMA. [ARTICLE]

APONO KE KOMITE NA KE AUPUNI FEDERALA E MALAMA.

Ma ka manao o kekahi komite kuika- • wa o ka oihana lapaau ma Hawaii nei,. maluua o ka ninau nia'i leper, he mea' pouo e kaa aku malalo o «ke aupuni federala !ka hoomalu ana i na ma 'i lepera ma Hawaii nei, a e hoololiia hoi na kanawai e ku nei i keia manawa, i pili i ka ma'i Jepera. j O keia «ka mea a kela komite kuika- j wa i waiho aku ai imua o ke komite huli a ninaninau i ka ma'i lepera, ina -ka Poaono akū la i hala, me ka īnanaoio o kela komite, o ke alahele wale no ia e hoemiia mai ai ka la'ha aua o keia ano ma'i ma Hawaii nei. O na lala o keia komite kuikawa, oia no o Kauka. JJobdy, Kauka Sinclair aōi« ? Kilbourn<

Ma'ka Poaono nei i noho ae ai ka lialawai a ke komite o ka ahahui kalepa, i kohoia ai no ka huH ame ka ninau pono ana maluna o ka ninau ma 'i iepera ma Hawaii nei, a imua o kela komite i wailio aku ai ieia ikomite kuikawa e apono ana, no-ka lilo ana aku na ke aupuoi federala e hoomalu mai i na ma'i lepera ma Hawaii nei. Ma ka hoa'kaka a ke kofmite o na kauka lapaau maluna o ka uinau ma'i lepera, iloko o na makahiki loihi, <i kaa ai na ke aupuui Teritore e imi aku a e hana aku i na mea e pono ai keia ma 'i, ua ike ke komiie, o ka mea pono wale no e hana aku ai i keia nianawa," o ia ke kaa nna aku na ke aupnni federala e lawelawe mai i na hana apau maluna o *keia ninau nui, me ko lakou manaoio e hoea mai ana ia i ka wa e emi mai ai ka laha nui ana o keia ma'i ma keia hope aku.

Ua waiho mai ke komite •kui'kawa imua o ke komite o ka a'hahui lialepa i ka hoi'ke, ma o ke kaa ana aku malalo 0 ke aupuni fe<lerala, ka malama ana mai i na ma'i lepera ame ka lawelawe ana mai i na hana apau e pono ai na nia'i, e koe ana iloko o ka waihona o ke Teritore, lie inau haneni kaukani elala, 1 kela ame keia elua makahiki, a ka ahaolelo ikuloko e hookaawale ai ma keJiahi bila haawina, no ka malama ana ike kahua ma'i ma Molofkai. Ina hoi no ke 'kaa aku nialalo o ke aupuni federala, e kau aku ana maluna o ka ahaolelo lahui ke 'ko'iiko'i o ka hookaawale ana ae i bila haawina no ka pono o na ma'i lepera, ame.na hana apau ma 'ka hoola ana i kela nia'i maluna o Amerika. Kupono Ole na Kanawai O ke kanawai e feu nei i keia manawa i hoaholoia e ka ahaolelo, ma lea hoakaka a ikela !}ton>itc, aole ia i kupono, no ka'mea, ua hiki. no ke'kahi mea ke kapaia. a?tu lie lepera, ina oia e hoohuoiia, a hoohuoi ole ia paha. Ina e loaa ana ka aneano ma'i lepera i kekalii mea, alaila e kapaia ana oia he mea i loaa i ka ma'i lepera, me ika haawiia aiia he eono mahina nona e lapaauia ai mai&a ae' npi 'o Etjilihi, mamua o ka hoounaia ana altu no Molokai. Ma.'ke kahawai ē ku nei i 'keia maelike me ka hoakaka a :kela 'komite, ina aole e ikeia ana kekahi anoano •ina'i lepera, oiai no nae aia 'ka heleh&lena o ka ma'i maluua o kelkahi mea, ua haawi ke kanawai i ka mana, e hoo•kuuia kela mea, mai ke kahua ma'i aku. Ma ka inanao oka liapanui o na kauka ma Hawaii* nei, o 'keia 'kekahi o n& ano kupono o%- o ka hookuu ana i na ma'i lepera o kela ano, he mea hoopilikia aku ia i ke ola o 'ka lehulehu. E HookaawaAeia na Ma'i Ma ka mauaoio o keia komite, he uiea pono e hoololiia ke kanawai ma keia kau o ka ahaolelo e hoea mai ana, i hiki pono ai ke hooholoia ka poe nia'i ole mai ka poe ma'i ae, a e hookaawaleia hoi kekahi wahi kupono mauka ae nei o Kalihi, no ka lapaau ana i na ma'i o ikeia ano.

I fca wa e lapaauia ai na ma'i lepera niau'ka ae nei o K&lihi, i lta wa e ikeia ai ke kulana maemae o 'kekalii poe, e hooikaawaleia latou mai ka huikau ana aku iue ka poe ma'i lepera maoli, a e oleloia lakou he poe i loohia ole i ika ma'i lepera, Ma ka Uuakai a <ke ikomite noii i ka ma'i lepera, o ahahui kalepa o Hoaolulu nei: 110 Molokal, ua ike maoli lakou j lia nui o na hale a ke aupuni federala i k\ikulu ai, ma Kalaupapa, no ka iapaau ana i ka ma'i lepera, eia nae aolei i hoohana iki ia kela niau hale ahiki i 'keia manawa. O 'ke kauka mua loa a >ke aupuni federala i hoouna māi ai no Hawaii nei no ina'i lepera, ua kau e ka niaka'u)i.aiav no ka lele aku o ikeia ano ma'i, nolaila ua kuleuluia na kauliale niā kahi kaawale, he mau wahi nae a *ke komite i i'ke ai i ke kupono ole. ■Ma ka hoike a keia komite, aia he ieluna. nui 0 na ma 'i ma Kalaupapa ame Kalawao, i makemake e 'kaa aku malalo 0 <ke aupuni ferlerala, ka malama ana niai, ame ka lapaau ana mai i ua ma'i lepera ma Ilawaii nei.