Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 2, 10 January 1919 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HOLAPA KE AHI I KEKAHI HAPA O LAHAINA, MAUI

 

Lilo Kekahi Mau Hale Oihana me na Hale Noho i Puulehu na ke Ahi Weliweli

 

MAOPOPO OLE KE KUMU I ALA AE AI KELA PAUAHI

 

Huliamahi na Makaainana ma ke Kinai Ana i ke Ahi ma ka po o ka Poaono Nei

 

            Ma ke aumoe o ka po Poaono aku nei hala i holapu ae ai na alelo ana ole o ke ahi i kekahi mau hale ma Lahaina, Maui, me ka nui o na poino ame na poho i kau aku maluna o na ona no lakou na hale i lilo i mau puulehu.

            Ua hoomaka ka a ana a ke ahi maloko o ka halekuai meaai o Len Wai, mawaena o kahi i ku ai o ua hale oihana o Lahaina, me ka maopopo ole nae o ke kumu maopopo loa, o ka hoomaka ana ae o ke ahi e a.

            O ka halekuai o Lahaina, ka Hokele Pioneer ame uwapo ua pakele aku ia mau wahi me ka poino ole. No kekahi mau halekuai nae ame na hale noho, ua lilo i puulehu na kela pauahi, o ka mea laki loa @ae, aole he hookahi ola poi@o.

            Ma ka manawa e a ana ke ahi, aole he ikaika o ka pa ana a ka makani, o kekahi kumu ia o ka hapa ana mai o na poino, i kau iho maluna o kela ku lanakauhale.

            No na ho@a ekolu ka a ana a ke ahi, ua pau no kauhale i ka hiolo, ma ka aoao akau aku o ka halekuai o Lahaina.

            Oiai nae, aole he oihana kinaiahi ma Lahaina, ua huliamahi maoli nakanaka he nui, ma ke kinai ana i ke ahi me na pakekewai ame na iliwai, a no ka hoohikihiki ana i na ukana oloko o na halekuai ame na hale noho, a ke aku iwao o na alanui, ame na wahi e palekana ai.

            Ua kaa na hana o ke kinai ana i ke ahi ame ka hoopakele ana i kekahi mae hale malalo o Mr. A. Collins, G. Cannon Sleeper ame kekahi poe haole e ae, me ke komo pu ana mai o na Kepani, na Pake, na Hawaii ame na lahui no apau e noho malaila.

Hoopakeleia ka Makeke

         Ua hoopakeleia ka hale makeke mahope iho o na hooikaika pauaho ole ana a na kanaka e kinai i ke ahi, a na ia ano hookahi no hoi i hoopakele pu ia ae ai ka hale kuai pipi.

         No na uwea uwila ame na kelepona, ua nui ka poino i keia, ua pau na pou i ke ahi, a ahu iho ua uwea ilalo, e mokaki ai, a he kulana manaonao maoli ke naia aku.

         Mai ka mea kakau meahou mai o ke Kuokoa uei, ma Lahaina, i loaa mai ai ke hoike e pili ana no keia pauahi, elike me ia malalo iho nei:

         Lunahooponopono o kuu Kilohana, Aloha oe a nui:–Eia ke hoouna aku nei i kekahi hapa o na mea i loaa i kou mea kakau, no keia pauahi nui ma ke kulanakauhale o Lahaina ma ka po o ka Poaono nei, la 4 o Ianuari, 1919.

         O ka po i olelo ia ae la, o ia kekahi po maile loa o ua aina nei, a e pa ana ke kehau hu‘ihu‘i anyany me ka malie loa ma na hora kuli‘u o ke kuluaumoe,  o ua po Poaono nei.

         Ma ka hapaha i koe a kani ne ka hora 12 o ua po nei, oili ae ai ke ahi mawaena o ka hale banako o keia kulanakauhale, ame kekahi hale aina; o ia ka hoomaopopo aku a ke kiai wai o ka mahiko, e uoho ana ma kahi kiekie o ka aina ma ia po. He nui no nae na wawaolelo e olelo nei, ka kekahi, ma ka haleaina; o ka kekahim ma ka halekuai meaai. I ka nana aku ua pololei ke kiai wai, a wahi no ana o ka hoike ana mai ia‘u, he kookahi wale no hra o ka a ikaika ana o ke ahi, a lilo ae la ia hapa o ka aina i kana nana mai, he lokowai pele.

         O keia paha ka wa i hina ai na mea apau, a i like ai hoi ka a ana o ke ahi; aole nae oia i ike i ka mea nana keia ahi.

         Kekahi ike hou ae, auo like me keia: Eia na kepani lawai‘a ke olilo nei, aole keia he ahi i hanaia e ka lima o ka mea kino, aka, he ahi keia mai ka lani mai. Penei kahi moolelo o keia ike: Oiai lakou e lawai‘a ana mawaho aku uei o makou, ua ike mai la lakoa i ka iho pololei ana o kekahi ahi mai ka lani mai a haule ma kahi e ku nei ka banako. aole no i liʻuli‘u mahope o ia ike aua o lakou, ua ike mai la lakou i ka a

(E nana ma ka Aoao 2)

 

MAKE KE KONELA THEO. ROOSEVELT ME KA HIKIWAWE

 

Komo ka Lahui Amerika Iloko o ke Kanikau Ana no Keia Kanaka Ko‘iko‘i Loa

 

NOHO PERESIDENA OIA NO AMERIKA ELUA KAU

 

Hoohapaia na Hae Ma na Hale Oihana o Amerika a Maluna o na Moku Apau Nona

 

         Ma ka hora 4 o ka wanaao o ka Poakahi nei i haalele mai ai Konela Poosevelt, i mea e hookomoia ai na manao kahaha, me ke kaumaha pu, maluna o ka lahui kanaka Amerika, no ka mea ma ka la Karisimaka koke aku nei no, ua hele aku oia ma kekahi huaka‘i makaikai, maloko o na halema‘i, a i kona huli hoi ana mai no kona home i loohia ai oia i ka ma‘i rumatika.

         I ka manawa i pahola ae ai ka lono kaumaha no ka pauaho aua mai o Konela Roosevelt i keia ola ana, ua hoohapa kokeia na have maluna o na pahuhae o ka Hale Kekeo ma Wakinekona, pela pu hoi i hoopaia ai na have maluna o na hale oihana apau.

         Ua haawiia ae no hoi ke kauoha e Kakauolelo Daniels ame Kanerala March, e hoohapa ia na hae maluna o na moku apau, a pela me na hale hoolulu o na koa.

         No ke koto pu ana iloko o ke kaumaha, mamuli o ka haalele ana mai o ke Konela Roosevelt i keia ola ana, ua kookuu na hale kaukanawai a elua o ka ahaolelo lahui, ma kela Poakahi, me ke aponoia ana a kekahi olelo hoalohaloha, a ua kohoia ae no hoi he mau hoa oloko o na hale a elua no ke komo pu ana aku ma ke anaina hoolewa.

         Iwaena o kekahi mau hoa oloko o ka ahaolelo lahui i kamaaina loa, a he mau hoaloha hoi no ke konela i kona wa e noho Peresidena ana no Amerika Huipuiam, i ka manawa i pahola ae ai ka lono kaemaha, no ka pauaho ana mai o keia kanaka ko‘iko‘i, ua hiki ole ia lakou ke kaohi aku i ko lakou mau auo kaumaha maoli, ua hiki loa ke ikeia aku ma ko lakou mau helehelena aia na haawina ilihia maluna o lakou apau kahi lulumi ai.

Komo ka Lahui i ke Kanikau

         Maloko o ke kulanakauhale o Nu Ioka, ua komo maoli ka lahui Amerika iloko o ke kanikau, no keia make ana o kekahi o na Peresidena o Amerika Huipuia.

         O kana mau keiki, ka Lukanela Konela Theodore Roosevelt, Jr., ame Kapena Kermit Roosevelt, aia laua ma na aina mamao, a aia hoi o Kapena Archie Roosevelt ma Bosetona, a o kana kaikamahine, Mrs. Ethel Derby me na moopuna, aia lakou ma Aiken, Karolina Hema, o Mrs. Roosevelt wale no ma ka moe make o ko lakou makuakane.

Aole Maikai o Kona Ola

         No kekahi mau pule ae nei i hala, aole he kulana maikai o ke ola kino o Konela Roosevelt, a o ka huli hoi koke ana aku nei no ia no kona home, mahope o ke kipa makaikai ana maloko o na halema‘i o Nu Ioka. Ma ka la makahiki hou, kona loohia ana i ka ma‘i rumatika, ka ma‘i hoi i manaoia ai pela iho la hoopokole ia mai ai na la o koua ola ana.

         Mahope iho o ka make ana aku la o Konela Roosevelt, ua hoike ae kona kauka, ua loohi no ka oia i kekahi ma‘i kupilikii mamua aku nei, o ka mea wale no nana i hoopakele ae i kona ola ia manawa, mamuli o ka ikaika o kona kino, i keia loaa hou ana hoi ua hiki ole i ka ike ame ke akamai o keia ao ke hoopakele ae iaia.

Oia ka Peresidena Opiopio

         Ma ka makahiki 1901 i kohoia ai o Konela Roosevelt i Peresidena no Amerika Huipuia i ke 42 o kona mau makahiki, a o ka Peresidena opiopio loa i pii ae ma ka noho alakai i ka lahui Amerika.

(E nana ma ka aoao 2.)

 

NA HUNAHUNA LIKE OLE O NA AINA E

Hookapuia na Amerika Aole e Kamailio Pu me na Wahine Kelemania

         COBLENCE, Dec. 30.–Ua hooweliweliia aku na aliikoa ame na koa Amerika e loaa pono aku ana e kamailio ana me na wahine Kelemania o ko lakou hookolokoloia e ka aha hookolokolo koa.

         Ke nukunuku nei na makaainana Kelemania onui no na rula kakauha i kau ia a e hookoia aku ana e na kenerala Amerika, eia nae aohe mae ku-e akea i hanaia. Ua hoopahaohaoia ka lahui i ka nana aku no ka loli o ke kulana o na Amerika, ke hoao nei ka poe apuhi e, hoomakamaka aku ka lahui Kelemania me na Amerika me ka manao ma ia hana e loaa ai pka pono iloko o ka ahaolelo hana maluhia.

Ua Hoi Hou Mai o Wilson i Ladana Nei; e Holo Aku ana i Italia

LONDON. Dec. 31.–Ua hoea mai o Wilson ianei mai Manchester mai ma ka 7:15; a na hoi koke aku no ka Halealii Buckingham. E holo aku ana oia i Italia mai Paria aku ma ka po Poakolu, a e hoea aku ana i Roma ma ka Poalima. Aole oia hele aku ana e makaikai i kekahi mau kulanakauhale Italia e ae, ua manao oia e hoi hou mai no Parisa ma ka la 7 o Ianuari. I ka nana aku u amaopopo loa i keia manawa ko na holo aku e ike i ka Pope a e kipa pu aku i ke kula kiekie o ka hoomana Metokita iloko o kona manawa e kipa aku ai i Roma

E Uka o Kelemania i na Poho o ke Kaua

         BERLIN, Dec. 31.–Ua olelo ae o Matthia Erzeberger, ke alakai o ka aoao Kewaena a he hoa hoi no ke komisina hoopau kaua Kelemania ma keia la, o a ninau e pili ana i ka uku ana aku i na poho o ke kaua mawaena o Kelemania ame Amerika ame na Aupuni Huiia ua pau i ka hooponoponoia. Ua kakauinoa na Kelemania mamuli o ke kama aelike e kaupalenaia ana na poho kaua, wahi ana.

         Ua hoakaka ae o Erzeberger o na poho mamuli o ke kaua ame na hoolilo no ke kaua e auamoia no e kela ame keia lahui pakahi mawaho ae o na mea i hoakakaia maloko o na palapala i hoounaia aku a i hoounaia mai e na aupuni i nei manawa.

         Ua koiia mai o Kelemania e uku i na poho o na akoana aina o Pakani ame Belegiuma, wahi ana, a e uku aku hoi i na poho apau i hanaia aku e Kelemania maluna o na makaainana.

E Ka‘i Aku na Pualikoa a na Aupuni Hui Noloko o Berlin

         WASHINGTON, Dec. 31.–Ua hookomoia mai e ka Lunamakaainana Doolittle o Kansas kekahi olelo hooholo iloko o ka hale e hoakaka ana no ke ka‘i ana aku a na pualikoa a na Auipuni Hui ame ka Amerika noloko o Berlin i mea hoike aku i na Kelemania i ka nui o ko lakou ehaeha no ka haulepio ana iloko o ke kaua.

Ke Kenerala Palani Despery Iloko o ke Kanitala Tureke

         CONSTANTINOPLE, Dec. 31.–Oia mau ka ulu o na haunaele maloko o Konatinopela. He mau pauahi nui ka i holapu ae ma Pera a pela pu ma na wahi e hoopuni mai ana ia Kadikeui, elike me na lono kelekalapai loaa mai ianei mai Atenai mai. Ma kalono hoikeia mai ua hoopauia ka hua i ikeia no ke ku-e ana o na Tureke opio.

E Hoihoiia Aku o Kiao Chau ia Kina Oia Kekahi o Kana Mau Koi

         NEW YORK, Dec. 31.–Ua hoolahaia ae e ka nupepa Associated Press i keia la ka hoea ana mai ianei o Lu Chang Chiang, ke kuhina Pake maluna o na hana i ko na aina e, a o ke poo hoi o ka ahaelele hana maluhia Pake. Ma kona manawa i hoea mai ai ua hoakaka ae oia i ko Kina makemake e noi aku i ka ahaolelo hana maluhia no ka hoihoi ia aku iaia o Kiao Chau, ka okana aina noho hoomaluia ai e Kelemania mamua a i lilo ai i na Kepani ma na la mua o ke ala ana o ke kaua, a pela me ka hooponopono hou ana i ka oihana kalepa mawaena o na lahui i kau pu ia ai o Kina ma ka papa kaulike me na lahui o ae o ke ao.

Hoolala na Alakai Pelekane no ka Hoomaha Ana ma Palani

         LONDON, Dec 31.–E holo aku ana ke Kuhina Nui Lloyd George ame ke Kakaulelo Balfour no ka papa hema o Palani no ka hoomaha ana, oia ka mea i hoomaopepoia maanei E noho aku ana laua malaila ahiki i ka hoi ana mai o ka Peresidena Wilson mai Italia mai no ka wehe ana i ka ahaolelo hana maluhia mawaena o na la 9 ame 14 o Ianuari.

Hui na Lahui Jugoslavs ma ke Kukulu Ana Ae i Aupuni Moi Hou

         PARIS, Jan. 6.–Ua kekeluia ae e na elele o na lahui Jugoslavs, komo pu me ua Scrbians, Montenegrins, Bosnians, Herzogovinians, Dalamatians, Croatians, ame Slovenians kekahi aupuni moi hou, elike me na lono i loaa mai ianei.

         Ma Belgrade i kukuluia ae ai ia aupuni hou, wahi o ka hoakaka a ka lono kelekalapa, me ka akoakoa pu o na elele o na lahui like ole apau ma ia ahakukua.

Makemake e Loaa ka Maluhia Maloko o Mekiko

         EL PASO, Jan. 6.–He eono Haneri mau kanaka Mekiko i imi mai i palekana no lakou ianei mai na mahele hakaka like ole mai o Mekiko i kulukulu ae i kekahi ahahui maanei i keia la a hooholo e hoouna i mau elele na lakou i Parisa iloko o ka ahaolelo hana maluhia.

(E nana ma ka Aoao 2)

 

ONI KE KALAPU O NA HAWAII NO MUA ME KE KUIO

 

Hoeueu ka Lunamakaainana Rawlins i na Hawaii e Kulike me ka Manao Lokahi

 

HOIKE KE KOMITE I KA NUI O NA HANA SUAIPA

 

E Pau Aku na Hawaii Hana Suapia i ka Hopuia ke Ole e Haalele i Kela Hana

 

         Ma ka paina awakea o ke Kalapu Hawaiian Civic Club ma ke awakea o ka Poalima aku nei i hala, i loheia ai na manao hoeneu a hoolana mai ka poe haiolelo mai, no ka nee ana aku o ke kalapu imua, ma na hana apau e pono ai na Hawaii.

         O na haiolelo ano nui ma kela la, oia no ka Lunamakaainana W. T. Rawlins ame Frank Anderson, ka lunanui o ke  Kula Hoopololei o na Keikikane ma Waialee.

         Wahi a Mr. Rawlins, o ke alahele wale no e hiki ai i na Hawaii ke hooholomua ma kekahi hana a i na hana no apau, o  ia ke ku like na a hana like. Ua hoakaka mai oia he poe kanaka naauao na Hawaii, elike me Mr. Kamakau ame kekahi poe e ae, me kona a‘o ikaika ana mai i na Hawaii o keia la, e kokua aku kekahi i kekahi, aole hoi o ke k@ kokua aku i na malihini.

         Ua hoakaka mai ka mea haiolelo i kona manao ku-e no ka hookohi ana o ke Kakanolelo Kalana D. Kalauokalani ia Harry T. Mills i kokua kakauolelo ekahi nona, aole hoi he hookohu aku i kekahi poe Hawaii makaukau a naauao; o ka huki ana mai i na Hawaii iluna o ka hana ia e kokua aku ai kekahi i kekahi.

         Aia iloko o ka mea haiolelo ka manao makee no na Hawaii, a ma na wahi ana i ke ai, ua hiki iaia ke haawi aku i kana mau kokua ana, ua makaukau mau oia i  na wa apau. Ua nui ke ohoiaia o kana haiolelo.

I Home no na Keiki

         Mahope aku o ka Lunamakaainana Rawlins o Mr. Anderson o ke Kula Hoopololei o na Kekikane ma Waialee ka i konoia e haiolelo, ua kalele nui oia i kana kamailio ana maluna o ke kukulu ana i home no na keikikane.

         Wahi ana, o na keiki maloko o ke kula Waialee, o lakou kekahi poe makaukau ma ka hana, elike me na mea e a‘oia nui ia lakou lilo i‘o i poe maikai ma keia mua aku.

         I wahi nae e lilo ai na keiki na Waialee i poe maikai, ua hoala mai oia i kekahi manao, o ia no ke kukulu ana aku i home no na keiki me ke noi ana mai i na hoa o ka ahaolelo e noho mai ana, e hookaawale i haawina dala no kela hana.

         Ua mahalo nui mai oia ka Makai Joe Leal, no kona eleu me ka makaala ma ka hopuhopu ana i na keiki kolohe, a ua ike oia ua emi mai ka holo mahuka ana o na keiki mai ke kula aku i keia manawa, aole hoi pela mamua.

Hoike a na Komite

         Oiai ua kohoia o Mr. Joseph Leal i komite no ke kinai ana i na punana e hanaia ai ke suapia, a me ka piliwaiwai, ua noiia aku oia e waiho mai i kana hoike, a wahi ana, u@ kipa aku oia ma Pauoa, Kakaao, Kalihi-kai, ame ke Alanui Liliha, a ua loaa iaia he umi-kumamaha mau wahi hana suaipa. He poe Hawaii wale no kana i ike e hana maoli ana i ke suaipa, a ua hapoe e hoopau i kela hana hakihaki kaawi maoli aku oia i ke kauoha i kela nawai; a in a aole e hookoia ana ia kauoha, alaila e paa aku ana lakou i ka hopuia.

         Ua hoakaka pu ae ka Lunakanawai Heen, a peresidena hoi o ka Hawaiian Civic Club, i na e hopu ana na Hawaii no ka hana suaipa, a laweia aku imua o kana aha e hookolokoloia ai, in a no ko lakou pili i ka hewa, e kau aku ana oia i ka hoopa‘i i mea no lakou e a‘oia ai.

(E nana ma ka Aoao 2)

 

KU MAI KA MOKU I MANAOIA UA LOAA I KA POINO

 

Hoouna Okoa ia Mai he Waapa no na Kokua Ianei Mamua o ke ku Ana Mai

 

HO-AIA KEKAHI HAPA O KONA UKANA I LANAHU

 

No ka Nui o ka Ino ma ka Moana ke Kumu o ka Pau Ana o Kona Aila Lanahu

 

         Mahope o ke kakali ana no kekahi mau la loihi, me ka hopohopoia na holoai‘a i ka moana, i ku mai ai ka mokiahi Pelekane Kistrel no keia awa, in a ka hora ehiku o ke ahiahi o ka Poalua nei, me ka lona ole o na poino ame na popilikia i na ohua, ame na laina o kela mokoahi.

         Ua hala loa ka manawa e ku mai ai keia mokuahi i Honolulu nei mai ka Mokupuni Fanning mai, na like me 12 la; aka nae, ua hoopauia ae na manao hopohopo, apau o koonei poe, no na mea i kohoia aku ua halawai keia mokuahi me ka poina ma ka moana.

         O ka pilikia wale no i ikeia, a i lil@ ai hoi i kumu ulolohi no kona hoea ana mai iloko o ka manawa kupono, o ia ka pau ana o ka aila e hoa ai no ka hoohana ana i na enekini mahu: no ia h@ mu ua hookuu o@a ia he hookahi waapa iloko o ke ka@ kau ana @@@@@@ malamamo @@@@@@@@@@@wili@@@@ kahi Kepani maluna oiaila a holo mai la no Oahu nei, no ke kii ana i mau kokua.

         He umi la mamua o ke ku ana mai o kela mokuahi i hualele aku ai ka waapa i ka moku, me ka hoolako pono ia i ka ai ame na mea apau e pono ai kela poe ekolu ma ka lakou huaka‘i au moana.

         Oiai kela mokuahi ma ka moana, m@ kona alahele Honolulu nei, ua pau iho la kona aila e hiki ai ke hoohanaia kona enekini mahu no ka hoonee ana i ka holo o ka moku imua nolaila, na ho a okoaia na ukana inaluna o kela moku, e laa ka pulunia ame kekahi mau mea e ae maluna o ka moku, ma kahi o ka aila, pela iho la i kamau mai ai ka holo ana o kela moku, ahiki i ke ke ana mai, aohe no nae he wa, a wawahi okou ia kekahi mau wahi o ka moku i loaa ai ka lanahu o ke kapuahi mahu.

         Mahope o ka hoomaopopoia ana o ke kulana kupilikii, e kau aku ana maluna o na ohua ame ka poe no apau maluna o ka moku, ua haawi pakikoia ua meaai he elua wale no ai ana o ka la, a in a aole i keia mai o Oahu nei, he hookahi no ai ana a na mea apau o ka la.

Piha i ka Popilikia

         Ua haalele iho keia mokuahi ia Honolulu nei ma ka mahina o Okatoba i hala, no ka Mokupuni Fanning, me ka hoohikihiki ana i na limahana ma ua mokupuni Kilipaki. I ka haalele ana aku i ka Mokupuni Fanning, ua loaa kela mokuahi i kekahi ino ikaika loa, ikoko o na pule mua o Dokemaba. a iloko o ka paio ana me kela ino, i nui ai ka aila pau, a i puhi okoa ia ai hoi kekahi hapa o ka ukana i ke ahi.

         Ua haalele aku keia mokuahi i ka Mokupuni Fanning ma ka la 19 o ka mahina o Dekemaba, ma ia holo ana mai i halawai ai me ka ino, a i ke aka kuu ana mai o ka pa ana ka makani ua hooholo ke kapena o ke alahele wale no e ku mai ai kona moku i Honolulu nei me ka palekana, o ia no ka h@ @ okoa ana i ka ukana ma kahi o ka aila.

         Wahi a ke kapuna o kela mokuahi, he hookahi kumu o ka hiki ana o ka moku ahi no Honolulu nei, o ia ka puha makaukau a akamai maoli o ka wiliki ma ka hoolilo ana i na ipuhao  aila i mau ipuhao hiki ke ho-a ia i ka wahie.

         E hooponoponoia ana keia mokuahi no kona mau wahi i poino, e hala ai he mau la mahuahua mamua o ka holo hou anfa aku i ka moana.

HOPUIA HE MAU KEIKI AIHUE KAA OTOMOBILE

         Ma ke ahiahi o ka la makahiki hou he kaa otomobile Ford na ka HUI (California Packers ka i aihueia mailoko aku o ka halekaa ma Wahiawa , eia n@e ua laki no ka loaa hou naa aku o na kaa la e wahio ana maha‘i o ke alanui iloko o ka auwaha ma Waialua.

         Ma ka Poalima mai ka paa ana o na opio na laua i lawe aihue i ua kaa la, a ua laweia ae laua mamua o ka aha hookolkolo a na opio no ko laua hookolkolo ia mai.

         O ke poho o ka pauahi nana i hooneoneo i kekahi mahele o ke kulanakauhale o Lahaina, Maui, ua koho wale ia, aia mawaena o ke kanalima ame ko kanaono kaukani dala.