Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 4, 24 January 1919 — Page 6

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

I ka @ he ana no o na Paele i kela nuhou, aole lakou i kakali  @iho he @ kahi minuke, aka hoomaka aku la e holo @ ka ululaau, no ka mea ua hele a kau ka weli ia @ no Tazana, i au ae ka hana a Nikola e ninau ana no kona mau kokua, aole he hookahi Paele i koe iho maloko o ko lakou mau hale, aka ua haalele mai lakou iaia, e ku aku a paio no kona ola imua o ke kanaka ana i kau ai ka weli.

            Ke kanea la na kanaka ili keokeo, na luina hoi oluna o ka @ o ka hele pu ana aku me Nikola i na kanaka Paele, aole he hookahi o lakou i pane mai, o ka lakou mau Paele ponoi ame na Paele elele i hoounaia mai ai e ka Moi Migawa, ua nalowale aku lakou apau iloko o ka nahelehele, o ka mea kupaianaha, i ka holo ana o kela poe kanaka, ua lawe pu aku lakou i na mea apau e loaa ana i ko lakou mau lima.

            O ka poe i koe aku me Nikola, he ehiku mau luina moku, a oia no hoi, ua like pu me ewalu ko lakou huina, i ka nana aku ia lakou, he kulana pohihihi maoli, oiai ua lawe aku na Paele i na meaai, na lako kaua, ame na mea no apau e pono ai lakou, nolaila aia lakou ma ke kulana pohihihi loa, e hiki ai ke kupale ia lakou iho, iloko o ka manawa o ka @@@@@.

            No keia ike ana o Nikola i ko lakou poino maoli, hooili aku la i na ahewa ana maluna o na luina moku, no ko lakou makaala ole, he mea ole nae ia mau olelo iloko o kela manawa. @ke kupilikii, no ka mea aia ka weli ame ka maka‘u ke @@@@@@@ la maluna o lakou, no ka mea ua lohe nui lakou no Tazana ame kana mau holoholona, in a paha no ka hoea mai e pay mai ana lakou i ka aiia iloko o ka manawa pokole loa.

            No kela @oke mau aku o Nikola o ka huhu i kona poe ka uaka, ua hiki ole i kekahi luina ke hoomanawanui, nolaila muhi @koa ae la oia i kana pu panapana, a ki aku la ia Nikola o kahi nae o ka laki, he kanaka ike ole oia i ke ki pu @@@@ ua halhu wale aku la no ka poka, ua lawa nae kela hana a ka luina, i mea e hookomoia aku ai ka maka‘u iloko o Nikola a hoomaka aku la e holo noloko o kona hale lole.

            @@@ o Nikola e holo la no ka palekana o kona ola, ke ala alawa wale la no kana nana ana ma o a maanei, aia no hoi na laina moku ke hoomau mai la i ke ki ana i ka lakou pu panapana iaia aole nae he lele pololei mai o ka lakou poka a ku i kona kino.

            @@@@@ la ia alawa ana aku a Nikola, no kahi o kekahi kumulaau e kau kokoke mai ana aia hoi ike aku la oia i ke ku mai kekahi mea iluna o ka lala laau, nolaila ua hookauia mai la weliweli maluna on a, elike me ka haawina i kau aku mauna o na kanaka ehiku, ke ake loa la oia e kono koke aku maloko o kona haie lole.

            Me ka mama apau i loaa iaia, hoomau aku la ua o Nikola i ka holo ana a komo ana iloko, aole no he pee iho ma kekahi wahi, aka oili loa aku la oia ma ke kua o ka hale lole, makela puka no a Jene i oki ai i ka pahi, a hoomaka aku la e holo aia ka pono o ka kanana ana i kau ai ka weli.

            He oiaio @@ keia kanaka a ua o Nikola i ike mai ai e kau ana iluna o ke kumulaau o Tazana no ia, aia o Tazana ma  kekahi aoao mai, a ke holo nei hoi o Nikola me kekahi aoao.

            Iho mahe iho la nae o Tazana a ku ana iluna o ka honua, alaila hoomaka mai la e hele no kahi e ku aku ana na hale lole, aia no hoi ka wahine Pa‘ele nana i alakai mai iaia ke hele la ma kona aoao, a i ka wa i ike aku ai o na kanaka ehiku i ke akua lapu a lakou i maka‘u mau ai, hoomaka nui aku la e holo, me he mea la, ua lilo ka lakou mau pu panapana i @@@ meawaiwai ole.

            Me ka hoohakalia ole, komo pakahi aku la o Tazana maloko o na hale lole, aole nae he hookahi kanaka i loaa aku iaia a e hoomaukaukau ana oia no ka hele ana aku e huli ia Nikola, ia wa i olelo aku ai ka wahine Paele, aole loa he kumu e ae i haalele iho ai o Nikola i kela wahi, mamuli no ia o ka hoomaia ana mai he mau elelele e kana kane, no ka hoike ana ia Nikola aia oia malalo o ka malu o Migawa.

            "Ke ole au e kuhihewa, ua hala aku keia kanaka no ko makou wahi mahope o ka loaa ana mai iaia o ka ike e pili ana nou, o ko‘u manao ea, e hoi hou kaua ihope, ke makemake nui oe e loaa oia me ka maalahi," wahi a keia wahine i hoakaka mai ai i kona manao.

            Ua ike mai la o Tazana oi ka naauao o keia hoakaka a kona alakai, nolaila, haalele ku la no i kela wahine mahope, me ka olelo ana aku, e hele ana no oia mamoua, ma ke alahele a laua i hele mai ai, o kona pinana aku la no ia a kau ana maluna o ke kumulaau, a hopomaka aku la e holo elike me ka mama apau i @aaiaia, me kona manao nae, in a ana o lene malalo o ka malu o Nikola, alaila e kailiia mai ana eia, iloko o hookahi hora wale no mai keia manawa aku, in a e loaa aku ana kela kanaka ma na kauhle o Migawa.

            Aole loa he maka‘u iloko ona, no ka paio ana aku, i wahi e loaa ai kana wahine iaia, o kona kanalua wale no, he kanaka hoopunipuni ino loa o Migawa, aole ana e nele kona kokua aku ia Nikola in a paha o kana mau holoholona pu me ia, pela hoi me Mugami, kana Paele hoolohe, aole on a kanalua iki, no ke ku ana aku imua o na kanaka Paele apau o keia wahi, oiai ua lawa oia i ka ikaika ma ano apau, e hookau aku ai i ka make weliweli maluna o ka poe e ku-e mai ana iaia.

            O kona hoaano hookahi ana aku imua o na kana epa elike me Nikola ame Migawa, he hana pohihihi ia ma kona aoao, ma ka uila laki wale no e hiki ai iaia ke kaili mai ia lene in a aia i‘o malalo o ka malania ana a kela mau kanaka.

            Aole i emo kela huli hoi hou ana aku a Tazana ihope @@@@ aku la oia no nakauhale i noho hoomaluhia ai e ka Moi Magawa, ke au la kana nana ana ma o maanei, aole on a ikeaku ia Nikola a i ole ia ia Jene paha kana wahine, ninau okoa aku la no hoi oia i kekahi poe Paele, ame Magawa, ua hoole-like mai la lakou apau aole i hoea aku ke kanaka ana e huli ana no ko lakou wahi.

            I kela maopopo ana no ia Tazana aole i hoea aku o Nikola, no kahi o kela poe Paele, o kona nalo aku la no ia iloko o ka ululaau i keia pouli, a o ka emoole loa o ka hoea hou ana mai, ame ka nalowale an akao ua o Tazana, aole i loaa he manawa no Migawa e au‘a aku ai iaia e noho hou ma kona wahi no ka hookau ana mai i ka make maluna oia nei i loaa ai ka makana a Nikola i kau ai ma ke poo o Tazana.

            Me ka eleu loa kela holo ana aku a Tazana maluna o na kumulaau, hoea hou aku la oia no kela wahi i hoomoana mua ai o Nikola, me kona poe kanaka, no kona manao no o kela wale no kahi e hiki ai iaia ke ukali pololei aku mahope o kameheu o Nikola, a o kana wahine paha.

            Ke nana la oia i ka puka o ka pa e hoopuni ana mawaho o ke kahua hoomoana, he hoailona kekahi no ke hemo ana o kakahi poe mailoko aku o ka pa loaa aku la kekahi no ka hemo ana o kekahi poe mailoko aku o ka pa loaa aku la kekahi wahi ua wawahiia a hoomanao ae la oia ua hemo ku o Nikola ame Jene ma kela wahi; a he hua kupono loa hoi nana, ka hoomaka ana e hookolo mahope o ko laua meheu, mamua o ka hoi ana aku iloko o ka pa e hoopau manawa wale ai no.

            He oiaio, ua pinana hou ae la o Tazana iluna o na kumulaau a hoomaka aku la e hele, me kahi manaolana uuku iloko on a, no ka pololei o kana wahi e hele nei, e loaa aku ai o Nikola a o, Jene paha iaia.

            He oiaio, aia o Jene Kelekona, ke holo la ma kahi kaawale loa mai iaia aku, ma kekahi moali alanui kahiko, i hele mau ia e na holoholona ame na kanaka Paele no hoi; aia iloko o ua wahine opio ia ka hopohopo mau i kela ame keia manawa, no kona halawai aku he alo a e alo me kakahi holoholona ahiu, a i ole me na kanana Paele hihiu paha.

            Ma kela holo ana a Jene Kelekona, o ka manaolana hookahi wale no iloko on a, o ia kona hoea aku i ka muliwai, a ma kapa o ka muliwai oia e hookolo ai, ahiki i ka hoea ana aku i kahi i nohoia e na kanaka, a e monoi aku i ko lakou oluolu e lawe pololei iaia no kahi e pili kokoke ana i ke kai, malia, o loaa kekahi mokuahi, no ka hoihoi ana aku iaia o Ladana. Oiai nae oia e holo la iloko o ka pouli, hoea aku la oia i kekahi wahi malaelae, a hoomaopopo iho la no hoi, ua hoea mua no oia malaila, ia laua e hele pu ana me Anakona, a e holo mahuka ana hoi mai ia Nikola aku.

            I ke koke alu la oia i ke ahua o na lau laau i hoopuupuuia ma ka aoao o ke kumulaau, ia wa i pau loa ae ai kona manao kanalua, eia ka o kela no kahi a Anakona i huna ai iaia, kela wahi hoi a Anakona i haalele mai ai iaia nei a molia aku la i kona ola, no ka hoopakele ana mai i ua o Jene.

            Elike me ka loihi o ko Jene Kelekona ola ana mahope mai, aole loa oia i hoopoina i kela wahi, a iaia i hookokoke aku ai malaila, oili koke ae la na hoomno ana no ka pu raifela ame ke kaei poka, a Anakona i waiho mai ai nana, ua palaka pu maoli no kona noonoo no kela mau mea, iloko o ka wa o kona ola pu, a holo ai, no kahi i noho ai o na kanana Paele, elike no hoi me ia a kaua i ike mua ae nei e ka makamaka heluhelu.

            Aia no ke paa la iloko o ka lima o Jene ka pu panapana ana i kaili mai ai mai ia Nikola mai, me eono wale no poka iloko, aole i lawa kela mau poka no ka hoohana ana aku i keia pu, i wahi e loaa ai kana mau meaai, ma kona alahele, nolaila kulou iho la oia ilalo, a nano aku la oiaio, ua pa aku la kona lima i ke kumu o ka pu, a aia no hoi ke kahei poka malaila kahi i waiho pu ai.

            Me ka piha i ka olioli, ua lawe mai la oia i ka pu raifela iwaho, pela no me ke kahei poka, a mahope o kona hoomaha ana no kekahi mau minuke, kaei ae la i ke kuapo ili ma kona puhaka pela hoi ka lei ana i ka pu raifela me kona poohiwi, o kona hoomaka hou aku la no ia e hele, me ke auhee ana aku nae o ka maka‘u ame ka hopohopo mai iaia aku, no ka mea ua lako oia me na makaukau, e hiki ole ai ia Nikola ke hoopilikia hou mai iaia, a i ole i na holoholona ahiu paha.

            Ma kela po, maloko o kekahi kumulaau oia kahi i hiamoe ai, elike me ka Tazana i a‘o mau aku ai iaia, he oi aku ka palekana o ka moe ana maluna o na kumulaau, mamua o ka honua, a i ke ao ana ae ma kekahi la mai, hoomau aku la no oia i ka hele ana nomua.      Aole oia i halawai iki me kekahi ulia poino, aole o hoi i ike i kekahi poe Paele, a mau holoholona ahiu paha; aka nae, i ka hoea ana i ka auwina la, a iaia hoi i hoea aku ai ma kekahi wahi malaelae, ua hoohiki lele mai kona noonoo, i ka ike ana aku i kekahi mapu nui e hele ae ana maloko o ka ululaau, ma kahi kaawale mai iaia nei aku, ma kekahi aoao o kela ponaha waiho wale.

            O kahi nae o ka laki e pa mai ana ka makani, mai kahi mai a kela mapu e hele ana, nolaila aole e honiia ko ia nei hohono e kela holoholona, a manao no hoi kona palekana mai ka make mai.

            I wahi nae e palekana ai oia pee ae la ua o Jene Kelekona mahope o ke kahi wahi e ulu nupanupa ana na kumulaau liilii, aia hoi kana pu raifela iloko o kona lima, ma ke ano hoomakaukau in a no ka hele pololei mai o kela mapu no kona wahi e pee ana, aole oia e hoohakalia iho ana i ke ki ana aku i kana pu.

            Hele ae la kela mapu a ike i kahi malaelae, ia wa i oili mai ai mailoko mai o ka ululaau, me ka hanuhanu ana o kona ihu ilalo, a he mau sekona helu wale no mahope mai, oili hou ae la ia mapu, ke helu aku la o Jene Kelekona, ahiki i ka piha ana elima, ke noho aku la no hoi oia, nana me ka hele a piha i ka maka‘u.

            Hele nui aku la ua mau mapu nei ahiki iwaenakouu o kela wahi malaelae, ku iho la i kahi hookahi, me ka huli ana aku o ka lakou nana ana ihope, me hemea la, e kakali aku ana o ka oili hou mai o kekahi poe o lakou.

            O ka makemake nui iloko o Jene Kelekona e noho aku la i kela manawa, o ia no ka hoomau aku o kela mau mapu i ka hele ana, no ka mea in a e mau ana no ko lakou ku maile ana ma kela wahi malia e loli ae ana ka pa ana a ka makani, o ka honi mai no ia o kela mau holoholona i kona hohona, o ko lakou holo mai no ia no ko ia nei wahi e noho aku ana.

            Ke au hele la ka Jene Kelekona nana ana, ma kahi a na mapu e ku ana, ame ka ululaau a iloko o ke kahaha o kona noonoo, ike aku la i ka oili ana ae o kekahi tiga, eia ka o ke kumu ia i ka alaalawa  o ka ana a na maku ihope. Ua piha loa mai la o Jene me ke pihoihoi, no ka mea iloko o kona noonoo e uhai ana ke tiga mahope o na mapu, a e ike aku ana oia i ka hooukaia o kekahi hakaka weliweli mawaena o kela mau holoholona.

            @e okoa loa nae kana mea i ike aku ai, ma kahi o ka holo o na mapu, a i ole ke alualu aku paha o ke tiga, ua hele pololei aku la ke tiga a loaa na mapu, he hookahi ko lakou huikau pu ana i kahi hookahi; a o ka mea oi loa aku o kona kahaha me ka pihoihoi pu, o ia no kona ike ana aku i kekahi kanaka Paele i ka oili ana mai kela wahi hookahi no a na holoholona i hele mai ai, a hui like aku ai i kahi hookahi.

            Ma kela manawa mua loa a Jene i ike aku ai i ke kanaka Paele, o ka noonoo hookahi wale no iloko on a, o ia ka haehae liilii ia mai o kela kanaka e a holoholona ahiu, a ua ku ae oia iluna, me ka hoomakaukau ana i kana pu panapana e ki aku i kela mau holoholona, no ka hoopakele ana i ka Paele, o ka mea wale no nana i kaohi mai i kela manao hoopakele on a mamui i oka ike ana aku aole he maka‘u o kela Paele, pela hoi ka pienaena ole o na holoholona i ka wa i ike mai ai iaia e hele aku ana; a i ka hoea ana aku o ke kanaka Paele, no kahi e hoolulu ana o na holoholona, akahi no a maopopo iaia nei ua kamaaina loa lakou ia lakou iho, a o kela Paele hoi ka haku o kele mau holoholona.

            No ka manawa pokole wale no kela hoolulu ana iho a naholoholona, mahope o ka oili ana aku o ke kanaka Paele, hoomaka nui aka la e hele a komo aku la iloko o ka ululaau, ma kekahi aoao, me ka hoomama loa ia mai o ko Jene Kelekona manao, no kona palekana mai ka make mai.

            He elima paha minuke mahope o ka nalowale ana aku o kela mau holoholona i loko o ka ululaau o ke ku ae la no ia o Jene mai kona wahi e pee ana a hoomaka aku la e holo no kekahi wahi okoa loa oiai nae aia ma kahi he hapaua mile wale no ka mamo mai iaia nei aku ke hoekepue mai la o Nikola mahope o kekahi kumulaau nui i kau a mea o ka piha i ka maka‘u no kona pau aku i ka ai ia e keia mai holoholona iaia. Ua loaa na ile hoomaopopo ia Nikola o kela no ua holoholona a Tazana, na holoholona na lakou i noke i ka luku i kekahi poe kanaka Paele ma kela wahi i hauhoaia ai o Tazana i ke kaula a paa i ka pou no ka hoomakaukau ana e hookau aku i ka make maluna on a, a pakele hou ai.

            I kela hala ana aku no o ua holoholona nei ma kekahi aoao o ka ululaau o ka hoomaka aku la no ia o Nikola e holo elke me ka mama a pau i loaa iaia, aia ka pono o kona kaawale loa i kahi e a ma kela holo an i hoea pololei aku ao oia no ka muliwai ma ka manawa a Jene e hoomakaukau ana, e kau aku maluna o kekahi waa i loaa iaia ma ka‘e o ka muliwai.

            Ma kela holo ana aku a Jene Kelekona, no ka maka‘u i na holoholona ahiu, aole oia i hoomaha iki ahiki i ka hoea ana no kapa o ka muliwai, aia hoi ma kapa o ka muliwai, ua hoopaaia he waa nui i kekahi kumulaau aia kekahi hapa o ka waa iluna o kahi maloo; a o kekahi hapa iloko o ka wai.

            Me kela manaolana no kona palekana, ke hemo kela waa iaia, wehe aku la o Jene o ke kaula i hoopaaia ai i ke kumulaau, a hemo, alaila hoomaka aku la e pahu i ka waa iloko o ka wai ua like nae kona wahi ikaika me ka mea ole loa elike me ka hiki ile iaia ke kula‘i aku i ke kumulaau.

            O ka noonoo hookahi wale no iloko o Jene Kelekona, o ia ka lana aku o kela waa iloko o ka wai, pehea nae e hiki a iaia, oiai ua emi loa mai kona ikaika, aka nae mahope o kona noonoo ana me ka akahele loa i kana mea e hana aku ai, hooholo iho la e hoopiha iahope o ka waa i ka pohaku, a e hoonioni hoi oia i kela waa, malia he mea ia e lana aku ai iloko o ka wai.

            Hele aku la ua o Jene Kelekona e huli i pohaku, aole he loaa uaua, he nui nae na pauku laau i laweia mai e ka wai a kiolaia ae ma ka pa o ka muliwai, nolaila halihali aku la oia i na pauku laau e hiki pono ana iaia ke hapai, a hookau mahope o ka waa. Ua nui na pauku laau kaumaha ana o la hoopiha ana aku iluna o ka waa, a iloko o kona piha hauoli, ike mai la oia i ka pinana ana ae omua o ka waa iluna, a kaawale ae la mai ka lepo ku, me ke emi ana aku hoi ihope he mau kapuai, oiai e koieie ana ka wai me ja maile.

            Oiai o Jene maluna o ka waa, ke hoomaopopo la oia i kona wa e hoi aku ai nohope e nee aku ana ka waa ke mau iniha iloko o ka wai, nolaila ua hoomaka iho la oia e holoholo imua a ihope, me ka nee mau ana aku o ka waa iloko o ka wai, a no ka holopono loa o keia hoao ana, aole he noonoo e ae iloko o ua o Jene Kelekona, o ka hemo wale aku no o kela waa mai ka aina paa aku.

            No keia hoopaupau loa o Jene i ka hooikaika ana e hemo kela waa, aole on a ike mai ia nikola i ka pili aku mahope o ke kumulaau i hoopaaia ai ke kaula o ka waa ana i wehe mai ai a hemo. Aia o Nikola ke hakilo pono loa la i ka hooikaika o Jene e hemo ka waa mai ka lepo aku me ka manao kolohe iloko o ua kanaka nei, no ka lilo hou aku o Jene i pio nana, e kakali wale ana no nae oia o ka hoea mai i ka wa kupono o kona hoike mai no ia iaia iho imua o kela wahine opio.

            I ka ike ana hoi o Jene Kelekona, ua kokoke loa e hemo ka waa, lalau iho la oia i kekahi hoe e waiho ana iluna o ka waa, a ku ae la iluna no ke koo ana kau iuka o kapa o ka muliwai, ia wa nae i halawai aku ai ke ike a kona mau maka me Nikola oiai ua kanaka la i hoomaka mai ai e holo no kahi o ka waa a Jene e kau ana.

            K enoke mai la ia kanaka nei i ko kahea ia Jene e hooikaika ana, i wahi e hemo ai kela waa aka e kakali aku ahiki i kona hoea ana mai o ki mai auanei oia i kana pu panapana iaia nei a o ka maopopo ole hoi ia Jene ke ano o kela holo ana mai o Nikola ma o ka hoea ana aku o Tazana no ke kahua hoomoana o n kanaka o nikola ke kuhihewa mai la no oia, o na kanaka paha kekahi o Nikola, e hookolo pi aku la mahope o kona meheu.

            Aia iloko i Jene Kelekona ka manao paa, e kaawale loa oia mai ia Nikola aku, nolaila aole on a hoolohe mai o ka noke ku o Nikola i ke kahea iaia e kakali a hoea aku oia ua oi aku kona make ana ma kela wahi, mamua i ke kaa hou ana aku malalo o ka malu o kela kanaka la-puwale. He wahi uuku wale no koe o ka waa o ke hemo no ia, a kaa aku la na ka wai ka hana, e hiki ole ai i ua o Nikola ke hoopilikia hou aku iaia.

            O ka mea oiaio loa ma ke aoao o Nikola, o ia no kona piha i ka maka‘u no kona make, ke loaa aku ua Tazana, mamua o kona noonoo nui, e kaa aku o Jene malalo o kona mana a o ke kumu o kela makemake ana mai ona ia Jene e kakali a hoea mai oia, i hookahi ko laua kau like ana maluna o kela waa a holo aku no kahi e palekana ai mai ka make aku.

            Mai kahea okoa mai no ua o Nikola ia Jene, aole oia e hoopilikia hou mai ana i kela wahine opio, o kona ike ana mai nae,, aia no ka waa ke paa la iuka i ka aina, nolaila he mea makehewa wale no konauwalo ana mai imua o Jene aka e hooikaika ana no oia i ka holo, malia o kau no oia iluna o ka waa me ka maalahi, a o ka pau no ia o ke pilikia, aole hoi e paa malalo o kekahi olelo hoohiki, a kela kaikamahine e koi mai ai iaia nei mahope aku.

            Aia no o Nikola ke holo mai la no kahi o ka waa a ke hooikaika la no hoi o Jene i ke koo i ka hoe iuka a o ka paa wale aku no hoi koe o ka lima o Nikola o ka ihu o ka waa, lana ana ua waa nei iloko o ka muliwai, a manao ae la ke ola o Jene ua palekana oia, mai kona enemi mai; ua kuhihewa nae ia manao ana o Jene pela, no ka mea, ua poina oia i ka hookau ana mai i ke kaula iluna o ka waa aia no kela kaula ia Nikola a hiki ole iaia nei ke hoe aku i kona waa.

            I kela ike aua aku a Jene Kelekona i ka lalau ana aku o Nikola i ke kaula o ka waa ana i poina loa ai, ua hoopau ae la oia i kona manaolana, mamuli o ka hoomanao ana iho, ua pau ka loaa ana o kona palekana, a ua kaa hou hoi oia malalo o ke kanaka ana i hoihoi ole ai o kana mau hooikaika anae pakele, ua poho wale ia, koe wale no ke kakali ana aku o ka hoea mai o kela kanaka, a hoao hou aku e kupale no kona pono, ma o na hana maalea la.

MOKUNA XV.

Hoohokaia o Nikola e Jene Kelekona.

            Pela iki iho kaua e kuu makamaka heluhelu, e hoomana-wanui mai ka ono a oili hou aku, e hoi hou ae hoi kaua ihope, e nana ai ia tazana, ame kana matt holoholona ahiu.

            Ma kela ha'alele ana aku a Tazana i kahi i hoomoana ai o Nikola me kona poe kanaka, ua pololei loa kana hoookolo ana maimahope o ka meheu o Nikola ame Jene, a mamuli no hoi o na uila pomaikai, ua halawai mai la oia me kana mau holoholona ame ke kanaka paele, nolaila he hui nauoli ana kela mawaena o lakou a mahope o na kamailio pokole ana ua hoomaka mai la no lakou  hele, me ka nana akahele ana i na meheu kapuai wawae'o nikola ame jene kelekona.

            Ua hoopiha loa ai ko Tazana manao me ke kahaha iaia i hoomaopopo iho ai, i ke kokoke loa o nikola ma me kana mau holoholona a o ke kumu wale no o ko laua pakele ana mai ka make aku ua pee kaua ma kekah wahi a ke hoomaopop pu la no hoi oia aole o jene pu kekahi e hele like ana me Nikola oiai ma kana wahi e ike iho ai i na kapuai wawae o kekahi holoholona noliaila ua hala kahiko o jene mamua o ka hoea ana mai o ka holoholona a mahope aku hoi Nikola

            Mai kinohi loa mai no i loaa ai ka ike ia Tazana, aole he hele like o Nikola me jene mamuli o kona hoomaopopo i ko laua meheu a ua loaa pu aku no hoi ka ike iaia e hookokoke mau aku ana o Nikola ia jene i kela ame keia manawa

            Ma kela hookolo ana a Tazana mahope o ka meheu o nikola ma ahiki i ka hoea ana i kapa o ka muliwai, ike iho la oia aole i mamao loa aku o nikola mai iaia aku aia paha kona enemi ma kahi he mau haneri i-a wale no ke kaawale mai iaia aku a aole hoi i loaa aku o jene i ua o nikola

            Me kela manao, e loaa koke mai ana no o Nikola ma iaia o kona lele a la no ia kau ana iluna o ke kumulanu haalele aku la i kana mau holoholona mahope, o ka hoomaka aku Ia no ia e holo, aia ka pono, o ka hoea aku i kahi e loaa ai o Nikola iaia, a e hoopakeleia ai hoi Jene aloha, mai ka mana mai o kela kanaka lokoino.

            No ka hapalua hora paha kela holo ana aku a Tazana maluna o na kumulaau, hoea aku la oia no kela kumulaau hookahi no a Nikola e pee ana, nana i ka hooikaika o Jene e hemo ka waapa mai kapa aku o ka muliwai.

            Ke ike mai la ua o Tazana i na moali kapuai wawae ma kahi o ka lepo e pili aku ana i kapa o ka muliwai, o kona hele mai la no ia e nana pono, he mea oiaio, aia na kauai wawae o Jene me ko Nikola,  koho iho la oia, ua kau kela mau mea maluna o kekahi waa o na Paele, a ua hala aku no kahi ana i maopopo ole ai.

            Ke nana la ua o Tazana ma kela ame keia wahi aole he wahi hoailona iki,  no ka ikeia aku o kekahi o kela mau mea, aka nae oiai no oia e hoomau ana i ka nana ana ikai, ma kahi o ka muliwai e moe ana, ike aku la oia i ka oili ana ae o kekahi waa, ma kahi uakee o ka muliwai, aia hoi mahope o ua waa nei, e noho ana he hookahi kanaka.

            Ua hoea mai la na holoholona a Tazana me ke kanaka Paele ma kela wahi ia manawa aole no he nana aku o Taana ia lakou, aka lele ae la oia a paa ana na lima i kekahi lala laau nui, o ka hoomaka aku la no ia e holo, elike me ka mama apau e loaa ana iaia.

            No Tazana hoi ka holo maluna o na kumulaau, ua hoomaka mai la no na holoholona e holo, me ka hele ana ilalo o ka honua, aia no hoi ke kanaka Paele ke holo la, aole nae no ka lihi launa aku mahope o na holoholona aka elike no me ka mama e hiki ana iaia , aia ka pono, o ka lihi launa aku i kona mau hoa.

            No ka hapalua hora kela holo ana mai a Tazana, e lele ana mai kekahi kumulaau a i kekahi, hoea aku la oia ma kekahi wahi uakee o ka muliwai, a me ka hoohewahewa ole o kona mau maka, ike koke aku la no oia, i ka oili ana mai he waa, a aia hoi o Nikola, e noho hoola‘i ana, me ke ki pu ana i ka hoe mahope, na ka wai ka hana e lawe la iaia no kahi o ka nuku o ka muliwai.

            Oiai aia o Tazana iliuna o ke kumulaau kahi i kau ai, ua hiki loa iaia ke ike aku ialoko o ka waa, aole o Jene kekahi me Nikola a i kela ike ana aku i kona enemi ino loa, ua pu ae la ka ula ma na papalina o Tazana, o kona hoomaka ae la no ia e kahea me ka leo nui, i ka olelo a na mapu, e aa aku ana i na mea apau, e ku mai a paio me ia, no ke ola ame ka make.

            I ka lohe ana aku o Nikola i kela leo kohu holoholona, ma hoopiiia aku ka lia maka‘u ame ka weliweli iloko on a, me ka hehee ana iho a noho ilalo o ka waa, a nana mai la hoi i kahi o ka ululaau e ku aku ana, a ike mai la i ka holo o Tazana, me ka puahia nui, ka mea hookahi ama i kau au ka weli me he akua lapu la.

            Oiai ua o Nikola e manao la, ua palekana oia mai ka poino mai, i kona wa nae i ike aku ai i ka iho ana iho o Tazana mailuna mai o ke kumulaau, a lele aku la iloko o ka wai, us like pi oia, me kekahi kanaka, i aneane loa ma ka‘e o ka ua kupapau i ka hele a haikea pu o kona helehelena.

            Ua hele oloko o ka muliwai a piha i na moo nunui aikanaka, o kekahi kumu ia o ka maka‘u ole o Nikiola no kona manao, e pau ana o Tazana i ka aiia e ka moo, aole hoi e hoea aku no kahi i laua ai o kona waa.

            Me ka maka‘u ole nae i na moo ai kanaka, ua hoomaka aku la o Tazana e au me ka mama apau i loaa iaia, no kahi o ka waa o Nikola, a no ka hopohopo o ua kanaka nei, o hoea i‘o mai paha auanei me ka palekana no kahi o kona waa, lalau iho la i kekahi hoe, a hoomaka aku la e hoe me ka ikaika apau i loaa iaia, ua like nae ka holo o kona waa me ka ole, i kau a mea o ka mama o Taznana i ka au e hookokoke mau mai la iaia i kela ame keia minuke, a ua hele hoi na maka o ua o Nikola a aa, me ka manaolana poho no kona make aku ia Tazana.

            No kekahi manawa kela noke ana aku a Tazana i ke alualu i ka waa o Nikola, ua paa aku ia iaia i ka hopia, me ka holo ana aku o Nikola a noho iwaena o ka waa i kau a mea o ka maka‘u i kona emeni, aohe mea hiki iaia ke hana mai koe wale no ka noho maile.

            Oiai nae o Tazana e paa ana kekahi lima i ka waa, a e hoomakaukau ana hoi no ka pii ana mai iluna o ka manawa ia i paa mai ai kona mau wawae i ke nahuia e ka moo ai kanaka, aia ua o Tazana ke hooikaika la e hemo mai oia mai ka waha mai o ka moo, a mai kaa no ka lanakila ma kona aoao, in a aole o Nikola i hele mai a hahau i ka hoe ma kona poo.

            Na kela hauna hoe a Nikola i hahau mai ai maluna o Tazana, na ia mea i hookuu aku o ka Tazana paa ana i ka waa, a kaawale mai la i kahi e @ ia manawa, i haawai pau aku ai oia i kona ikaika apau ma ka paio ana me kela moo ke hele la  a mimilo ka wai, me ke kuakea oluna o ka iliwai, a iloko o ka manawa pokole loa, ua nalowale aku la o Tazana, a pau aku la ko Nikola ike hou ana iaia.

            Make paha aunei ka moi oloko o na ululaau, ua lilo aku la oia he pio na ka moo ai kanaka? Alia kaua e pupuahulu, ma ke koho ana, ua nalowale aku la oia no ka manawa pau ole, no ka mea, iloko o na manawa apau i komo aku ai o Tazana i ka make, aole he hookahi manawa, i lilo ai oia he pio malia hoi, pela ana no keia, oiai nae aohe he wahi no kona palekana.

            Ua pahola ae la ka mioaka ma na papalina o Nikola i kela ike ana aku ua laweia o Tazana e ka moo ilalo o ka wai, ua pakele hoi oia, mai ke kanaka hookahi mai ana o kau ai ka weli nolaila uanohoalii iho la ka hauoli maluna on a, he hauoli nae no ka manawa pokole loa, no ka mea iaia i huli aku ai a nana ma kapa o ka muliwai, e ku mai ana na holoholona a Tazana, he hookahi tiga ame na mapu, ua lohe kela mau holoholona i ka leo kahea o ko lakou haku, pela i oili aku ai ma kahi e kokoke loa ana ia Nikola.

            Ua manao maoli no ua o Nikola, ua hiki i kona waa ke holo malie ma ka muliwai me ka hopohopo ole i ka poino, i kela wa i laweia aku ai o Tazana e ka moo, aka iaia i ike mai ai i keia mau holoholona, e haka pono aku ana na maka maluna on a, me ka makaukau koa e haehae ae i kona mau lala, a weluwelu liilii, in a no ka lihi kokoke mai iaia nei, ua hiki ole iaia ke lalau iho i ka hoe o kona waa.

            Hoohele ae la hoi kana nana ana, ma kekahi wahi okoa, e ku mai ana he kanaka Paele kino nui, me kona noke ana mai i ka wiliwili i ka puupuu imua on a, ua lawa kela no ka hookomo ana mai i ka maka‘u ame ka weliweli iloko on a.

            O kela manaolana o Nikola, no kona palekana, aole ia me ua kanaka nei i kela manawa, no ka mea oiai e hoe ana i kona waa me ka ikaika, aia mau kela mau holoholona mauka o kapa o ka muliwai kahi i hookolo ai mahope on a, a no na la ame na po mahope mai, oiai oia e ake aku ana e hoea no ka nuku o ka muliwai, aia mau no kela mai holoholona mahope on a, nolaila o kela kino nawaliwali maoli oia, me ka maopopo ole o konapakele mai ka make mai.

            Aole e hiki i ua o Nikola, ke pae aku no na wahi i nohoia e na kanaka Paele, no ka mea ua lilo kana mau hana ino lapuwale i hookau aku ai maluna o kela poe, i mea e hooliloia ai kela poe, i mau enemi non, nolaila ma kekahi kapa hoi o ka muliwai, aia ka maka‘u iloko on a no na kanaka Paele, a ma kekahi aoao hoi o ka muliwai, aia ka weliweli no na holoholona ahiu a Tazana, he hookahi wale no wahi o kona palekana, o ia ka hoopololei ana i ka holo o kona waa iwaen o ka muliwai.

            He mau manawa no a na Paele i panee mai ai i ko lakou mau waa iloko o ka muliwai, no ke alualu ana mai mahope o Nikola, i ka wa nae a kela poe Paele, e ike mai ai i na holoholona ahiu i ke ku aku ma kekahi aoao o ka muliwai, ua hoohuli hou aku la lakou i na waa ihope, pela iho la i kau mua ole aku ai ka make maluna o Nikola.

(Aole i pau.)