Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 5, 31 January 1919 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Hookuuia Na Koa No Ko Lakou Mau Home. (Mai ka aoao Ekahi mai).

            Oiai e ku laina ana, a e hoolei ia aku @na hoi na lei maluna o ko lakou mau e-i, i hoomaka ae a ikela poe koa e himeni, i kau a mea o ka piha hoihoi me ka olioli maoli, a ke nana aku i kela manawa, me he mea la ua hoopoina koke ae lakou i ko lakou kulana he poe koa, aka he poe makaainana lakou apau e haua ana elike me ka lakou apau e haua ana elike me ka lakou i ike ai he pono.

            Oiai nae, aole i loaa mai ko lakou @au palapala hookuu mai ka oihana koa mai, a aia no lakou malalo o ka malu o ka oihana koa, iloko nae o kela mau minuke, e hana ana kela me keia elike me kona makemake, aka i ka wa i loaa mai ai ke kauoha mai ko lakou mau aliikoa mai, ne ke ku pololei ana ae iloko o ko lakou mau laina, ua loli koke ae la lakou, a i ko lakou kulana koa, e hoolohe ana hoi i na @ apau o kela oihana.

Haawiia na Palapala Hookuu

            Oiai na puali e ku ana ma ka uwapo, aia malaila na aliikoa i makaukau me na palapala hookuu, e kahea mai ana oia i ka inoa o ke koa, a e pane aku ana no hoi ka mea nona ia inoa, ia wa e hele aku ai oia imua o ke aliikoa, me ka haawiia mai o kona pepa hookuu mailoko aku o ka oihana koa, haawi ke aloha lululima, me no olelo hoolana, o ka wa ia i hiolo loa aku ai ke kulana koa mai iaia aku, a hoi hou mai la oia he makaainana me ka pii pololei ana aku noluna o ka mokuahi.

            I ke ku ana o na koa maluna o ko lakou mau mokuahi iho, ua heawiia he @au hu@o o ke ohohia, me ke mele pu ia @ na himeni, a lakou e himeni mau ai @a ko lakou mau kahua hoolulu, a i ka hoolohe aku ia lakou, ua hele maoli a @ @ ka hauoli, me na hoomanao po@ o na mahina a lakou i noho ai, @ @ @ o @ @ @ @ @.

Kekahi Mau Pualikoa e Ae

            Ma ke kakahiaka mai o ka Poalua, elike no me na mea i hanaia aku i na Pualikoa o ke ahiahi Poakahi aku, pela @ho la no i na koa, i hookuuia mai ma kela kakahiaka, no ke kau ana aku maluna o ka mokuahi Kilauea no na Kona, a ma ia uawine la hoi i hookuu hou @a mai ai na koa, no ke kau ana aku mana mokuahi e hole ana no na awa o Maui ame Kauai.

            Ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei @ kau aku ai na koa o Hilo, Hawaii, pele @ho la ka hookuukuu liiliiia ana mai o na koa, ahiki i ko lakou kaawale ana aku noko lakou may wahi paaahi iho, me ka nui ole o ka hana.

            Aole he manawa no na koa e hoolalau ai, a e noho iho ai paha ma Honolulu nei, no ka mea mai ko lakoou mau kahua hoomoana mai no a ka hale hoolulu kaaahi, a mailaila aku noluna o na mokuahi, nolaila o ka poe he mau ohana ko lakou maanei nei, he uuku loa kahi manawa e kamailio ai, a kaawale koke no, aka nae ua hoi pu aku no ka ohana o kekahi poe koa me lakou no na kuaaina, me ka maha o ka noonoo, no ka hoea hou ana mei i ka manawa a noho pu ai elike me ka manawa mamua aku o ke kikooia aua mai e komo iloko o ke koa.

E NOII PONO IA AKU ANA KE KEENA ENEKINIA AME PUUKU (Mai ka aoao Ekahi mai).

            Ekeia mahope iho o keia mau manawa o @ka malamaia ana o na hana piliwaiwai.

            Ma ka manawa i hoakaka mai ai ka Meia i kona manao o ka Lunakiai Ben Hollinger kekahi i hoakaka pu i kona manao he mea pono e noii pu ia na hana a na keena oihana kalaua apau, eia nae aohe i aponoia ka kana hoakaka.

            O kekahi hana a ka papa i hoolala ai no kekahi haua e pili ana i ka noii pono ana i ka hana a ka enekinia oia ka holo ana aku e nana i ke alanui o Kailua, no ka mea, aneane he $10,000 i hooliloia no ka hana ana i kela alanui a me ka pule aku la i hala ka hoikeia ana ae ua pau i ka hanaia, eia nae, me ka olelo a ka poe i holo ai maluna o ia alanui, oia mau no ke ino. Ma ka manawa i hooholoia ai ka holo aku o ka papa e nana i ke alanui Kailua oia ka manawa o ka Enekinia cantin i pane mai ai aole pono ia lakou ke holo ilaila i ka wa ua.

            LONDON, Jan. 29- Ua koho wale ia @ia ma kahi o ka elua hane@i kaukaui kane ame wahine e noho palaualelo mai nei maloko o na Aupuni Huiia ame Ireland mamuli o na olohani. O ka hapa o @kou ke mau limahana olohani. Malo@ o ke kulanakauhale o Belfast kahi @ikoi loa o na pilikia. Aohe mau ipukukui a i ole mau halehana uwila, a o na hale e ikeia aku ana ka a mai o ke kukui e manoia eku ana i ka pohaku.

 

APONO KO OAHU NEI I KA MAHELEHELE PONO ANA (Mai ka aoao Ekahi mai).

            wai kumu, wahi hou ana, he wahi hoailona ano maikai ole ia, no ka mea i ka wa e hoea mai ai kekahi noonoo no ke noi ana aku i ka ahaolelo lahui, e huawi mai i mokuaina ia Hawaii nei; in a e ikeia mai ana keia hooko ole ia ana o ke kanawai, he hana ano paakiki a pohihihi no hoi ka hooko ana mai o ka ahaolelo lahui i ka makemake o ko Hawaii nei poe.

            O na senatoa i loheia ko lakou mau manao apono, a kakoo no ka bila e mahelehele pololei ana i no hoa oloko o ka ahaolelo, oia o Shingle, Correa, Pacheco, Chillingworth ame King. O na lunamakaainana hoi, oia o Andrews, Andrade, Ahuna ame Kumalae.

            No kekahi mau lunamakaainana e ae nae o ka apana eha, ua lohe mua ia no na mauao apono, no ka bila o keia ano, nolaila i ka hoohuihui ana ae i na hoa o ka ahaolelo o Oahu nei, aia ka hapanui ma ka aono e kakoo ana i ka maheleheleia o na senaton ame na lunamakaainana.

Apono pu o Kiaaina McCarthy

            No na mea e pili ana i keia mahelehele i na hoa o ka ahaolelo, ua hoakaka ae o Kiaaiua McCarthy i kona manao apono loa, e hooko koke ia aku ia hana ma kei kau o ka ahaolelo kuloko e noho mai ana.

            Wahi ana, i ka makahiki 1907, i hookomoia ai oia he bila n okeia ninau iloko o ka ahaolelo eia nae ua waihoin ma ka papa, a ma na kau apau mahope mai, ua nui no na manawa i hapaiin mai ai, aole nae he holo iki.

            Ma ke ano nui o kana mau hoakaka, e kakoo loa ana oia i ka hooholoia aku o kekahi bila, mahelehele i keia kau, a e hookomo ana oia maloko o kana palapala imua o ka ahaolelo i kekahi mau manao hoakaka no keia ninau.

            Ma ka mahelehele pono ana aku i na senatoa ame na lunamakaainana, ma na mokupuni, o Oahu nei ka mokupuni, e hoopomaikaiia mai ana, ma ka hoomahuahuaia ae o kona mau hoa iloko o ka ahaolelo, a e hoemiia mai ana na lunamakaainana me na senatoa o na mokupuni e ae; nolaila aole he mau kumu kupono ma ka aoao o ko Oahu nei mau solona, e haawi ole aku ai i na kakoo ana, no ka holo o kekahi bila o kela ano, koe wale no ke komo pu ana aku e kokua i na mokupuni e aku, i wahi e hoomauia aku ai ke heluna o kolaila mau solona elike me ia e ku nei i keia manawa.

HEMO HOU MAHOPE O KA ILI ANA.

            Ma ka auwina la o ka Poakahi aku la i hala, oiai ka mokuahi Cethana e hookomo mai ana noloko nei o ke awa, i ili ae ai oia ma kahi e kokoke ana i ka hale ipukukui, ma ka Poakahi nei, mamuli o ka poino ana o na meapaahana e hoopololei ana i kona holo ana imua, o kahi nae o ka laki, mahope io o na hooikaika ana e hoopakele ae i kela moku, o ia no kona hemo ana mai, ma ka hora ekahi o kela po iho, me ka nui ole o na poino.

            He mokuahi keia o ka holo ana mai Vanakouva mai, no Kikane, me ke kipa ana mai no keia awa, halawai e nae me ka ulia poino. Mahope iho o ka hora umi-kumamalua o kela awakea Poakahi, i hookuuia mai ai kela mokuahi mai k@ mana mai o na luna oihana, o ko keena hoomalu, no ka hookomo ana mai iloko nei o ke awa. Oiai nae e hookomo malie mai ana, a i ka hoea ana i ka boe helu elua, ua pau iho la ka hiki ana ke hoohanaia kekahi o kona mau enekiui, aka nae ua hoomau mai la no ka holo ana o ka mokuahi imua me ka pilikia ole, a i ke kokoke ana mai i ka hale ipukukui, a hoohuliia ae la ka ihu o ka moku e holo ai, o ka manawa ia i haki ai ka hoe, a pau iho la ka hiki ana ke hoopololei aku i kona holo ana.

            Ua pahu'a hele aku la kela mokuahi me ka Kiola@a ana o kekahi o kona mau heleuma iloko o ke kai, eia nae, ua lohi loa kela kiolaia ana o ka heleuma, no ka mea ua ili e aku la ka moku ma ka aoao makai o ke awa a paa loa.

            I ka wa i ili ai o kela mokuahi, ua holo koke aku la na mokukolo o na Hoahanau Young, no ka huki ana, ua lilo nae na hooikaika ana a kela mau moku e huki i mea ole; no ia kumu, ua holo okoa aku la ka mokuahi Kukui e kokua, me ka manao, o ka ekolu ana o kela mau moku, he mea ia e hemo mai ai ka moku poino, ua lilo no nae ka lakou mau hooikaika ana i mau mea makehewa.

            No kela paa loa o ka mokuahi, me kahi manaolana ole, no kona hemo koke mai, ua malamaia ae he aha kukakuka maluna o kona oneki, e na aliimoku ame ka akena o kela mokuahi ma Honolulu neei, o ka lakou mea i hooholo ai, o ia no ke kakali ana ahiki i ka pii ana mai o ke kai, ma kekahi manawa o kela po, ia wa e hoomaka hou ai ka huki ana a na mokukolo, a in a no ka hemo ole ma ia hoae hou ana alaila o ka hana wale no i koe, o ia ka hu'e ana i na ukana apu, no ka hoomama ana ae i ka moku.

            I ka wa nae i piha mai ai o ke kai, ma kela po, i ka hoomaka hou ana o na mokukolo e huki, o ka hemo no ia me ka maalahi, a hoopiliia mai i ka uwapo, a oiai aole he kai komo iloko, ua manaoia, aole i poino ka iwikaele o kela mokuahi.

 

KE MAU NEI KA PAHOLA O KA MA ʻ I FLU.

            Ma na hoike e loaa mau mai nei i ka Papa Ola i kela ame kela ame keia la, eia no ka ma'i Influenza, a i ikeia hoi ma kekahi inoa, ka "flu," ke pahola nei ma na wahi like ole, eia nae aole no he nuio ka make, elike me na mea i hoomaopopoia no keia ano ma'i ma na wahi mamao mai Hawaii aku nei.

            No ka hoopakele ana i ka lehulehu mai ka pahola hikiwawe ana aku o keia ano ma'i, ua hookapuia ka malama ana i na anaina pule, pela hoi ka malama aua aku i na kiionioni, ame na hale e akokoa mau ai na kanaka, mamuli o ka manaoio o na poo o ka Papa Ola, o ke alahele wale no ia e laha nui ole aku ai keia ano ma'i.

            No ka hoopakele ana i ka lehulehu mai ka pahola hikiwawe ana aku o keia ano ma'i, ua hookapuia ka malama ana i na anaina pule, pela hoi ka malama ana aku i na kiionioni, ame na hale e akokoa mau ai na kanaka, mamuli o ka manaoio o na poo o ka Papa Ola, o ke alahele wale no ia e laha nui ole aku ai keia ano ma'i.

            No na kula, ua ae aku no ka Papa Ola e wehe mau ia i kela ame keia la, mamuli o ka manao ana he alahele maalahi loa ia, e hiki ai ke hookolo pololei ia aku ahiki i ka loaa ana o na keiki i ma'i, mamua o ka ae ana aku i na keiki e noho ma na home, he hana paakiki loa ka hiki ana aku e ike i ka poe i ma'i.

            Ma ka Poakahi nei, i ka wa i hoomaka ai na kula, he heluna nui o na keiki i hoea ole ae ma ko lakoku mau halekula pakahi, a ma ka ninani@auia ana, ua noho maoli kekahi poe keiki, i au'aia e na makua, oiai he la ua liilii ia, a ua apono no ka Lunakula Nui Kinney, ia haua ma ka aoao o na makua, no ka mea iloko o keia wa e laha nei ka ma'i flu, e makaalai na keiki e pono ai, mai ko lakou loaa ana aku i ke anu.

Oi ka Pono e Hele i ke Kula

            Ma ka hele makaikai ana o Mr. Kinney ma ka Poalua nei e nana ma ua halekula, a ma kona ninau okoa ana aku uo hoi i ka manao o na kumu, na hoakaka ae lakou iaia, he oi loa aki ka malama mau ia o na kula i kela ame kela manawa, no ka mea pela iho la e hoomau ai na keiki i na hana e loaa mai ai ia lakou ke ola kino maikai; oiai e paani ana lakou i ka hapanui o ka manawa, a e huikau pu ana me na keiki ola kino maikai, aku iloko o ia manawa hookahi, e hiki loa ana ke ikeia aku ka poe onawaliwali o ko lakou mau kino, a o kela poe keiki, ke kauohaia e hoi no ka hale, me ka hele ole mai i ke kula ahiki i ka oluolu maikai ana o ko lakou ma'i.

Nui ka Ma'i na Manoa

            Ma ke kula aupuni ma Manoa, ma na mea i oleloia ae, he nui na haumana i loohia i keia ano ma'i, i hiki aku ka heluna ma kahi o ka haneri, a ma ke kula hoi o ka Puali Hoola, ua pau ka hapanui o na haumana i ka ma'i, me ke kakaikahi loa o ka poe hele i ke kula.

            Ma ka hoopukaia ana ae o ke kauoha pili oihana mai ka Papa Ola mai, e papa a e hookapu ana i ka malamaia o na anaina pule maloko o na halepule o keia kulanakauhale, pela hoi ka wehe ana i na hale kiionioni ame na lalawai e ae maloko o ka hale, ua manao kekahi poe aole he pololei iki o kela hookapuia ana o na halepule, a aeia hoi e wehe i na halekula, no ka mea wahi a lakou, he manawa pokole wale no e malamaia ai na anaina haipule, oiai hoi o na halekula, e malama ana na kumu i ka lakou mau kula, ahiki i ka hora elua o ka auwina la.

            Ua noa no na anaina o na ano like ole ke malamaia mawaho o ka hale, nolaila me kel akumu, ua nui wale na anaina haipule i mmalamaia ma ka la Sabati aku nei i hala, a no kekahi mau halepule no hoi, ua hoomaha loa ia mau hale i ka malama ana he anaina pule.

Nui ka Ma'i ma Waipahu

            Ma ka hoike i waihoia ae iloko o ka Papa Ola, ma ka Poalua iho nei, he ekolu wale no mau make, mamuli o keia ano ma'i laha, he kulana keia e lele ole ai ka oili, a e hopohopo ai hoi, no ka mau aku o ka pahola ana o ka ma'i, ma ke ano neepapa.

            Ma Waipahu, wahi a Kauka M@Gettigan, he kanaha-ku@namakolu ka nui o ka poe ma'i maloko o ka halema'i malaila, mailoko mai o kela heluna ae la, he kanakolu-kumamalua hoi i loaa maoli i ka ma'i numonia.

            Wahi nae a kela kauka, he manaolana kona, ma keia mau la aku e hoea mai ana, e emi loa ana ka ikeia o keia ano ma'i, ahiki i ka pau loa ana.

Ko Hawaii Hoike

            He kanaha-kumamalua mau ma'i hou i hoikeia mai i ka Papa Ola, mai Hawaii mai, ma ka Poalua nei. He hookahi o kela mau ma'i na ikeia ma Wainaku, e pili kokoke la ma Hilo, a o ka nui ae o ka poe ma'i, ma Kohala no ia.

            Ma Maui hoi, aia pu ka ma'i flu, malaila kahi i pahola ai, no ka mea, ma ka hoike o ka loaa ana mai i ka Papa Ola, ma Wailuku he hookahi haneri poe i loaa i kela ano ma'i, o ka hapanui o lakou, he poe keiki kula.

            Ma Lahaina, Paia ame Hamakuapoko, he o ia mau no ke kulana ma kela mau wahi, me ka hoonohoia o na kiai e makaala i na kauhale o ka poe hana o na mahiko.

BREST, Jan. 29- Ua hoea mai ka mokukaua pilikua Nu Mekikko ianei i keia la mai Amerika mai no ka uk@li ana aku i ka mokukaua Wakinekona, ka mokukaua nana e hoihoi aku ana i ka Peresidena Wilson ame kona mau ukali no Amerika. Mamuli o ka hoea ana mai o ka mokukaua Nu Mekiko i loaa iho ai ka manaoio i koonei poe e haalele koko mai ana ka-Peresidena ia nei no ka hoi aku no Amerika.

 

APONO KE KIAAINA I NA KII A KA PAPA AWAKUMOKU.

            Ma ka Poaha aku la o ka pule i hala i hoopili iho ai ke Kiaaina i kona kuni oihana no ke apono ana i na kii a ka Papa Awakumoku i hoomakaukau ai no ka hoakea ana ae i ke awakumoku a ka papa i makemake ai komo pu me ke kuai ana i na apana aina e pili mai ana i ke awakumoku no ka hooakea ana ae i ke awa, no ka hookupono ana ae i ke awa no na moku e manaoia aku nei e hoea mai ana i keia awa ma keia mau makahiki ae e hoea mai ena.

            Ua waihoia ae @mua o ke Kiaaina ma ka Poaha i hala e na hoa o ka papa na kii o ke awa i hoo@akaukauia ai ma kekahi mau halawai a ke papa ma na ahiahi mamua aku, a ua loaa ke aponoia ana e ke Kiaaina. Ua kukakuka pu na hoa o ka papa me na mana hooko o ke Teritore no na alahele e loaa ai ke dala ame ia dala e hiki ai ke kuai a lilo mai na apana aina i makemakeia a ua noiia ae ke Kiaaina e koho i kekahi poe na lakou e kau i ka waiwaiio maluna o na apana aina i makemke ia e lilo mai.

            Ina na waiwaiio e kaula ana ua ku i ka makemake o ka poe on a aina, alaila e noi ae ana ke Kiaaina i ka ahaolelo e hookaawale i kekahi haawina dala no ka uku ana aku i ke kumukuai o ia mau aina e lilo mai ana, a in a kupono ole ka waiwaii'o i kaula i ka manao o na on a aina, alaila o ka hoopii hoahewa ka mea e hanaia aku ana i mea e lilo mai ai ia mau aina.

            Maluna o ka ninau no ka huli ana i dala no @a hana hou, ua hoakakaia ae ma ka ahakuka o ka Poaha aku la e hoololi ka ahaolelo i ke kanawai e kaupalena ana i ka aie o ke Teritore i bonaia. Malalo o ke kanawai kumy o ka palena e hiki ai ke Teritore ke aie dala he $17,000,000, eia nae, ua kauia o ka ahaolelo ka palena o ka huina e aie ai ma ka $11,000,000. O ka aie o ke Teritore i keia manawa aneane i ka $9,000,000, o ke koena he $8,000,000, he huina hiki ke aieia aku.

            Ua noi pu ae ka papa awakumoku i ke Kiaaina e waiho ae i kekahi hoololi i ke kanawai Teritore e hoomalu ana i na kaki e hanaia aku ana e ka papa. Elike me ke kanawai e ku nei i nei manawa ua hookapuia ka papa mai ke kau ana aku i kekahi mau kaki maluna o na ukana e loaa mai ana a e laweia aku ana maluna o na uwapo. Ma ke kanawai ua hoakaka maopopoia ka hiki i ka papa ke kau i kekahi mau kaki maluna o na moku ame kekahi mau kaki ana ma ke tona no ka ukana e loaa mai ana a e laweia aku ana maluna o na uwpo, na awapae a pela aku.

            O ka makemake o ka papa e hoololi ia ka huaolelo koe" ma ke kanawai a e hookomoia iho malaila "komo pu," ma ia ano e loaa ana i ka papa ka mana e kau ai i na kaki maluna o na ukana e 'hoahuia aku ana maluna o na uwapo.

            I mea e loaa aii ia hoololi iloko o ke kanawai he hana kupono na ka ahaolelo kuloko ka hooholo ana i kekahi olelo hooholo hui e hookomo ana i kekahi bila me ka hololi i makemakeia a hoouna aku i ka ahaolelo lahui no ka hooholo ana mai, elike me ka ahaolelo kuloko i hooholo ai i kekahi kanawai e hoakaka ana i ke ano o na kaki e hanaia ai o ka papa. Ma ka manao o ke kiaaina ina e aie ana ke Teritore i huina dala paku'i hou no ka hana hou ana i ke awa he mea pono e, loaa mai kekahi mau loaa kuloko, a me ia mau dala e loaa mai ana e hiki ai e uku aku i ka ukupanee o na dala i aieia ma na bona.

            O keia wale no ke awa kaki ole, a i ole o kekahi paha mawaena o na awakumoku kakaikahi iloko o ke ae i kau ole i kekahi o keia ano, elike me ka ke Kiaaina o ka hoakaka ana ae. Ma kekahi manawa ka i hala aku nei, wahi a ke Kinaina, ua loaa mai kekahi hoike mai na awakumoku lehulehu like ole mai o ke ao, o ka manao i imi mai i mea e loaa aku ai kekahi hoike no ke ano o na kaki e kau ia nei ma na uwapo maanei no ka hoohalike ana me ko lakou, a ma ia ano i loaa ai ka ike i ke Kiaaina, oia kauia he mau kaki e na awakumoku apau o ke ao maluna o na ukana e laweia aku ana maluna o na uwapo. Maluna o na itamu e ae apau ua emi loa iho na kaki maluna o na ukana maanei a koe ko ka wai.

            HOOKUULA O HANNAH WAREEN E KE KIUEE O HILO

            Ma ka lono i loaa ae i ka Advertiser mai Hilo mai ua hookuuia aku la o Mrs. Hannah Warren i hoopiiia ae ai @ ke kiure kiekie no ka hewa pepehikanaka, no ka pepehi ana i kana kaikamahine ponoi, o Emma ka inoa, a make, he 11 makahiki i hala aku nei, e ka papa kiure o ka Lunakanawai Quinn, ma ka auwina la o ka Poalua nei, mahope o kona hookolokoloia ana e ke kiure no kekahi mau la. He hihia ano hoeha loa ia i ka manao o ka lehulehu ma Hilo, no ia kumu ua piha ka rumi hookolokolo i ka poe hoolohe e kali mai ana me na manao pihoihoi me ka ake nui e lohe i ka hopena o ka hihia.

            E hoakaka pu ana ma ia lono hookahi he manawa kokoke loa a hookolokoloia mai na lunakiai ehiku o ke Kalana o Hawaii, a mahope iho o ka pau ana o ko lakou @ihia e hoomaka ia ai ka hihia o Cabrinha, kekahi o na hoa o ka papa lunakiai i hoopiiia ae ai no kona apono ana i na koi a ka hui i lilo ai oia he mea kuleana pu iloko o ia hui, i ke Kalana o Hawaii.

 

            HOPUIA IA LIMAHANA NO KE APUKA

            Ma ke kakahiaka o ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, mahope iho o ka hookolo ana aku a ka Makakiiu MeDuffie, i paa ae ai o Thomas Cummings, Jr., ke kiakaa otomobile o ka Euekinia Kalana Cantin i ka hopuia, no ka hwa apuka, me ka aihue i ka waiwai o ke aupuni.

            Mawaho ae o kela limahana o ke kalana, ua hopu pu ia o Nakamura, he Kepani kiakaa otomobile, no Mrs. B. F. Dillingham, ma ke ano he mea oia i hui pu aku me Cummings ma kela hana hookahi, e apuhi i ke aupuni kulanakauhale, no ko laua pomaikai pakahi iho.

            Ma ka hoakaka a ka Loio Kalana Brown, ua loaa no ke kuleana ia Cummings, e hele ai e kuai i mau laholio hou no ke kaa o Cantin, ke loaa mai nae, he kauoha no ia hana. Imua ponolo Mr. Brown i ae okoa aku ai o Cummings i kona hewa, a iloko ka o na mahina ekolu aku nei i hala, ua hele aku oia e kuai mai ka hui mai o can Hamm-Young Co., he umi mau laholio maikai, ma ke kanalima kumam@ha dala pakahi, au like me elima haneri me kanaha dala, ka waiwaii'o kela mau laholio apau.

            Ma ka olelo a Cummings, ua hoolilo aku oia i kela mau laholio apau ma na manawa like ole ia Nakamura, no ke kumukuai o kanakolu-kumamalima dala pakahi, he umi-kumamaiwa dala ke @mi iho, malalo o ke kumukuai maoli mai ka hui kaa mai.

            Ma ka oleloia, i wahi e loaa ai he pomaikai iaia no kela mau laholio, ua kuai hoolilo hou aku o Nakamura i na Kepani lehulehu o keia kulanakauhale i kela mau laholio, ma kahi o ke kanaha dala pakahi, he elima dala kona puka no kela ame keia laholio.

            Nolaila o ke kulana oiaio, i ikeia ma ka hana a kela limahana o ke kalana, o ia no ka loaa ana ia Cummings he kanakolu-kumamalima dala no kona mau pakeke, no kela ame keia laholio, a he elima hoi dala e loaa ana ia Nakamura, a ma ka aoao hoi o ke kalana, e poho ana ia, he kanalima-kumamaha dala no kela ame keia laholio pakahi.

            Ua hoohuoiia ka hana a kela limahana ma kekahi manawa, nolaila ua waihoia aku la ka huli ame ka noii pono ana i na mea i hanaia, iloko o ka lima o ka Makaikiu Mcduffie, a mahope o kona huli ana no kekahi mau la, pela iho la i hopuia ae ai o cummings ame Nakamura a noho ana i ke puhi.

LILO KA RULA ANA A KA LUNAKANAWAI I NINAU ANO NUI.

            Ua lilo ka wehewehe ana a ka Lunakanawai Federala Vaughan i ka manao o kekahi hapa o na kanawai hookapu e hamama ana i ka alanui no na lahui o ka Hikini e lilo ai i mau kupa Amerika i ninau koikoi i nei manawa mawaena o ka lahui, o ka oi aku ma ke kapakai Pakipika. Ma ka oleloia ma ka manawa i haawiia aku ai o ka pono ia Sachi Shimadao e lilo i makaainana Amerika maloko o ka aha hookolokolo federala maanei he pule aku nei i hala, o kela ka manawa mua loa i aeia aku ai o kekahi makaainana Kepani e lilo i kupa Amerika, he mea i hana ole ia ma kekahi wahi o Amerika Huipuia, elike me ka mea ninaninau no ka hookupa ana W. H. Ragsdale o ka hoike ana ae.

            Ua loaa na ike maopopo ke hoomakaukau mai la na luna aupuni ma Wakinekona e lawe ae i kekahi mau keehinahana no ke ku-e ana mai i ka hana a ka aha hookolokolo federala maanei no ka hoonoa ana ae i ka rula ana a ka aha hookolokolo maanei, a e hookomoia ae ana he hoopii e hoohalahala ana i ka haawiia ana o ka pono e lilo i makaainana i na Kepani apau i haawiia ae ai o ia mau pono.

            Maloko o na manao pepa o na nupepa maloko o Kaleponi ua nui na manao hoakaka e hoike ana i ke ku-e i ka hana a ka aha hookolokolo federala maanei a e hoakaka pu ana i na hoohalahala he nui e ala mai ana.

            Ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala he umi-kumamalima mau Kepani koa hou i hookomo ae i ka lakou mau palapala noi, a ma ke koho wale ia e piha ana ka haneri a oi mau Kepani koa e hookomo ae ana i ka lakou mau palapala noi ma ka Poakahi nei ma ka manawa a ka Lunakanawai Vaughan e holo aku ai no Leilehua no ka hoolohe ana i na koi a ka poe koa malaila. No ka lehulehu loa o ka poe noi no ka lilo i mau makaainana ma Leilehua ua nui ka hana ma ka aoao o ka hope kakau olelo o ka aha ma ka Poaha aku nei i hala, no ka lawe ana mai i na palapala noi, a ma ka Poalima mai ua holo hou aku oia no Leilehua maluna o ke kaaahi kuikawa no ia hana hookahi no.

            Ahiki mai ka Poakahi nei o ka hapanui o na palapala noi mai na koa Kepani mai o Leilehua a he kahaikahi na Pake e hoao mai la e lona aku ia pono ia lakou mai ka lunakanawai aku.

            O ke kanaka Korean mua loa i hookomo ae i kana palapala noi i ka Lunakanawai Vaughan o Edward Surk Cho Lee kona inoa, he koa oia no ka pualikoa helewawae Hawaii ekahi; elike me na Kepani koa e ae i noi ae'ai. Ma ka Poaha aku la i hala i haawiia mai ai ka pono makaainana iaia, mahope o ka ainauia ana o kona mau hoike. Like ole na wehewehe ana a na luna aupuni federala i ka manao o na kanawai hookupa.

 

            E oki i ke kii o  ka puolo a hoike aku ia mea i kou halekuai meaai. Hoopuka aku i ka inoa me ka moakaka loa, Te-st-ti-gud. E olelo me ka leo nui i keia wa.

            HAAWI I KAU POE KEIKI I KA PALAOA I HOMOIA ME KE

            (Ke Ano, "He Ono Maoli.")

            Mai hoouna ia lakou i ke kula me ka pololi. He makepono ka palaoa maikai. He emi ke Tastigood: he emi loa kona hoolilo mamua o ka waiubata. He meaai maoli ke Tastigood, o ka palaoa maikai me ke Tastigood na lawa ia no ka ia no ka ai ana.

            He ai kupono ke Tastigood no ke ola kino, maemae a maikai. Ua hanaia ia mailoko mai o na aila o na meaulu maemae loa, na momona, ka waiubata karima maikai, ka waiu i hoomaemaeia ame ka paakai maloko o ka halehana maemae.

            E hoao i ke Tastigood ano.

            E makemake ana no oe no ka mea he ONO a he maemae.

            Loaa i na halekuai ke Tastigood ma kahi o

            Henry May & Co., Ltd.

 

            AOHE I HOOLAHAIA NO KOHO--O KE KUAI I KA AINA KA PONO.

            Wahi a ka Nupepa Maui News o ka Poalima aku la i hala, na aponoia e ke Kahukula Nui Kinney k@ mapao o ke Kalana o Maui e kuai i ka aina kahi o ka hale noho o ka halekula o ka pa kumakahiki helu I ma Puunene e ku la ame ka hale noho pu mai ka mahiko Hawaiian Commercial & Sugar Co. mai a me he mea la e pau mai ana ia hana iloko o na pule kakaikahi i ka hanaia.

            I kulike ai me ka hoakaka a ka moolelo e pili ana i keia hana, aneane he makahiki aku nei i hala ka pau ana i ka a ia e ke ahi o ka hale noho mua a he mea pono e kukulu ia i hale noho hou elike me ka hikiwawee hiki ana ke hanaia, nolaila ua hooponoponoia kekahi hana mawaena o ke Komisina Kula D. C. Lindsay o Maui, ame Sam Kalams, ka lunahoomalu o ka papa lunakiai o Maui, me ka Hui Mahiko Hawaiian Commercial & Sugar Co. no ke kukulu ana i hale noho hou.

            I ka hoea ana mai i ka manawa e uku aku ai no ka hana i hanaia, ia manawa i ike ia ai ua papa ke kanawai i ka hanaia o kekahi hana i oi aku mamua o ka $100 me ka hoolaha ole ia jo na koho no ia hana, me ka hookupono ana me kekahi mau ano e ae oia hoi ka mea e pili ana i na lmiahana makaainana a pela aku.

            O kekahi pilikia i ikeia aole i loaa i ke kalana ke kulana maluna o ka aina kahi i kukuluia ai ka hale, nolaila o ka hana pono wle no e hana kokeia oia ke kuai ana i ka apana aina ame ka halenoho pu, a ua hana kokeia ia hana i mea o hoopau kokeia ae ai ia pilikia, ma ia ano ua hookoeia aneane $1000 maluna aku o na lilo o ka hale mua.

HALAWAI IA HAWAII ME KA MAKE ULIA.

            Ma ko kakahiaka o ka Poano aku la i hala i halawai ae ai ia kanaka Hawaii o Samuel Moses ka inoa, me ka make ulia, ma kahi e kokoke ana i ke alahuki moku, o ka hui mokuahi holo pili aina.

            He Hawaii kela i noho hana aku malalo o Wooley ame Beeton, ma ke kakia ana i na pou, ma kahi e kokoke aku la i ke alahuki moku. E hoao ana o Samuel Moses, e wehe ae i ka haoumii mai kekahi pou mai, a ma kekahi ano i maopopo ole, ua komo aku la kona Poo mawaena o ka pou ame ka hao, a o ka poino no ia.

            Ua hoihoi awiwi ia aku ka mea poino no ka halema'i o na ulia poino a oini nae ua kukonukonuloa ka eha i kau aku maluna on a, ua lele e kona ah@ hope loa, mamua o ka hoea ana aku o ke kaa no ka halema'i.

 

            NA MARE

            Opio Kalama ia Julia Kalailai. Jan. 21.

NA HANAU

            NaChristian K. Bishaw ame Henriet ta K. Kaiena, he keikikane, Jan. 5.

            Na Ah Hop Lung ame Luey Kaaihue, ha kaikamahine, Jan. 19.

            Na John K. Yim ame Keahi Ah@ee, he kaikamahine, Jan. 22

            Na Geo, Kahaulelio ame Lily Manners, he keikikane, Jan. 23

            Na James Moanahele ame Annie Himeni, he keikikane, Jan. 23,

            Na Antone N. Bright ame Emily K. Thomas, he kekiikane, Jan. 23.

            Na James Moanahele ame Annie Himeni, he keikikane, Jan. 24.

            Na George Punahele ame Sarah Waiolama, he keikikane, Jan. 25

            Na Willie Kaniho ame Dora Neau, he keikikane, Jan. 26

            Na Edward A. Kahele ame Annie Amoy, he keikikane, Jan. 26

            Na Robert Ahuna ame Annie Arthur, he kaikamahine, Jan. 26

            Na James A. Apao ame Julia Naipo, he kaikamahine, Jan. 27.

NA MAKE

            Dan Kealoha, ma ke Alanui Hal@kauila, Jan. 21.

            Mrs. Elizabeth Kaulahau, ma ka H@me Leahi, Jan. 22.

            Sarah Ah Lung, ma ka Halema'i Moiwahine, Jan. 22.

            David Kuaunui, ma ke Alanui H@@tace, Jan. 23.

            Sam McCandless, ma ka halema'i o na Poino Ulia, Jan. 25.

            H. M. Kaaikauoha, ma ka Halema'i o Kalihi, Jan. 25

            Samuel Jessie, Jr., ma Lanakila Tract, Jan. 26

            Mabel L. Kelii, ma ka Halema'i Moiwahine, Jan. 26

            Akoni Kauahi, ma ke Alanui Gulick, Jan. 27

            Ma kokahi mau wahi o ke kulana kauhale nei, ua hoomaopopoia ka h@@ nauwe ola'i ma ka hora elime o @@ ahiahi o ka Poalua aku la i hula n@ ka maopopo ole nae i kekahi poe no mea.

E HOIKE ME KA POLOLEI

            Aohe waiwai o ka makou "hoola@@@ wale, ana no." He oi aku ka pono o @@ makou hoike maoli ana aku i ka m@ pololei. Makemake makou e hoao o@@ ka Laau Kunu a Chamberlain, i k@@@ wa e loaa hou ai i ke anu. Aole makou i ike i kekahi kumu nou e hoohana ole ai ia mea. Ua loaa i keia laau ma o kona hoola kamahao ke kaulana apuai ke ao nei, a ua kamailio mai na mea apau ma na wahi like ole me ka mahalo nona. Eia ke kuaiia nei e ka poe kuai laau lapaau apau, o Benson Smith & Co., Ltd., na akena no Hawaii.-Hoolaha.