Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 5, 31 January 1919 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

he I<»aa iki o ka ike ia Nikola 110 Jene Kelekona, iioko o keia mau la ana e holo nei maiuna o ka waa; nolaila e hoakaka pokole aku ka mea kakau moolelo e pili ana i ua kaikamahine nei. .Ma kela" manawa i aneane loa aku ai ka liina o Nikola e paa i ka ihu o ka waa a Jene e kau ana, ua lalau iho la <• jcnc Kelekoiia i kana pu raifela e waiho ana iloko o ka waapa. ua palaka maoh no kona noonoo, heaha la alav. a ana iho. e waiho ana kana pu. o ke kau ae la no ia iluna. a ; ka manawa a Nikola i paa aku ai i ke kaula, me ka manao, e kaa hou ana o Jcne nfalalo o kona malu, o ka poha k'»ke aku la no ia o ka leo o Jene i ke kauoha ana aku iaia. e waiho malie i ke kaula o ka waapa, o lilo auanei oia he make. I ka ike ana mai i ka pu railela, e kau pono aku ana iniua ona. ua haalele koke iho la ua o Nikola i ke kaula. eiike me ke ano mau o na kanaka hohewale, a noho mai la nnna. i ka laweia o ka waapa o lene e ka wai, me ke kuaki iloko ona, no kona hooliloia ana i mea paani e kela wahine oj)io. ilok«» o na nianao pihoihoi, aole wale no kona hoohokaia ana, aka no kahi e hiki ai iaia ke alualu mai ia Jene, a i «»lc. e pakele ai paha oia mai ka loaa aku ia Tazana, hoomaka aku la ua o Nikola, e holo ma kapa o ka muliwai, no kela wahi ana ame kona poe kanaka, i huna ai i na wāa 0 lakou. ma kela hōokolo ana aku mahope o»Anakoitā ame Jcne Kelekona. a kaua e ka makamaka heluhelu o ka ike niua ana. ma kelā \va i kiia ai o Anakona i ka pua a make, a i hnlo ai hoi o Jene Kelekona, a hoea no kahi o na PaeFe. P.ia nae ihea o Jēne Kelekona kahi i nalowale ai? Iloko (. ka noonoo o Nikola, ua loaa kela kaikamahine i kekahi p<-e kanaka Paele, a ua lawepioia aku malalo o kq lakou nra, iu. he hookahi waly no ona kumu e pakele āi, o ia ka liolo ]».il<.lei ana no kahi o ka nuku muliwai, aole hoi i pae aku no ka aina. Heaha nae ka ua o Nikola mea e noonoo hou ;:ku ai n<> kela wahiiie. o kana wale 110 e hoomaikai la i k.ma laki, o ia ka make ana aku o kona 'enemi ino loa i ka m<»o ai kanaka. !ie h->ok«hi wale no mea nana i hōokau inau mai i ka u eliweii maluna o Nikala, o ia no ka h?.hai - loloa o kela mau holoholona mauka o ka aina. He ike okoa aku np ko--112. i kv- keke mai o iia niho o ke tiga me na iāiai i ke a<>. a i ka wa poeleele. o na maka o ke tiga ke a mai ana k«»hu ahi ke nana mai iaia mailoko mai o ka lilulaaii. 1 ka hookokoke ana aku nae o ua o Nikohi. i l<ahi e ike aku ;.i i ka nuku o ka muliwai. ua hoopiha loa ia mai oia 1 ka hauoli. mamuli o ka ike ana aku, e k'u mai ana kona mokuahi. He oiaio. ma kela manawa ana i haalele aku ai i ka mokuahi me kona mau hoa, no ka hiili ana ia Jene ame Anakona. ua haawi aku oia i ke.kauoha ia Paulo, e holo e h.oopiha lanalui īiou no ko laua mokuahi, o ua inoku nei lio kela. ua huli hoi mai i ka wa kiipono. no ka hoopakele ana : na .. N'ikela, elike me kana i manao iho ai no kona palekaMo kona ikaika 'apaū, ke noke' la uā o Nikola i ka hoe i kona waa, me ke ku okoa ana ae no hoi iluna, e noke ai i ke kahea me ka leo t nui, a e peahi okoā aku ana i kona pa-| pale, i ike mai ai ka poe oluna o ka niokii iaia, alaila, holo i mai kekahi waapa no ka lawe ana aku iaia a hookau luna o ka mokuahi: o ka mea apiki nae aolē lie ikeia aku* o ka maaloalo mai o kekahi mea, he mehameha pti wale no j oluna <» ka oneki o ka moku, me he inoku la, i haaleleiā. I ua o Nikola e huli mai la nana iaukā o ka aina, e ku aku ana no na holoholona. aohe wahi mea a hāalele mai' iai&; nolaila oili ae la, ka manao hopōhopo iloko ōnā, ina no paha no kQna kau akii iluna o ka oneki o kona mokuahi, e hoea | aku ana no kela mau holoholona. no ka hoOpōino anā i i kona ola. akahi ka hoomano o kela mau holoholona, i ke alualu iaia. 1 No kona ike ole i ka maaloalo māi o kekahi mea maluna 0 ka mokuahi, ua lilo ia i kumu hookahaha aku i kona manao. me kona pohihihi loa i kahi i nalow r ale ai o Paulo, a ina hoi ua holo kela kanaka iuka o ka aina, pehea la oia i 1 hoonoho ole ai i kekahi poe kanaka e kiai i I<a moku. , No kela mehameha pu maoli. alā inai la ka manao hopo- j hopo iloko ona. malia o keia maū la aiue nā po;o koha hoomanawanui ana maluna o ka muliwāi, e hooikāika ana'e i»akele mai ka make mai. e'poho ma'keliewa anā ia, a ke holo aku nei oia iloko o kona lua kupāpau, kahi e hiki lioū <>le ai iaia ke ]>akele mai ka make māi, ka mea ana i kāu ai ka weli i na manawa apaii. I Me kela manaolana poho no nae'. āole i hooki iho o' Nikola i .ka hooikaika ana i ka hoe, aia ka pono o ka pili aku j i ka moku; he oiaio ua hoea aku la kona waa ma kā ihu 0 ka moku, hookokoke aku la oia i kālii e lewalewa nfai ;<na o kekahi alapii kaula. me ka lioao anā aku e 'pinana i iiuna, ia wa i poha mai ai he leo kaiioha iuailuna mai o ka oneki, e hookaawale koke oia mai ka aoao aku o ka moku,a i huli ae paha kona hana e nāna. i ka mea'nona kela leo.' t kau aku ana o Jene Kelekona, i ka wahā o ka pu pana],ana iaia. . „ Ke hookahaha loa ia aku la paha ko'u mānao e ka r.-»aka heluhelu, i ke ano o ko Jenē Kelekona kau āna m|aiuna o keia n\pkuahi; ae, nawai hoi e ōle ke kahaha, aōle kaua i ike i kona kaalo ana ae ma ka muliwai, ma ka nianawa hookahi a kaua e hookolo nei mahope o Tazāna. ;^ I ka wa a Tene Kelekona, i ike ai, ē hiki liou ia >?i--kola ke hoopilikia aku iaia. ina kela wa ana i kau niai 'ai 1 kana pu raifela. a haalele iho ai o Nikola, i ka paa ana f ke kaula o ka waa, ua kaawale loa mai la ko ia nei waā i kahi hohonu o ka muliwai: o kona waiho al<u la no ia i ka r.u. lalau iho la i ka hoe. a hoopololei āku la kana hoe ana nowaena o ka nuiliwai, kahi ikaika o ke koieie ana a ka wai, he hookahi wale no mea nui iloko ona, o ka hikiwawe 0 ka holo ana o kona.waa ahiki i ka nuku o ka muliwai. Xo kekahi mau la ame kekahi mau po, aōle b Jene i hoōhele aku i kona waa a kahi halāna o ka wai. e hoihōi iuāu ana oia ma kahi ikaika o ke kahe ana, koe wale no i ka iranawa ikaika loa o ka 'wela o ka la. e kono'okoaia inai ana oia e moe ilalo o ke kino" o ka w r aa. a liookiiu aku hoi e lana hele kona waa, elike me "ka lawe ana a ka wāi, aka 1 kona wa no e ala ae ai a noluv pono. iluua, e hoe aku aiia no oia, no kahi koieie o ka wai. ma ka hoōmau ana no i lea W, aia ka pono o ka nui o kahi e hala hope o ka muliwai iaia. . , l"a kaokoa loa ko Nikola noonoo |ene Kelekoua mai. aole ona hoihoi i kona waa iwaena o ka muliwai, āka e holo ana oia ma kahi kokoke i kekahi kapa. ma kahi māmao loa hoi mai na holoholona ahiu māi. e hele ae ana n'ia kekahi Kāpa o ka muliwai. nia keia anō iho la, ua malie loa ka holo ana o kona waa. pela iho la i hiki ole ai iaia ke ike ■ ia īene. a ke lihi laiina āku pāha mahope o ua kaikamahine' Ūa hoea e o lene Kelekona no ka nuku o ka muliwai. a ua hoopiha loa ia aku oia me ka olioli, iaia i ike aku ai i ke

ku mai o kekahi mokuahi, aka nae, mahope o kona hoomao-! f)opo ana aku, o kela no ka ka inokuahi, o Aikola ina, uaaneane e hiki ole iaia ke noonoo kupono, ā ina paha no kona| •īpohuli hou i kona waa īhope, he hana paakiki loa nana ka! hbe ana'aku ahiki i ka pae ana iuka o ka aina, no ka mea he keu maoli ka ikaika o wke kahe ana a ka wai. Aia ua o Jene mawaena o na poino a elua, maniua ponfo aku o kona alo. e ku mai ana ka mokuahi o kona mau enemi, a mahope hoi o kona kua, ke kalie mai.la ka wainieka' ikaika, a iha no kona manao e pakele mai kela mau poino mai, alaila o ka mea pono w<ale no ana e hana aku ai, o ia ka hooholo ana i kona waa i ka moana akea. Ua ala āe no kekahi manao iloko o Jene e hoi liou oia iuka o ka aina. o ka pilikia waie no, o ia ka mao'popo ole iaia o kahi o kela poe Paele oluolu, na lakou i liookipa aku iaia nei me Anakona: a oiai hoi. aole o Nikola maluna o kela mokuahi, malia o loaa no ka piilekana iaia ilei, mai ofe i kekahi huina elala mahuahua i ka poe mluna o ka mokn, e hoihoi iaia, ahiki i ka hoea ana i Enelani; a ina uaha no ko lakou maka'u o ; pha mai i ka hopuia, ālaila e hoolēle aku iaia ma kekahi awakumoku, kokoke loa. Ke hookokoke loa aku la ko. ia nei waa i kahi i ku ai o ka mokuahi, aole he niea e ae e hani ai, o kona hoopololei wa'le aku no i ka holo ana o ka'waa ahiki i ka pili ana i ka moku. Aole no nae kela he hana maalahi, oiai he ikaika maoli ka wai. nolaila, hoe pololei aku la oia aohe wa a hala koha A'aapa ma kekahi aoao. ua pili aku la ko ia nei waa mamUa o ka ihu o ka moku, malalo pono iho o ke kaulahao o ka heleuma, o kana n'iea e ha'oha'o loa la, aohe kahea mai o kekahi mea mailuna mai o ka oneki o ka moku, oiai he mea mau ka hoonohoia o kekahi kiai maluna o na mokn apau. Ke pupue wale la no ua o Jene Kelekona i ke kaulahao 0 ka heleuina, me ka noke ana ae i ke kahea i kekahi mau kokua, ana mai ka poe mai oluna o ka moku, āole nae ona lohe aku i ka pane mai o kekahi leo, nolāila manao iho la keia, aole he kanaka maluna o kela moku. Heaha la ia ala ana ae o kekahi noonoo iloK'o ona, lalau iho la kekahi lima i ke kaula o kona waa a hoopaa aku la 1 ke kaulahao. me ka hookuukuu liilii ana mai i ka waa ahiki i ke kupono ana i kahi e lewajewa ana o ke alapii kaula, manao ae la ka palekana. Hoopaa iho la i ke kaula a paa i kona waa, o kona pii aku tei no ia ma ke alapii-.me.ka hooi ka maka'u ahiki i ke kau ana iluna o ka oneki, me kona lawe pu ana me ia i kana pu raifela, ka pu panapai'.a ame na poka. l'a hoomaha iki o Jene. ahiki i ka pau ana o kona mau manao pihoihoi, hoomaka aku la oia e hele e nana ialuna o ka moku, aia no kana pu raifela ke paa la' iloko o kona lima, ina no e halawai aku ana oia me kekahi kanaka, e ho'ohaiia aku ana.oia i kana pu, me ke kakali ole, oiai o kona palekana wale no nui. ,

j Hele aku la oia nomua o ka mokuahi, kahi o na luina e | hiamoe ai, e hiamoe "mai ana kekahi poe Jehulehu. ua pau I i ka ona i ka rama, akahi np'a maopopo iaia, o kela ka ( ke kumu o ka loaa ole ana mai he hookahi kiai iaia malūna ! o ka oneki, nolaila pani iho la oia i ka puka, eJiemo ae ai I o kela poe luina a paa. ine ke ki ana mai,mawaho, o kona 1 pii hou ae la no ia noluna o ka oneki. .... Oiai ua hele oia a pololi, aole i komo wahi ai iki, mai kela po mai o kona holo mahuka ana mai ia Nikola mai. komo ae la oia maloko o ka halekuke, e w'aiho ana no. he mau meaai, hoomaka iho la keia $. hoopiha i ka lua o ka inaina, a i kona.maona anā. hoi mai la a noho ma kekphi j wahi kupono,-me ka. hophiki āna, aole loa oia e ae i kekahi j kanaka e hehi maluna o ka papahele o kela, mokil, aia wā!ie no ā hoohiki mai, e lilo oia i mea kokua ma ka ia iiei ! inau īnea apau e makemake ai. | , No kekahi n*au hora lehulehu kela noho ana a Jene. maluna o ka mōkualii, ma ke ano oia ka haku o kela moku. aole ona ike aku i ka h'olo mai o kekahi waapa a i' ole waa paha. heāha la ia nana ana aku ana, ma kahi uakee o ka muliwai, ike aku la kona mau maka, i ka oili anā mai he waa, me hookahi kanaka oluna; aole ne ike pono aku o lene i kela kanaka. i ke kokōke loa ana mai nae, akahi no a maopopo iaia. eia ka o Nikola, aole no nae ona walaau wale aku. ke kakali malie la oia, ahiki i ka pili ana mai'o ka waa ma ka aoao o moku. a i hoao mai ka hana a ua 0 Nikola. e pii iluna, e kau aku ana ka pii raifela a Jene. imua ponoi o kona mau maka. £ kela ike ana mai o Jene ka mea nana ka. pu railela e kaū pono aku ana imua ona, ua noke ae lā ō Nikola 1 ka hailiili, me ka hoopuka ana i na olelo kuamuamu, i kupono 'ōle i kekahi kane e hoopuka aku imua o ka lede, he mea ole nae ia i keia kanaka. no ka mea ua maa oia i ke kamailio ana i na olelo ino, aole nae i lilo kana mau olelo mo ,a ku 1 ka hooweliwēli i mea no'Jene e hopo ilio ai, aka ke māu māi la no'ke kau o ua kaikamahine nei i ka pu panapana imua ona. I ka ike ana hoi o ua o Nikola aohē-wahi mea a hoihoi hou aku o Jene i kana pu raifela iliope, hoololi ae la oia i 'ke ano o kan'ā mau hana, a hoomalimali mai la, nie ka hdohiki okoa ana mai, e hōihoi' pololei oia ia, lene no Enelani. me- ka hoopilikia ole aku; he hookahi no pane ma ko Jeue aoao. aole loa oia e ae e hehi hou na wawae o Nikola maluna o ka papahele o kela moku, koe wale no me ka ikaika o na meakaua. . Ua hoao hou aku la no o Nikola e pii.poluna o ka moku, ua kani e māi la nae kā Jene Kelekona pu, ma ke ano hoomaka'uka'u wale no, uwoki oe i ua kanaka lapuwale nei,' e pipika wale anā no, me ka hoi ana mai a noho iho la maluna o kona waa, a oiai aohe mea hiki iaia ke hana aku, ; i wahi nona e kau ai iluna o ka mokuahi. o ka haalele aku la no ia i ka aoao'o ka moku,- a hōe hou a,ku la iuka o ka aina, me ka paē ana ae ma kekāhi wahi mamao lpa m'ai.ka nuku mai o ka muliwai, i kau a mea o ka ikaika o ke'au. ; Aole he hopohopo i koe iloko o Jene Kelekona,, no koha oilikia mai ia Nikola.mai, oiai aole loa e hiki i kela kanāka; ke hoe hookahi mai i kona waa nui, ahiki i ka mokuahi, i kau a meā ō ka ikaika o ka wai; nolaila hoopōina loa aku" īa kona noonoa no kela kanaka. o kana īnea hopohopo wālē no. o ka h'uli hōi 'niai b kā p'oe oliina "o'.keia. moknahi. Ua hoomanao mai la ua o Jene, i kona ike ana i kekahi waapa, e holo ana ma kēkahi aoao.o.ka muliwai, oiai oia e laweia mai ana e ka ikaika o ka wai. Ina nae mai ka m'okuahi aku kela waapa. alaila ua hoopaliaohao loaJa aku oia, no ka huakai a kela waapa nouka o ka / muliwai, kfre wale no, no ka huli anar paha ia ia Nikola. . Ōial nae ka ia.e iho aku ana i ke ahiahi, a ia Jene hoi e nanēa ana ma konā wahi kiai. lohe mai la oia i ka leo huro 0 Nikola mai kekahi aoao māi o ke awa, me ke kau ana o kpna mau lima ilunā. mea la e kahea aku ana i kekahi,poe e hele āku i. koha wahi i noho ai. . Hpohele ae la ka Tene Kelekona n.ana ana. no kahi o na li'mā o Nikola e peahi aku'-ana. eia ka uā ike ua kanaka nei 1 kekahi waapa miiuka mai p ka muliwai, he waaj)a hor a"* lene i ike koke iho ai. no ka mokuahi ana e noho'haku nēt. ā o na kanaka hoi apau maluna o ua waapa la. he poe p:u; wale :io lakou apau. MOKUNA NVI. Pakele o Tazana Mai ka Moo Ai Kanaka Mai. "i I kela wa a Tazana i hoomaopōpo ai i kona poino> s oiai| kona mau wawae i paa mai ai i ke nahuia e ka moo ai ka-{ naka, hoomāka ae ia oia e hoopiha i kona mau akemama . i ka makani, aole hoi he hoopau i kona manaolana no koūā j palekana, a i ka wa 'a ka moo i aha'i aku ai iaia nolalo o ka' muliwai, hemo koke ae la kana pahi a paa iloko o kona lima,l

o ka hoomaka aku la ho ia e hou i ka moo.aohe lie hooponQP°n ° ana, aia no ma kahi eku aku ai, o kana mea nae e ike la, he keu aku a ka oi aku o ka hikiwa'we o ka aha'i ana a ka moo iaia. . Ua hele maoli a pau kona aho. a ua manao maoli n® oia e make aiia, 'o kahi no nae o ka laki, i aia i manao ai, o kona kaualakoia iluna o kahi papa'u o ka wai, a oili ae la hoi kona ihu maluna o ka iliwai. akahi no a loaa iaia lie manawa e hanu ai, eia nae aole ka ikaika me kona kino i

kela manwa. Aia no kona mau wawae iloko o ka waha o ka nioo kahi i paa si, eia nae aole he noke iho i ke nahu, a i alawa mai paha kona hana, eia ka ua make ua moo*nei, ua ku pono aku kana pahi,, ma kahi e poino ai kela moo, o kona hooikaika ae la 110 ia ahiki i kona kaawale ana ae mai na niho wakawaka mai o ka moo. Alaala\va ae la oia ma o a maahei, aia oia ma kahi maloo, aia hoi ma kekahi ana nui, ilalo o ka papaku o ka muliwai. hē wahi hoi i hiki ke hookipa aku he heluna nui o na moo kino pilikua, a pii mai'la ka lia maka'ū me ka hopohopo iaia nei, malia paha he nui na moo oloko o kela ana, a e huli hoi mai ana lakou no ka hoopilikia ana mai iaia, ke

loaa mai e noho ana ma ko lakou home. O ka manao wale no iloko o Tazana, o ia kona mai kela wahi aku, pehea nae oia e pakele ai, o ka luu hōu wale aku no iloko o ka wai a oili aku iluna, a i ole o kc komo aku paha f maloko o kela ana pouli, malia he ala|?dc kekahi e hoea aku ai iuka o ka aina maloo. O kona kumu kanalua wale no, ma ka hele ana aku iloko o ke ana, malia aia paha he mau wahi kikeekee o kela ana, e hoea aku ai i kahi o na moo he nui e noho ana, aka nae ua like no ka poinoi o kona luu aku no hoi a oili iluna o ka iliwai, a o kona komo aku ho hoi iloko o kela ana, ina 110 ua kokoke loa mai ka make iaia, aole no oia e- pakele, oiai ua piha na wahi apau o kela muliwai me ka moo. Mahope nae o ka noonoo ana me ke akahele. hooholo iho la no ua o Tazana e luu hou no oia iloko o ka wai, ma kela walii 110 ka moo i kaualakoa mai ai iaia; nolaila hoopiha iho la oia i kona akemama me ka makani, o ka luu aku la fto ia iloko o ka wai, ia aea ana ae. ua kokoke loa oia ma kapa o ka muliwai. ua hele nae a pau kona aho. 0 kahi o ka laki he hookahi wale no wawae o ua o Tazana i weluwelu i.na niho o ka m'oo, no ka lua o ka wawae, he o ia mau nd kona maikai, iloko nae o ka weluwelu o ka ro, aole i haki ka iwi, nolaila he mea liilii wale no kela eha ia Tazana, no ka mea ua koe 110 kona ola, a ua hele no hoi oia a kamaaina, i ka nui o na poino i kau aku maluna o kona kino. 1 kela wa nae o ka puoho ana ae o Tazaiia iluna o ka wai, ike koke aku la oia i na poo o kekahi mau 11100 elua, e holo pololei mai ana no kona wahi e lana ana, a no ka hoopakele ana i koaa ola, hoomaka aku la oia e au mē ka mama apau i loaa iaia, no kahi o kekahi lala laau e lewalewa iho ana ma ka'e o ka muliwai, heje no hoi ua o Tazana a kau ana v iluna o ka lala laau., kapalulu ana na moo malalo, me ka hamama ana e o ko laua mau waha iaia nei, ke hoola?i malie la nae oia, 110 ka hoo'maha ana mai kona maluhi L luhi aine ka maopaopa mai. l'a ma'u no kela noho malie ana a Tazana ma kela v.*ahi, no ka hoomaha ana, no na moo hoi, i ka hoohokaia ana o ko laua makemake, ua'luu hou aku la iloko o ka muliwai, e huii ai i meaai na laua . I ka maha ana o Tazana, nana aku la oia ikai o ka muliwai, aohe walii mea a ikeia aku o Nikola. a o kekahi waa okoa ae paha, aole no hoi ona ike aku i kana mau holoholona. ame ke kanaka Paele, nana e īiialama ana ia lakou. N . t t Akahi 110 ua o Tazana a ike i ka.eha o kona wawae. i wcluwelu i na niho o ka moo, nōlaila hēle aku la oia a ike i kekahi inau lau nahele, ana i manao ai, he mau mea hooluolu aku ia, kapili ae la ma kona wawae, me ka hauhoa ana i ke kaula a paa, o kon'a hooinaka hou ku la no ia e ukali mahope o Nikola. Eia o Tazana ma ka aoao okoa o ka muliwal, aole o kēlai aoao mua ana, o ka luu ana mai iloko o ka wai, a oiai nae pio maluna o ka mirliwai kalii i holo ai maluna 0 kona waa, he mea liilii loa iaia, ina paha ma keia aoao, a i ole ma kekahi aoao mai paha oia e hele ai. '■'■'■ M'a kēla lioao ana aku a ua o Tazana e hele maluna o ka iho la oia i ka eha maoli o kela wawae ona, e hlkiwawe'ole ai kona hele ana, hoao ae la hoi oia e pinana noluna o na kumulaau, a maluna e hele ai, he like pu 110 ka pilikia, manao iho la kona ulolohi loa, e loaā ole aku ai paha o Xikola iaia. Iloko no nae o'ka eha, aole ia he kumu no ua o Tazana e noho malie iho ai i kahi hookahi, aka hoomau aku la no! 1 ka helē ana, aole nae me ka awiwi, aka me ka hele malie no, '&i.a ka pono o kona kokoke iki aku, i kahi e ikeia aku ai v , ' Oiai o Tazana e hele malie ana, ala mai la kekahi hooniahao ana iloko ona. no na olelo a ka wahine Paele, nana i alakai laia no kahi i noho ai o Nikola me kona poe kanaka, aole ka kela behe i make ai o kana keiki,. no ka mea ua hoike aku o Jene iaia, he bebe okoa loa no kela'. aole o kana bebe ponoi, aka nae ua liele no oia a piha i ke aloha i i keia keiki. no ka mea ua alo like ia e laua na inea o ke i alahele huli no ko lakou palekana. ' Ua hoopohihihi loa ia aku ko Tazana noonoo, no ke kuI mu o ko Jene hoole ana aku imua o kela wahine Paele, J no kona ano oiaio maoli, pela lioi me kana bcbe, koe wale J no. ina he wahine okoa kela, aole. hoi o Jcne ua pololei no i kona hoole ana i kona kuleana i ke keiki ; oiai o razana* ' a o Jene hoi ka makuahine. elike me ka ua o Tazana i manaoio mau ai o kana keiki ponoi no kela o Keaka Kelekona. ' Oiai oia e hapai ntau mHi ana i.ka noonoo ana, ī kana »iau mea apau i lohe ai mai ka wahine Paele aku, ala pu mai lal kona mau m.inao kanalua, aole kela wa)iine a Anakona i ■ hoopiikele ai o Jene, aka he wahine okoa loa, o ke kumu no ia o kona ike ofb ana i kela keiki, o Keaka kona inoa. aja no o Jeriē i Laelana kāhi i noho ai, a o ke keiki hoi i make ai, o ke. keiki ia a laua. ~ Me kēla noon<so iiiau no ka make ana o kana keiki. rttamuli p ke. karaima ko'iko'i loa a Kikola i hana. aku ai maluna o kāiia mau meā*aloha, iio kana keiki hoi i make, a -no kana wāhine, e noljb mai la me ka naaupo, no ka hopenā ī kau aku inaluna o ka hua mua o kona puhaka. elike me keia līiahaō koho wale iīoko o Tazana, ua lawa īa no ka ho-a ana ī ke ahi o kona inaina no Nikola, ina no ka-.loaa hou aku o kela kanaka iaia, he hookahi wale no noopa ī l<upono e kau aku'ai maluiia ona, o ia ka make. ao.e he , hookolokolo ana, a mau hoakaka manao ana paha.ua lawa lōa na ino a kela kanaka i hana mai maluna oia nei, e make koke ai oia. ... '' No kela uluku loa o Tazana i ka inaina. iaia e liele nialie ua hiki ole iaia ke uumi iho i kona huhu. e kahea mau *aiia oia me ka leo ku i ka weliweli, ka mea nana i koho i iia holoholona liilii, e puhee aku iloko o ka ululaau. |wd ko lakou manao. pela wale no e pakele ai ko lakou mau *la mai ka poino mai. , ' . ? , mau manawa elua a ekolu, i ake'ake a mai'ai na kahaka Paele mamua o ko ia nei alahele, me ka manao e-hoopoino mai ia Tazana. he hookahi no nae leo nuiie kahea ae ai ma ka olelo a na mapu. ua law r a ia no ka hookau jana aku i ka weliweli maluna o kela poe Paele. a holo nui I aku la noloko o ka ululaau e pee ai; o ka ike mai no hoi ( kekahi o ke kiiio awaawaa o keia kanaka ili keokeo, ua_ kau j e' ka weli ia lakou; me ka hoao ole ihai e hookokoke ia|a; i ahiki i kona hala ana aku i kahi knawale loa. . . O ka mama a Tazana e liele nei, he Johi loa ia iaia, ma 'kela ano maa o kana hele ana maluna o na kumulaau, aka

he mania no nae, elike me ka holo ;.na ok. «aa o Xifcola maluha o ka muliwai; liolaila ma ke ahiahi o kela la hoo kahi „0 a \iko!a, i hoei. akh ai no ka nuku o ka mnhwa,. a hoohokaia ai e lene i ka hoao ana akn o ua kanaka ne. o pii noluna o ka mokuahi, ua hoea akn la o la.ana no k„ kekahi po aaki paa o ka pouli. iloko o ka hele o na u.aka o Ta Z ana. a kamaa.na . ana , na mea maaioalo o ka po. aohe ona ike aku . kekah, mea, ,na ....

he mau i-a helu wale 1,0 ke kaawale mai .a.a aK U . I i.a o Tazana e ku la ma ka nukn o ka muhwai. o knna noonoo mua. o ia 110 ka l.uli ana aku iwaena o na ka.ihak. o na kanaka Paele, ina paha ua lioeaaku oNikoamaa.la. anie ka wahine oka hole pu ana me .a, aole he mea maopopo iki i .ia o Tazana no ka mokuahi, a ? ,c ka c k a ana " Nikola me ka wahine opio no kahi 1 ku aikela moku. \"o ka hooko ana mai nae i kela manao hiil. ona, honmaka mai la oia e hele iloko o ka pouh, e.anaelohema.l., oia i ke ku-ho o na hoe o kekahi waa a waapa palia ilok., oka wai. ma kal.i e knpono ana 1 koiia e kl, al J u "clnolaila hoolohe aku la o.a . kalu o kela waa e holo aii.i nplp lin; mp ke ano o kekahi nakeke, a mamuh no o kela

kamaaina o kona pepeiao i ka ohe ana i na ano nakt like ole, koho iho la oia. he nakeke kela no kekahi mea. e pinana ana ihma o ka moku, mai ke alapn kaula aku. o ka mea apiki nae. aohe he ikeia aku o kekahi moku, aole no lioi he a mai o, kekahi kuku, . laia no nae e nooione ana. a t . ana n.a o a maanei. lohe aku la o,a i ke kani o na P« ra,fe a pela nie ka leo kapalili o kekahi waliine hoopoma kok. ae la ua o Tazana i kona mau eha apau, he hookah. wah n., mea nui iloko o kona noonOo. o ,a ka leo kapal.l. o kel,. wah.ne ana i lohe aku ai, o kona lele aku la no la iloko o ka wai, a hoomaka aku la e au, no kahi g ka leo ana 1 aku ai. ame kahi hoi o ke kan, ana mai o na pu. O kela waapa a Jel.e Kelekona . .ke ma. ai i ka oih.ana aku 111 aka nuku o ka. muiiwai, ua ikeia n,a ' ,a c k " a mai kekahi kapa mai o ka nuiliwai, pela hoi e \\ agfami aiii < na holoholona, n.ai kekahi aoao mai. .Mamul, nae o k,. leo kahea o Nikola. me ka peahi ana ma. o kona mau lima. ua holo pololei aku kela-waapa īaia, a mailaila mai, 1 holo ae ai no kalii e ku ana o ka mokuahi, aka . man, " a kc kokoke ana aku oua waapa nei Ika mokuahi, ua k;am :ik. la he pu raifela mailuna aku o ka moku. a ku aku la kekalu luina ma ka ihu o ka waapa, haule aku'. Aole nae ia he kumu e knemihope aku ai ka holo ana mai 0 kela waapa. ke hoomau mai la no na lu.na . ka hoe ana imua, ia wa i kani l.ou aku ai ka pu a Jene no ka taol manawa. a ku aku la no he luina, wa.ho ana ilalo make loa. ia wa i hoohuli akn ai ka waapa īhope, 1 kau a mea o ka maka'u, ina no ka hooniau loa mai o kela waapa i ka holo ana imui. e pau loa ana ka poe maluna o kela ™ a P a,ka holo ana imua, e pau loa ana ka poe maluna o kela waapa 1 Aia"no e ke ku .iiai la na holoholona a Tazana. inalalO o ke alakai ana a ma kapa o ka mul.wai, ma no ka hoea mai o kela mau holoholonā no kah. o ka ™apa o na luina, a maluna palia o kamokuahi. he l.ana mialahi loa. ka hiku ana aku ia Nikola ame kona maii ki >" aka ' a . pa i ka make. aole nae e hiki i kela mau holoholona ke hookokoke mai, oiai he muliwai nm frkea mawaena o lakou Ua maopopo ia Wagami, ka moolelo |>iha no ke kumu i kiolaia ai o Ta7.ana maluna o ka mnkupuni kela aina i lilo ai fla kanaka Paele nei i pio na azana. UA maopopo no hoi iaia ? ke kumu o ko lakou hookolo ana mahōpe o ka meheu o ua kanaka mp nei. ba maopopo īaia ke kumu o kela hūakai a Tazana nouka o ka miihwai, aok wale no. no ka makemake ana aku ™ake luna o Nikola. aka no ka hoopakele ana ae i ke ola o kana wahine ame ka laua keiki. , , « : a m:. Ua manaoio loa o Wagami, ua make kona haku iNi kola, oke kumu ia o'kblfa īke h.ou ole īaia a hil mai la ke aloha iloko o keia kanaka Paele no lazana, kanaka hookahi wale no ana i ike ai i ka oluolii, ame ka '» oko ™ lkal : ka mea no hoi ana i aloha aku ai, i oi aku i kona aloha kona lahui kanaka ponoi. . ' „ Ia Waeami i lohe aku ai .ke kani oka pu. ua P ai a k " kc ia mai la"kona manao inaina, no ke kanaka nana . hookau a ku ika make maluna o kona haku, hooholo iho la oia. ua ili aku malnna ona, k* hookau ana aku i ka make maluna n kn pnenii ino loa o kona haku. I kona wa i ike ai i kā liolo pololei ana akn o ka waapa no kahi i nolio ai o N'ikola hia kekahi aoao ma, o ka muliwai ikē Iho la°oia, he hookahi .wale no hana.e hoen, kana maii hololiolona noluna o ka mqkuah., o k. ka loaa ana waā nui no lakou. M" kela manao e loaa i waa no lakou, huh aku la o \\ a'eami hele ma kekahi wahi kaawale mai ka muliwai aku. aia no hoi na holoholōna ke hahai la mahope ona, nolaii a i kela kani ana mai oka pu mua loa a Jene elck( ?" a ' ua nalowale aku o \Vagami me. kana mau holoholona iloko o ka nahelehele. me ka maopopo ole mai ī ka hopena o kela pu o ke kiia ana mai. Ua maopopo ia Jene Kelekona, o kela liuli hoi hou ana aku o ka waapa iuka o ka aina, aole ia nO ka hookaawale loa ana mai ka poino aku, aka no kekahi kakali wale aiia no.-ahiki i ka wa kupono, alaila hoao hou mai e holo no kahi o ka moku, nolaila i wahi e lanakila ole ai kela poe kanaka maluna ona, hpoholo iho la o Jene, he mea pono iaia ke kii aku e hookuu i na luina ana i hoopaa ai ma ko lakou wahi, no ke kokua ana mai iaia. 1-1 ele i'o aku la a wehe ae la i ka puka, ana o ke pani aiia, ua ala ae na luina elua, a e noho ana ilūna, me ka'waha 0 ka ia nei pu, ua hookikina aku la oia ia laua e kokua mai iaia nei, o ka hoole ana mai- i ko ia nei makemake, he make wale no ka pana'i e kauia aku ana n'o ko laua paakiki, ua wikiwiki loa ua mau luina nei i ka haawi ana mai i ku Me ka pu panapana iloko o kekahi lima, kauoha aku la 1 ke kanaka mua loa ana i wehe ae ai, e kau na lima iluna. a hoomaka aku la oia e huli i kona kino, ina paha he mau meakaua kekahimaloko o kona lole, a ī konii ike ana, ao e keknhi mea Ku i ka make maluna ona, hookuu loa ae la iain. ā huli ak" ai;a- i ka l*ia o na luina. A-lakai aku la oia i kola mau kanak'i «hiki iiuna o Ka oneki o ka moK'". kauoha aku ia i:t laua e oki. . ko kc.ulahao ī hoo pnaia ai i ka'lwloumn. ka manao iloko o J«-ne, oia no k:i de ana aku. e laweia kela niokuahi e k«* au.;i hiki i ka moaiia akea. malia o ikeia mai k*la n.okuahi ( e ra moku e maalo ae ana", o kona palekana no ia: a ina no hoi no ka halawn me ka poino. he oi ae kona make ana i kl īpoana, mamua 0 kona kaa aku malalo o ka mana o Nikola. Ua manaoio loa o Jene Kelekona. he oi aku kona paiekana maluna o kela mokuahi i lako i ka ai ame ka wai. elike me ka na luiua i kamailio aku ai iaia. a ua hala no hoi ke kikina o ka ino, nolaila aia he manaolana nui no kona nakele ma ka ae ana aku e laweia ka moku e ka makani lame ke au. mamua hoi o ka noho ma!le wale ana iho no nela maluua o ka oneki. O kela kekahi o na oo pouli loa. he kokua nui mai keia 1 na hana a īene i hoolala ai no kona oalekana. aole e hiki ikn noe ouka oka aina ike mai ina mea e hanaia ana maluna o b mokn. a oiai ke emi la ke kai ia manawa o ka no. me kekahi makani e na ana mai ka aina akn. aole he li nnahia nnn. ina r.n ka moku koke o ke kaulahao o kn heipuma. e mr:mno loi lea moku i ka moana. mamua o ke ao ana ae ma keknhi la mai. (Aole i pau.)