Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 5, 31 January 1919 — APONO KO OAHU NEI E MAHELE IA NA SOLONA [ARTICLE]

APONO KO OAHU NEI E MAHELE IA NA SOLONA

O k;i ninau uui a i huopaneeuee man ia ai leona hooholola ana nia ke ano lio kanawai, maloko o ka ahaolelo kuloko, e pili ana i ka iiia-helehele pono a»ia i un lunamaka-ainana amo na scnfltoa o kela aine koia mokupuni, ua hoiko ae ka linpanui o tia hoa o ka aliaololo o Oahu noi i ko lakou mau inanao apono, e muhelehele pono ia na hoa ololeo o ka ahaolelo, nia ka heluna j>ololei, elike me ka helu na kanaka e noho ana ma kela ame keia apana koho haloka. Ma ka Poalua nei, lie eha uiau senatoa i lioakaka niaopopo ae i ko lakou mau manao apouo, e haawi aku i na kakoo ana i kekahi bila kauawai e hooko- ■ moia ae ana i keia 'kau, no ka maheleliele ana i ka heluna o na scnatoa ame na Junamakaainaua o kela aftle koia mokupuni, a nm'niuli o ka loaa ole ana a-ku o J%ekahi poe, pel& i lohe ol« ia ai kn lakou mau manao. No na hoa hoi oloko o ka hale o na luuamakaainana-, he ekolu i hoike ae i ko lakou mau manao apono, o ka i-una-makaainana Jarrett wale no ka iuea i manao, aia a maopopo pono ka helu kanaka, alaila o 'ka wa i e hoomopopo pono ia ai Jja mahelehele ana, oiai no nae ua apono no oia i kela hnna, Aole nae oia i manao he mea pono e hooholoia i keia kau. Wahi a <Senatoa Shingle, he apono mau oia e hookoia ka manao o ke kannwai kumu, ma kahi e koi ana e mahele heleia na hoa oloko o ka ahaolelo ma na heluna oiaio no kela ame keia inoku* puni, a ma keia kau o ka ahaolelo e 110ho mai ana, e hooikaika ana oia e hooholoia he bila ma keia ninau ano nui. *"• Ma ka hoakaka a Senatoa Ehinel»?, ua hooko o Hawaii nei i na manao o ko kanawai kumu, ma kekahi mau mea e ae, aka ma na mea pili loa i ka mahelehele pono ana i na hoa oloko o ka ahaolelo, ua hoohemahema maoli ia,. oiai nae o ka helu kanaka o ka makahiki '1910, ke ana e maheleheleia ai, me ke kauka'i ole aku i na helu kanaka e ae. O ka hoohemahema wale aua i keia mea ano nui, i koiia mai ai e ke kana-

I wai kumu, wahi hou ana, he wahi hoai- ! iona ano inaikai ole ia, no ka mea i ka wa e hoea niai ai kekahi noonoo no ke noi aua aku i ka ahaolelo lahui, e huawi raai i mokuaina ia Hawaii neij ina e ikeia mai ana keia hooko ole ia ana o ke kanawai, he hana ano paakiki a pohihlhi uo hoi ka hooko aua mai 0 ka ahaolelo lahui i ka makemake "0 ko Hawaii nei poe. O na senatoa i loheia ko lakou mau manao apono, a kakoo no ka bila e mahelehele pololei ana i na hoa oloko o ka ahaolelo, oia 0 Bhingle, Correa, Paeheeo, Chillingworth ame King. O ua luuamakaaiuana hoi, oia o Andrews, Ani'lrade, Ahuna ame Kumalae. 2io ikekahi mau lunamakaainana e ae nae 0 ka apana eha, ua lohe mua ia uo na mauao apono, no ka bila o keia ano, uolaila i ka hoohuihui ana ae i na hoa o ka ahaolelo o Oahu nei, aia ka hapanui ma ita* aoao e kakoo ana i ka maheleheleia 0 na senatoa ame ua lunainakaainana. Apoano pu o Kiaalna McCarthy No na mea e pili ana i keia niahelehele i na hoa o 'ka ahaolelo, ua hoakaka ae. o Kiaaiua MeCarthy i ikona uiauao loa, e hooko koke ia aleu ia haua ma. keia kau o ka ahaolelo kuloko e uoho niai ana. Wahi ana, i ka makahiki 1907, i hookomoia ai oia lie bila n okeia ninau iioko 0 ka ahaolelo, eia nae ua waihoia ma ka papa, a ma na kau apau mahope mai, ua nui uo na manawa i hapaiia mai ai, aole nae he holo iki. Ma ke ano nui o kana inau hoakaka, e kakoo loa oia i ka hooholoia aku o •kekahi bila, īnahelehele i keia kau, a e hookomo ana oia maloko o kana palapala imua o ka ahaolelo i kekahi mau nianao hoakaka no kela ninau.

Ma ka mahelehele pono ana aku i na senatoa ame na lunamakaainana, ma na mokupuni, o Oahu nei ka mokupuni, e hoopomaikaiia mai ana, ma ka hoomahuahuaia ae o kona ma.ii hōa iloko o ka ahaolelo, a e hoemiia mai ana na lunamakaainana me na āenātoa 0 na mokupuni e ae; nolāila aolē he mau kumu kupono ma ka aoao o iko Oahu nei mau solona, e haawi, ole aku ai 1 na kakoo ■ an*> no ka holo o kekahi» bila 0 kela ano, koe. wale no ke .komo pu ana aku e koikua.i ua mokupuni e aku, i wahi e hoomauia aku ai ka heluna 0 kolaila mau aolona elike me ia e ku nei i keia mauawa. 1. . T