Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 6, 7 February 1919 — Page 2

Page PDF (1.60 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

E HULI HOI MAI ANA NO HAWAII NEI

            O na Hoahanua Healii Kahea Beckley ame B.P. Kameainioku Kahea Beckley. i manaoia ai ma kekahi manawa ae lei i hala. ua make iloko o ke kaua, mamuli o ka laua lohe hou ole ia, ua hoea @ nei ka laua mau leka i ka ohana ma Honolulu nei, eia no laua ke ola mai nei. a e hoea mai aua i ka manawa e hui @ ai me ka ohana ame na hoaloha, ma keia mua aku.

            Ua hoonua mai nei o Healii Kahea Beckley i kana kea mai Irelani mai, ma ka la 22 o ka mahina aku nei o Kekemapa i hala, e hoike mai ana he maikai kona ola kino. eia nae he eha oua manawa i eha ai iloko o ke kaua, aka aole nae ona poino  koe, a e kakali ana oia o koua hookuuia mailoko mai o ka oihana koa.

            Wahi ana, i hakalia wale no kona huli hoi mai i Hawaii nei, i kona hookuu ole ia mai, e hoolana mai ana i ka manao o kona ohana maanei nei aole e hoopilikia i ko lakou noonoo nona, no ka mea e hoea mai ana no i ka manawa e hui pu ai na mea apau, iloko o ke aloha ame ka hauoli.

            Mamuli o kona koa ame ka maka'u ole. iloko o kona pualikoa, ua haawai makanaia mai oia me kekahi medala hoohuohano, a ua lilo ia makana i mea nana e haaheo ai, me kona manaoio, ua heaheo like na Hawaii apau ma on a la, no ka paio ana aku ma ka aoao o ka pouo, ame ka oiaio, e anai ana i na hana ino lapuwale a ke aupuni o Kelemania.

            Mai ia B.P. Kameeiamoku Kahea Beekly mai hoi, ua hoouna mai oia i ka na leka mai Lille. Palani mai, e hoakaka ana. Aia oia maloko o ka halemaʻi, ua kahaia oia no kekahi eha ma kona aoao. aka nae e hoouna loa ia ae ana oia no kekahi o na halemaʻi ma Enelani me kekahi poe koa e ae o lakou.

            Ua nui kona hele ana ma Belegiuma ame Palani, me ka ninau ana i kekahi mai pualikoa, ina ua ike lakou ia Healii Kahea. o ka pane i loaa aku iaia, aole he mea o kela poe i ike, no ia kumu. ua hookaumahaia kona noonoo.

            E hoakaka mai ana oia, no ka piha ana o na makahiki eiwa o kona kaawale ana mai ka aina aku ame kona ohana. a he manaolaua kona ma ka wa e hookuuia mai ai oia, e huli hoi mai ana oia no Hawaii nei, ua lawa koua hele ana ma na aina mamao.                       He nuhou hoohauoli keia i loaa mai i na ohana o keia mau keiki, a i ko lakou mau hoaloha lehulehu, e kakali aku nei maanei. o ka hui he alo a he alo me aua. a e lohe hoi i na moolelo o na kaua lehulehu a ko laua mau puali i komo aku ai e paio me na enemi.

GAKOO NA ALAKAI REPUBALIKA

I NA NOI HANA

(Mai ka aoao Ekahi mai)

            Kakauolelo: Henry Van Gieson, Albert E. Lloyd, O.P. Soares ame W.T. Robinson.

            No ke kulana kokua kakauolelo: Charles B. Dwight.

            No ke kulana elele: John W. Kalaukoa, J.H.S. Kaleo, William Olepau.

            No ke kulana kahuapule: Joseph A. Akina

            No ke kulana pulumi hale: Abraham K. Kuhau, Patrick C. Lane.

            No ka hale hoi o na lunamakaainana, o keia malolo iho nei ka poe noi hana, a no lakou na paiapala noi i kakooia ae ai e ke komite.:

            Kakauolelo: Edward K. Woodward

            Makai: Charles Lake, Andrew I. Bright, William Harbottle, Louis K. Kane, Albert B. Vieira, Isaac S. Kaiu, Antene Manuel.

            Kahunapule: Rev. Wm. Kamau.

            Pulumi hale: Charles K. Kealoha, J.F.D. Freeman, Naluahine.

            No na kakauolelo hoi a na komite o ke senate ame ka hale o na luamakaainana, o keia malalo iho nei na inoa o ka poe noi:

            No ke senate na kakauolelo a na komite: A. Henery Afong. Chan Chau, Wm. Lucas.

            No ka hale o na lunamakaainana, kakauolelo a na komite: Geo. K. Kaiakakauolelo a ke komite paʻi. W. A Hau, kakauolelo a ke komite ola; D.L, Akwai, Fred M. Kiley, Lincoln A. Achiu, Alfred Kapo, Edward H.S. Marino Jr. , Wm. Crawford.

            Maheleoleo: James H.

            Aole keia i na noi oihana wale no i manaoia, malaila iho la pau, aka he mau noi oihana kekahi mai na mokupuni mai owaho, a mai Oahu ae nei no hoi, o ka mea nae i hooholia, o ia no ke kakoo ana aku o kela komite i na noi oihana apau, a waiho aku, na na hoa oloko o na hale kaukanawai a elua e wae ae maiwaena mai o ka poe noi, i ka lakou poe i like ai ua kupono.

            Washington, feb. 2. He mai palapala ka i holo aku a holo mai mawaena o ke kuhina Norewai ame ke kokua kakauolelo o ke aupuni Phillips e pili ana i ka hooniakahou aua e hanaia o ke kuikahi maluna o ka oihana kalepa ame holomoku i hooleia ai e Amerika he makahiki aku nei i hala maniuli o ke kaua.

            Coblense. Feb. 5. Ekolu Kelemania i ahewaia ikeia la mamua o ka aha hookolokolo koa no ka hoao ana e pahele i na noonoo o na Amerika ma o ka lawe hele ana i ka lakou mau apana pepa mawaena o na Amerika.

 

LAWE I KA LAAU MAKE MAMULI

O KA MAKE ANA O KANA IPO

            No ka hookupouliia ana o kona noonoo e ke aloha no kana ipo i make koke mai nei @ Amerika i ka ma'i flu ke kumu i hoikeia ae no ka hoao ana o Miss Mildred Delackner, he wahine kahuma'i i a'oia ma ia hana o ka hoao ana e hooniako iaia iho me ka laaumake ma ka auwina la o ka Poalua nei.

            Ho louo ma ke kelepona i kekahi hoaloha ke hoakaka aku ana ua inu oia i la laaumake, a ho manawa kokoke mahope iho ua hoea aku la ke kaa lawe ma;i o ka halewai me kekahi mau lima hana ma ka hale haawi laau o Kakaako ma ka manawa ana e hoao ana e hoopokole ae i kona ola, pela ka mea i manaoioia.

            He mau mahina wale no i hala aku nei ka hoea ana mai a nei wahine i Honolulu nei, a mai ia manawa mai e hoouna ana oia i dala na kana ipo, he kanaka i hoohapaku'eia kona mau lala a hiki ole ai iaia ke huli i na mea e pono ai koua ola ana. Ua olelo aku ka oia i kekahi o kona mai hoaloha no kona manaolana e koi aku i kana aloha e holo mai no Hawaii nei a eia nae, make e mai la. Iloko ka o ka manawa e waiho ana kela ipo ana i kekahi ma'i kulipolipo loa oia no ka mea nana e malama, a mamuli o ia malama mau on a i ulu ae ai kona aloha e hoio loa no kela kauaka. A aloha wale ia no la hoi o Kaunuohua he pau wale no, he kanaka hoi kela.    

            Aole i liuliu loa na la i aui aku nei ua loaa mai la iaia ka lono o ke kanaka oopae a na o ka malama ana ua make mai nei i ka ma'i flu. Oloko o kona mau hora o ke aloha kupouli ua komo pu mai kekahi mau hoaloha on a e kuniakena pu me ia, elike ma ka moolelo, eia nae, ua loaa ia mau hoaloha ka manaoi'o ua hoopakeleia oia mai na haawe kaumaha mai, aohe ana hoomaopopo ana e hoihoi hou ia mai ana ka hauoli o na la i hala mamua me ia.

            Mai kela manawa mai ua hunakele loa keia wahine i kona aloha iloko wale iho no on a no ka make ana o kana ipo aloha, a ma ka Poalua nei ia hoopuiwa loa ae la oia i ka noonoo o kekahi o kona hoaloha wahine o Mrs. C.W. MeClanahan ka inoa, ma o kona kelepona ana ae no kona hooholo ana i kona manao e hoopokole i kona mau la ma o ka inu ana i ka laaumake.

            I ka lohe ana o Mrs. MeClanahan, ua kelepona koke mai la oia i ka halewai. I ka manawa i hoea ae ai ke kaa lawe ma'i i ka hale haawi laau ma Kakaako u ike koke aku la o Meyers i ka paa mai o Miss Delackner i kekahi upi iloko o kona mau lima a e upi malie ana me ka akahele loa, elike me ia ana e hana ai i kekahi mea ma'i. He helehelena kaumaha loa ko Miss Delackner i ka Meyers nana mai, me he mea la he mea kana i ehaeha loa ai i inoino loa ai kona noonoo, a i ka wa'i komo aku ai o Meyers iloko o ka rumi ua puiwa loa o Miss Delackner a upi a kakahe iho la iluna o ka papahele, a i koua ninauia ana aku mahope mai no kana mea o ka hana ana, o kana wale no ka o ka pane ana mai aole oia i maopopo.

            A oiai aole i ike maopopoia kona inu ana i ka laaumake, eia no nae, ia lawe kokeia aku oia noloko o ka halema'i o na poino ulia a malaila i hoomaemaeia ai kona opu, a mahope iho ua hoihoi loa 'ia aku i ka Halema'i Moiwahine, a ma ka lono i hoikeia ae ua kaawale ka make mai iaia aku.

 

PIHA KA HAPALUA O KA POE E

HOOKUUIA MAI ANA

            Ma o ka hookuuia ana mai la o 288 mau koa mai Leilehua mai no Hilo ma ka auwina la Poaono aku nei, he huina nui o 1618 mau koa i hookuuia mai na regimana Hawaii ekahi ame elua mai iloko o ka pule i hala, he emi iki iho malalo o ka hapalua o ka huina nui i waeia mai ai no ka hoakoakoa ana. O na kanaka aku la i koe e hookuuia mai ana lakou iloko o keia pule ae, a i ole iloko paha o na la he umi, elike me ka hoike a ka Mekia Witzell o ka hoike ana ae.

            He umi-kumamaha mau aliikoa i loaa na komisina i hookuuia mai ma ka Poakahi mai, a mai nei manawa ake u hookuu liilii ia mai ana na aliikoa ahiki i ka hapalua o ka heluna mua.

            Aohe he kauoha i loaa ae mai ke keek kaua mai Wainekona mai no k ahookuu ana aku i na kanaka 3600 o na regimaua o na mokuouni . O keia poe ae la, wahi a ka Mekia Witzell, ua manaoia lakou he poe i komo i ke kaua a he mau pualikoa kumau hoi, a ma o ke noi wale la no ame ke kauoha i haawiia mai e hookuuia aku ai ke 50 pakeneka o na koa o na mokupuni.

            Aneane 200 o na kanaka o na papu papakai i hoohuiia aku me ka regimana e hookuuia ana ma ka papu o Kahauiki e hoounaia aku ana  i Kapalakiko ma ka mokulawekoa Sheridan Aia a ku mai ia moku ia me ka hanohano mai ka oihana koa aku.

            Mamuli o ke kaawale ana aku o ka Lutanela Konela Bowman, ke aliikoa kiekie mua nana e hoomalu ana i ka Papu Kahauiki ua kaa iho i ka Mekia Desha o Hilo ka hoomalu ana i ka Papu Kahauiki i nei manawa.

            WASHINGTON, Feb. 2.--Ua hoonohoia aku ka Adimarala Wills ma ka Poaono aku la i adimarala no kekahi mahele o na mokukaua Amerika ma ka Atelanika e ke keena kaua moana.

 

LILII LOA NA BELA NO NA HIHIA

PILIWAIWAI.

            O na Pake he iwakaluakumamakahi i hopuia ai no ke kue ana i na kanawai e hookapu ana i ka piliwaiwai a i hoopiiia ae ai e ke kiure kiekie o ke Teritore, o ka Loio Anaru ko lakou kokua imua o ka aha hoolokolo kaapuni ma ke kakahiaka Poaono aku la i hala. O keia huina ae la, eha o lakou i kukuluia ae imua o ka aha, a ma ka ninaninauia ana mai ua hoole lakou i ka pili o ka hewa ia lakou, a o ke koena iho he 17 ka nui na hoopaneeia mai ka hoolohe ana i ka lakou pane a ke kakahiaka Poakahi nei.

            O ka Pake nona ka hale i malamaia ai ka hana piliwaiwai, o Chang Tai Kun ka inoa, ua hoole oia i ka pili o ka hewa iaia ma ka manawa i ninauia mai ai e ka aha, a ua kauia mai kona bona he $500, a ua hoopaneeia mai ka hoolohe ana i kona hihia ahiki i ka hora 9 o ke kakahiaka Poalua nei.

            Ua hoole pu kekahi mau Pake e iho ekolu no ka pili ole o ka hewa piliwaiwai fan tan ia lakou. He $25 pakahi ko lakou mau bona i i kauia e ka aha, o ko lakou mau hihia pu kekahi i hoopaneeia mai ka hoolohe ana a ke kakahiaka Poakahi nei.

            No na Pake he 17 i koe he 11 i laweia ae e na makai imua o ka aha, a no na Pake eono aku i koe ua kauokaia mai e ka aha e lawe ae ma ke kakahiaka Poakahi nei, a ma ia manawa e ninaninauia mai ai lakou apau, a pela hoi me ka lakou mau pane imua o ka aha. Ma keia mau hihia he $25 bona i kauia mai.

 

            NA KUHINA O KE KOOLAU

            E Mr. Lunahooponopono, Aloha oe: Akahi a wili ke Koolau ua ahiahi, ke kau mai la iluna ke ao a ka makani, aohe i ahe makani o ka Wiliahiu ia o Kahana, aupuni iho no apuni iho no ke akule, e ola no ke Koolau wahine.

            Helu elua aku la ka Paniolo flu ma Kahuku nei hookahi Kepani, hookahi opio Pukikio Lui, haawi likiki o ke kipo o Kahuku nei a koe ka wahine me na keiki ua loaa like no lakou apau, eia ma ka Haukipila o Kahuku nei, ua nui ka minamina ia no Lui Jr. he oluolu oia me he wahine la, he nui kona kamaaina he Hawaii oiaio maopopo, he puuwai o ka haahaa me ka oluolu aloha no.

            Liua wale hoi ka nohona a ka wahine, o ka puupaa wale hou aku no hoi koe, aina mai e ka hauliuli i ka pili aku o ke ao, maanei mai, akahi ka hoi kapuiwa i keia wahi opua hiki wanaao o 1919 mai ka puhaka ae no he bebe (k) mohalapua, me Mr. B. Omanoikalanipo; ua hala hoi keia, nana aku ana.

            I pupue iho au e mehana, ma ka poli lauae o Makana, he oi aku a ke anu nui wale o keia makani pahili e pupuhi nei i na Koolau. Ua hiki loa alu paha ilaila, aole paha.

            Kolosa, II: 2. Roma VI:4. I kanu pu ia ma ia i ka bapetizo ana, o ia ka bapetizo a Ioane i bapetizo ai ia Iesu ma ka muliwai o Joredane i pii mai ai maloko mai o ka wai.

                                                                                                                                                J.A. KAHIONA.

            Koolau

NA MARE

            John D. George ia Nellie T. Prestidge, Jan. 29.

            Chang Bo ia Iwa Tam, Feb. 1. Antonio A. Long ia Emma E. Heine, Feb. 1.

 

NA HANAU

            Na Joseph Kaihe ame Lily Kaohele, he kaikamahine, Dec. 18.

            Na John Kamakele ame Mary Sharp, he keikikane, Jan. 24.

            Na Iwa Richards ame Elizabeth Smith, he keikikane, Jan. 28.

            Na Willaim M. Ahia ame Threresa Papaula, he kaikamahine, Jan. 31.

            Na A. E. Wilson ame Ruth N. Hanamaikai, he kaikamahine, Feb. 2.

 

NA MAKE

            George Koalii, ma ka Halemaʻi Moiwahine, Jna. 30.

            S. Unea Kahalekulu, ma ke Alanui Ilaniwai, Jan. 30.

            Maryan K. Kauehoa, ma ke Alanui Papu, Jan. 31.

            John Akana, Jr. ma ke Alanui Kanakanui, Feb. 1.

            Henry Maka, ma ke Alanui Buckle, Feb. 1.

`           Elizabeth C. Wilson, ma ka Halemaʻi Moiwahine, Feb. 2.

            Mrs K. Merseberg, ma ke Alanui Moi, Feb. 3.

            Ruel Kinney, ma ka halemaʻi o na poino ulia, Feb. 3.

            Jessie Kuoha, ma ke Alanui Ward, Feb. 3.

            He bebe na Peter Christianson, ma ke alanui Beritania, Feb. 3.

            Wm. Brown, ma ka Home Leahi, Jan. 28.

            George Kalawa, ma ke Alanui Keauhou, Jan. 28.

            Jacob Maunaloa, ma ka Halemaʻi Moiwahine, Feb. 29.

            Mrs. L. Kekai, ma ka Home Leahi Jan. 29.

            Lizzie Kaihe, ma ke Alanui Waiakamilo, Jan. 29.

            B.K. Waialeale, ma ke Alanui Hokele, Jan. 29.

            Helen Kaleilehua Kanae, ma ke Alanui Papu, Jan. 29.

            Samuel Aimoku, ma ke Alanui Luso, Jan. 30.

 

MAKEMAKEIA E LOHE I KA MANAO

O KA LEHULEHU

            Elua mau halawai akea i makemakeia, hookahi maloko o ka Paka Aala a o kekahi maluna o kaupoku o ka Hokele Iana, i hoakakaia ae e Mrs. Alice K. Macfarlane ma ka auwina la Poakahi iho nei ma ka halawai i malamaia maloko o ke keena o ka oihana kaepa oiai e kukaia ana ke kumuhana i pili i ke kiahoomanao no na kanaka, o Hawaii nei i lilo na ola iloko o ke kaua, i mea e hiki ai e loaa mai ka manao o ka lehulehu no ke kiahoomanao wale no paha, a i ole ke kiahoomanao me kekahi holo hoomanao pu paha ke kukuluia.

            O na hoa o ka akoakoa ama ae ma ia halawai oia ke Senatoa John Wise, Mrs. Alice Macfarlane, Mrs. A. A. Young, Mrs. Julia Swanzy, ame Roger N. Burnham, o ka inoa hope ka mea nana ke kii hou i kahaia no ke kiahoomanao ame ka holo.

            Ua hoolalaia ma ia halawai i poe haiolelo kekahima kela ame keia o na halawai e malamaia ana na kekahi ka hoakaka no ka mea e pili ana i ke kiahoomanao, a na kekahi poe haiolelo aku na hoakaka no ke kiahoomanao me ka holo hoomanao pu, i mea e hiki ai i ka poe e hoolohe mai ana ke hoomaopopo i ka mea  i manaoia e kukuluia ae ana no ka hoomanao ana i na kanaka i haawi aku i ko lakou mau ola no ka aina.

            Ua kipa ae ka o Mr. Burnham ame na hoa o ke komite imua o ke Kiaaina McCarthy ma ia kakahiaka a ua hoakaka aku i ke kumuhana i manaoia, a ua hoikeike aku o Mr. Burnham i na kii o ke kiahoomanao ana i kaha ai a ua apono ka ke kiaaina ia mau kii.

            Ua ikeia me ka maopopo ko Mr. Holstein makemake i keia kumuhana, a ua hoike ae i kona manao e waiho ae ana oia he billa iloko o ka hale o na lunamakaainana i kei akai no kekahi haawina dala o $50,000 no keia hana. Ua manaoiʻo pu ia o ke Senatoa Wise kekahi e kakoo ana i ke kanawai e hookaawale ana i haawina dala no keia hana, i loaa ke dala no ke kukului ana i ke kiahoomanao i makemakeia.

AOLE AU I APONO

            Ia oe e Solomon Hanohano, Aloha kaua:-He manao hoakaka imua o ke akea, i ike mai ai kalehulehu me na mea apau i koʻu mana, o ia hoi keia:

            Aole au i aponto i ka mea nana i hana i kela kanikau kuauhau, mai ka make ana o ku ukaikaina o ia hoi o Keamuamuku, a o K@@@oku ka inoa i maa i ka lehulehu, a ko puka hou nei keia kanikau kuauhau no kuu kaikamahine, oia hoi o Mrs. Rose Kapuakomela McInerny.

            Mai kona hanau ana ahiki i kona moe ana aku la hookahi no ona inoa aʻu i kapa aku ai, a ka makuahine ponoi, oia o Kapuakomela, aole o Kauopuuikanuumealani. Ke hole nei au ma na ano apau i keia inoa; a ke hoole nei au i ke kuleana o keia mau inoa iloko o ko makou papa kuauhau, oia hoi keia poe inoa Kauopuuikanuumealani. Umahapuleiohua (w), Kapuiholani (w), Kaaimanuu (w), aole keia poe inoa iloko o koʻu papa kuauhau, a no kuu kupunawahine, no Kahaopulani, he ekolu no ana keiki, aohe keiki hou ae mawaho, ka mua o Kuakane (w), nana mai au, o Kewa kuikaai kona hope aku nana ka mea lani hanohano Moehonua, kane a Muoli, o Luukia aku, aohe ana keiki, a ma na kaikunane o Kahaopulani, he hookahi no kaikunane mea keiki, he nui kana mai pua e ola nei aʻu i ike a kamaaina.

            Maihea l akeia pili e hoopilipili mai nei, in a he makemake i ke kuauhau, aole no i papaia, aka e waiho malie i koʻu kuleana eia no au ke ola aku nei. Eia kekahi, o ke mele iloko o ke kanikau kuauhau o kuu kaikamahine, aole no makou ia, aole makou i nele i ke koi honua haʻi kupuna e kii aku ai i ko haʻi, a nolaila ke hoole aku nei au i keia mele.

            Nolaila ke papa loa nei au a ke hookapu pu nei, aole e lawe wale i ka inoa o koʻu poe kupuna, koe wale no koʻu ohana aʻu i ike ai, a i lohe mai koʻu poe kupuna mai. A o keia mea e kuauhau mai nei i haua i kona inoa ponoi, me ka manao paha pela iho l ae puka ai kana kuahau, o ka hoopilipu mai i koʻu papa, a kau ihoa la i ka inoa kapakapa o Kukailani.

                                                            Owa iho no,

                                                                        KAMAKA STILLMAN.

KAUIA KA HOOPA ʻ I O NA LUNA

KIAI O HAWAII

            Ma ka Poalima nei i kulike ai me ka hoike i loaa mai i ka nupepe Adertiser mai Hilo mai i kau mai ai ka Lunakanawai Kaapuni Quinn i ka hoopaʻi o elua haneri dala pakahi, ma luna o na Lunakiai Kauhane Cabrinha, Ako ame Akina no ka pili ana o ka hewa ia lakou, o ia no ka hoolilo ana i na dala o ka lehulehu, a oi aku mamua o k ahaawina i hookaawaleia.

            Ua hoopaneeia ke kau ana i ka hoopaʻi o ka Lunakiai Yates, a no na Lunakiai Lyman hoi ame Todd, ua kapae loa ia ko laua hoopaʻi 

            Mawaho ae o kela hoopaʻi ae la maluna, ua kauia mai he ekolu haneri dala hoopaʻi hou maluna o ka Lunakiai Calrinha, o ekolu haneri dala no ke kuai hoolilo ana mai i kekahi mau waiwai i ke kalana a no na kumu hoopili.

HOOMANO ALOHA NO KUU POKII

HELE LOA.

 

WILLIAM KEANINI

            Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha kaua:- E oluolu mai hoi oe i kekahi wahi kowa kaawale o kau nupepa, e hookomo iho i kela poomanao e kau ae la maluna, a nana hoi ia e ahaʻi aku i ka lono hoehaeha puuai, i ike mai ai na kaikuaana, na kaikaina ame ka ohana apau o kuu pokii, e noho mai la ma Hawaii, i ka ukana luuluu a ke aloha.  

            Aloha wale ka leo o kuu pokii, aloha na makalae o Kiholo, kahi aʻu e pili ai me kuu pokii. E ka ehukai o Laehou e, aole oe e pipi hou ana i ka he ehelena o kuu pokii; na wai elua o Keawaiki, aole o Keanini e auau hou ana i kou wai, eia o Keanini la ua hele loa, ua haalele mai hoi hoi iaʻu e noho auwe aku nona i ka po ame ke ao, me ka walania o ka naau. Auwe kuu lei pokii e!

            Ua hanauia mai kuu pokii mai ka puhaka mai o ka makou mau makua aloha mele (w) ame Kimokeo (k) ma Kahului, Kailua, Kona, Hawaii, i ka la 6  o Augate, 1897, ua piha iaia na makahiki he 22 me ua mahina 5 ame na la he 13, o kona hanu ana i na ea huʻihuʻi o keia ola honua ana, a hoi aku la ke kino i ka lepo ma kahi mau o na mea apau.

            Ua haalele iho kuu pokii mahope nei he mau kaikuahine elua, na kaikaina ekolu, me hookahi kaikuaana, a hele aku la oia i ke ala hoi ole mai. Auwe ka luuluu o kuu naau e, ke hoomanao ae nona, kona mau ano apau mai ka he ana aku a koʻu mau maka! Auwe, kuu aloha pau ole i kuu pokii e!

            E ka hau ana o Puwaawaa  e aole oe e kipehi hou ana i ka ili o kuu pokii aloha. E ka uhiwai o waihou hoi aole oe e ehi hou ana i na papalina aloha o kuu lei; aloha wale ia mau kuahiwi a kuu pokii e hele ai. E Kona i ke kai opua e, ua pau kou hoopulu hou ana i ka ili o kuu pokii, me kou ehukai; aloha wale ia kai a kuu pokii e hoomanawanui ai me kona kaikoeke i ka la me ka makani; aloha wale ke anu o Puuanahulu, kahi a kuu pokii e walea ai. E ka ua Kipuupuu o Waimea e, aole oe e hoopulu hou ana i na papalina o kuu pokii. Auwe kuu poina ole i kuu pokii aliha e! Aia iho nei la oe mahea i niau iho nei a nalowale!

            Oiai kuu pokii e noho hana ana me kona haku, E.P. Low, ua hoonoho aku la no kona haku iaia i kapena no ka waapa Kepani Heeia Maru mamuli no o ka ike o kona haku i kona makaukau i ka hookele ana i ka moku, pela oia i hoonohoia aku ai kapena, a hoouna ia aku la no Kahoolawe, a malalila oia i halawai aku ai me ka poino ku i ka menemene me ka puiwa i ka lono hoolele hauli i haʻi ia mai ia maua no kuu pokii ua hele i ke ala hoi ole mai. Ua imi aku la ia Papalauahi i ke kuipua lei me ke onaona.

            He keiki oluolu, akahai, kuu pokii e hookipa ana i kona mau hoaloha, he mea nui no hoi ka ohana iaia; auwe kuu pokii o ka home lana i ke kai!

            Aole au i ike i kona hanu hope, pela hoi kona kino; e hoomaikai ia ka Makua ma ka lani kiekie loa, he malu ma ka honua, he aloha Oia i kanaka.

            Ke haawi aku nei au i kaʻu mau hoomaikai ana i ka poe na laou i hooponopono i ke kino kepo o kuu pokii. Na ke Akua ma ka lani e hoopomaikai mai ia oukou.

            Me oe e Mr. Lunahooponopono koʻu welina, ame na keiki oniuhua mekala koʻu anoai.

            O maua iho no me ke luuluu, na kaikuaana i hooneleia i ka pokii,

                                                                        MR. & MRS. T. KAPANA.

ewalu i koe e ku e ana iaia, ua kapaeia ka hoopaʻi ma ia mau hihia.

            Ma ka hihia o ka Lunakiai Cabrinha ua no ka Hope Loio Kuhina Lightfoot i ka aha, e kauia mai he hoopaʻi hoopaahao maluna on a. i wahi e ike ai na lunakiai o ke Kulanakauhale o Honolulu nei, pela me na lunakiai o Maui, aole e lawelawe i na hana apau i hanaia e ka, Lunakiai Cabrianha. No na lunakiai o Kauai, aole he mea i maopopo iaia.

            SAN FRANCISCO, Feb. 5.--Ua hoolahaia ae e ka Papa o na Moku i keia l aka hoemila ana iho o na auhau o na ukumoku no na ukana e laweia aku ana ma ka moana no ka Hikina. O ka uku no ke tona mai Kapalaiko aku a i Manila, ua okiia mai ka $27 a i ka $13.

            HOOKUUIA O PLANKINTON AME

NA LUNAKIAI O HILO

            Ua hookuuia e ke kiure o ka aha kaapuni o Hilo ma ka Poakahi nei ka lunahoohana nui o ka hui hana uwila o Hilo C.J. Plankinton, a pela me eono mau hoa o ka papa lunakiai mai ka hewa ae i hoopiiia ai oia ka hana ana i kekahi kaa otomobile kalaka i ka hui hana uwila ame ke kuai hou ia ana mai o ia kaa i ke kalana.  

            O ka hihia o Eugene Lyman i hoopiiia ae ai, ka hiku o na hoa o ka papa lunakiai, i like loa ke ano me ko na hihia i hookomoia ae ai me ko na lunakiai e ae apau, ua hoopau wale ia e ka Hope Loio Kuhina Lightfoot, ma kana oleloike ua hoole o Lyman i ke kakoo ana i na hana a na lunakiai e ae.

            NA LEKA KII OLE IA MAI AHIKI

I IANUARI 25, 1919

Aki, Mrs L. U.                                                Kepa, Mrs Sam

Hali, Fike                                                        Kimikapu, Leo

Hosea, Joe                                                       Kiai, Koaloha

Huleka, Ane                                                    Kiho Yuen

Kaaikaula, L L                                                Kuoha, Elona

Kainapai, Geo.                                                            Lii, Geo.

Kiamana, Joe                                                  Malina, Mrs Virginia

Kaiu, Benny                                                    Malala, Mrs Susie

Kauamu, W K                                                 Malai, Mrs Kewae

Kauai, Mrs Joseph                                           Helema, Mrs Marry H

Kahikina, Mrs                                                 Nalei, Mrs Lewaina

Kamalii, Henry                                                Puuku, Mrs Lizzie

Kanae, Henry C.                                             Puulei, Martha

Kanekoa, Mary                                               Paahao, Mrs Emily

Kawai nui, J (2)

Kaliikipi, Mrs Keanu

Keopuhiwa, D K

O NA RULA HOOPONOPONO PAKU ʻ I

MALALO IHO NEI E PILI ANA I KE PALE ANA AKU AME

KA HOOMALU ANA I KA MA ʻ I I

IKEIA KA MA ʻ I PANIOLO INFLUENZA

UA APONOIA E KA PAPA OLA

TERITORE AM KEKAHI HALAWAI KUIKAWA

I MALAMAIA MA KE KEENA O KA PAPA OLA MA KA LA

30 O IANUARI, A. D. 1919

 

            RULA HOOPONOPONO HELU 4, O na hulahula apau ina ia, e malamaia ana ma na wahi akea a wahi pnoi paha, a in a paha e malamaia ana maloko o na hale, a iwaho paha o ke akea, a i ole e hoohanaia ana paha me ke ano he anaina hoohauoli, a me ke ano paha he mau papa a mau kula paha no ke aʻo hulahula ana, keia ke hookapu loa ia nei.

            RULA HOOPONOPONO HELU 5: O ka hoohaua an ai na nupepa kahiko ma ke ope ana i na waiwai ame kekahi mau waiwai pili meaai e ar, ma keia ke hookapu loa ia nei.

            E mana no na rula hooponopono mamua ae nei mai a mahope aku o ka la mua o Feberuari, A. D. 1919.

            Hanaia ma Honolulu, Ianurai 30, A.D. 1919.

                                                                                    PAOA OLA TERITORE.

                                                                        Ma o S. S. PANSON la,        

                                                                                                Kona Peresidena.

Hooiaia:

            K. B. PORTER,

Kakauolelo Papa Ola Teritore.

            O na rula hooponopono mamua ae nei, ma keia ua hooiaia a ponoia ma ka la 30 o Ianuari, A. D. 1919.

                                                                                                                                                C. J. McCARTHY,

                                                                                                                                                            Kiaaina o Hawaii.

6334- Feb. 7, 14, 21.

HOOLAHA HALAWAI KUIKAWA.

Hui Kuai Aina o Peahi

            Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha, e malamaia ana he halawai kuikawa o ka Hale Pule Moremona ma Iʻeahi, Hamakuapoko, Maui, ma ka la 8 o Maraki, 1919, ma ka hora 10 a.m. ; no ka noonoo ana i ke kuleana o ka poe paa mahele e hoolimalima aku ai i ka aina o ka hui i oleloia, pela hoi ka noonoo ana i ka ninau no ke kuai ana o ka hui i na kea iloko o ka hui, ame kekahi mau hana e ae e laweia mai ana imua o ka halawai i oleloia

                                                            J.K. SMYTHE, Peresidena.

FRED WILHELM,

            Kakauolelo Hui Kuai Aina o Peahi.

6334-Feb. 7, 14, 21, 28.

 

HOOLAHA KUAHAUA HOOKAPU

            KAI LAWAI ʻ A O HONOKU,       

            MOKAUEA, KALIHI-KAI

           

            Malalo o na Kanawai o Hawaii nei, pauku 621 o na Kanawai Hoohuihuiia, (Revised Laws of Hawaii, 1915), pili i ka IʻA A KE KONOHIKI, pauku 4025, pili i na Hanaino ame Hanakalohe i na pono lawaiʻa a ke kanaka lawaiʻa ame Konohiki, Pauku 4041, pili i ke akeʻa aku, i ka hana a kekahi luna aupuni i hookohuia, he koikoi loa ka hoopaʻi e kau aku ana maluna o kela ame keia mea e komohewa ana maluna o na waiwai kuleana elike me ka Kai Lawaiʻa o Honuku, Mokauea, a pela aku.

            Ke papa loa ia nei kela ame keia, aole e hele wale maluna o ke kai lawaiʻa o Honoku, Mokauea, me ka loaa mua ole o kekahi palapala ae mai ka inoa e kau ae la malalo nei.

            E hoomauia aku ana ka hoao ana i na mea paahana lawaiʻa ano hou no ka pono o na kanaka lawaiʻa o Hawaii, a ke lehulehu i lawe wale ia a hanaino wale ia e ka poe e ae i maopopo ole i ka mea malalo nei. E hoolohe i keia!

 

                                                                                    DAVID M. KUPIHEA.

Mea Hoolimalima a Malama Kai Lawaiʻa no ka Hoao ana i na Mea Paahana Ano Hou Loa ( New Inventions)

6334-Feb. 7,14,21,28.

 

            I kulike ai me na hoike mai ka Papa Ola mai o ke Teritore, eia ke emi loa mai nei ka maʻi Paniolo "flu" i keia mau la.

 

MA KE KAUOHA

TERITORE O HAWAII

 

Keena o ka puuku, Honolulu Oahu.

            Ma ka hana e hoopau ana i ka HUSTACE-PECK COMPANY LIMITED.

            OIAI, o ka HUSTACE PECK COMPANY, LIMITED. he hui ia i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka mana o na kanawai o ke Teritore o Hawaii. i kulike ai me ke kanawai i hoomakaukau ia ma na hana o keia ano, ua waiho ia mai iloko o keia keena he palapala noi no ka hoopau ana i ka hui i oleloia. hui pu me kekahi palapala i hooiaioia i hoohi ou ia me ia, elike me ia i koiia ai ma ke kanawai.

            NOLAILA, ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kekahi mea a i na kanaka apau he mau kuleana mamua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, e pono e waiho mai i na ku e ana no ka ae ia aku o ka palapala noi i oleloia maloko o keia keena. mamua ae a ma ka hora 12 awakea o ka la 21o Aperila, 1919, a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Mana Hooko, Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i ke kumu ina he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.

DELBERT E. METZGER

Puuku Teritore o Hawaii

Honolulu, Feberuari 4.1919.

6334-Feb. 7, 14, 21, 28; Mar. 7, 14, 21, 28; Apr. 4, 11, 18.

 

TERITORE O HAWAII

            Keena o ka Puuku, Honolulu, Oahu.

            Ma ka hana e hoopau ana i ke KANEOHE COTTON COMPANY, LIMITED, he hui i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka manu o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, i kulike ai me ke kanawai i hoomakau kauia ma na hana o keia ano, ua waiho ia mai iloko o keia keena he palapala noi no ka hoopau ana i ka hui i oleloia. hui pu me kekahi palapala i hooiaioia i hoohui pu ia me ia, elike me ia i koiia ma ke kanawai.

            NOLAILA, ma keia ke haawiia aku mei ka hoolaha i kekahi mea a i na kanaka apau he mau kuleana mamua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, e pono e waiho mai i na ku e ana no ka ae ia aku o ka palapala moi i oleloia maloko o keia keena, mamua ae a ma ka hora 12 awakea o ka la 21 o Aperila, 1919,  a o kela mae keia mea e makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Mana Hooko. Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i ke kumu in a he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.

            DELBERT E. METZGER,

Puuku Teritore o Hawaii

Honolulu, Feberuari 4, 1919.

6334- Feb. 7, 14, 21, 29; Mar. 7, 14, 21, 28; Apr. 4, 11, 18.

 

TERITORE O HAWAII

 

Keena o ka Puuku Honolulu Oahu.

            Ma ka hana e hoopau ana i ke SOUTH KONA COFFEE, COMPANY, LIMITED,.

            OIAI, o ke SOUTH KONA COFFEE COMPANY, LIMITED., he hui ia i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka mana o na kanawai i hoomakaukauia ma na hana o keia ano, ua waiho ia mai iloko o keia keena he palapala noi no ka hoopau ana i ka hui i oleloia hui pu me kekahi paalpala i hooiaioia i hoohui pu ia me ia, elike me i a i koiia ai ma ke kanawai.

            NOLAILA, ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kekaho me, a i na kanaka apau he mau kuleana mamua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, e pono e waiho mai i na kue ana no ka ae ia aku o ka palapala noi i oleloia maloko o keia keena, mamuaae a ma ka hora 12 awakea o ka la 21 o Aperila, 1919 a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Mana Hooko, Honolulu ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i ke kumu, in a he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.

                                                                        DELBERT E. METZGER,

                                                                                    Puuku Teritore o Hawaii.

            Honolulu, Feberuari 1, 1919.

6334-Feb. 7, 14, 21, 28; Mar. 7, 14, 21, 28; Apr. 4, 11, 18

 

E HOOKAAWALE AKU I KE ANU.

            He maalahi loa ka loaa ana o na ka malii i ka maʻi laha i ko lakou wa e loohia ai i ke anu. O ke kumu kalea ka maʻi eha o ka puu, ka fiva lenalena ke akepau. he mau maʻi loaa pinepine ia i ka wa e loohia ai ke keiki i ke anu. O ke kumu iho la ia i olelo ae ai na mana apau o ka oihana lapaau, e paie aku i ke anu. No ka hoola hikiwawe ana i ke anu aohe mea oi ae e loaa ka oe mamua o ka Laau Kumu a Chamberlain. Ua hiki ia ke hilinai mau ia a he maalahi me ka palekaua ka inu ana. Eia ke kuaiia nei e Benson. Smith & Co., na akena no Hawai. -- Hoolaha.