Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 6, 7 February 1919 — HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika [ARTICLE]

HE MOOLELO NO TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

Mi- knna pu pan»f>ana e paa ana ilōko o kona lima, ku aku ia o Jene a nana i ke <«ki o na luina ehia i ke kaulahao 0 ka hek-uma. a ua hoopihaia aku hoi oia me ka hauoli, i ka wa i moku ai ke kaulahao, a emi malie mai la ka mokuahi e laweia ana e ke au ( ka moana akea. , _() ka noonoomua i ulu ae iioko o Jene. mahope o ka moku ana aku o ke kaulahao o ka rnoku, o ia 110 ka hoihoi hou ana aku i kela mau luina e hoopaa maloko o ko laua keeiu aka nae mamuli o ka hoohiki ana mai o kela mau kanak~£ aole laua e hoopoino mai iaia nei, a o kekahi no hoi, e haa wi mai ana laua i na kokua ana ma kona aoao, i ka wa f hoea mai ai na enemi, ua ae aku ia o Jene ia laua e nohe maluna o ka oneki, me ka hele lanakila ana, me he mav 7nea la. aole he pio na Jene Kelekona. j Xo kekahi mau minuke wale no nae kela Tilo ana aku < ka mokuahi i ka wai, ua emi malie aku la* ia ihooe, ahik : 1 ka ili ana aku o ka hope iluna o kekahi puu one iwaena 0 ke awa. alaila niniu ae la.ka ihu ahiki i ke kupono ana i ka moana, o ka hemo hou ak.u la no ia. me ka nee malie ana iwaho o kahi hohonu. Oiai nae ka hauoli e nohoalii ana maluna o Jene Kelekor.a. 110 kela henio ana mai o ka mokuahi, lohe aku la oia i ke kani ana mai o ka pu, me ka leo uwe kapalili p kekahi wahine, mai kela wahi aku iku mua ai oka mokuahi. Ua lohe pu aku na luina elua in<e kani o ka pu, me ko laua h«x>manao ana ae. he pu kel* mai ko la.ua haku mai, a oiai ua piha laua i ka maka'u i ka noho ana maluna o ka moku. me ka maooono ole o ko laua hopena. pela wale iho la no lakou e noho ai, hawanawana 'ae la ua luina nei, mawaena o laua iho, e hopupio laua i ka wahine opio i noho mana nialuna 0 kela moku, a e kahea aku hoi ia Nikola, e hele mai e hoopakele ae ia laua mai ka laweia ana o ka moleuahi e ke au no ka moana. • Ua holopono keia hoolala ana a na luina elua. no ka mea 1 ka wa a Tene Kelekona i lohe akn ai i ke kanr ana mai oj ka pu, liaalole iho la oia i kona wahi e noho kiai ana i kela! mau kanaka, a holo aku la nomua o ka ihu o ka moku, me kona h«ikilo hou ole '\inai i na luina elua. Aia'hoi kela mau luina ke hakilo pono la ia Jene Kelekona, a i ko laua ike ana aku. ua nanea loa kela wahine opio i ka nana iuka, iloko o ka pouli. haalele akii la laua i ko laua mau wahv e noho ana, a nihi malie mai la me na kaina wawae palamimo loa, a ku ana mahope bōno o ke kua o Jene. he nakeke kaifa o ka lohe ana mai. ia huli ana ae e nana, o ka lele aku la no ia o na luina maluna ona, a noke iho la i ke aumeumē, heaha la ia alawa ana aku a Jene iwaho o ke kai, ike akii la oia i kekahi mea eleele e hookokoke mai ana ma ka aoao o ka mokti. : -Ua ma'u 110 kela ana ae a Jene e pakelē oia mai ka mana akh luina, ao)e nae he wahi mea a hookuu iki o kela mau iaia, a i' kona ike ana, aole oia e hemo ana, noke ōkoa.ae la i-ka 11 we, 110 ka lilo o kana mau hooikaika ana, e ka palekana mai ia Nikola aku, i mea makehewa loa. $ ' MOKUNA XVII. - Lanakila o Tazana Maluna o Kona Enemi. Ma kela huli aku a Wagami noloko o ka ululaau me kana mau holoholona. he hookahi wale 110 noonoo iloko ona, o ia ka huli ana i waa nona ame leona mau hoa. e holo aku ai noluna o ka mokuahi. a e hookau aku hoi i ka make weliweli maluna o ke kanaka nana i pepehi aku i ko lakou haku. , Aole no i loihi loa kela hele ana aku a Wagami me na holoholona. loaa aku la lie waa hui ia lakou, e paa apa ma ka aoao o kekahi ma kāpa o ka muliwai, aia no na pono apau o ka waa iluna, nolaila alakai paliahi aku la oia i kana mau holohōlona ahiki i 'ka pau pono aiia i ke kau iluna o ka waa, me kona ike ole nae, lie mea kekalii e ana iloko o ka waa i kau a mea o ka pouli. He waa kela no kekahi poe kanaka Paele pukaua o ka haalele ana ma keia walii, o kel-a nae ko lakou nei mea i laki ai, ma ka loaa koke ana he waa 110 lakou. Hakalia no a pau na holoholona iluna o ka waa. o ka hoomaka aku la no ia o Wagami e hoe me ka ikaika, he ē 'mau m&puna hoe kakaikahi wale no nae kela o kona hoe ana'aku, lohe aku la oia i ka.nunulu māi o kekahi o nf^ma : pu mamua pono aku orft, eia ka auanei. ua ike kela mapu. i kekahi kino kanaka. i nana pono mai paha kona hana. e noho ana mawaena ona ame ka mapu he wahine i hele a me ka haalulu, i kau a mea o ka. oilia i ka makau. , Ua hookahaha loa ia o Wagami no ka loaa ana o keV< wahine Paele iluna o ka waa,, a'ame k.a hana nui oia i papa aku ai i ka mapu, ahiki i ka hoopau ana o kela holoholona. i leona makemake e pepehi mai i kela wahine, a ua lilo pu no hoi i hana nui na u'a.o \\'agami ka hoomalielie ana aku i ka wahine Pael'e. ahiki i ke auhee ana aku o k,a mak'a'u mai iaia aku. O ke kumu i loaa aku $i: o kela wahine Paele e nioe aiia iloko o ka waa,. i holo :fnahuka oia e pee. no kona makemake ole e lilo.aku i kekahi o.na alii Paele ana i hoihoi <>lc ai. eia ka e ike ana oia i kekahi hioiia i ai|fane aku elike ke ano me. ka make. * Aole o Wagami makemake no ke kau ana o keia wahine ilun3 o ka waa, aka nae. ina no kona hoihoi hou aku iaia, a hoolele iuka o ka aina, e hala ana kekahi manawa loihi nannia o kona holo' no ka mokuahi, nolaila ua hoonoho iho la nō ola i Wahine mamua ])ono aku e. 1 ona alo. i hiki ai iaia k.e makaaja no kona pono. ke lioae kekahi o na manu, e hoopilikia mai iaia. Oiai o Wagami, me- kana mapu e hoe ana i ka waa. _m? l ana lKn"»maopopo aku. ke emi malie aku la ka mokuahi ifiore, mai kona wr?lii i ku mua ai, <1 i wahi e hoea koke aku ai no ka aoao o ka moku, ke hookikina la oia i na mami j e hoe' me ka ikaika, ilokō nae o kela manawa. i oili ae a. ka ihu o kekahi waa okoa akii mainua 'pono o lakou nei. he mau i-a helu wale 110 ke kaawale' mai ko laleou nei waa aku. % •#&:" # A'o ka holo o ko waa,.uaiiele akvi la ia a anepne loa e pili me ka waa o ke]a oW ana mai. ka waa hoi i • 1 au ai o Nikola me kpna 'maii hoa, na kaniika oluna o ka mokuahi, me ka ike anā piai 'i ka pouliuli aku o na mapu,, pole nae he mai ke ano o keia poe, i ka wa i kahea mai ai ke kanaka loa me ka leo nui, ia wa i hoo- ; nunulu aku ai ke me ka makaukau e lele aku maluna n kela kanaka, o ka i hoomaopopo mai o keia, nn ho'oholona a uPpna. kauoha ae la oia i kekahi o ( ]-ona mau kanaka e ki .mai i kana pu, pela iho la i hoōhanaia ai ka nu. a Ta*zaita o loJie ana uiai, ano kela \va-' hine Paele hoi ka leo uwe kapalili, uo ka piha \ ka maka'u, a kaua o ka lohe pu āha e ka heluhelu.

MāHiua o ka hiki ana i na holoholona a Wagami ke le!e aku inaluna'o ka waa o na- kanaka o Nikpla, ua kaawale lf>tr 'aku Ia kela waa i kahi e, a ke hoe pololei la no kahi o kainePkuahi e nee malie la i ka moana. a* kela manawa o ka-ili ana, a hemo hou ka mokuahi ua kaa aku la ia ma kahi ikaika nui ole o ka wai, nolaila aole ia i kaawale loa aku i ka npana. aka he mau i-a wale no kona mamao mai kahi o ka waa o -Nikola ma e- holō aku ana. Ke au la hoi o Tazana iloko 0 ka pouli. ma kela manawa ana i haalele aku ai i kanuku o ka .muliwai, me kamaopopo ole iaia o kana wahi e au nei, koe wale no, ka h'oomaopopo ana i kahi o ka pu i kani mai ai, eia k'a auahei ke au polo!ei loa aku la oia 110 kahi o ka mokualli e laweia ae ana e ke au o ka muliwai. ()iai np oia e au la me ka maiie. hoomanao mai la ua' o Tazana no kela nahuPa ana o kona wawae e ka moo a )ii mai la ka maka'u .iloko ona, eia nae, he mea mia.kehewa va!e 110 ka maka'u ana ih«, oiai ai.a oia iloko o ka wai. a ua kamaaina n.o hoi oia i na ano pilikia apku. He elua manawa i pa ai kona mau wawae i kekhi mea kalakala :iole nae he nahu ae iaia nei. a i kona" i ike'aku ai i ke >oiiliuli niai "o kekahi mea niamua poho aku o kona alo. hoopoina ae līj oia i ka maka'u i ka v moo ai kanaka, a ht>okaika akii la i kana au ana, a i ka wa i pa aku ai o kona ima, i ka mea pouliuli. eia ka he.mokuahi.

Oiai ua o Tazana e liuli ana i walii nona e pinana aku ; ii a kau iluna o ka moku. lohe aku 1a oia i ka haluku oluna •) ka'Ont'ki, a lohe pu aku' la 110 hoi i ka Teo o kekahi mau j kanaka elua, me hookahi wahjjie, e noke iiui ana i ke aumeume. Ua koho aku la oi&, o ka iwahine maluna o kr mokuahi, o ka wahine ho'pkahi rro ia a Anakōna i hoopaeele mai ia Nikola aku. a'no ka palekana oke ola o kplā wahine mai na kanaka elua, aole o Tazaiia i hoohakalia iho, ma ka huli pono ana, inā he kupono iaia-ke pii mai noluna o ka moku, aole palia, o ka mea nui wale 110 īloko ona, e. ia kona iilo i mea hoopakele 110 kekahi wahine. iloko o JvV poino. . . '. . Me ka'eleu apau i'loaa ia Tazana, "nopu ae la kona mau liina wikani ike alapii kaula e lewalewa ana, ma ka aoao o ka moku, iloko o na sekona pokole loa, leau ana keia iluua iiie ka holo pololei ; ana nomua o ka kahi a na luina e aumeume ana m'e |ene. lloko o ka nanea o kela mau ka.naka, 'o, ka Jaua mea i ike o ia no ka paa ana aku o kekahi mau lima rnaluna o ko laua mau poohiwi, a huki ino mai la ia laua ihope, o ia no ōc o kekahi luiila nui nana i pale mai ia laua ,a kaawale aku la ka laua pio i.kahi e, a pane aku la o Tazansjftie ka leo kuoo: "Ea, healia ka olua mea e hana nei maluna o keia wahine?" Aole nae i loaa he manawa; no _la.ua e .pane aku ai, no k<v mea i ka lohe ana mai o Jene"i ka leo o kana kane, ala koke ae la oia iluna, a holo mai la e puliki, me ka.lele ana aku e lioni i koha-hoopakele, me ka nana ole'aku i na kanaka elua, e paaia ana e kana kane, me he mau keiki liilii la. I kela loaa ana aku o ka ike, eia ka>o kana w r aliine no ka-mea a kela mau luina o ka noke ana i.ke aumeiune, he hookahi no ka aha o kona mau lima, uwoki oe i ua mau kanaka nei, e lele koheoheo ana a haule na-hu aku la iluna 0 ka oneki, me ke kakaa ana aku ahiki i ka paa ana i ka paehume ma ka aoao o.ka palekai, a elike me ke kāne'i aloha i kana wahine, puili aku la pia ia ].ene iloko o kona poli, me ka hookahe koke ana iho i kona mau waimaka ne ka nui ame na poino a kana wahine i alo .ai me ka hoomanawanui iloko o na hnna aloha ole a ko laua enemi. He uuku loa ka manawa no kp laua hauoli> oiai ia laua po e ana, mē ka loaa ole he' manawa e ninau aku.,ai, a e hoakaka ae .ai. i ko laua mau nioolelo pakahi, .aia Jioi ike'mai la laua i ka pinana ana ae o kekahi poe kanaka.lu epno ko lakou nui a kau a:na iluna o ka oneki, o ka mea mua loa o lakou, o ia no o Nikola, a o kona poe kan.aka no maho])e aku ona. ' . Oiai ua puka ae ka mahina i kela maimwa. a.kiekie ,maluna o ka piko o ke kuahiwi, ua hiki loa ke ikeia mai .ke ano o ka poe maluna o ka moku ia wa, a i ka hpppinopopo ana mai o'Mikola, o Ta!kana ke ku pu ana me Jene, haawi ae la oia i ke kauoha i kona poe kanaka, e ki mai i ka lakou maūfpu maluna o'laua nei, ua papale ae la nae o Tazana ia Jene, mahope o ke kia o ka moku, a hoo.maka mai la e holq imua, pie.ka maka'u.ole'i na pu elua e kau pono mai ana mau maka, mai kekahi mau kanaka mai, mahoDjppSii o Xikola. v # . ; iieaha ia mea lie make i keia kanaka, 11 a komohia oia iloko o na ano poino he nui, ua,hele kona kino a mainoino 1 na ihe a na kanaka Paele a i.na nilio hoi o ka moo ai kanaka, aole nae ia he mea nona e; make ai. Ua ku aku oia īmiia o ke kauna ma Parisa a waiho.aku i kona kino e kiia mai i'ka poka," e kekahi o na kanaka akamai loa i ke ki pu, aōle nae ia he-kumu nona e make ai, nolaila heaha hoi keia mau K pu elua e kau jjku ana imua ona, he niea liilii. wal.e no ia i kona manapi' \ Ma ka'manawa. a>na kanaka eliia mahope aku o Nikola, i kau ae ai i ka laua mau pu iluna, a k;i maiia ia Tazana, 0 ka manawa hookahi 110 ia a na holoholona aliiu, malalo o ke alal<ai ana a,Wagami, i kau mai ai» >luna o k.a oneki 0 ka moku< a holo mai la imua ma kahi o na kanaka .Rukini e akoakoa ana.

Aia na mapu elima; me'ko lakou mau maiuu īoloa me na niho keke, ke maiia i na kanaka o.Nikola, aia no hoi ke tiga me na maka i hele a hulili me ka inaina, a o ka hope loa no hoi o lakou, oia o Wagami aia 110 kana ihe loihi ke, paa o kona lima, meHea makaukau maii e hookau mai i ka-make maluna o ke kanaka mua ioa e miaalo ae ana īnamua o kona alo: O na'poka i kiia mai.ai e na kanaka elua maluna o'Tazana ; ua lele aku ia i ka pouli, a ua ohi i ka puahiohio, o ke kumi, 0 ke. ku ole ana. o.Tazana, no ka piha o kela mau kanakc\ 1 ke pih'oihoi ame ka maka'u, hui,pu ibo no hoi me kela hele kekee o Tazana i o a ia nei, ua hiki pon'o ole ia laua ke i ke kau ana i ka pu imua o ka enemi. Aohe no he \va a loaa aku o Nikola ia Tazaua. e pakiia ai oia iluna o ka oneki o ka moku, a palahe liilii. o ke kumu wale no o kona pakele, o ia kona emi ana aku iho;>e iwa.Mia o na kanaka ona, a holo ae la no kekahi aoao o ka moku, 'io kahi e hiamoe ai o na luina mamua o ka ihu. O L hōpmau ole aku ai; o Tazana i ke alualuma ia Nikolā-, inamuli nō ia o ke ake'ake'a ana'aku o na «eanaka elua, nā laua i kinnai iaia nei'i ka pu, 0 kaua nae e ike aku lā. aia kana.mau holohplona, keiuku mai la i na 'eanaka o Nikola, o ka poe i loaa ole mai i na maiuu loloa 3 na mapn, .ua puhee aku la iakou nomua o ka moku, kahi .yale no a iakou i mana.o ai, e pakeīe. ko lakou īnali ola. na'kanaka i lpaa aku i na mapu ame ke tiga, ua i>au : 'aikpu i ka haehae ia a weluwelu, a he elia nae o kela poe Vana i pakele akū, me ka holo «ana no. J<p lakou wahi e hiamoe ai mamua o ka mokii, me ka.manao i ko lakou ma- ' nāiwa e komo aku ai iloko, e pani mai i.ka puka a t>aa. i ole ai e hoea aku ana holoholona ahiu, a pepehi ia lakou. Ua loaa aku la-o Nikpla i.kela mau llUina e pee ana malpko o ko lakou wahi moe, a no ka manawa mua loa, i huli aku ai' kela poe kanaka a ku-e i ko lakou haku,- ma ke kauoha ana iaia, e haalele koke ih'oialoko o kela wfihi, no ka' mea he kanaka aloha ole oia, 0 ka holo ana, a haalele i kona. poe kanaka e make mai i na holohplpna, aple hpi e npho ae, a paio aku no ko lakou pono. . : ' Ua noke okoa aku la o Nikōla, i ka uwalo imiia o kela, mau luina. e hoōpakele ae i kona ola, ma ka ae ana mai. e noho pu 110 lakon maloko. o kela ;wahi. aol.e nae 'he ae ikl mai o kela poe kanaka, aka lalau maiia lakou iaia, a kiola. aku la iw r aho. x ' Ua ike aku o Tazana i kela -hemo ana ae p Nikpla mai-'

luko mai o kahi c hiamo'e ai o na kanaka luina, mc ka| anehe ana aku o ua 'o Tazana e liele a e liookau aku i ka j make mahina ona. eia nae ua kaa i ke tiga ka ike mua aua iain. hakalia no a oili aē o A T ikola' mawaho o kahi o na luina, ike inai la oiaU-fce kokolo malie aku o ke tiga. nolaila holo }>ulolpi aku )a ua kanaka hohevyale nei noluna o ka oneki. * .maoli ka inanao. p:.Tazana, oia ponoi ka mea iiana e.a.hookau aku i ka make maluna o kela kanaka, i hookau aku i ka make m'aluna o kana'keiki, aia kona lima akau. *ke puupuu la, 110 ka. haawi ana aku i ka ai mahana r hana i kona enemi. Mamua ua makaukau no oia e pepehi aku ia -Nikola a make, aka ua ae aku nae oia i kana wahine, i ka maf\awa i kaohi aku ai i kona lima aole e kau mai i ka hoopa'i" o Nikola i keia manawa nae, aohe he mealiana e kaohi aku i kona lima, mai ka hoOkau ana •mai i ka make. maluna o ua kanaka lapuwale nei. Me ka teo nui.yōkalakala, kahea aku la ual) Tazana i ke tiga. aōkue hahai aku mahope o Nikola, aka e waiho mai oia ka 'mea naiia e kau aku i ka hoopa'i mahina ona, aole nae he wahi īiiea a hoololie mai o kela holoh'olona, ke hookolo mai Ja no oia mahope o Nikola.. a e makaukau ana p razana 'e lele mai imua, no ke alualu ana aku ia N.ikola, jaa a'na no o.Jene i kona lima, i ana alat: , "Mai haalele mai oe ia'u, ua hēle au a piha-me ka maka'u,'' i alawa mai paha ka hana o Tazana ihope e- hookokoke aku ana na mapu; no kahi*.avjene e ku aku ana, i kona wa i ike mai ai i kahajriau holoholona, kauoha aku la oia ia akou e hookaawale loa aku ma kahi e, he hoopepe hoi ia o .ia mau mapu hei, me ke emi iiiā)ie ana ihope, i ka wa i lohe mai ai/ i ka leo o ko lakon haku. Ua palaka pu maoli ko Taz.ana noonoo. uo kana mau holoholpna, pela Bia i noonoo ole ai, he poino keka4ii e kau mai ana īnaluna o jene, hiai na mapu aku. I ka wa i hon: mai ai ,efriiā mjapu i kanaka, ua like wale .no na giea apavi,itt\ua- o lako.u, aolie maopopo o na hoaloha mai na enemi uj^i/pela no leela ritau h'oloholona, i manao mai ai e pepeluia Jene, o ka huhu \fale ana aku 110 a Tazana ke kumir o'ke koe ana p kela w.ah v ine,,mai pau no ia lakou i ka x ••>».<.. / •' • • ' >''• -w:. 1 a.i ia. •'- ( . 'V- • • • - 1 ka hoea ana aku o Nikola holuna o ka oneki o ka moku, aohe maopopo iki o kana ;mea e hana aku ai, no ka n}ea ua hoopiiniia kon'a aoao apaii 'e ka niake ; aia hoi ke t?ga ke hookolo malie mai ia-niaHope-, e kakali wale anti no o ka 'ioaa he manawa e lele mai ai maluna ona. Ia huli ana mai a Nikofa ihope, a ike i ke tiga, noke ae la oia i ke kahea i mau kokna, kukuli okoa iho Ja hoi iluaa 0 ka oneki, me he mea la e kakali aku ana i ke kau mai p ka make maluna ona, moe ae/la hoi na maka, aia kona kino ke naka la ine ka haalulu. I ka ike ana ,ir?ai. hoi o na mapu, i kela oili ana aku o Mikola noluna o ka oneki, ua hoomaka mai la lakou e hele nomua o lea mpku, na kela ike ana niai o ke tiga i na.mapu, a no ka manao pah'a, o kauliilii keia kanaka i kona mau hoa, o ka lele aku la no ia ō ua tiga nei, a nahu 'aku la ma ka a-i, aia'hoi kona mau maiuu loloa ke wawalu la i kp eino o Nikola/ ' , ■ I kela lele afia aku o ke tiga maluna o Nikola, ua hul.i kaar nini ae la ke alo o ua kanaka nei iluna, a oiai aia-o .Nikola ke nokeia la i ka haehae e na niho ooi o ke tiga, huli aku la o Jene Kelekona e v itarii i kahi e i kau a mea o ka menemene, 'me ka manao^O 5 o'kela hiona, aka 110 Tazana nae, hoholo ae la ka minoaka ma kona- mau papalina, no ka, ike ana aku i ka- haehae ia mai o kona enemi me he wahi iole 'a ,imua! o ka popoki. •. Ua hoao n£>" o Nikola, e paio me ke tigar; heaha nae kana inau hooikaika ana iniua o kela holoholona, ua like loa oia me lea ole; a ua uku pono ia aku oia,. 110 kana mau hana. :araima lehulehu' i hookau aku ai maīuna o ka poe : apau ma i hana hewa ai, eia ka p.ela iho la ka make ana o kekahi kanaka i kaena mau iloko o kona mau manao hookiekie, oia ka haku.maluna o na kanaka apau. I ka wa i pau ai ke kupaka ana o Nikola, e hoike mai ana ua pau ka hanu ola iloleo ona kauoha aku la o Jene ia Tazana e kii aku i ke koena iho o ke kino i pau ke tiga i ka aiia, 110 ke kanu maoli ana aku. hele'aku la o Tazana e hooko i ke kauoha a kana wahine, eia nae ua ku 1 okoa iho le ke tiga maluna o ke kino o kana pio, a noke ae la i ke kuwo, Jije he mea la, e olelo okoa mai ana ia Tazana, oia wale MiO ke kuleana malnna o ke kanaka ana i pepehi aku ai a make, me ka hooweliweli ana mai i kona haku, ana' i aloha ai, a i wahi e kau ole aku ai ko Tazana inaina me ka huhu ••maluna o kela holoholona, ua hookuu okoa aku la no oia *i ke tiga e hana elike me kana i makemake ai, he oi aku iā, niainua o ke ala ana mai o 'kekahi hakaka mawaena 0 Jauarhljifia e konoia mai ana oia, e fjepehi aku i kona-hoaloha o kona mau la o ka pilikia. Ma noho mana na hōloholona a JTazana~ maluna ō ka nlokuahi, e hoopiha ana i mau opu, me ka io o Nikola ame kona i>oe kanaka, a i ke ao ana ae ma kekahi la mai, o ke koko wale. no ka i hele a maloo ihina o ka oneki, a e ahu mokaki mai ana hoi na iwi o ka poe i pau i ka aiia e kela mau holoholona. No na kanaka apau loa o T i.kola, he hookahi wale 110 me? 1 maopop ole, oia o,Paulō,;he eha mau luina. i pakele ko lakou mail ola, no ko lakou" holō ana e pee mamna o ka moku, ua'pau hoi'o Nikola i ka aiia e ke tiga, me kahi poe iho o lakou., • . •Hele aku o.Tazana no kahi'- e nioe ai na luina mamua "=€> ka fti"oku, a loaa i'o aku la na luina eha e pee ana maloko olaila, lia ae mai la lakou apau e haawi '1 na kokua ana ia me ka hoala ole mai he ku-ē ana i keia kanaka a lakou i Kau ai ka weli, a oiai o ka malamamoku kekahi iwaena o kela kanaīea, kauoha aku la o 1 azana iaia, e.laWe ae i ka hpōkele ana i ko .lakou moku, a e kauoha aku hoi i ke iho.o na kanaka, e ho-a i ke ahi o kg. enekini, no ka ilH>lo ana aku n o kela mokuahi, 110 ka Mokupuni Ululaau. Ma kela kakahiaka nae iia pa mai la' kekahi makani ikaika, a o ia ka ka malamamoku i hoike mai ai ia Tazana, he mea wale no ka hoao ana e holo aku iloko o kela ino, nolaila ua hoohakalia ia ka haalele ana iho o ka mokuahi, koe wale no-ke kakali ana aku ahiki i ka malie ana o ka ( makani. . . . . , He ikaika ka pa ana a ka makani ma kel.a la ahiki 1 ke ahiahi ana, ma ia,po ana iho&nae, ua akakuu mai la ka ikaika o ka makani, aka aole nialamanioku i manao, he mea maikai ka holo ana .i ka vva poeleele, nolaila ua kakali hou o Tazana ma, ahiki i ke ao ana ae ma kekahi la mai. Ma ka wa hookuuia na holoholona, e hele maluna o ka oneki o ka moku, me ka haawi ana o i a/.ana ame \Vagami i.na hoailona ia.''Jakou, aole e hoopoino i kekahi; mea .maiuna ō ka moku, nō.ka mea he poe hoaloha wale < no ■lākou apau, a i ka-wa poeleele, e hoihoiia ana lakou ilalo o ka ai; ■ . . • ! I ka hdi pdnp,'ah.a mai o ka noonoo maikai ilokō o Ua7.aha, a hui nji oia' me kana wahine, u£ hoike aku la o Jene iaia, o kela,bebe iinake ai.ma na kauhale o na kanaka Paele, aple ia' o iauā'keiki, aka he keiki okoa loa no, ua hoopiha loa ia Tazana me ka hauoli no kēia nuhou. a oiai nae, akii la o Nikola, aole hoi he mea i maoPopoia no Paulo. ua noho pouliuli laua no kahl i nalowale ai o ka laua keiki. • Me ka maopōpo 6le no nae o kahi i nalowale ai o ka laua keiki. na hooluollpa aku no ka mana'o o keja mau makua,| piam'uli o ke kau'ana aku o na manaolanā# r inalia e hoea hiai ana nōiie manawa a laua e ike hou aku ai i na maka ālohā o ka laūa keiki, ma ka ulia pomaikai, ke hoea aky no ke kulanākauhale o Laelana. . _ - O ka- mea oiaio loa, aole i mai, ka hene a l azana'ma iluna o ka mokuahi, ua hooiaio aku o Anakona,

mma o lene qo ia mea. o ka bebe hookah, wale no ana i ,ko. o ia nb kela bebe ana.o'ka lawe ma,-lu aha, laia . hoopak,!, ai ia Jen ! «m>i'«nioku aku maluna o ka waapa . ka me kona mWaoW. £ keia/no ka bebe.a ka uah.ne o,.,„. eia ka auanei "he bej5e okiia loa kela. MOKUNA XVIII. Ike Hou Ia na Lima o ka Mea Hoopoino. Oiai o Tazana me kana wahine e noke ana i ke kamailio niawaena o laua iho maluna d ka oneki o ka mokuahi. e haha'i aku ana hoi kekahi i Uona moolelo i kekahi, m:u ko laua manawa i haalele aku ai ia ,Ladana ahiki 1 keia halawai hou ana o ke kane.me ka wahine iloko o ka hauol., aia hoi mauka o ka aina. haka pono mai la na maka o Paulo, ke kokoolua o Nikola, me ka manao ino no kona mau enemi. . . Elike me Nikola, kona liaku, k& nni ma naano apau e hoopoino ai i ke ola o taza«A afne kana wahme pela ihu la no ko Paulo ano, aia ua kanaka nei, ke noonoo la, 1 wahi e hookauia aku ai ka make maluna o Tazana ma. La nui kana mau mea i hoala niau mai ai iloko o kona noonoo. i wahi e hookoia ai kona mau maiiao lapuwale, ua hoopau hou nae oia ia mau manao, mimuli o kona īke ana īho, ua kaawale loa oia i kahi e* iliai jipna man enemi aku. e holopono ole ai. ia mau hoolala ana. Me he mea la. i ka noonoo o Paulo, he hookahi kuinu o ka pakele mau ana o Tazana ame kana wahine mai ia lau.i iku o Nikola. mamuli no ia o ka hemahema o ka laua lawelewa ana, oiai nae ua koe hookahi wale iho no oia, he manaolana kona, e holopono ana kana mau hana apau e hou lala ai, ina no kona hehi hou ma ka oneki o ko laua mokua'ni. No kekahi manawa loihi kela noho malie ana a ua o Paulo q noonoo i kana hana e hoopoino aku ai i ke ola o Tazana, akahi no a loaa mai la iaia kekahi noonoo maikai loa, a ina paha aole oiia maka'u i "na moo aikanaka o ka muliwai, ina ua hoomaka <jkoa oia e au no kahi o ka mokuahi e ku niai ana-ma Jtahi"niamao mai iaia aku. Me hookahi wale no alahele nona e hoea ai iluna o ka mokuahi, o ia ka loaa o kekahi waa iaia ; a mahope o ka noo1100 ana no kekahi manawa loihi, hooholo iho la ua kanaka nei, h.e mea pono iaia ke hele aku no kahi i noho ai o na kanaka Paele, a noi aku i kekahi waa o lakou e haawi mai iaia. 110 kela po, a hoihoi hou aku no. No kela manao lili no ia Tazana 110 ka hoohoka mau ia 0 ka laua mau papa hoonohonoho apau, a no ka make ana hoi kekahi o'koha haku, aole he nana ae o ua o Paulo i na poino oloko o ka ululaau, ke hele la oia no kahi o na Paele i noho ai, aia ka ponō o ka hoea aku ilaila i ka w;i kupono, a loaa mai lie waa nona e holo aku ai iluna o ka mokuahi.

I ua o Paulo e hele la no na kauhale*o na kanaka Paele, ke hoolala la na kanaka nei, ina e loaa mai ana he waa iaia, alaila e hoe aku 110 oia 110 kahi i ku ai o ka mokuahi, a pii aku me ka palamimo loa ahiki i ke kau ana iluna, ia wa ■e hoomalielie aku ai i ke koena iho i koe o na luina no ke kokua -ana mai iaia, ma ka imi ana aku, i wahi e kaa hou mai ai ka mokuahi malalo o ko lakou mana, a e hookau hoi i ka make maluna o Tazajia ame kana mau holoholona. . . . ' » Aole he kanalua-iki iloko pua o Paulo no ka holopono 0 ke]a manao. mailiuli o .kona ike, aia maluna o ka moku he nui o na pu me ria poka, nia kahi i hunaia ai mahope o ka moku, me kela 111311. iilaeakaiia auanei, ua hki loa iaia ■me.na kana luina, ke luku aku i kona mau enemi a pau 1 ka make. Aole nae maluna no kela mau meakaua kana hilinai.nui ana, aka maluna kekalii # o kana mikini hoopa-hu i hana ai, a i huna ai maloko o' kekahi naliu. e waiho la maloko o kona keena; no ka nifea he kanaka o Paulo i niaa i ka hana ana i na poka p&-hu & hoohanaia ana e ka mikini 1 i hanaia a kohu uwaki; hē'nui a lehulehuo wale o kela ano poka pa-hu ana i hana ai, a i hoolako aku ai hoi i ka oihana makai o Rusia i kona'wa e noho ana ma kona aina hanau. Ina.nae no ka ae ol.e. māi o na Juina e kokua alaila o kona manaolana hookahi i koe no ka make o Ta?.ana, maluna no ia o kela poka pa-hu e waho lolii mai la maloko o kona rumi, ina no kona kau maluna o ka mokuahi. Ua maopopo i ua o ke kumu i haalele ole iho ai 0 ka mokuahi i ke awa, no ia o ka ikaika o ka pa ana a ka makani ma keli' la, a ina 110 ka hoomau o kela ■makani i ka pa ana ahiki i/ka-po. alaila e hoea ana oia noluna o ka mokuahi, me kona ike ole ia mai, ua paa loa kona manao, aole e liiki i kela mokuahi ke holo i ka po, oiai he nui na mokupuni liilii, t lilo a i hana paakki ka hoopuka ana aku i ka inoku i ka wa poeleele, aia wale no a he poe i kamaaina loa i ke ano o kela aina. Ma ka auwina la o kela'4a, d ka makani e pa ana me ka ikaika, lioea aku la o na kauhale o na Paele, me ka nanakee ana niai o kela poē Uanaka iaia nei, aole hoi he hookipaia aku me ka maikai, qlike me ke ano 0 ka poe malihini; a i ka wa i noi aku ai i na kamaaina e haawi mai 1 kekahi waa iaa, ua okoa ia hiai la oia e ka moi o kela lahui, me ke kauoHa ana ae i kona poe kanaka, e lawe aku iaia a ma kahi mamao. alaila haalele aku, e hele e imi i wahi e loaa ai kona waa. He umi-kumamalua jnau kanaka i lako me ka lakou mau ihe i ukali mai o'ua o Paulo, ahiki i ka puka-pa o ko lakou kauhale, |cauoha mai la iaia, e hookaa\yale loa, aole e hoao hou e Ksle aku ilaila, o hookauia mai auanei ka make maluna ona, e ko lakou moi, ua lawa kela mau olelo no ka hoopii ana mai i ka lia i kona kumu pej)eiao, 0 ka mama no ia o na wawae o ua kanaka nei i ka holo. I kona komo ana aku īloko o ka ululaau, ku iho la oia 1 kahi hookahi, a hoolohe mai la i ka noke o na kanaka Paele i ka walaaii, a i kona maopopo ana, aole lie uhai akii o kela poe Paele iaia, .manao ae la ko ia nel palekana. a hoomaka aku la e naku hele iloko o ka nahelehele, me ka hoopilipili ana nae mā kapa b ka niuliwai, malia he waa palia kekahi e loaa aku ana. iaia,j3 kona kau 110 ia ma waa. a holo aku no kahi ana" i akenui ai e hoea^ilaila. 1 ka i ua kanaka nei, aia ka palekana o kona ola maluna o $a mokuaKi, me ka ike aku no nae aia o '1 azana»ilaila me kana mau holoholona. o ke kumu nae p kela no kona ike, Ke mau lako kaua koluny, .o ka mokii, a he poka pa-hu' hoi, ina no ka ae mai o na luina e kokua iaia, o kona noho īliana hou 110 ia maluna o ka mokuahi; a o ka manao afla e loaa ka palekana iaia mauka o ka aina'paa, ke kanalua loa la oia. oiai ua lioike okoa mai jia Paele i ko lakou hoihoi iaia, a ua piha hoi oloko (> na, ululaau i na holoholona r4 fl(hiu, nolaila ua helu waio ia •np kona mau la-e hele lanaklla ai, mamua ō'ka hoea ana mai o ka make maluna ona. O'ka loaa wale mai nokekahi waa iaia, o ka mea nui ia iloko o ka noonoo o tlfeo,||ha 00 ia he mea nona e hookau aku ai i ka make maulpa 6 ka mea e kau ana maluna o ua waa nei, a nie kela nrtanao paa iloko o Paulo, ke kakali malie la oia maloko ka nahelehele, e hakilo ana ina waa liilii i ka maalo kekahi'\vahi kokoke, i kona walii e pee aku ana. Aole nae i loihi kela kakali ana aku o Paulo. ike aku la oia i ka oili ana mai o kekāhi waa, a he hookahi no kanaka opio e hoe ana, i ka hiki ana mai o kona waa iwaena o ke muli<vai, pau iho la kaha Hbe ana, a hookuu aku 'la na ka wai ka hana, me kona ik,e ole mai nae, aia he enemi iloko o ka nahelehele ke hoohAia aku la i kona ola. (A'ole i pau.)