Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 6, 7 February 1919 — KE KAHUA O KA HALE HOOLA A HOOULU LAHUI. [ARTICLE]

KE KAHUA O KA HALE HOOLA A HOOULU LAHUI.

Mr. 801. Hanohano, Aloha oe:—E olaolu oe e haawi mai i wahi 'kowa o ka kaua Kilohana no >ka hoomaikeike ana aku i ke kahua a kakou e kukulu ai i ka Hale Hoola a Hooulu Lahui. E loaa i mau kauka niaioko ae o kou lahui ponoi e Hawaii. He mea keia i hoopoina a hoopalaleha loa ia e kakou i na inakahiki i hala ae nei, aka, i keia manawa ke Hu mai nei na. keiki papa o ka aina, a o na alakai hoi ou e Hawaii lahui e hapai i na hana e hoopakele ia ai oe mai kou emi inau ana ahiki i kou nalowale ana. Ano ka manawa me ka hoohakalia hou ole aku, e laweia a noonoo, a e hoohana koke ia ma īta wae ana ae i kekahi mau keiki Hawaii naauao, a 'kulana hoopono, a hoouna aku i ka aina makua rit> ke a'o ana i ka oihana kauka, a i Ko lakon wa e puka ai, a huli hoi mai i ka aina hanau, o ia ka wa maikai a lakou e huli a e noii aku ai i na kumu i holopapa ai ka make, a i laha nui ai ka ma'i lepera maluna o ka lahui Hawaii, aole hoi maluna o na lahui e, e noho pu nei me kakou. Ke hoomanao nei au i kekahi wahi moolelo a'u i heluhelii ai e pili ana i ka lahui Maori o Nukilani, penei: He mau makahiki lehulehu i hala ae nei, ua ikeia ka holopapa ana o ka make maluna o ka lahui Maori o Nukilani, ahi'ki i ke komo ana o ka hopohopo iloko o na alakai o ka lahui no ka hikiwawe loa o ke emi ana mai o ko lakou heluna lahui; no keia kumu, ua wae ae lakou i kekahi keiki Maori, a hoouna a<ku la iaia i Ēnelani, »o ke a'o ana i ka oihana kauka.

I kona wa i puka mai ai, ua huli hoi mai oia i kona aina hanau a hoomaka ' aku la e huli i ke kumu poino o kona lahui, ma ia huli a noii ana, ua iko iho la oia, o ka noho ana o kona lahui ma na wahi haahaa, a kiwau o ka aina, o ia ke kinnu o ka poino. Nolaila, ua kauoha aiku la oia i e haalele i na wahi haahaa, a e hoi ae mn na walii kiekie a holo makani e noho ai, ma ia hana ana ua hoi hou mai ke ola maikai o kā lahui, a ua pau ka hopohopo. He kumu hoohalike kupono keia na kakou e kuu lahui 'aloha. Ma kou ma* na.o pepa o'ka la 27 o Dec., 1918, ua hōike ae oe, o ka puni i na kahuna hoomanamana ke kumu taa>ke o ka lahui. He 'hiea oiaio loa keia afl i hoike ae la e kuu Kuo'koa, he niiek le'eia e hiki ole ai ke hoopaapaaia ko'na oiaio; aka, pe(1 hea e ōlā ai keia ma'i iāi o ka lahui? Aohe kumu e ae i puni nUi ai keia lāhui i na kāhuna hoomanamana, o ka liele w,āle no i na kau'ka o ka lahui otwi. I ka wa e. hookau ihb ai ka ma'i i mea, e holo koke ana oia i ke kahunā; no ka mea ua oi ae kona hilinai i kona i'o artie kona koko mamua 0 ka malihini, a mamuli o ia hilinai ku hihewa an'a, ua poino aku la ke ola mākamaie. ' He hookahi wale no laau lapaau e ola ai kēia niā'i, p ka loaa ana * mau kauk,a maiwkena ae o ka lahui oiwi, o ia auanei >ka manawa e i'kapoka, a e pau ai iea' hilinai āna o keia lahui i na kahuna hooh}»namana, a e huli ae no ko la/kou hilin.ai ana i na kauka o ko. lakou lahui pōnoi. • ile mea hoopahāohao no i ka manao ke noōnoo ae, iloko o ka nui o na kei'ki Hawaii, i holo a.ku i ka aina makua, no ka lioomahuahua hou ana ae i.ko lakou ike, o ka oihana loio ame ka oihana kahunāpule ka lakou i koho ai, a o ka oihana kauka 1«« oihana i pili loa aku i ke ola o ka lāhui ua hoopalalehaia. Maanei e ae mai ia'u e wehewehe aku i kekalii mau alahele e hiki ai ke hapaiia 'keia hana nui, oiai o ke dala ka mea e hiki ai. E hoomanao nae e kuu Solomon maikai, ame na alakai o ka lahui, he hoakaka wale no ka Kiilau, o ka pono a pouo ole, aia mai no ia ia oukou. (1). Aole anei e hiki i ke Kapiolani Estate, ka waiwai o na moi aloha o ka•kou i moe aku la, na laua keia ma;kia, o ka Hoola a Hooulu Lahui, ke hoouna aku i hookahi, ā i ole elua mau keiki 1 ka aina makua, no ke a'o ana i ka oihana l8paau ame oki (aurgery)? (2). Aole anei e hiki i na keiki ame na moopuna a .lames Hobinson (Kimopakaka) ke huihui ae a hoouna aku i hookahi keiki uo ke a'o ana i ka oiliana lapaau! (3). Aole anei e hi'ki i na kaikama hine a Jam$s Campbell, ka onamiliona, ke hoouna.i hookahi, a i ole i elua keiki no ke a'o āna i 'ka oihana lapaau ame ka oihana huli ākeakaiiiai (bacteriology)f • '• ■ (4). Aole anei e hi-ki i na hui Ha-1 wati apau a na kane, ke hoohuihui ae a hoouna aku i hookahi ,a i ole i elua keiki no ke a'o ana i ka oihana pa'i- . pa'ilaau (pharmacy)? j (5). Aole anei e hiki i ka Hui Puu-1 honua, e nonoi aku i ke keiki a lakou i hoouna aku nei e hoonaauao i ka aina makua e lawe a§ i ka oihāna kauka i oihnna nana e a'o ai? (6). Aole anei e hiki i na hui Hawaii a na Wahine apau ,e hoohuihui ae a hoouna aku i eTua kaikamahine, no ke a'o ana i kā oihana lapaau ma na ma'i o na wahine ame na keiki (specilist on women and children'a diseases)? (7). Aole anei e hiki i na alakai o ka lahui ke nonoi aku i ka oluolu o ke KājnaJiiwahine Kawananakoa, e a'o ia ke Keiiialii Kalakaua ame kona mau kaikuahine i ka oihan kauka ame ka oihana huli i na mea pohihihi, a i lilo ai lakoii i mau hoopakele no ko lakou lahui?