Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 8, 21 February 1919 — Page 2

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa, HOnolulu, T. H., Poalima, Februari 14, 1919.

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HUKIIA NA AINA O WAIAKEA MA KA POAKAHI NEI.

(Mai ka aoao Ekahi mai).

92.               @eella Kekuna, Hilo.

93.               Ella K. Lane, Honolulu.

94.               Kelii Kaha, Hakalau, Hawaii.

95.               Miss @@@@@@. Honolulu

96.               Mrs. Maraea Huleamau, Kailua, Hawaii

97.               J. G. Jeremiah. Honolulu.

98.               @@@@ Takehiro. Hakalau, Hawaii.

99.               Carrie Pinheiro. Makawao, Maui.

100.           Jennie L. Aona, Honolulu.

101.           Tasaku Oka. Kealakekua, Hawaii.

102.           Frank II. Prosser, Ford Island, Oahu.

103.           S. Takekoa. Hilo.

104.           David Hao. Hilo.

105.           Senkiahi Ishikawa. Kealakekua, Hawaii.

106.           Annie C. Apana. Honolulu.

107.           Ah Mei Akaka. Honolulu.

108.           Mrs. Samuel Leialoha. Honolulu.

109.           W@helmina    Eichlenger, Kahului, Maui.

110.           Moa Kellinui. Hilo

111.           Isame Ching How. Pala. Maui.

112.           Rebecca Liwai. Olua. Hawaii

113.           George Alapa. Laie. Koolauloa, Oahu.

114.           Henry K. S. Yap, Honolulu

115.           Hans Mortensen. Honolulu.

116.           David Kepano. Honolulu

117.           Edward Marks. Hilo

118.           Amelia Cabral. Hilo.

119.           Mary Kaaa, Hilo.

120.           Miss Margaret Keleikiui. Honolulu

121.           Fred Stinson. Ft. Ruger, Oahu.

122.           Mrs. Hattie K. Holi. Honolulu

123.           Thomas H. Loader. Hilo

124.           Caesar Freitas, Honolulu.

125.           Kong Sing Loy. Hawaii.

126.           Jacob Kaleikino. Honolulu.

127.           Ku Isaia. Honolulu.

128.           Clarence Kennon. San Francisco.

129.           Annie K. Kamahele. Olaa, Hawaii.

130.           Leotina Machado. Hilo.

131.           Laka K. Enos. Puuhale, Oahu.

132.           William E. Edmonds, Papaikou, Hawaii.

133.           Jacintho Soares. Paauilo, Hawaii.

134.           John Todd. Hilo.

135.           John Oliveira. Hilo

136.           William Haleole. Hilo.

137.           Grace B. Pa. Hilo.

138.           Teresa M. Stevenson, Hilo.

139.           James L. Awai. Haleiwa, Oahu.

140.           Abraham Kalauli. Honolulu.

141.           Kealoha Naeole. Kailua. Hawaii.

142.           Miss Kaena K. Keoki, Bannister Rd., Oahu.

143.           Kamaka Kalua. Hilo

144.           Mabel P. Chilson. Hilo.

145.           James Kaui, Honolulu.

146.           Loyalson K. Akau, Hilo.

147.           William K. Kamau. Hilo.

148.           William K. Mett. HOnolulu.

149.           M. J. Serpa. Honolulu

150.           Ernest G. da Silva. Hilo

151.           Taumoru Kitagawa. Pahala. Hawaii

152.           Willie N. Luther Jr., Honolulu.

153.           Bernice K. Kahanamoku. Honolulu.

154.           Mrs. Mabina Kaulakukui, Honlulu.

155.           Antone Deltoro. Laupahoehoe, Hawaii.

156.           William K. Ragsdale, Hilo.

157.           Frank T. Ishii. Honomu. Hawaii.

158.           Miss Virginia R. Castanha, Honolulu.

159.           Mrs. Mary Williams, HOnolulu.

160.           B. F. Schoen, Hilo.

161.           Angust S. Barbosa. Hilo

162.           Eiji Nagao. Kealakekua. Hawaii.

163.           James N. K. Keola. Wailuku. Maui

164.           Thomas Phillips. Honolulu.

165.           Almer Kama. Pahoa. Hawaii.

166.           Herietta Naken, HOnolulu.

167.           Arval Sarles. Honolulu.

168.           Johu Kapehe, Kailua. Hawaii.

169.           Henry J. Kalawaia. Honokaa. Hawaii.

170.           Joseph A. Meheula. Honolulu.

171.           Sam Keanu, Honolulu

172.           Antone Baptiste Jr.. Hilo.

173.           Samuel K. Pua. Hilo

174.           Kwan Kit Chow, HOnolulu.

175.           Henry J. Fern. Honolulu.

176.           Fred T. Low. Hilo.

177.           Rosabella K. Kanepuu. Honolulu.

178.           Miss Muriel M. Wise. Honolulu.

179.           Rose H. De Fries, Honolulu.

180.           Daniel Kama. Honolulu.

181.           Rarton J. Bridgeford, Hilo.

182.           Toku Moriwake. Honolulu.

183.           R. Davenport. Honolulu.

184.           Ah Moy Kualii. Hilo.

185.           Kiyota Imamua. Pahala. Hawaii.

186.           Mrs. Annie Spencer. Honolulu.

187.           Leonard Carter. Honolulu.

188.           Makayo Hiramatsu. Hilo.

189.           Mrs. Rosa K. Laa Mia. Honolulu.

190.           Herbert M. Murphy, HOnolulu.

191.           Daniel Foster. Hilo.

192.           Solomon Namakelua. Honolulu.

193.           Mrs. Libbie K. Kalima. Honolulu.

194.           Moses Ahuna. Honolulu.

195.           Miss Myra Neil. Honolulu.

196.           Winnie Frags. Hilo.

197.           Mary Kaale. Hilo.

198.           Chas. Mein@eke Jr., Waiohinu, Hawaii.

199.           Mrs Ressie Lutz. Honolulu.

200.           John Tam Sing. Hilo.

201.           Leslie Scott. Honolulu.

202.           Mrs. Lydia Cummings, Honolulu.

203.           William Wright. Hilo.

204.           Manuel Nobriga. Laupahoehoe, Hawaii.

205.           Mrs. Carrie Maeha. Hakalau. Hawaii.

206.           Mrs. Mary Halemau. Honolulu.

207.           Thomas Guardo Hilo.

208.           Samuel J. Mitsuhashi. Hilo.

209.           Henry Reese. Honolulu.

210.           Antone Sequeira. Scholfield. Barracks.

211.           Ezra A. May Jr., Hilo.

212.           Elizabeth Nainoa, Hilo.

213.           Moses M. Kekua. Honolulu.

214.           Patrick Gleason. Honolulu.

215.           Ramon Maldanado. Hakalau. Hawaii.

216.           Samuel E. Nahulu. Laie, Oahu.

217.           Kekapuwohi M. Makakuikalani, Honolulu

218.           Johu S. Gawne. Honolulu.

219.           Charles A. Puck. Wailuku. Maui.

220.           Mrs. Mabel Guilford. Honolulu.

221.           J. W. Kapololu. Honolulu.

222.           Henrietta J. Kahaleiwi. Honolulu.

223.           Elizabeth B. Guerrero. Honolulu.

224.           Virginia Hurst, Hilo.

225.           Wru. Tl. Barkow. Honolulu

226.           Arreina Gomes. Hilo.

227.           Elizabeth Andrews. Hilo.

228.           Albert F. Lee. Pahoa.. Hawaii

229.           John Hoomanawanui. Kealakekua, Hawaii

230.           Mrs. Eliza Kakalia. Honolulu

231.           Hiram B. K. Auahu. Honolulu.

232.           Laulani I. Kauoalii, Honolulu.

233.           George Aylett. Honolulu.

234.           Kalehi Fujimoto. Ninole. Hawaii.

235.           Mrs. E. N. Von Rhelm. Honolulu.

236.           David Hewahewa Jr., Hilo.

237.           Elizabeth Lee Kwai. Honolulu.

238.           Mrs. Hiku Kekuewa. Honolulu.

239.           Mrs. Mary Auwaeloa. Makena. Maui.

240.           Geraldine K. Lewis, Honolulu.

241.           C. A. Reichelt. HOnolulu.

242.           Esther A. Akau. Hilo.

243.           Ernes Vieira. Hilo.

244.           Mrs. S. M. Peters. Paauilo. Hawaii.

245.           Leslie Forrest, Hilo.

246.           Mrs. Roe Schilling. HOnolulu.

247.           Helen Medealf. Honolulu.

248.           Justin M. de Mello. Hilo

249.           Alatau Atkinson Green. Honolulu.

250.           Mrs. Irene Foster. Honolulu.

251.           Helen K. Kaina. Hilo.

252.           Anna Shui-Tshin Chang, Kahuku Hawaii.

253.           John Naumu. Honolulu.

254.           Joseph L. Kiui. Honolulu

255.           Miss Emma K. Kauiaa. Honolulu.

256.           Pak Yong Sik. Honolulu.

257.           Mrs. Lily Harder. Hilo.

258.           Manuel S. Mendonoa. Hilo.

259.           Mrs. Hannah P. Akana, Honoulu.

260.           Miss Ethel F. Padgett, Honolulu.

261.           Masayashi. Watanabe. Pahala. Hawaii

262.           Luther J. Andras. Honolulu.

263.           J. W. Iona. Honolulu.

264.           John Davis. Kaneohe, Oahu.

265.           Alexander Lancaster Jr., Hilo.

266.           Fannie Albe Kauhaihao, Honolulu.

267.           Mauel Gouveia Jr., Haiku. Maui.

268.           Fred H. Ellis. Honolulu.

269.           Sarah Kalaeloa, Hilo.

270.           Mrs. Christina K. Hargreaves, Honolulu.

271.           Joseph Pagan. Hawaii.

272.           Mrs. Lilian S. Mesick. Lihue. Kauai.

273.           Kinknyo Fujii. Kawailoa, Waialua, Oahu.

274.           Mrs. Mary Kapana, Honolulu.

275.           Paul Ng. Honolulu

276.           Joe Hashimoto. Napoopoo. Hawaii

277.           Mrs. Herman Pau, Honolulu.

278.           Paul Kahalehilo. Honolulu.

279.           Antone B. Correa. HOnolulu.

280.           R. N. Titcomb. Honolulu.

281.           John Poloka Jr., Hilo.

282.           John De Costa Jr., Makawao. Maui.

283.           Manuel Freitas. Makawao. Maui.

284.           Tami Kadots. Haleiwa Oahu.

285.           Roger James. Hilo.

286.           David M. Kaleikini. Honolulu.

287.           @miru Terada. Ninole. Hawaii.

288.           Nohuiehi Nakao. Hilo.

289.           David M. Keama, Honolulu.

290.           Kanoe Nishimura. Kealakekua, Hawaii.

291.           Jose A. De Silva. Hilo.

292.           Kiyoki Asakura. Hilo.

293.           Mrs. Helen Roberts, Honolulu.

294.           Kenehi Koshiyama. Naulehu. Hawaii.

295.           Mrs. Miriam Nicholas, HOnolulu.

296.           Eddie Akoni, Hilo.

297.           Mrs. Martha Aina. Honolulu.

298.           Mary @@ehu. Hilo.

299.           Dong Lum. Honolulu.

300.           Samuel A. Mika, Papaikou, Hawaii.

 

Weheia Ka Ahaolelo Kuloko

(Mai ka aoao Ekahi mai).

 

hoakaka ana, no kona hoomaopopo i ka nui ame ke ko'iko'i o na hana i kau iho maluna opa, ma ke ano he lunahoomalu a okole hale, me ka hoakaka p@ ana mai i kekahi mau ninau ano nui, a na hoa oloko o kela hale e noonoo aku ai.

         O ka like ole o na manoo e hoauhee loa aku ia, ma ka manawa e lawelaweia ai na haua o ka lehulehu, a e lilo na hana a na keiki i komo aku iloko o ka oihana koa, ame ka hana a na wahine, i mau mea e ala mai ai na manao makee ame ke kui'o, ma ka hooko ana aku i na hana i pili i ka ahaolelo.

         No ke kulana hope lunahoomalu o ka hale, ua waiho mai ka Lunamakaainana Lewis i ka inoa o A. F. Tavares o Maui, i kokuaia e John K. Kai o Hawaii, a oiai oile he inoa hou ae ua kohoia oia no ia kulana.

         Na ka Lunamakaainana Lewis no i waiho mai he olelo hooholo, no ka lilo o pa rula o ka hale, ma ke kau ahaolelo aku nei i hala, i mau rula no keia kau: ua hoao ka Lunamakaainana Jonaha Kumalae e hookomo mai i kekahi paku'i i maheleolelo, mahopa nae o na hoakaka manao ana, ua unuhi hou ia kela paku'i a aponoia ka olelo hooholo.

         Naua no he olelo hooholo, no na luna e ae oloko o ka hale, a i aponoia me ka lokahi elike me keia:

         Kakauolelo, Edward K. Woodward; makai, Isaac K. Kaawa; elele, Manuel K. Richards; pulumihale, John Kamai; kahunapule, Rev. W@. Kamau. O ka uku o keia mau limahana oloko o ka hale i hooholoia, mahope mai, he $15 o ka la o ke kakauolelo he $6 o ka makai, $5 o ka elele $4 o ka pulumi hale, a he $250 o ke kahunapule.

 

Na Bila me na Olelo Hooholo

         Na ka Lunamakaainana Lewis i waho e i ka bila mua loa iloko o ka hale, e noi ana i $35,000 no na @oolilo o ka hale i keia kau.

         Na ka Lunamakaainana D. Kupihea he bila, e hoololi ana i ka pauku 6 o ke Kanawai 88 o ka 1917, e pili ana keia Kaaua, e noi ana e haawiia ka pono keneka no na loaa makahiki o na hui.

         Bila ekolu, na ka Lunamakaainana i ka paku]i hou ana iho i hookahi pakoho haloka i na wahine.

         Bila eha, na ka Lunamakaainana Evan da Silva o Hilo, e hookaawale ana i kekahi apana aina o Waiakea, ma Hilo, i home no na keikikane.

         Bila elima, na ka Lunamakaainana Fernandez, e hookaawaleia i haawina no ka hoolako ana aku i wai no ka poe hookuonoono ma Leilehua, Waianae.

         Bila helu eono, ua ka Lunamakaainana Rawlins, e pili ana keia i na hoopii oki mare o ka poe i loohia i ka pupule, me ka hookama ana i na keiki ooole.

 

Kohoia na Komite Paamau

         Ma keia wahi, i hoakaka mai ai ka Luuhoomalu Holsteiu i na komite lehulehu elike me keia malalo iho nei:

         Komite Waiwai- Lewis, Tavares, Lyman, Castle, Kaaua, Aguiar, Ahuna.

         Komite Aina Aupuni- Rawlins Castle, Rose, Kaaua, Joseph, Kaahu, Kalakiela.

         Komite Hookolokolo-Andrews, Rawlins, Andrade, Silva, Kalakiela.

         Komite Hoonaauao-Lyman, Lewis, Fernandez, Werner, Holt.

         Komite Ola, Makai ame Koa-Tavares, Kawewehi, Kai, Jarrett, Ahuna.

         Komite Kalana-Fernandez, Andrews, Joseph, Werner Kai.

         Komite Mahiai âme Ululaau-Pasehoal, Kaupiko, Brown Kumalae ame Chandler.

         Komite Moohelu me hoolilo-Silva, Paschoal, Kaupiko, Rose, Kupihea.

         Komite Pa'i- Waiaholo, Kawewehi, Kaumeheiwa, Brown, Chandler.

         Komite Huikau- Aguiar, Waiaholo, Kaahu, Holt, Kumalae.

         Komite Rula- Jarrett, Andrade, Holstein, Kaumeheheiwa, Kupihea.

 

Na Olelo Hooholo

He ulua mau olelo hooholo ano nui i hookomoia ae e ka Lunamakaainana Brown o Maui, o ka mua, e noi ana i ka ahaolelo lahui, e komo pu aku @ Hawaii nei iloko o ke apo o ke kanawai hoaie o ka poe mahiai; a o ka lua, e n@i ana e hoololiia ke Kanawai Kumu, ma kahi o na aina hookuonoono, i hiki ai ke hoomahuahuaia ae na eka aina no ka hookuonoono ana, mai ka 200 a i ka 1000 eka.

         Na ka Lunamakaainana Chandler o Kauai, he olelo hooholo, e noi ana i ka ahaolelo lahui, e hookaawale ae i ka huina o $1,000,000, i hiki ai ke hookuonoono me ka wai ame na alanui maikai, me ka kokua pu ana aku i ka poe hookuonoono.

         Na H. L. Holstein he olelo hooholo, e koi ana e kohoia i ekolu mau hoa oloko o ka hale a i elua o ke senate, ma ke ano he komite hui, no ka hele ana i Wakineokona, no ke noi ana aku i ke aupuni ferala, @ ae mai e loaa ke kuleana mokuaina ia Hawaii nei.

         Waiho pu mai oia he elua mau bila, o ka mua, no ka mahelehele pono ana i na lunamakaainana ame na senetoa, a o ka lua, i kanawai h@@ie o na kanaka mahiai no ke Teritore.

         Na ka Lunamakaainana Kupihea he palapala hoopii, e hoi ana no ka hoopauia aku o ka luna@@i o ka halepupule.

         O keia ae la na hana ano nui ma ka la mua o ka weheia ana o ka aha olelo, me ka hoolakoia ana mai o na hoa o kela hale me na kope o ka hoike a ka Puuku, me ka hoea kino ana ae hoi o Kiaaina McCarthy, no ka heluhelu ana mai i kana palapala imua o ka ahaolelo.

 

 

Pau Ke Kapu Ana Oloko O na Luakini

(Mai ka aoao Ekahi mai).

         Papa Ola, ua hoopau pu ia, mamuli o ke noi a George Denison, a i koho lokahi ia hoi e na lala o ka papa.

         O keia mau noi a elua i hooholoia, a i kapaeia aku ai hoi na @ula ekolu ame eha o ka Papa Ola, ua a'e ae ia maluna o ka leka hoakaka oa Kauka Wayson, no ka mea e paakiki ana kela kauka aole he mea pono e hookuuia na halepule ame na hale kiionioni, no ka mea, wahi ana, he mau mahina loliloli mau keia o ke ea, e kumu e ala mai ai na ma'i lehulehu, o kona manao maoli, o ia no ka hoomauia aku o ke kapu o kela mau hale ame na hale e ae, e akoakoa nui ai na kanaka, aole nae i manaia mai kela manao hoakaka.

         O ka hapanui o ka poe i hoea ae ma na halawai a ka Papa Ola o ka malama ana, he poe wale no i akenui e wehe hamama ia na hale kiionioni, no ka mea ma kekahi mau manao hoakaka i waihoia ae imua o ka halawai a ka papa ma ka auwina la, he ekolu kaukani @ala ke poho o ka poe no lakou na hale kiionioni ma keia kulanakauhale.

         Me kela mau hoakaka no nae ma ka aoao o Kauka Wayson, no ka pilikia ame ka poino, mamuli o ka hoonoa ana aku i na halepule ame na hale kiionioni, ha okoa loa ka mea a ka papa i hooholo mai ai, mamuli paha kekahi o @a hana hoohiwahiwa, a hoohauoli i hoolalaia no keia mau la kulaia o ke kulanakauhale nei, koe aku nae ia, aole i ikeia ka meahuna iloko o na lala o kela papa.

 

Hookuula Kekahi Poe Ma'i Lepera.

 

Ma ka noho aua o ka halawai a ka Papa Ola, ma ka Poaha o ka pule aku la i hala, i noonooia ae ai he umi-kuma-maha mau palapala noi, mai na ma'i lepeza mai he umi-kumaha, he umikumamakolu nouka ae nei o Kalihi, a he hookahi mai ke kahua ma'i mai ma Molokai.

         O ka palapala noi mai Molokai mai, no kekahi wahine ia, i uoho loihi maloko o ke kahua ma'i, no na makahiki ho 33. O Kauka W. J. Goodhue o Kalaupapa, ka mea nana i kakoo i ka palapala noi o kela wahine, no ka hookuu ana aku iaia.

         Ma ka noonoo aha uae o ka papa i kana palapala noi, ua hooholoia, aole e aeia aku ke noi a kekahi mea ma'i no kona hookunia aku, malalo o ke kakoo aua a kekahi @uka hookahi wale no, aka mamuli no ia o ke apono like ana a kekahi papa o na kauka, he ekolu ko lakou nui.

         Ua hooholoia, e hoihoiia mai kela wahine nana ka palapala noi mai Molokai mai, nouka ae nei o Kalihi, malailu e nana hou ia ai e na kauka ekolu, a in a uka ike lakou ua pololei na hooia ana a Kauka W. J. Goodhue, alaila ia manawa e hookuuia aku ai oia, elike me ke noi, a in a ua ike kela poe kauka, aole oia i kaawale mai ka ma'i mai, alaila he kuleana ko lakou e hoole ai, elike me ka lakou nana ana i kona kulana.

         O na ma'i na lakou ua noi he umikumamakolu mauka ae nei o Kalihi, ua nana wale ia no lakou apau e na kauka ekolu, a i ko lakou hookuuia ana aku, mailoko mai o kahi hoomalu, ma Kalihi, ua kauohaia aku lakou e hoea ae ma kekahi mau manawa i hoikeia, no ka nana hou ia aku o ko lakou mau ano, in a paha he o ia mau no ko lakou maikai, a i ole ua loli ae paha.

 

Kohoia I Komosina Aina Aupuni Hou.

         Ma ka Poakahi aku la i hala i hookohu mai ai o Kiaaina McCarthy ia Charles T. Bailey i komisina aina aupuni, ma kahi o ke Komisina Riveuburgh i waiho mai i kela kulana, iaia i hala aku ai no Amerika, mamuli o ka maikai ole o ke ola kino o kana wahine.

         Mai ka haalele ana mai o ke Komisina Rivenburgh ia Honolulu nei, ma ka mahina o Okatoba aku nei i hala, aole he leka i loaa mai i ke Kiaaiua McCarthy mo ka huli hoi hou mai o Mr. Rivenburgh no Honolulu nei ame ka ole, aka ma ka Poakahi nei nae, ua hoea mai la kana leka, e hoakaka mai ana no kona waiho ana i ke kulana komisina no na aina aupuni, me kona hoakaka pu mai, o ka ma'i o kana wahine ke kumu e hiki ole ai iaia ke hoi houmai no Hawaii nei.

         O Mr. Bailey i hookohuia mai nei i komisina no na aina aupuni, he enekinia oia noloko o ke keena o ke komiaina o na aina aupuni, o oia no ka mea mana i malama iho la i na hana o kela keena, i ka wa i hala aku ai o Mr. Rivenburgh no Amerika.

 

Washington, Feb. 19.- Ma ka la aku la i nehinei i hoikeia ae ai e ke kakanolelo o ka oihana waiwai Glass kekahi hana hoeueu hou no ka lima o na aie kuokoa e hoomaka ana mai ka la 21 aku o Aperila.

 

Washington, Feb. 18.- Ma ka la aku la i nehinei i hoolahaia ae ai e ke kakauolelo o na limahana Wilson o na kanaka o na lahui e apau e kokua ana i ka luku ana i na waiwai a e hana ana hoi me ka limaikaika no ka hookahuli ana i ke aupuni ma ke ano kipi e kipakuia aku ana lakou mai ke aupuni aku malalo o na hoakaka a ke kanawai hoopaelimahaua o ka 1917.

 

Hala O Mrs. Julia Afong Ma Kela Ao.

         Mahope iho o ke kaama'i ana no kekahi manawa loihi ae nei i hala, i haalele mai ai o Mrs. Julia Afong, kekahi o na wahine kamaaina o keia kulanakauhale, i keia ola ana, ma ka hapalua o ka hora umi-kumakahi o ke kahahiaka o ka Poaliima nei, ma kona home kahiko, ma ke alanui Nuuanu me Papu.

         Ma ka manawa o Mrs. Julia Afong i moe aku la no ka wa mau loa, ua piha iaia ua makahiki he kanahiku-kumamaiwa, ma ka la @ o keia mahina, a oiai nae ma ka Poaha aku i loohia ai oia i ke kulana kupilikii loa, ua kamau mai no nae ka hanu ola iloko on a, ahiki i ka hookuu okoa ana mai i ke kakahiaka o ka Poalima mai.

         Ma ka hora ekolu o ka auwina la o ka Poaono ae, i laweia aku ai kona kino wailua no ka ilina ma Nuuanu, a o ka poe na lakou i hapai i kona pahu, oia ka Lunakanawai Sanford B. Dole, Henry Smith, Henry Damon, Henry Judd, C. A. Brown ame J. O. Carter, he poe wale no i kamaaina i ka mea i make.

         Iloko o na la opio ame na la o ka wahine makua o Mrs. Afong, ua komo nui oia iloko o na anaina o na pohai like ole, ma ka manawa o ke aupuni moi o Hawaii nei; a no na makahiki he umikumamalima ae nei i hala, ua waiho aku oia i ka noonoo ana i na hana o kona mau la u'i, a hoi ae a noho ma kona home, ma ke alanui Nuuanu, ma Laimi.

         O Mrs. Afong, oia o Julia Hope Kamakaia Paaikamokalani-o-Kinau Fayerweather, ke kaikamahina a Abram Henry Fayweather o Kanaana Hou, Konetikate, ame Mary Kekohimoku-Kalimoalani o Honolulu nei.

         Ua hanauia oia ma ka la I o ka mahina o Feberuari, 1840, ma ke alanui Uniona, ma keia kulanakauhale, maloko o ka halepili, o kela au kahiko i hala.

         O ka makuakane o Mrs. Afong, ka mea mua loa i komo iloko o ka hana kanu ko ma Hawaii nei. Ua hoea mai oia no Hawaii nei iloko o na makahiki kakaikahi o na Haole maanei nei, he kanaka nui o kona ohana..

         Ma ka aoao hoi o ka makuahine o Mrs. Afong, ua puka mai oia mailoko mai o kekahi ohana kahiko, oia ke kaikamahine ekolu Kapena George Beckley, he hoaloha pilipaa no ka Moi Kamehameha, a o ka mea hoi nana i hoolala a i kaha i ke kii o ka have Hawaii.

         Mahope iho o ka make ana aku o kona mau makua, a oiai no he umi-kumamaha on a mau makahiki, ua mare iho la o Julia Fayerweather ia Mr. C. Afong, he Pake kalepa kuonoono e noho ana ma Honolulu nei ia manawa.

         O Mr. Afong kekahi o na Pake holomua loa ma ka oihana kalepa, a uanoho oia ma ke kulana kanikela Pake maanei nei no kekahi mau makahiki.

         Ma ka oleloia, maloko o ka home o Mrs. Julia Afong i ka wa e ola ana kana kane, o' ka ilina iho la ia o kekahi mau aha ike ame na aha hoohauoli o na @lii, me ke kipa nui ana aku o na Juna oihana ame na aliikoa oluna o na mookuaua Amerika ame Pelekane.

         Ua waiho iho o Mrs. Julia Afong mahope nei i kona hoahanau, Mrs. Mary Jane Fayerweather Montano o ke Awawa o Manoa, ame kana mau keiki lehulehu, e kanikau aku nona.

 

E Mahi Kokela Ana No Na Apana, Aina O Waiakea.

         O ka põe noi aina i loaa ko lakou mau apana aina ma Waiakea ma ka huki helu ana o ka Poakahi iho nei e hoomaka koke aku ana ko lakou mahi ana i ko lakoumau apana elike me ka aelike a ke aupuni e hoomau aku i ka mahi ana i ka aina iloko o ka manawa e hoomakaukau ana no ka noho ana aku maluna o ia mau aina hookuonoono

         He mau mahina i hala aku nei ma ka manawa i pau ai ka manawa hoolimalima o ka Hui Mahiko o Waiakea me ke aupuni, ua kukala ae ke aupuni i kona manawa e wehe ai i kela mau apana aina i mau home hookuonoono, mamuli o kekahi palapala noi a kekahi heluna nui o na makaainana, ua hanaia he aelike mawaena o ke aupuni ame ka hui mahiko a ma ia nelike e hoomau aku ka mahiko i ka mahi ana ia mau apana aina ahiki i ka manawa e lilo ai i ka poe noi aina.

         Malalo o keia aelike e uku aku aua ka poe i lilo ai ia mau aina i ka mahiko no ua hoolilo o ka mahiko no ka malama ana i ka aina ame ke ko e ulu ana maluna o ia mau aina me ka maikai. Ina he dala ka ka poe i lilo ai ka aina ua hiki ia lakou ke uku koke aku i na hoolilo o ka mahiko, aka, i@a aole i makaukau i ke dala na ka mahiko ka malama ana i ke ko e ulu ana ahiki i ke oo ana, a mahope o ka pau ana i ka wili a pela aku, a pau na hoolilo o ka mahiko i ka laweia, o ke koena iho e hawaiia mai ana i ka mea nona ka aina, a mai ka manawa aku e okiia ai ke ko e hoomaka aku ai ka mea aina e maana ka mea nona ka aina e mahi i kona lama 'a'e mahi i ka aina.

         Ma keia, mua aku, in a e makemake aina ponoi ua hiki iaia ke hana pela, a i ole e hoomau aku no kona hana ana i ka aelike me ka mahiko, a na ka hui mahiko e mahi nona, eia nae, e noho oia maluna o ka aina no na makahiki elima i mea hooiaio i kona kuleana ana maluna o ka aina elike me ka manao o na kanawai hookuonoono. O ke ano o ka aelike e hanaia ana e pono ia, e aponoia e na aoao elua, ka mahiko ame ka mea nona ka aina.

 

 

Waiho I Ka Noho Lunanui Ana No Waialee.

         Ma ka uoho ana ae o ka halawai a ka papa komisina o ke kula o Waialee ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala, i hooholo ae ai kela papa e noi aku ia Frederick Anderson, ka lunanui o ke Kula Hoopololei o na Keikikane ma Waialee, e waiho mai oia i kona paa ana i kela kulana, he noi hoi i hooko koke ia mai, ma o ka hoouna ana ae o Mr. Anderson i kona palapala waiho oihana.

         Ma ka oleloia he hookahi kumu nui o ka hooholo ana o kela papa komisina e hoopau i ka noho lunanui ana o Mr. Anderson, no ke Kula o Waialee, no ke ake ana no ia e loaa ke kulana maikai i kela kula, no ia kuu, ua hookohuia aku o Mr. J. M. Johnson i pani ma ia wahi, he kokua i noho malalo aku o Anderson, no kekahi mau makahiki ae nei i hala.

         Mawaho ae o ua hana a Mr. Johnson, ma kona ano he hope humanui no kela kula, i ka wa aku nei i hala, oia no ka enekinia, nana e a'o ana i na keiki i na hanalima, a o ka huli hoi koke aua mai nei no ia o keia haole mai Amerika mai, kahi ana i hele aku ai e huli i na makaukau, e pono ai ke a'o ana i kekahi kula elike me Waialee.

         Ua kohoia kau o Mr. Frederick Anderson, he elima a eono ae nei makahiki i hala, ma ka manawa e @ohe nui ia ana na hoohalahala, mai na keiki mai ma Waialee, no ke ano o ka lakou mau meaai, ame ka malama ana o ke kula; a iloko hoi o kona manawa e noho hoomalu ana i kela kula, i holo mahuka mau ai kekahi poe keikikane, aka nae o na kumu oiaio, i koiia aku ai kona waiho ana mai i kona kulana, o na lale wale no o kela papa komisina ka i maopopo.

 

Make He Pake Mamuli O Ka Palahe Ana I Ka Huila.

         Mamuli o ka eha kukonukonu loa i lona ia Charles Ah Foo, he Pake limahaua no ka mahiko ma Waipahu, ma kona manawa i piiia mai ai e ka huila o ke kaa kelaka ma ke kakahiaka e ka Poaono aku la i hala, i make ai oia maloko o ka halema'i Moiwahine mai ia la. O ke kumu i halawai ai keia Pake me ka poina mauwale a lilo ana ke ola, elike me ka hoakaka a ka lunanui o ka mahiko o Waipahu o ka hoike ana ae, ua lele aku ka oia iluna o ke kaa kalaka i ka wa e mau ana no ka holo o ke kaa, a i kona pakele ana ua haula oia malalo o ke kaa a piiia mai e na huila o ke kaa kaumaha o opapu ia. He mau kanaka lehulehu e ae no ka kekahi e ku pu ana me Ah Foo e kali ana no ke kaaahi no ka lawe ana aku ia lakou no Waipahu, a oiai lakou e kali an aua hoea aku la he kaa kalaka, a me ka nana ole ia aku ka o ka papa mai a ke kalaiwa ua hoomaka aku la kekahi mau kanaka e pii iluna o ke kaa, ua kaa pono aku ka hapanui o lakou iluna o ke kaa, a no Ah Foo ua haula oia ilalo a piiia mai e na huila.

 

Na Mare.

Hermauu K. Brandt ia Hannah K. Lee Kwai, Feb. 12.

         Thomas Potts ia Lily Kaholo, Feb. 13.

         K. Iwanaga ia Carrie Weeks, Feb. 14.

         Palau ia Puhene Naauhau, Feb. 15.

         John P. Borges ia Hanai Kopa, Feb. 15.

         Ysodoro Padua ia Maria Keawe, Feb. 17.

 

Na Hanau.

         Na Edward Kiailau ame Emma, he kaikamahine, Feb. 1.

         Na George Kama ame K. Kaholokai, he kaikamahine, Feb. 9.

         Na M. A. Aruda ame Elsie K. Lovell, he keikikane, Feb. 12.

         Na R. A. Kinney ame Catherine Kapua, he kaikamahine, Feb. 13.

         Na Wm. Kealoia Prestige ame Jessie M. Naone, he keikikane, Feb. 13.

         Na William Mutch ame mary Kealoha, he keikikane, Feb. 13.

         Na Anton Fernandez ame Elizabeth Ah Moe, he keikikane, Feb. 17.

         Na Yuen Chuu Sing Ame Mary Pahu, he keikikane, Feb. 18.

 

Na Make.

Helehio Kekahuna, ma ke Alanui Auld, Feb. 11.

         Mrs. Kalai Kahiamoe, ma ka Halema'i Moiwahine, Feb. 11.

John P. Pakaden, ma ke ALanui Leahi, Feb. 12.

         Rabecca Mokulehua, am ke Alanui Moi, Feb. 12.

         Malai Kaupe, ma ke Alanui Kukui, Feb. 12.

         Bethsheba K. Ware, ma ke Alanui Kamehameha IV, Feb. 12.

         Joseph M. K. Makainai, ma ke Alanui Kalihi, Feb. 13.

         Kahalealii Mana, ma ke Alanui Auld, Feb. 13.

         Julia H. K. S. Afong, ma ke Alanui Nuuanu, Feb. 14.

         J. B. Brown, ma ke Alanui Kala kaua, Feb. 14.

         John Kekua, ma ke Alanui Mokauea, Feb. 15.

         Charles Alai, ma ka Halema'i Moiwahine, Feb. 15.

         Louisa Paulo, ma ke Alanui Elm. Feb. 15.

         Joseph Uaia, ma ke Alauui Rose, Feb. 15.

         Naney H. Lee Chong, ma ka Hale Wakinekoua, Feb. 15.

         Kaleo K. Kaupiko, ma ke Alanui 10 Kaimuke, Feb. 15.

         John Naauao, ma ke Alanui Emma, Feb. 16.

         Charles Bent, ma ka Home Leahi, Feb. 16.

Joseph Kulani, ma ka Halema'i Moiwahine, Feb. 16.

         Theresa P. Ahia, ma ke Alanui Papu, Feb. 17.

         Jane Kaonohilani, ma ke Alanui Kula, Feb. 17.

         Kawehe Paele, ma ka Halema'i o Kalihi, Feb. 18.

 

 

No Ke Kaa O Ke Kenerala Ke Kumu O Ka Nahaha Ana.

         No ke ku eia ana o na kanawai e pili ana i ka holo ana a na kaa a ke Kenerala Heard o ka oihana koa hawaii ke kahua o ke kumuhoopii i waihoia ae i ka oihana makai ma ka po o ka Poaono i hala e T. Kuramoto, ke kalaiwa o ke kaa otomobile i hooku'iia mai ai e ke kaa otomobile a ke kunerala ma ke alanui Beritania ma ka auwina la o ka Poaono i hala.

         Ma ka Kuramoto hoakaka imua o ka oihana makai, oiai oia e holo ana maluna o ke alanui Beritania ua hookuiia mai la kana kea mahope e ke kaa a ke Kenerala Heard. Ua maopopo iaia o ke kaa a ke kene@la e kau ana ka mea i hooku'i mai i kana kaa mamuli o ka have ulaula me ka hoku hookahi e kau ana maluna ae o ka ipukukui.

         He kanaka e ae kekahi e kau ana iluna o ke kaa me ke kenerala me ka aahu koa, a wahi hou a ke Kepani, i ka wa i hemo aku ai ia kaa mai ke kaa aku i poino ua holo pololei aku ia no Leilehua.

         He liilii loa ka poino o ke kaa a ke Kepani, eia nae, mamuli o ka hooku'iia ana mai o kaua kaa mahope ua hooku'iia aku la e kana kaa ke kaa a kekahi Pake e holo ana mamua aku on a a po ino ia kaa, a ua koi mai ka Pake e ukuia aku ua poho aku o ia poino ana o kana kaa no ka hana hou ana ae i na wahi o ke kaa i poino. O ka mea i ikeia mamuli o keia ulu ana ae o ka hoopaapaa mawaena o ke Kepani ame ka Pake o ia ka hele ana ae o Kepani imua o ka oihana makai clua hora mahope iho o ka loaa ana o ka poino, a waiho ae la i kana hoike imua o ka oihana makai. Wahi ana, o ke ipukukui mahope o kana kaa ua nahaha, a oiai imua o ka oihana makai ua hoike pu ae oia ma ka aoao pololei o ke alanui e holo ana a ua holo aku uae ke kaa otomobile e kau ana o ke kenerala mahope aku o kona kaa me ka hoao ana e lilo iaia ka pono o ke alanui.

 

         He halawai ke malamaia ae aua e na Hawaii i loaa ko lakou kuleana ma ka hui aina o Waiakea, maloko o ke keena poo o ka aoao Repubalika, ma ke alanui Betela, ma ka hora @ o ka auwina la o keia Sabati iho, Feberuari 23, 1919.

 

WASHINGTON, Feb. 16-O Hugh C. Wallace o Seattle i hookohuia aku ai e ka Peresidena Wilson i kuhina no ho no Amerika ma Palani no ke pani ana ma kahi o W. G. Sharp i waiho mai i ka hana, he hoaloha pilipaa oia no ka Peresidena. Ua holo aku o Wallace i Ladana me ka misiona a ka Peresidena mahope koke iho o ke koo ana aku o Amerika i ke kaua.

 

Hoolaha.

         UKU ANA I NA AUHAU WAI.

         I kulike ai me ka Kauoha Kanawai Helu 63, elike me ia i hoololiia ai e ke Kauoha Kanawai Helu 91 ame 102 o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, e ka poe apau e paa ana i na pono wai malalo o ke ana auhau mita, ma keia ke hoikeia aku nei ka loha, o k. auhau wai no ka manawa e pau ana i Feberuari 28, 1919, ua hiki mai i ka wa e aku ai, a e ukuia ma ka la MUA o Maraki, 1919.

         O ka uka ole ana i na auhau wai iloko o KANAKOLU la mahope mai olaila e kauia aku no i kaki paku'i o Umi Pakeneka.

         O na pono wai apau no lakou ua auhau e koe ana i uku ole ia mahope aku o Aperila 1, 1919, e papni koke ia no.

         E ukuia ae na auhau ma ke keena o ka OIHANA WAI O HONOLULU, Hale Kapiolani, Honolulu, Hawaii.

F. G. Kirchhoff,

Lunanui Laula, Oihana wai me Sua o Honolulu.

6336-Feb. 21, 28; Mar. 7.

 

Hoolaha A Ka Luna Pa Aupuni No Na Komohewa.

         Ke hoolahaia aku nei, o ka holoholo ua i hoakakaia malalo iho nei, ua hoopaaia maloko o ka Pa Aupuni ma Puanui, Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, a in a aole e hookaaia maiana na koina pa aupuni, ame na poho mamua o ka la i oleloia, e kuaiia aku no ma ka la i hoikeia malalo nei, i kulike ai me ke kanawai.

         La i hoopaaia ai, Feb. 10; hoakaka o ka holoholona lio ulaula, lee kea, kiko keokeo ma ke kua; la e kuaiia aku ai, Feb. 22, 1919.

         W. F. THEONE, Luna Pa Aupuni. 6336-Feb. 21.

 

Hoolaha I Ka Poe Paa Aie.

         O ka põe apau he mau koi ka lakou i ka Iao Stables Co., Ltd., (i hoopauia i keia wa), e oluolu e waiho mai ia mau mea i ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ma kona keena maloko o Wailuku, Maui, T. H., iloko o kanaiwa la mai ka hoopuka mua ia ana o keia hoolaha, o hoole mau loa ia aku ia mau koi.

                                     J GARCIA,

Kahuwaiwai no ka Iao Stables Co., Ltd. 6336- Feb. 21, 28; Mar. 7, 14, 21.

 

Hoolaha I Ka Poe Paa Aie.

O ka põe apau he mau koi ka lakou i ka Moura & Company, Ltd., (i hoopauia i keia wa), e oluolu e waiho mai ia mau mea i ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ma kona keena maloko o Wailuku, Maui, T. H., no ka hooponopono ana, iloko o kanaiwa la, mai ka hoopuka mua ia ana o keia hoolana, o hoole mau loa ia aku ia mau koi.

                                     J GARCIA,

Kahuwaiwai no Moura & Company. Ltd. 6336-Feb. 21, 28; Mar. 7, 14, 21.

 

 

Ke Kaula Gula O Kuu Lei Mo Kihana Ua Moku Ae La-Mrs. Debola Kapule Kalanaola Paele Ua Hala.

 

Mrs. Debora K. Paele.

 

         I kuu Solomon Hanono, Aloha ka ua a nui:-Ke nonoiia aku nei kou oia olu ame kou ahonui, e ae mai ia'u wahi kowa o ka kakou hiwahiwa, ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii no keia manao kaumaha ame ka luuluu e kau ae la maluna, i ike mai na kia lehulehu on a, na makamaka ame na hoaloha o kuu wahine heleloa, e uoh@ ana mai Hawaii Nui o Keawe, ke o@@ hanau o kona makuakane, e holo loa aku i Kauai Manokalanipo, ke oneha nau o kuu wahine aloha nui ia.

         He oiaio, ma ka hora 8:30 p.m. o ka la 9 o Feberuari. 1919, i maalo ma@ ai ka anela menemene ole o ka mae a lawe aku la i Kana o ka uhane ola, a waiho iho la i ke kino puanuanu na'i e paiauma aku, me ka ehueha nui, ma ka puka o ko maua home ma Waiahole. Koolaupoko, Oahu. Auwe no hoi ke kaumaha ame ka luuluu no kuu wahine hoomanawanui i na pilikia o keia mau la loihi i maalo aku la!

         Ua hanauia kuu wahine aloha ma ka "Papa Hoohanau, Kauai o Manokalanipo o Manomanokapuamokihana, o Laa aeomakana, ma ka la 4 o Sepaetemaha. 1856, mailoko mai o ka puhaka o Kea loha Kekaaokahonua, o Waimea. Hawaii, kona makuakane, ame Wahawela Kamoana, kona mama, no Waialua, Oahu.

         Ua mareia maua e Rev. J. N. Paikuli ma ka la 15 o Okatoba, 1878, maloko o ka hale kahu kahiko o ka Ekalesia o Waikane, a ua hoohoahanau ia no oi@ i ke Sabati mua o Ianuari. 1879. e J. N. Paikuli, kahu o ia Ekalesia o Waikane, i ka makahiki 1880, Sabati hope o Dekemaba.

         Ua hoohuiia maua me ka Ekalesia o Kaumakapili kahiko i pau ai i ke ahi, a ma ka makahiki 1894, hookuu mai o Rev. J. Waiamau. kahu o ka Ekalesia o Kaumakapili, a hoohuiia me ka Ekalesia o Waikane, a hala aku la i ke ala hoi ole mai, a owau ke hele aku ana i on a la. "E hoomaikaiia ke Akua ma na lani kiekie loa, he malu ma ka honua, he aloha no i kanaka."

         Ke haawi nei au i na hoomaikai he nui loa i ka peresidena ame na lala o ka Ahahui Hooikaika Kristiano o Waikane, no kela hoohanohano kiekie loa a oukou i haawi mai ai no Mrs. Debola Kapule Paele no kana huakai malihini hope loa ma ko maua home noho, pe@@ no me na hoohanohano kuio a ka Ekalesia ana i aloha ai, ma o Rev. James Davis la, ame na hoaloha nana i lawe ae i ka eli ana i kona lua hope loa, @ Kamaka ame na keiki o ka aina, na @@ hui e i noho aloha ia e mana.

         Ke haawi hou aku nei i na hoomai kai nui o Koolaupoko ame Mrs. D. L. Ah You,-ame na hoahanau o ka Ekalesia a na hoaloha i makana mai i @@ pua ame ua makamaka i hele pu ma e hoohanohano i ka huakai malihini @ kuu mea aloha. Oluolu e lawe aku @ keia mau hoomaikai ana apau.

E pili ou la wau,

E kuu Iesu,

Ina ku e mai ia'u,

Ko eia ao.

Kuu mele o ia mau,

E pili ou la wau.

         Me ka Lunahooponopono ko'u welina i huipuia me na keiki oni@ hua o ka papa'i o ka Nupepa Kuokoa o ka Hawaii Paeaina.

         Owau me ka ohana pu. me luulua.

                   J. K. PAELE.

Waiahole, Oahu, Feb. 15, 1919.

         BASEL, Feb. 19.-Ekolu mau @@@@ ahi Amerika i piha me na lako @@@@ no Polani i hoea mai i ke kaikuono@@@ Danzig, elike me ka lono i loaa @@@ianei.

 

E Hookaawale Aku I Ke Anu.

         He maalahi loa ka loaa ana o na ka malii i ka ma'i laha i ko lakou wa loohia ai i ke anu. O ke kunu kaiea. ka ma'i eha o ka puu, ka fiva lenaleaa. ke akepau, he mau ma'i loaa pinepi@@ ia i ka wa e loohia ai ke keiki i ke @@@ O ke kumu iho la ia i olelo ae ai @@ mana apau o ka oihana lapaau, e pa@@ aku i ke anu. No ka hoola bikiwaw@ ana i ke anu, aohe mea oi ae e loaa @@ oe mamua o ka Laau Kunu a Chamerlain. Ua hiki ia ke hilinai mau ia a @@@maalahi me ka pelekana ka inu ana Eia ke kuaiia nei e Benson, Smith & Co., no akena no Hawai.-Hoolaha.