Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 8, 21 February 1919 — WEHEIA KE KAU O KA AHAOLELO O KE TERITORE Ikeia ke Okaikai Iloko o na Hoa o ka Hale o na Lunamakaainana ma ka la Mua LILO HOU O H. L. HOLSTEIN I LUNAHOOMALU NO KA HALE O Charles Chillingworth ka i Kohoia me ka Lokahi i Peresidena no ke Senate [ARTICLE]

WEHEIA KE KAU O KA AHAOLELO O KE TERITORE

Ikeia ke Okaikai Iloko o na Hoa o ka Hale o na Lunamakaainana ma ka la Mua

LILO HOU O H. L. HOLSTEIN I LUNAHOOMALU NO KA HALE

O Charles Chillingworth ka i Kohoia me ka Lokahi i Peresidena no ke Senate

J I kulike ai me ke kauoha a ke Ka . nawai Kuniu o līawaii nei, e pili ana i ke kau o ka ahaolelo kuloko, ua lioea niai ia i ka weheia ana o keia kau o ka ahaolelo, ma ke kakahiaka o ka 1 Poakolu aku la i hala, ine ke kohoia ana o na lunanui o na hale kaukanawai I a elua, e hoonee aku ai na hana imua, no na la he kanaono. Me he mea la nae o ka weheia ana o ka ahaolelo nia kela kakahiaka, kekahi la i hele ai oloko o ka hale o na lunamakaainana, a piha i ka poe makaikai, no ke nke ana e ike i na paio o na aoao a elua, e pili ana i ke koho ana i ua j lunanui o kela hale no keia kau, a ua hooa mai hoi i ka hoopauia ana o ua pohihihi, mamuli o ke koho hou ia ana o ka Mea Hanohano H. L. Holstein i hmahoomalu, a haule hoi o Frank An(lrade, ka moho lunahoonialu i onouia ae e kekahi aoao. Iloko o ka aha senate, aole he mau ooloku i ikeia, no ka mea ua kohoia 0 Senatoa Chas. Chillingworth me ka lokahi i peresi<lena, he hoike ana mni keia i kai lokahi o na* hoolala mua ana a na hoa o kela hale kaukanawai no ko laleou. mau luuaniii. ' \ Ka Hoomaka Ana o na H&na Ma. ka hora umi ponoi o kela kakahiaka Poakolu, oiai hoi ka Hana Hawaii 1 mele mai ai i ke mele lahui o Hawaii nei, ia "Hawaii Ponoi," ua konoia na ! mea-apau, mai ka poe maloko o ke ke- | ena o ka liale o na lunamakaainaua, a ' I ka poe makalkai mawaho o ka lanai, e ' ku iluna, a i ka wa hoi i meleia mai ai I ke mele lahui o Ameiika Huipuia, ahiki i kona hopena, ia wa i lawe ae ai ka Lunamakaainana Evan da Silva o Hilo J i ka noho lunahoomalu ana no ka hale, [ me ka hoakaka ana mai me na olelo pokole, ua hoea mai i ka wa e weheia ai ka ahaolelo, alaila kauoha mai la oia i na hoa oloko o kela hale, o ka ■ hana mua loa, o ia no ke koho ana i I kakauolelo no ka manawa. ( Me ka hakalia ole i waiho aku ai o H. L. Holstein i ka inoa o Mr. Edward K. Woodward i kakauolelo, ua hooholoia me ka lokahi. | Ua koho ka lunahoomalu oka manawa i koinite, no ka uana aua i na palapala hookohu o na hoa o ka hale, o ka lunahoomalu o keia komite. oia ka Lu« namakaainana Fernandez, a mahope o ka waiho ana mai o kela komite i ka hoike uo ke kupono o na hookohu apau, i ua hoamana ho\i ia- aku no ia komite hookahi, e hele e kii i ka Luuakanawai Kiekie O'oke, no ka hele ana mai e hoohiki i na hoa o ka hale. Ke Koho Ana i Lunahoomalu Mahope o ka hoohiki ia aau o na hoa oloko o ka hale o na luuamakaainana, o ka inanawa ia 110 ka noonoo ana i na lunanui paamau no ka hale, ia wa i ku ae ai ka Lunamakaainana Rawlins, a waiho mai la i ka inoa o kh Mea Hanohano H. L. Holstein i lunahoomalu, me kekahi haiolelo pokole, no ke kupono e hoomaii hou ia aku o Mr. Holstein ma kela kulana. : ! ka inōl^HalāKiin'e ktf 1 Lvfrik"makfeaihaiia Henry L. Kawewehi. Mā ka aoao nae o ka poe i lokahi ole ko lakou manao e lilo o Mr. llolBtein i. lunahoomalu, ua ku ae ka Lunamakaaiuana Audrews a waiho mai la i ka inoa o ka Lunamakaainaua Andrade, ine koha hoakaka ana.mai i ka loli ana o ke au o ka manawa, uo ka hoo loli ana ae i mea hou ma kahi o ka luuahoomalu o ka hale o na lunamakaainana. ! Ua kokuaia keia inoa eka Lunama- | kaainana Sam Kaalm, a ma ke koho ba- ! loka ana, ua kohoia o Mr. Holst|in i lunahoomalu me na baloka he 18 "i ka 12 no Andrade, aka nae, ua noi mai o Mr. Andrade e lokahi ia ke kohoia ana o ka Mea Hanohano Holstein i lunahoomalu. Nee na H&na Imua I ka lawe ana ae o ka Mea Hanohano Holstein i kona kulana, ua haawi mai la oia i kekahi haiolelo pokole, e

; hoakakA ana, no kona hoomaopopo i ka mii ame ke ko'iko'i o na haoa i kaa I iho opa, ma ke ang he luuahoojnalu n okela hale, mo ka hoakaka pn ana niai i kekalii niau ninau ano nui, i na hoa oloko *o kela hale e noooo» alm ai. ** O ka like ole o na manno e hoauhee Joa aku ia, nia ka manawa e lawelaweia ai na hana o ka lehuiehu, a e lilo na hana a na koiki i komo aku iloko o ka o>lvfuia koa, awe ka haua a aa wahi ne, i ui&n mea e ala mai ai na mauao makee ame ke kui'o, ma ka hooko ana aku i na hana i,pili i ka ahaoleio. Xo ke kulana hope lunahoonialu o ka hale, ua waiho mai "ka Lewia i ka iooa o A. F. Tavares o Maui, i kokuaia e Johu K. Kai o Hawaii, a oiai oile }jc ipoa hou ae ua kohoiA oia no ia kulana. ka Lunamokaainana Lewis no i wailio mai he olelo hooholo, no ka lilo 0 ua rula o ka hale, ma ke k?m ahaolelo aku nei i hala, i nvau rula no keia kau: ua hoao ka Lnnamakaainaiia Jo■ naha Kmnalae o hookomo mai i kekahi paku 'i i maheleolelo, mahope nae o na hoakaka manao ana, ua unuhi hou ia kela paku'i a nponoia ka olelo hooholo. Naua no he olelo hooholo, no na luna e ae oloko o ka hala, a i apojjoia rae ka lokahi elike nje keia: Kakauolelp, "Edward K. Woodward; makai, Isaac K. Kaawa; elele, Manuel K. Richarda; pulumihale, John Kainai'; kahunapule, Rc\\ W». Kamau. O ka uku o keia mau lipiahana oloko o ka hale i hoolioloia, mahope mai, he $15 o ka la o ke kakauolelo, he $6 o ka makai, $o o ka elele, .1(4 o kn pulumi hale, a he $250 o ke kahunapule. Na Bila me na Olelo Hooholo Xa ka Lunamokaainana Lewis i waiho ae i ka bila īuua loa iloko o ka hale. e noi ana i $35,000 no an hoolilO o ka hale i keia kau. Xa ka Lunamakaainana D. Kupihea he bija, e hoololi ana 5 ka pauku 6 o ke Kanawai 88 o ka 1917, e pili ana keia Kaaua, e noi ana e haawiia ka pono keneka no na loaa niakahiki o na hui. Bila ekolu, na ka Lunamakaainana' 1 ka paku'i vhou ana iho i hookahi pa-' koho haloka i na wahine.

Bija eha, na ka Lunamakaa-inana. Evan da Silva o Hilo, e hookaawale ana i kekahi apana aina o Waiakea, ma Hilo, i home no na keikikane. Bila elima, na ka Liinamakaainana Feruan<]ez, e hookaawaleia i liaawina rio ka hoolako ana aku i wai no ka poe liookuonoono ma Leilehua, Waianae. Bila lielu eono, ua ka, Liiuamakaai nana. Ra.wHns, o pili ana keia i na hdopii oki inare o ka poe i loohia i ka pupule, me ka hookama ana i na ke.iki ,oo ole. Kohpia na Komite Paamau Ma keia wahi, i hoakak» mai ai kā Luuahoomalu Holsteiu i na komite le'hulohu elike me keia malalo iho nei: Komite Waiwai—Lewi», Tararfcs, J/r--man, Castlo,. K.aaha, Aguiar, AliUna. Komite Aina Aupuni—Rfl.wliaa J Cāstle, liose, Kaaua, Joseph, Kaahu ; Kalaikiela. Koitiite Hookolokolo—Andrews, Bawli.n», Anflrailej Silva, Kalakiela. Komito Hoonaauao —JLyman, Lewia, Fernandez, Ho.lt. Komite .Ola, Makai ame Koa —Tavares, Kawewehi, Kai, Ja.rrett, Ahuua. Kumitc Kalana —Fornandey., Andrew«, Josoph, We.rner, Kai. Ko.mi'ie Mahiei ame Ululaau —Pasehoal, Kaupikp, Browu, Kumolae ame Chandler. Komite Mo.ohelu we Hoolilo —Silva,. Paschoal, Kau.piko, Kupihea. Komite Po'.i—Waiahplo, Kawewehi, Kaumeheiwa, Browi\, C'httndler. \ Komito Huik.au— Aguiar, Waiahplo, Kaahu, Holt, Kumalae. Komi.te Bula—Jarre'tt, Av (,,rī^e > steiu, KupiheaNa Olelo Hooholo Ile elua mau olelp hoo.holo uui i hookomoia ae e ka Luuawa.kaaiuana' Brown o Maui, o ka inua, o noi ana i ka ahaolelo lahui, e .komo pu jt»ku p Hawaii uei iloko o ko-apo o Jie kanawai hoaie o ka poe maliiai; a o ka• lua, e Jipi ana e hoolpliia ke Kaua-wai Kurau, ma kahi o na .aiua hopkuonpono, j hiki ai ke hoomo-huahuftia. ste ua eka aiua no ka hookuonoono ..ana, uiai ka 200 a i ka 1000 eka. Xa ka Lunauiaka.ai.aaua Chandler p Kauai, he 01010 haahalo, e *noi ana ū ka ahaolelo lāhui, e hookaawale ae 'a ka huiua o $1,00.0,000, i hiki ai ke hpokuonoono me ka wi awe'na .alanui maikai, me ke kofcn# pu ana aku 4- kg poe hookuonoono. Na H. L. Holstein he olero hooholo, e koi .ana e kolipia i ekolu mau hpa oloko o ka hale a i elu& 0 ke Benatq., ma ke ano he konūte liui, no ka hele ana i Wakinekona, no ke noi ana altu i ke aup.uni feflerala, o ae mai e loaa ke kuloana mokuaiua, i$ Hawaii nei. Waiho pu mai oia h.e «elua mau bila, o ka mua, no ka mahelehele pono ana >j na lunamakaainana ame n« seriatoa, a o ka lua, i kanawai ,h<wie o na kanaka mahiai no ke Tei-itore. Na ka Lunamekaainana Kupihea he palap,ila hoppii, e noi -no *ka hoopauia aku o <( ka luuanui oka halepupule. O iteia ae Ja »a hana aao nui ma ka la mua o -ka weheia o ka Ahaolelo, me 'ka ana mai o na hoa o kela -hale ni.e na kope o ka hoik* Puuku, tue ka hoea kmo a»a ae hojr o Kiaaina »o ka Heluhelu ana mai i kana palāpala imua o ka ahaolelo.