Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 10, 7 March 1919 — Page 4

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            Ua lawa na kulana kakou i ike ai o na manawa ae nei i hala. me na kulana e ku mai nei imua o ko kakou mau al@ i keia la. i mea e hoala mai ai i ko kakou @. ua hoea mai ka wa no ka hoololi ana i ko kakou kanawai aina. ame ke ano o ka hoo@ ana. i mea a loaa moali ai ka aina i ka pae i mak@ i mau home hookuonoono no lakou. a e kapoaeia ae ai hoi ka poe i makemake wale no, e @ @ i ua aina hookuonoono. i mau kumu imi loaa, a imi waiwai no lakou iho.

            Aia he mau bila kanawai lehulehu i hookomoia aku @ ka ninau home hookuonoono, e waele@ i na alahele a malaelae no ke kokua ana aku i @ hookuonoono; ka poe uku o ka lakou mau @ @ ka hoolilo ana ia lakou i poe hooikaika. e @ aku on a ai maluna o ko kakou mau home hooku@.

            Ua maikai a ua kupono ka manao o na bila o keia an@ i hookomoia aku, no ka hoohana ana aku i @ lakou mau home hookuonoono; aka nae ke hamama mau mai la no ka ipuka, no ka poe i loko me ke dala. no ka lawe ana mai i na aina aupuni i mau home hookuonoono. a hoolimalima aku i ko lakou mau aina na na Kepani a na na lahui okoa ae paha e mahi mai. oiai lakou e lawelawe ana i na haa e ae. e loaa nui mai ai ke dala oiai no nae. aia no lakou maluna o na aina hookuonoono kahi i hono ai.

            O ka manao o ka wehe ana i na aina aupuni no @a hookuonoono ana, o ia no ka hoi maoli ana o kukahi mea ame kona ohana, a nohopaa maluna o ka aina. hoohana aku i ka aina, me kana mau dala @ mamuli paha o ka aie ana aku i ke aupuni @ kekahi mau bila kanawai i hookomoia aku @ ka ahaolelo. nolaila i mea e kooko maoli ia ai ka @ ame ka makemake o keia hookuono@  @ e hoololiia ke kanawai i wahi e komo ole @ ka poe i kauka'i wale no i na home hooku@. i kahua imi pomaikai no lakou, aole hoi @ ka manao makee maoli i mau mamo.

            Ua hoe, e hanaia ke kanawai ma ka ano, e hiki @ i kekahi mea mahope iho o kona uku piha ana i ke kumukuai o kono home hookuonoono, ke @ @lilo aku i ka aina ia ha'i he ipuka keia e @ mai ai na lahui e, a lilo i mau on a no na home hookuonoono, he puka hoi no na manao ko@ iloko o kekahi poe, a hookoia ai, me ka hiki @ ke ake'ake'a aku ia lakou; no ka mea mahope aku i ka loaa ana o ka palapala sila o ka aina, aole @ he mea nana e ake'ake'a aku i ke kuai hoolilo @ aku o ka mea nona kela aina ke manao oia e @ pela. aia wale no a papa maoli ke kanawai i @ hana o keia ano.

            Aole o makou kanalua. no ka hoalaia ana mai o @ manao makee iloko o kekahi heluna nui na @kaainana i loko o kekahi heluna nui o na makawainana i loko o keia manawa, e loaa i'o he mau home hookuonoono no lakou ame ko lakou mau @hana. mamuli o ke koi ana mai o na pilikia ame @ho hoopiliwale ana. no na makahiki aku la i, @ aia a loaa he mau kokua ana mai ke aupuni @ ma kahi o ke dala, pela hoi ka papaia ana o na @ele epa apau ma o ke kanawai la, e hoea mai @ i ka manawa a kakou e ike aku ai, no ka @mua ame na pomaikai o ka ninau hookuono@ ma Hawaii nei.

            Ua nui na aina aupuni ma na wahi like ole o keia Teritore e hoea mai ana i ko lakou wa e @ aku ai i mau home hookuonoono aia a loaa la kakou he mau hooponopono ahaolelo ana, e kokua ia mai ai na kanaka ilihune, e manaolana auanei kakou. ua hiki mai i ka hookoia ana o ka iini @ ka makemake a kekahi mau ohana Hawaii. a e lilo ai ka ninau hookuonoono ma keia mua aku i mea kokua nui mai i ka manao o na makaainana. e hoi e mahi i ka aina. a e imi aku i ka pomaikai me ka hou o ko lakou lae.

KA NINAU HOOPII UKUHANA

O NA KUMUKULA

            O kekahi ninau ano nui i hoalaia mai mamua ae ka noho ana mai o ko kakou ahaolelo kuloko @ wale no i ka waiho okoa ia ana o ke noi iloko na hale kaukanawai o kakou, o ia no ka hoomahuahuaia ae o na ukuhana o na kumukula apuni keia Terotore. i hooka huaia hoi, mamuli o ka pipii loa o na maekuai i keia manawa. i oi pakela aku ana manawa e ae, me ka lawa kupono ole o ke ola ana o kekahi poe kumukula.

            Ua maopopo loa ia kakou apau, ka pipii o na @ ma na mea apau, aole he hoopaapaa ana ma ia ninau, in a pela ua kupono e hoopiiia ae ka uku @ kumukula, elike me ka lakou i noi mai ai; aka @ he mea pono e nanaia keia mea oiaio loa. a e kale@ hoi ka hoopoo ukuhana o na kumukula, @ na kumu kupono o ia keia.

            @ na ikeia ka maikai ole o ke ola ana o kekahi kumukula. e loaa ana iaia ka uku o elua haneri dala o ka @. iloko o keia manawa pipii o na meaai me na mea kuai e ae, alaila aole anei e oi papalua a papakolu aku ka pilikia ame ke kupilikii o ke ola ana o na kumukila, e loaa ana he kanaono dala wale no i ka mahina?

            I ko kakou ae ana, he mea maika'i i'o no e hoomahuahua hou ia ae ka uku o na kumukala, o ka mea pololei maoli e hanaia, o ka poe haahaa o ko lakou uku ke hoomahuahua nui ia ae, a e loaa no hoi he hoomahuahua pu ia o ka ukuhana, o ka poe uku nunui. aole nae e papalua a e papakolu iho, i ka uku o na kumu liilii o ka lakou dala.

            Oiai he kuleana a he mana ko ka ahaolelo e hooholo ai i ka bila haawina no kela ame keia keena oihana. ke manao nei keia pepa. he hana naauao a kaulike loa na ko kakou ahaolelo e noho nei i keia manawa, ke kau ana i uku paa no na kumukula apau, aole hoi o ka waiho aku na ke keena hoonaauao e haawi aku i na ukuhana. ma ka ae ana aku. elike me na mea maa i na wa ae nei i hala, e ike auanei kakou, o na kumukula i nuunui mua no ko lakou mau uku o ka mahina. e hooi loa ia ae ana ka nui o ko lakou uku, a o na kumukula haahaa hoi o ka uku. he liilii loa kahi mea e haawiia aku ana ia lakou. o keia iho la anei ke kaulike ame ka pololei?

            O ka ninau no ka haole ana o kekahi kumukula, pela i pii ai kona uku, a o ka Hawaii ana paha o kekahi kumukula. pela i uuku ai kona uku, he ninau kaokoa loa keia; e loaa ka uku i kela ame keia kumukula, elike me kona makaukau ma ke a'o ana. ame ka loihi iloko o ka oihana kumukula; aole ma ke ano o ka lakou mau meaai, ame ke ano paha o ko lakou ola ana.

            Ke manaoio nei keia pepa, in a e haawiia ana na uku kiekie i kekahi mau kumukula Hawaii a Pukiki. i like aku ko lakou mau pakeneka. o ka makaukau ma ke a'o ana. me ko na haole: ua hiki i keia mau kumukula ke lawe mai i ke kulana o ke ola ana o na haole. ua hiki ke kuai aku i na meaai pipii o ke kumukuai. ka mea hiki ole e loaa, i ka wa uuku o ko lakou aku.

            Aia nei ka mana o keia noi hoomahuahua ukuhana no na kumukula iloko o ko oukou lima e na i hoa o ka ahaolelo. i ko oukou hooholo ana i keia ninau. e kalele ia ka oukou olelo hooholo, maluna o ke kahua e ike mai ai na makaainana i ka naauao ame ke kaulike, o ka oukou mea i hana mai ai.

 

E HAAWIIA KA PONO KOHO BALOKA I NA WAHINE

            Ua hoike mai ka aha senate. ma ke koho ana ma ka aoao o ka bila koho baloka o na wahine, i hookomoia ae e Senatoa Shingle. i ko lakou hooko ana i na kahuahana o ko kakou mau aoao kalaiaina kuloko no ka hookaulike ana ae i na wahine o keia Teritore. me na kane. ma ka ninau mana koho kaloka maloko nei o keia Teritore. a makou e manaoio nei. e hiki ana i na wahine o keia Teritore ke hoohana i keia pono. me ka naauao. ame ka makee ia pono. i oi aku imua o kekahi poe kane oloko nei o keia Teritore.

            Malia paha aia no he awe'awe'a o na hana kalaiaina, ma ka aoao e kakoo ana i ka hooholoia o kela hila, pela hoi ma ka aoao e ku-e ana i ka haawi koke ana i kela pono i na wahine i keia manawa, he hookahi nae mea hiki ole ia kakou ke alo ae, ua hoohiki aku ko kakou mau aoao kalaiaina e loaa ia pono i na wahine, nolaila ua ili aku ke ko'iko'i maluna o na hoa o ka hale o na lunamakaainana, ame ke Kiaaina, ka hoolilo ana mai i kela bila i kanawai.

            Ma keia bila a Senatoa Shingle, ua hiki i na wahine ke koho baloka ma ke kau wae moho ae nei o na luna oihana o na kalana lehulehu ame ke Kulanakauhale me Kalana o Honolulu nei; a mamuli auanei o lakou, e a'oia aku ai na moho ame ko lakou mau luna hooikaika, ua hala na la o ka pulapu ana i na mana koho, me na hoopaa oiaio ole; aka e koiia ana lakou e kamailio maluna o na mea oiaio, e hiki ai ke haawaiia aku na kakoo ana ia lakou e na wahine noonoo maikai, a i makee e hanaia mai ka pololei.

            Ke manaoio nei makou, mamuli o ka haawiia aku o keia pono koho i na wahine, e loaa mai ana he hopena loli ano nui, iloko o na hana kalaiaina kuloko. a e lilo ana no hoi na wahine i poe e kauia aku ai ka weli. mamuli o ko lakou ano kuokoa, a hoopilimeaai ole, mahope o na aoao kalaiaina, a lakou i hilinai ole ai. E haawi aku i keia pono i na wahine, a e nana aku i ka waiwai ame ka waiwai ole o ia pono i loaa ia lakou. mamuli o ka lakou mea e hana mai ai ma na koho baloko o kakou e hoea mai ana.

 

KA PERESIDENA O KA PAPA OLA

            Ke manzo nei ke Kuokoa, o ka olelo hooholo a ka Mea Hanohano H. L. Holstein o ka hookomo ana ae iloko o ka hale o na lunamakaainana, e ku=e ana i ke apono ana aku o ka aha senate i ka hookohu o Sumner S. Paxson, i peresidena no ka Papa Ola o ke Teritore, no ka hiki ole iaia ke hooko pono i na hana o kela kulana. mamuli o kona lilo ana i lunanui no kekahi hui kaka otomobile, ua lokahi ka hapanui o na mana koho ma kela manao hookahi, no kona kupono ole e paa i kela kulana ano nui, i pili loa aku i ka pono ame ke ola o na makaainana o keia Teritore.

            Aole loa e hiki ia kakou ke alo ae mai na mea oiaio mai a kakou i kamaaina ai; o ka noho hana ana o kekahi mea malalo o na haku elua, e hooko pono ana oia i ka hana a kekahi haku, a e hooko pono ole ana i ka hana a kekahi haku, ma ia ano, i kupono ole ai ke poo o ka papa ola. e lilo oia i kauwa na na haku elua. e hoohemahemaia ana kekahi hana, no ka loaa ole iaia he manawa, e lawelawe like ai i kana mau hana a elua i ka manawa hookahi, a no ko kakou makee ana, e makaalaia na hana apau i pili aku i ke keena o ka papa oia. he mea pono i kanaka aole oia i hoolimalimaia e kekahi hui oihana, ka mea kupono e lilo i peresidena no ko kakou papa ola Tertore.

            He oiaio. aia ke kalaiaina ma ka hookohuia ana o Mr. Sumner S. Paxson i peresidena no ka papa ola. ma ka ninau nae no kona kupono a kupono ole. ma kela kulana. no ka hoomauia aku i peresidena no ka papa, e kapaeia ae ke kalaiaina mahope, a e lilo ka pono ame ke ola o ka lehulehu i mea ano nui, a no ia kumu i kupono i'o ole ai oia e paa i kela kulana.

           

Nuhou Kuwaho

 

            LONDON, Feb. 26- Ua hoolahaia ae e Walter H. Long iloko o ka manawa e noho ana ka hale o na lunamakaainana i keia la elua mau mokuluu i haawiia aku ia Kanada, a ua haawiia aku i Auseteralia eono mau moku wawahi topido ame eono mau mokuluu. Iloko o ka wa e kaua ana ua malamaia e Auseteralia he mau mokukaua uuku, hookahi ia mau mokukaua i hana i kekahi hana ano nui ma o ka hookaawale ana aku i na mokukaua Kelemania powa mai ka Paipika Hema aku.

           

            PHILADELPHIA, Mar. 4- Ua kakauinoaia e ka Peresidena Wilson ka bila e hoopaa ana i ke kumukuai o ka huita e hookaawale ana i $1,000,000,000. Ua hoamanaia ana i $1,000,000,000. Ua hoamanaia ka Peresidena e ke kanawai e hookohu aku i mau akena hou no ke kuai ana mai ame ke kuai ana aku i na oo huita o 1918 ame 1919 ma ke kumukuai i hoopaaia.

 

            HAVANA, Feb. 25- He makeke o ke ano hou loa nona na lilo $2,400,000 ke kukuluia ana maanei ma kahi o ka makeke kahiko, a he mau makeke ano hou ke kukulaia aku ana ma ua wahi e pili mai ana i ke kulanakauhale. He mabala nani ana na paia o ia makeke.

           

            STOCKHOLM, Mar. 3- O M. Strijevski Bolsheviki, ka luna hooponopono o na meaai ma Petrograd ka i hopuia no ka hewa oia ka lawe aihue ana he 50,000,000 rubles, elike me ka hoakaka a na lono i loaa mai ianei mai Helsingfors mai.

 

            WASHINGTON, Mar. 2- E ukali pu aku ana i ka Peresidena Wilson o T. W. Gregory, ka loio kuhina i waiho aku i ka hana i Parisa ma keia huaka'i aku, ua hoolahaia ae ia mea maanei i keia la. E holo ana o Gregory ma ke ano he kakauolelo a he mea a'o a he kokua ma ka aha kuka maluhia.

           

            COPENHAGEN, Mar. 4- Ua kauohaia aku e ka Ilamaku Foch ka haawi kokeia ana mai o na moku kalepa Kelemania i na Aupuni Hui me ka nana ole aku i ka nanau lako meaai, elike me ka lono kelekalapa mai Weimar mai.

 

            NEW YORK, Mar. 5- Ma ka hora 12: 05 o keia wanaao i kau aku ai ka Peresidena Wilson noluna o ka Mokulawekoa George Washington, no ka hoomaka ana i ka lua o ka hana huaka'i i Parisa no ka akoakoa ana aku ma ka ahakuka maluhia. Ma ka hora 8:15 o keia kakahiaka e holo aku ai ka moku. MA ka hora 10:50 a. m. o nehinei i haawi aku ai ka Peresidena i kona aloha i na luna aupuni o ka Hale Keokeo ma Wakinekona a holo aku la no ke kapitala, a malaila oia i kakauinoa ai i na kanawai i hooholoia ai e ka ahaolelo o na hora hope loa o ke kau. Ma ka hora 2 p. m. i kau aku ai oia maluna o ke kaaahi no ka holo ana no Nu Ioka. Mamua o ka haalele ana iho ia Wakinekona ua hoakaka ae la ka Peresidena aole oia i manao e ae aku i ka haule ana o na bila ano nui iloko o ka ahaolelo i mea e hoololi ai i kana olelo hooholo e ku-e ana i kekahi kau kuikawa.

 

HE PUOLO WAIMAKA ME KE ALOHA.

           

            I kuu Solomon Hanohano, Aloha kana a nui: Ke nonoiia aku nei kou oluolu ame kou ahonui, e ae mai ia'u i wahi kowa o ka kaua. hiwahiwa ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, no keia manao kaumaha ame ka luuluu e kau ae la maluna, i ike mai ai na kini lehulehu, na makamaka ame na hoaloha o kuu leialoha o Henry Puuloa Jr. ua hala i ke ala hoi ole mai.

            He oiaio, ma ka hora 11:15 o ka Poalima o ka la 7 o Feberuari, 1919, i maalo mai ai ka anela menemene ole o ka make ma ka ipuka o ka halema'i Malulani Home, a lawe aku la i ka uhane ola maemae o ka mana keiki aloha, a waiho iho la i ke kino puanuanu na'u ame kuu ohana, e palauma aku, me na waimaka he nui, ma keia aoao eleele o ka make. Auwe no hoi ka mokumokuahua o ka naau i ka hana a ke aloha!

            Ua hanauia ka maua lei o Henry Luuloa Jr i ka la 1 o Aperila, 1900, mai ka puhaka mai o kona mau makua, oia o Henry Luuloa ma Kaluaaha, Molokai, nolaila ua piha iaia he 18 makahiki me na mahina keu he 10, a hala wale aku la no.

            Haalele iho la no oia ia maua na makua ame na kaikuahine a hele a noho me ka ohana, ma Waikapu, Maui, a ilaila loaa iho la i keia ma'i e weliweliia nei he Paniolo Flu. a lawe ia aku la iloko o ka Halema'i Malulani. a malaila i make ai, loaa mai la ke kelekalapa uweaole e hele aku, a kau aku la ma ka moku aila ea ia po no Lahaina, a ia wanaao hiki aku la i ka haukipila, hooleia mai la aole e ike. eia ka ua hala e no ka puulena aia i Hilo: hoi mai la i ke alanui me ka puolo waimaka e hanini ana.

            Auwe kuu keike e, kuu lei o ka wa u'i o na la i aui aku la. Kuu minamina hoi e! Aka, e hoomaikaiia ke Akua mana loa. Nana no hoi i haawi mai, a Nana no hoi i lawe hou aku. E hoomaikaiia Kona inoa laa.

            Nou hoi e ka Lunahooponopono ame na paahana o ka kakou hiwahiwa o ka lahui, ke haawi aku nei makou i ka hoomaikai ia oukou apau, me ke aloha o ke Akua.

O makou iho no,

MRS. KALI H. LUULOA.

            Me ka Ohana. luaaha, Molokai. Feb. 21, 1919.

 

            E malama ae ana ka Ahahui o na Puukaua o Hawaii he halawai ma kahi o ke Kamaliiwahine Mrs. Kawananakoa ma ka hora 3:00 o ka auwina la o keia Sabati iho, Mar. 9, 1919; ua makemake ia ua Jala apau o ka ahahui e hoea ae ma ia halawai.

 

Nuhou Kuloko

 

            Ma ka Poaono iho e noonoo ai na hoa o ka ahaolelo no ka huakai makaikai i Molokai, in a no ke aponoia o ia manao ame ka ole?

 

            Mai ke Sabati aku la i hala a hoea mai i ka Poalua nei, he kauakolu kumahamaha ka nui o ka poe i loohia i ka ma'i flu, elike me na hoike i komo ae iloko o ka papa ola.

 

            He o ia mau no ka hana o kekahi poe i ke suaipa ame ka okolehao, a ke noke mau mai nei no ua kana o ke aupuni i  ka hopu i ka poe hakihaki kanawai ma kela ame keia wahi.

           

            Ke hamau loa mai nei keia mau la. aole he lohelohe nui i ao na moho e alualu ana no na kulana oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma keia kau wae moho ae.

 

            He halawai kuikawa ke malamaia ae ana e na komite o ka Hale Hoohanau Keiki Kapiolani, ma ka hora umi o keia kakahiaka ma kela home. ma ke alanui Beritania, e kokoke la i ke alanui Makiki.

 

            Maloko o ka hale o na luuamakaainana ma ka Poakolu nei i make ai ka bila mahelehele i na lunamakaainana ame na senatoa a ka Mea Hanohano H. L. Holstein, mamuli o ke koho ana a 18 i ka 12.

 

            He bila kanawai kekahi i hookomoia ae iloko o ka hale o na lunamakaainana e koi ana, na ua papa lunakiai e hookohu mai i na lunakanawai apana, aole hoi na ke Kiaaina, elike me ke kanawai e ku nei i keia manawa.

 

            Ua makemakeia ua lala apau o ke Kalapu Repubalika o ka Mahele 7, Apana 4, e hele ae e hoopaa i ko lakou mau inoa ma ka buke a ke kakauolelo ma ka halawai e malamaia ana ma kahi o James Auld, Alanui Halekauwila, ma ka hora 4 p. m. o keia Sabati iho.

 

            Ma ka manawa a ka Lunakanawai Kaapuni Ashford e haalele aku ai i kona noho lunakanawai ana no ka aha kaapuni, i ka wa e hoea mai ai kona panihakahaka, a lawe ae i kela oihana, e lawelawe aku ana no oia: ka oihana loio maloko nei o keia kulanakauhale.

 

            Ma na mea i hoikeia ae e kekahi poe i loaa na helu no ka wae ana i na aina hookuonoono o Waiakea, o Mrs. Macfarlane ka mea nana e kokua aku ana ia lakou, me kekahi huina dala no ka uku ana aku i ka umi pakeneka o ke kumukuai o ko lakou mau apana aina.

 

            Mamuli o ke emi loa o ka wai o na luawai hooki'o ma Nuuanu, na kauohaia ka poe e noho ana mauka o Nuuanu, ma na Kiekiena o Alewa ame Kalihiuka e paila i ka wai mai keia manawa aku ahiki i ka piha hou ana o na luawai hooki'o.

 

HAINA NANE.

 

            Mr. Solomon Hanohano, ka Lunahooponopono ahonui: Aloha me ka ulumahiehie: E oluolu mai kou kiekie i wahi rumi kaawale ma ke kino lahilahi o ka kaua milimili, o ia hoi ka nupepa Kuokoa, no ka'u haina o ka nane a ka Polopeka o Laie, Mr. Kahioua eia iho ke kukulu ana o ua nane nei:

            He kama ka'u i hanauia i Kahiki; Kahiki ku, Kahiki i moe, popoia a kau ma ka paia, he uku ia au i ke kenikeni, he laau ma kona elemu, a he pohaku ma kona opu. Eia ka ninau:

            Heaha ke kama mua, a heaha hoi ke kama elua? Haina: O ke kama mua Haole. O ke kama elua, Uweaolelo.

            Eha aku la paha oe i keia haina. Na wehewehe ana: Hanau ia hoi ka haole i Kahiki, imiia me ka nui o ka moonoo, loaa neia mea he Uweaolelo, laweia mai i Hawaii nei, kukuluia ma na alanui na pou, loaa ai ka'u lau ma ka lemu; kauia ma ka paia ka pahu kelepona no hoi, aia a loaa ka'u kenikeni, hiki ia'u ke kamailio aku ia Kahiona i Laie. Ka pohaku hoi ma ka opu, o ia no kahi e kamailio aku ai, e pela hoi na pohaku keokeo a kakou e ike nei maluna o na apana laau i kaupe'aia maluna o na pou kelepona.

            Me neia mau haina ame na wehewehe, ua loaa pono aku la oe e kuu hoaloha; in a no hoi ua huhewa, e hoouna hou ia aku ana no ka manawa elua.

            Me oe e ka Lunahooponopono ko'u welina ame kou mau keiki o ka papapa'i ko'u aloha nui. Me ka manaolana hauoli mau no keia au holomua e nee nei.

            Owau iho no me ka haahaa,

            PAHOA HOME.

            Waianae, Oahu.

           

            Ua huhewa mai la ke Kinau, ua kapeke ka pilina me ka nihoniho. Hoonui hou ia ka ikaika, a hookalaia na meahana a oi i wi ka niho o ke kolohe! -L. H.

 

            Huna i ke ao.

            Kuu @ @

            He malihini wau.

            Me eia ao.

            He waokaa nei.

            He pilikia e.

            Ka laui i @ e.

            Kuu home mau.

 

            E ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Solomon Hanohano, Aloha nui kaua: E oluolu mai hoi ia'u no'u kekahi wahi kaawale o ka kaua hiwahiwa ka nunu lawe lau oliva, nana e lawe aku ma na kihi eha o Hawaii aloha, i ike mai ai na kini na ohana o kuu kane aloha mai ka la hiki ae ma Makanoni i Kumukahi ahiki aku i Kaula i Lehua ka palena o na moku.

            Ma ka hora 9:30 o ke kakahiaka Poaono, Feb. 15 1919, i lalau mai ai na lima menemene ole o ka make, a lawe aku la i ka uhane mai ke kino aku o kuu kane aloha. Josua Kameiamoku Uaia. a haalele iho la ia'u e noho aku me ka u ame ke kaumaha, ame ka mokumokuahua o kuu manao, no kuu kane aloha i haalele mai ia'u ame ka lei a maua.

            E Kohala nui, e Kohala iki, e Kohala i ka aina haaheo, e Pili, a Kalahikiola, na puu haelelua, e ku mau ana no na puu, aka o ke kanaka no ke hele ana, a pela no i hele  loa aku la o Iosia Uaia a haalele iho la i kona aina hanau, a aole oia e kiei hou aku ana i kou mau hunakai, e ke kaipii o Makapala, aole hoi oe e hoopulu hou ana e na hunawai kinikini o Waipunalau i na papalina aloha o kuu mea aloha.

            Ua hanauia kuu kane heleloa mai ka puhaka mai o Kaanaana (w) ame Zebedaio Uaia (k) ma Waiapuka, Kohala Akau, Hawaii, i June 22, 1872.

            Ua hoohuiia maua ma ka berita o ka mare e ka Makua Olivia ma Makapala. Kohala Akau, Hawaii, i Ianuari 1, 1897. nolaila ua piha ia maua na makaluki he 22 a oi o ka noho ana iloko o ka berita maemae o ka mare, a mailoko mai o ko maua kihapai ohana he hookahi keikiane e ola nei oia o Moses Nahale Uaia. a eia oia ke noho hana nei ma ka hale hana hao o Honolulu.

            He umi ka nui o na keiki i puka mai mai ka puhaka mai o na makua o kuu kane, he eono kaikamahine a he eha lakou na keikikane a o kuu kane ka helu eono o lakou ua hala mua no na makua ma kela aoao ame eha kaikuahine ame ke kaikuaana a he elua kaikuahine e ola nei i koe oia o Mrs. Pilipo Waihoolana e noho mai la i Kauakanilehua o Hilo ame Mrs. K. Williams e noho mai la i ka aina hanau, a pela pu me na kaikaina Sam N. Uaia ame David P. Uaia.

            Nou e kuu haku kaikuaana Mrs. K. Williams ame na pokii aloha o maua no oukou au e hookahe nui nei i kou mau waimaka no ko oukou ike ole i ka hanu hope o ka kakou mea aloha, a oiai ua lilo no kou pokii iaia e ko maua haku kaikuaana i mea nui a oia haawina pu no ia olua e ko maua mau pokii o Iosia Kameiamoku Uaia, ua haelele mai ia kakou. Auwe, lihaliha wale!

            A oiai ua loihi no na la i auamo ai kuu mea aloha i na pilikiahe makapo, a mamuli o ka lokomaikai o Mr. ame Mrs. Keawepoole, ua hiki mai la maua i Honolulu nei a laweia i ke kauka oki maka Morgan a ua hoopauia ia pilikia, oiai ua loaa hou he ike i kona mau maka, a he aneane e makahiki a oi i hala ae nei, loaa hou keia pilikia ma'i, loaa ae ke kauoha ia mau mai ke kane ae a ka mau kaikamahine hana'i Mr. ame Mrs. A. Kalanihuia ahiki hou mai la maua no ka hoao ana no i na lapaau naauao a na kauka, he mea oiaio ua hana no na kauka me ka hoomanawanui, aka ua oi aku ka ikaika o ka pilikia mamua o ka mea hiki ke hoola ia a hala aku la oia.

            Ua noho kuu kane i ka oihana ma kai a pii ae a lukanela, oiai o C. K. Kunane e hope makai nui ana no Kohala Akau, a he akena haawi palapala mare, a no ka loaa ana i ka makapo ua waiho aku i na oihana aupuni a he luna ekalasia no ka ekalesia o Kalahikiola, Kohala Akau.

            Oiai maua me kuu kane aloha i haalele aku ai i ko maua home aloha ame ka aina hanau o kuu kane me ka manaolana e huli hoi pu ana no la maua e ike i na pali hau@ me na kahawai kinikini o ka aina, eia nae ua kuhihewa ia mau manao, a oiai o ka mea nona ke kuleana o ke ola he okoa a oia ka Davida i olelo ai: Aole oia e hoi hou mai i o'u nei aka owu ke hele aku ana on a la. E hoomaikaiia ka inoa o Iehova ke Akua.

            Ke haawi aku nei au i ko'u hoomaikai a nui i ka poe i kokua mai i ko'u mau la o ke kaumaha, Mr. ame Mrs. A. Kalanihuia, Mr. ame Mrs. Keawepooole, no olua e kuu mau haku kaikuaana, ka'u hoomaikai nui palena ole no ka olua mau kokua, a pela no hoi au e hoomaikai nei ia oe e Joseph K. Kaohi, ka puuwai hamama o ke aloha oiaio, i kou haawi ana mai i kahi e hoomeia ai ke kino lepo o ka'u mea aloha iloko o kou pa ilina o Kawaiahao, a pela pu hoi me ka ope i haawi mai i na kokua ana i na lei, na poke pua ame  na hana ku i ke aloha no kuu kane hele loa, a nou no hoi ka mea i piha i na luuluu ame na kaumaha.

            Na ke Akua e hoomaikai mai ia kakou apau me Kona aloha. Me na keiki hoonoho hua kepau ko'u welina. Owau iho no me ka haahaa.

                        MRS. KAPAAKEA UAIAI,

                                    Me ka Ohana.

            Honolulu, Mar. 5, 1919.

 

HULIIA KE KUMU O KA HOOPAU IA ANA.

 

            MA ke kakahiaka o ka Poaha aku nei o ka pule i hala i noho ae ai ke komite ola o ka aha senate, a noonoo maluna o kekahi olelo hooholo. no ke ku=eia ana o na rula o ka papa ola, ma muli o ka hoopauia anu he eha mau lunanana makika, he poe Repubalika wale no. a hoopihaia aku la ko lakou mau makalua e poe Demokerata.

            Ua kauohaia ka Peresidena Paxon o ka papa ola e hoea ae imua o ke komite. a no ka pane ana ma kona aoao. no na ninau a ke komite i waiho mai ai imua on a, no ke kumu o ka hoopauia ana o na lunanana Repubalika eha, ua ku a pilikia maoli oia, me ka hooili ana aku i na ahewa maluna o ke poo o na lunanana o ka papa ola. oia o Mr. Sharlock. oiai nae, he Repubalika ia kanaka.

            Me he mea la i konihi. o ke kumu a Peresidena Paxson i hoakaka ae ai, no ke kumu o ka hoopauia ana o kela mau lunanana. mamuli mai no ia o ka nele i ka waihona dala, aka nae, ma ka halawai a ke komite ola o ke senate, i hoakaka hou ae ai oia. o ke kumu i hoopauia ai kela mau lunanana Repubalika. mamuli no ia o ko lakou makaukau a kupono ole; oiai nae he mau makahiki loihi ko lakou o ka noho hana ana malalo o ka papa ola, i oi aku ko lakou makaukau mamua o ka poe hou loa.

            I wahi nae e ikeia ai ka oiaio ame ka pololei o na hoakaka a ka peresidena o ka papa imua o ke komite, ua kauohaia mai ka Lunanana Charlock. e hoea aku imua o ke komite, a mahope o ka uoke ia ana mai i ka niele ma keia ame keia mea, akahi no oia a hoakaka aku i ke komite, ua hoopauia kela mau lunanana Repubalika mamuli o ke kauoha a ka Peresidena Paxson.

            No ka haawi ana aku i ke komite i na ike ame na makaukau piha no ke ano o ka lewalaweia ana o na hana o ka papa ola, i pili aku i na lunaaana. ua kauohaia aku o Mr. Charlock e waiho mai i ka papainoa o na lunanana ame na limahana e ae o ka papa ola, e hoike pu ana i ka loihi o ko lakou noho hana ana, ame ke ano o na hana e lawelaweia ana e  na limahana o ka papa.

 

            Ma ke Sabati aku nei i hala i piha ai ka Rev. H. H. Parker na makahiki he kanawalu-kumalima.

 

            Ma ka Poaha o keia pule ae, ka la 13 o keia mahina. e koho ai ka poe i loaa na helu no na aina hookuonoono o Waiakea, i ko lakou mau apana aina ma Hilo, o ka poe e hoea ole ae ana nialaila, i ka wa e kaheaia ai. ke lakou mau inoa, ua nele lakou i ka pono e koho i mau apana aina hookuonoono no lakou.

 

            Ua kaa ke eo i ka Mokupuni o Maui, ma ke kapa ana i ka inoa o kekahi mokuahi hou e kapiliia mai nei e ka Papa Komisina Mokuahi, o Haleakala, a o ka moopuna a Kapena Makee i noho ma Ulupalakua mamua nona ka inoa o Mrs Robert A. Smith, ka mea nana e kahea i kela inoa, maluna o ka mokuahi hou.

 

            COPENHAGEN, Mar. 3- Ua komo aku na pualikoa o ke aupuni Kelemania iloko o Hale a ua maluhia ka haunaele malaila i nei manawa. MA kekahi mau lono hou i loaa mai lanei mai Berlin mai, ua hahana loa na haunaele malaila no na mea e pili ana i ke emi loa mai o ka ai i hoikeia mai ma Thors. Ua komo aku na koa e hoomalu i ka manawa a ka ahakanaka i piha i ka huhu i hoao aku ai e hoopoino i ka halepaahao o ka oihana koa no ka hookuu ana mai i na paahao. He poe kekahi i hoehaia mamua o ka loaa ana o ka maluhia.

 

Nawaliwali, Luhi, "Piula Anei?"

            "Every Picture Tells a Story"

 

            Hikiwawe anei kou luhi? Ka nawaliwali, ka haalulu, me "ka piula ma oli," ka hu'i o ke kua, ke poniuniu, ka nalulu? Aole e pono e loaa oe i keia haawina! Nui wale na wahine i hookuukuu wale i kela me keia la, me ke ahewa ana maluna o ka ma'i i kapaia. "Ka Pilikia o na Wahine," aole hoi no na puupaa nawaliwali ka mea i ike mau ia o ke kumu mai ia. Mai kakali wale. O ka nawaliwali o ka puupaa ka mea nana e alako aku a loaa ka ma'i ilii'i liilii, ka pehu; a ma'i paha o na puupaa. E lawe i na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan. Ua halihali mai lakou i ke ola i na wahine nawaliwali me ka luhi he mau kaukani.

            "Ke lolo mai kou kua- E hoomanao i ka Inoa." (Mai pono noi wale aku no i laau no ka puupaa- e noi maopopo aku i na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan a mai lawe i laau e ae.) Eia ke kuaiia nei na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan e ka poe kuai laau apau ame ka poe malama halekuai, a i ole, e hoounaia aku no ma ke ekeleka, ke loaa mua mai ke kumukuai e ka Hollister Drug Co., a i ole e Benson Smith & Co., na akena no ka Paeina Hawaii.

-Hoolaha