Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 10, 7 March 1919 — Page 6

Page PDF (1.60 MB)

This text was transcribed by:  Mahealani Fronda
This work is dedicated to:  Frances A'alaopuna Kia

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

6                                             NUPEPA KUOKOA,  HONOLULU, T. H.  POALIMA, MARAKI 7, 1919

He Moolelo Pohihihi

a ka

MAKAIKIU WAHINE RUTA REVENA

I Huli Ai Mahope o ka Meheu o na Rose a Loaa Pono ka Mea Pepehikanaka.

----------

            “ No ke aha la ko’u kumu o ka manao ana pela aole hiki ia’u ke hoakaka aku me ka maopopo loa.” i pane mai ai ka wahine.  “koe wale no kana olelo ana mai ia’u ma kekahi po mamua aku ma ke ano paani ua olelo mai ka kekahi kanaka kilokilo iaia he make ino loa ana kona mamuli o kona pepehi maoli ia a i kona wa i loaa mai ai ia’u ua make ua loaa koke ia’u ka haupu no kela mea ana o ka olelo ana mai ia’u he ano make i like ole me ke ano o ka make e ike mauia nei.

            “Mamuli o ia mau olelo ana mai ana ia’u a huipu me ko’u ike iho i ke ano o kona make ana i koho koke iho ai au he make pepehi maoli ia kona.  Aole au he wahine maa i ke ano hoomanamana e ike mai oe i keia eia nae he manaoio no au i na wanana a ka poe kilokilo a hoomanamana.”

            “Pela ko’u manao i ka manawa a’u o ka ike ana aku i ka wawae o ka rabati o ka haule ana iho maluna o kee moena weleweka o ma he mea la ua kiolaia aku la paha e Rose nei manawa.  He kaikamahina paele oia a oia kekahi mea manaoio loa i na mea hoomanamana a ua hoopau loa ia aku nae e a’u ia mau ano maka’u wale ona mai iaia aku.

            “Auhea oe mai keia manawa aku ke a’o aku nei au ia oe mai noho oe a manaoio iki i ka poe kilokilo he poe hoopunipuni ka hapanui o lakou he puni dala,” wahi a Ruta.

            Moniaka iho la ka wahine no nei mau olelo a Ruta me ke ano wiwo loa i ka Ruta nana aku alaila i mai la:

            “Ua ike i’o iho no au i ko’u naaupo ma o ka puni wale ana aku no mamuli o ia mea eia nae e ike mai oe i keia i ka manawa a papa i kamailio mai ai ia’u no ia mea ua noi koke aku au iaia e hoopaaa mau i ka lei kolona ma kona a-i i lilo ia i mea hookaawale aku i na poino apau e hoohalua mai ana i kona ola.  O ke manao nei au ino no kona hooko i ka’u i olelo aku ai iaia aole oia e make ana i nei manawa.”

            Nana aku la o Ruta i ka wahine me ke kahaha nui iloko ona a i aku la: “ina he kaikamahine himeni oe e okoa loa ana kau mea e noonoo a e hana aku ai mawaho ae o kou noenoe ana iho o ka lei kolona ka mea nana e pale aku i na popilikia e hiki mai ana ame ka make pu.

            “ Owai ka inoa o ka makuakane?” i ninau aku ai o Ruta.

            “ O Kale Kama.” wahi a ka ka wahine pane.

            “ Oia anei ke kanaka ku-e loa i ka hoohanaia o na kaikamahine maloko o na halehana?”

            “Ae, oia a ua nui ka maikai i loaa mamuli o ka hooikaika ana a papa.  O kama hana hope loa oia ke ku-e ana aku i ka malamaia o na hale hookamakama a e hoopaapaa mau ana oia me kuu kane mamuli o kela malama o kuu kane i na hale hookamakama.”

            “Uhu!” wahi a Ruta.

            Hoomaha iho la ka Mrs. Delema kamailio ana a nana pono mai la ia Ruta no ka Ruta uhu ana iho me he mea la e paio ana oloko ona ia manawa no kekahi ninau nui iloko iho ona.  Eia nae mahope iho hoomau hou mai la i kana kamailio ana i ka i ana mai:

            “E Miss Ruta Revena ke makemake nei au e kamailio aku ia oe i kekahi mea a oia keoa no kekahi mau manawa loihi i hala aku nei ua hookaumaha loa mai ka’u kane i ko’u noonoo me ka lilo i kumu hakaka no maua i kekahi manawa mamuli o kela hana ana.”

            “O he mea kaumaha no kela a ke ehaeha nei au nou ua hoomanawanui maoli no oe i ka hana ino a kau kane.”

            “Ae, ua hoehaeha loa mai oia i ko’u noonoo i kekahi manawa ma ka’u nana aku me he mea ka ua lawe aku oia i na olelo a kuu makuakani ma ke ano he mea paani wale no i ka manawa a kuu makuakane i lawe ae ai i ka ninau e pili ana i na hale hookamakama a ku’e loa ia mau haaa ua ku-e loa kuu kane iaia me kona piha loa i ka huhu iaia.

            “Me ke kanalua ole ke olelo ae ua like no oia me ka hapanui o na kanaka e ae aohe manao nui i ka pono ame ka hanohano o ka inoa o na wahine.” wahi a Mrs. Delema

            “Kupanaha no kau kane!”  i pane aku ai o Ruta.  “E olelo mau ana o papa ina he kaikamahine hoopono loa ke kahi aole hiki kekahi mana maluna o ka honua ke hoolilo iaia i wahine hookamakama.  Wahi hou ana e pepehi mua ana kekahi kaikamahine hoopailua loa i kela hana iaia iho mamua o kona hoao ana e hooko aku ika makemake i ka mea e koi mai ana iaia e lawelawe aku ia hana.”

            “Oia maoli ka mea oiaio.  O na kaikamahine Ailiki paha ke hana a hana a pela me na kaikamahine e ae i hapa me ka noonoo ame ka makee i ko lakou mau inoa maikai.  E huikala mai nae oe ia’u no ka mea he kumuhana okoa loa keia au e kamailio aku nei mawaho ae o ka hana a’u o ke kii ana mai nei ia oe.  Aohe o’u makemake e kamailio no ia mea oiai ua kamaaina loa au i na karaima like ole,” wahi a Ruta.

            “Pela no aka o ka’u i manao iho la e kamailio aku ia oe oia ke mea e pili ana ia Keoki kuukane he kanaka----.”  Hooki koke iho la oia i kana kamailio ana a nana mai la ia Ruta ma ke ano hilahila a hoolalau wale iho la no i ke apo o kona lole.

            “Ua maopopo aku la ia’u kou manao oia hoi ua hoo pilikia loa mai oia i kou noonoo mamuli o kona hoomakaleho mau i na kaikamahine u’i ana e halawai aku ai oia paha ea?”

            “Ae, heaha kou kumu o ka manao ana me kela?”  i ninau mai ai o Mrs. Delema.

            “Mamuli no hoi o kou kamailio ana mai nei i kona ano aole ona manao nui i ka pono ame ka maemae o ka inoa o na wahine no he mea la o ke kumu nui i ka nana aku ua launa nui oia me na kaikamahine i maa i ka lalau a ua iho maopopo i ko lakou mau ano he puniehi wale.

            “Me he mea la ua hana mau no oia ma ia ano hoomaka leho i na wahine a pau e loaa aku ana iaia a ua nui no ke kana mau hana howalewale i na wahine i mea no lakou e punihei mai ai iaia no ke mea aole oia he kanaka u’i e hahai mai ai na wahine mahope ona.”

            “Ea ua ike iki iaia malia paha ua ike no au aka mamuli ko’u maopopo ole i kona inoa pale au i manao iho la aole au i ike iaia.”

            “Pehea ka i hiki ai ia oe ke wehewehe pono mai i kona mau ano apau ame kona helehelena me he mea la ua ikemaka oe iaia no ka mea aole o’u manao iki iaia he kanaka u’i ma ka manawa a’u o ka mare ana iaia a i aloha aku ai hoi iaiame ke kuhihewa.”

            Akaaka iho la o Ruta no ia mau olelo ana.  “Oia mau no ka nui o kou aloha iaia i nei manawa pela ka’u ike aku.  Lua aole oe he wahine i a’o maekae ia i keia la aole oe e noho ku ana me ia.  ua kaawale kahiko olua o ke ino mai auanei ku’u o kana hana e hiki ai i kekahi wahine ke hoomanawanui.

            “O ka mua o kela kii i pa’iia ai aole ai no ko makuakane no ka mea ua ike au i kona mau kii maloko o na mupepa no kakhi mau manawa lehulehu i hala,” wahi a Ruta.

            “O oe ka wahine kupaianaha loa a’u i halawai ai!”  i hooho mai ai o Mrs. Delema me ka hauoli nui iloko ona.  “He makana kamahao maoli no kena i loaa ia oe mailuna mai!”

            “Aole no he ano paakiki loa o keia i ka nana iho-o keia wale no o ka maikai o ka noonoo ame ka hiki pono ke hoohui ae ia elua me elua i kahi hookahi a he hana kamaaina loa no ia me ka pohihihi ole pela ko’u maopopo loa.  Oia mau ano wale no ka i loaa ia’u aole ano e ae.”

            la manawa huli ae la ke kaa ma kekahi kihi no ka huli ana ae ma kekahi alanui okoa a hele malie iho la a i ka hoea ana aku mamua pono o kekahi hale nani nui ku iho la ke kaa a lele aku la na lede a elua ilalo.

            O ka hale ui a nani e ku mai ana oia ka home o Mr. Kama i make ua hoopuniia ia me na mea kanu liko ole maloko o kekahi ululaau huaai kahi i ku mai ai ua hele a ulupo.

            “O nani maoli ka hoi keia wahi ou!”  i hooho ae ai o Ruta i kona manawa i ike aku ai i ka nani o na mea apau i kona mau maka e ike aku ana.  “Oluolu no hoi na maka ke ike aku i ka nani o na pua ame ka nani o na wahi apau o kekahi hale nani elike me keia.”

            “Ke hauoli nei au no kou makemake ana iho la i keia wahi.”  wahi a Mrs. Delema a ka pane ana mai.  “O keia ko’u home.”

            Ia laua i hoea aku ai ma ka puka o ka hale he kauwa kane ke ku mai ana ma ka puka no ka hookipa ana aku la aua a ia ike ana mai ana kunou mai la oia ia laua i komo aku ai iloko o ka hale.

            Ia laua maloko o ka hale au mua ae la no ko Ruta mau maka ma o a maanei o ka rumi a ke hookani wale la no loko ona i ka nani o na mea hoonani kumukuai kiekie loa maloko o ka rumi.

            “O nani na mea apau.”  pela kona noonoo iloko wale iho no ona iaia e ike aku ana i na mea hoonani like ole apau a ke hoomau la no hoi i kona hahai ana aku mahope o ka haku hale ahiki i ko laua komo ana aku iloko o ka rumi kakau o Kale Kama ka makuakane o ua o Mrs. Delema.

 

MOKUNA III.

 

Na Mea Hoike no ke Karaima i Hanaia.

 

            Ia laua i komo aku ai ma ka puka o ka mea mua i halawa mai me kona mau maka oia ke kino o Mr. Kama e moe ana iluna o ke pakaukau me koaa mau lima e hohola ana ma kela ame keia aoao o ke pakaukau a ua uhiia iho me kekahi kihei.

            E ke ana mahai o ke kina o Mr. Kama ke kaikamahine kauwa paele oia ka mea mua i pane mai i ka i ana:  “Ua uhiia iho nei e a’u kona kino me ke kihei e Mrs. Delema a manao au aole no hoi paha oe e hoahewa mai ana no ia hana a’u he hana ku loa paha hoi i ke aloha ole ka waiho wale ana i kona kino me ka uhi ole ia.”

            Akaaka aku la o Ruta no keia mau olelo a ke kaikamahine kauwa paele a pane aku la:  “Ua hana oe i ka mea mikai loa e ke kaikamahine ma o kou noho ana maanei e kiai iaia a me kou uhi iho i kela kihei maluna o kona kino.”

            Me ke kokua mai a kahi kaikamahine paele wehe like ae la laua i ke kihei i uhiia ai ke kino o Mr. Kama a hoomaka koke iho la o Mrs. Delema i ka uwe no kona ike ana mai i ke kino o ka makuakane a no ia ike ana  aku la oia i kona lima i ke kaikamahine paele e lawe aku ia Mrs. Delema noluna o ka punee oiai oia e hoomakaukau ana e nana pono i ke kino o Mr. Kama.

            Hapai ae la oia i kina poo a nana pono iho la i na maka.  He kanaka o Mr. Kama ma kana nana iho nona paha na makahiki he kanalima a i kona manawa e ola ana me kona kanalua ole i ka nana iho he helehelena kona o ke kanaka hanohano.  Ua make oia no kekahi hora paha a oi mamua aku pela kana nana iho.

            O kekahi hana a Ruta o ka hooikaika ana e loaa oia ka oihaan lapaau a ua maopopo iaia na ano ma’i like ole me na laau kupono no kela ame keia ano ma’i i hooikaika oia e loaa iaia keia ike i mea kokua iaia ma ka huli ana i na karaima like ole.

            Ma keia manawa ua akakuu loa mai ko Mrs. Delema uwe ana a e nana mai ana iaia me ke kakali no kana olelo hooholo no ke kumu o kona makuakane i make ae a aole no hoi i hala iaia kekahi manawa loihi o ia kali ana no ka mea hakalia no a pau ka Ruta nana ana i ka helehelena o ka mea make alaila i aku la:

            “Ua pololei i’o no kau o ka olelo ana ae nei ia’u he make pephi maoliia ko ko makuakane.”  alaila hoomau hou aku la oia i ka nana ana a i ka hala ana o kekahi manawa pokole ma ia hope iho i hou aku la:  “Ua haawiia oia i ka aaumake.”

            “Ua haawiia i ka laaumake a ina pela nawai?”  wahi a Mrs. Delema o ka ninau ana mai me ka helehelna o ka mea i piha i ka maka’u ame ke pihoihoi.

            “He ninau paakiki kena au aka nae o ka’u hana ia ma nei hope aku o ka huli aku i ka mea pepehikanaka aole no a he hana maalahi aka e hala ana kekahi manawa loihi mamua o kona loaa pono ana aku a e hoike mua aku no au la oe i nei manawa e loaa aku ana ia mea pepehikanaka me ka hala ole.”

            “Ina ua haawiia i ka laaumake alaila heaha ke ano o ia laau?”  i ninau hou mai ai o Mrs. Delema.

            “Ma ka’u ike he laaumake kakaikahi loa ia o ka ikeia a he kakaikahi loa no hoi ka poe i loaa ia laaumake-no ka pohihihi loa o kahi e loaa ai aneane no ia e loaa ole i kekahi poe kauka akamai loa.

            “No’u iho aole au i ike i kona hoohanaia ana mamua oia nae ua maopopo ia’u kona ano ame kona wahi e loaa ai a pela hoi me kona inoa a ua loaa ia’u kekahi o ia ano laau make aia iloko o kuu rumi kauka ma kuu hale i nei manawa

            “Ua kapaia ka inoa o kela laaumake he ‘Kepeseteri.’ mamuli o kekahi ano nananana liilii loa a ma Inia Hikina wale no e loaa ai ai ano ano nananana.  O ka inoa ia o kela ano nananana e kapaia ai e ka lahui Inia he mahuahua iki ae iki ae kona kino i ko ka nalo a kakou e ike mau nei.”

            “Aliala he make anei kekahi mea ke nahu mai ia?”

            “Aole.  He nananana nahu a kiko ole mai ia.  aole ona hoopoino wale mai.  O ka mea kamahao i nei ano nananana aole loaa wale no o ka waiawa iloko ona i na manawa apau ua wale no ma kekahi wahi o kona kino e laweia mai ai kela waiawa a ma ka manawa no e laweia mai ai aole no ia e lilo ana i mea make aia wale no a awiliwiliia me kekahi mau mea a ae mahope o kona hoomaemaeia ana.

            “Mahope aku o kela hoomaemaeia ana ia wa e lilo ai kela waiawa i mea make ina hookahi kulu e hookomoia iloko o kekahi pahuwai ua lawa loa kona awahia e hoomake i hookahi regimana koa holookoa o na koa ikaika loaa.”

            “O kau maoli ka ka weli i kela ano laaumake aohe laau i ikeia iloko o ka moolelo i hiki ke hoola i ka mea i haawiia i kela laaumake aole no hoi au i lohe iki ahiki i keia la.

            “O ka mea a mau mea e haawiia ana i kela laaumake aohe manaolana no kona palekana hou mai o kona hopena loa ia a o i nei e waiho nei ka hoike no ia mea.  Eia nae kahi i maikai ai he emoole loa ka make ana o kekahi mea i haawiia i nei laaumake aole oia e ike ana i ka ehaeha elike me ka make pepehi maoliia ame kekahi ano make e ae no keia make i ka wa no e ai a e honi ai paha o ka make koke iho la no ia no ka mea oloko o kapuuwai o ka mea i haawiia kahi mua loa a nei laaumake e hana ai me ka hikiwawe loa no ia kumu aohe ike o ka mea i haawiia i ka ehaeha e auwe iho ai no kekahi mau minuke mamua o ka lele loa ana ae o kona aho.”

            “O ina pela e hoomaikaiia na Lani no ka mea aole i hoehaeha ia kuu makuakane!”  i hooho mai ai o Mrs. Delema me ka hiolo o na waimaka me ka puliki ana ae o kona mau lima mamua o kona umauma.

            “Aole oia i hoehaehaia.  E nana mai no hoi oe la i ka maikai o kona make ana aole oia i kupaka oia mau maikai no o kona helehelena aole pela ka helehelena o ka mea i make inoino he ike iho no oe i ka inoino o na maka.

            “He kanaka ui maoli no kou makuakane ma kona helehelena ke nana iho he kanaka hanohano a kiekie loa oia ina he wahi ike iki kekahi iloko o’u ma ka nana ana i ke ano o na kanaka.  He kanaka hoopono pu oia i ka’u nana iho eia nae hookahi a’u mea e hopohopo nei nona oia hoi he hikiwawe loa oia ma ka ae wale ana aku ma kekahi mau mea me ka noonoo ole i ka hopena aole anei pela ka oiaio?”

            “Oia kona ano ua pololei loa kau i olelo mai laAole oia wale aka he kanaka hooko wale aku mamuli o ka manao ulu wale ae.”

            “He kanaka hoopono loa me ke ku-e aku me ka ikaika i ka hanaia o kekahi hana hoowalewale a hoopunihei a i ole huna paha i ka hanaia o kekahi hana malu e hu ai i ka hilahila i mea e holopono ai ia hana?  Oia anei kona ano maoli a ua pololei anei au?”

            “Ae ua pololei mai la oe-eia nae nau e huli aku ia mau mea ma nei mua aku e pili ana ia mau mea huna hoohilahila.”  wahi a Mrs.  Delema.

            “Ina wau e hoike aku ana i na kanaka apau i ka’u mau meahuna e loaa koke aku ana ke ike ia lakou me ko’u noho pu ole aku me lakou,” i pane aku ai o Ruta me ka aka iki ana iho.

            “E hoike mai oe ia’u pehea oe i ike ai ua papahi maoli la oia oia hoi ua haawiia oia i ka Mrs. Delema ninau ana no kona makuakane.

            “Nani ia ke makemake mai la oe e ike i ke kumu o ka make ana o ko makuakane eia  ko’u manao.  Mamuli o ko’u nana pono ana iho la i kona helehelena i loaa iho la ia’u keia ike aole oia i pepehi maoli ia me ka lima oia hoi hahauia paha oia me kekahi mea oolea a i ole houia paha me kekahi kuipine i hanaia me ka laaumake elike me kekahi poe i pepehiia ai ma ia ano.

            “He kanaka koa keia i ka’u nana iho aole oia e haawipio wale aku ana mamuli o ka makemake o kekahi poe aole oia i ike ia mea he hohewale no ka mea o ke kanaka elike me keia ka auwae he auwae i like me ka lae pohaku o Giberaleta ka oioi he kanaka hohe a maka’u ole oia.  E nana mai no hoi oe la!”

            Ku mai la o Mrs. Delema a hele mai la a ku ma kona aoao a nana iho la i ka helehelena o ka mea make.

            “Ke ike iho la no anei oe i kela mau ponaha uliuli a ulaula malalo iho o kona mau maka a pela me ka ula ohelohelo o kona mau lehelehe?” i ninau ae ai o Ruta .  “I kona manawa e ola ana he ike aku no nae paha oe i kekahi mau hoailona o ia ano ma kona mau maka a ma kona mau lehelehe?”

            “Aole a ka makamua loa iho la keia o ko’u ika ana i keia mau ano ma kona helehelena.”  wahi a ka wahine me ka piha kahaha loa i kona manawa i ike iho ai ia mau mea ana i ike mua ole ai.  “Ma ko’u maa ke nana aku iaia he haikea mau kona mau lehelehe.”  wahi hou ana.

            “Pela no ko’u manao no ka mea aole loaa wale o keia mau hoailona maluna o ke kanaka aia wale no ka ikeia ma ka manawa e make ai ma keia ano oia hoi ma ka manawa e haawiia ai i ka laaumake elike me keia.

            “Ina he ulaula mau kona mau lehelehe me keia manawa e ike iho ana kaua i ka uliuli.  Ma ka poe make apau i haawiia i ka laaumake elike me keia o na lehelehe kahi hoike mea ae ia ano o ka make ana.  O keia wale no ka mea make mua loa a’u e ike nei i ka ponaha uliuli a ulaula malalo iho o na maka.

            “O kekahi mea paakiki loa i ka huli ana pehea la ke ano o ka haawiia ana i ka laaumake he ninau paakiki loa ia ia’u i nei manawa e hiki ole ai ia’u ke hoike aku ua houia paha oia me kekahi kui i hookomoia ka laaumake iloko ua hookomoia paha iloko o kekahi meaai a i ole ma kekahi ano e ae paha aohe hiki ia’u ke ike.

            “Aohe wahi maoli e hiki ai ia’u ke ike iho koe wale no ma na hoailona elua a kaua e ike iho nei a’u i hoike aku nei ia oe.  Ina i houia me ke kui alaila he uuku loa ka puka e hiki ole ai ke ikeia iho ma kekahi wahi i kona kino eia nae he akamai no ka poe oeoehikanaka la he hou no lakou ma kahi e hiki ole ai ke ikeia iho oia hoi ma kahi manoanoa loa o ka lauoho.  Heaha kana e hana ana maanei ma ke ano he hana paamau nana ma keia kakahiaka?”

            “O kana hana mau ma ko’u kamaaina mau iaia oia no ka hoomakaukau ana no kana mau hana o ka la a ke manao nei au oia no kana hana maanei ma ka manawa ona i make ai.  He kanaka manao nui oia i ka hana me ia ike no ona i ka nui o kona waiwai kakaikahi loa kona hele e hoomaha a e hoohauoli iaia iho ma kekahi mau hana lealea ma kekahi wahi.”  wahi a Mrs. Delema o ka pane ana mai.

            “Ae pela no i ka’u nana iho.  Heaha keia mea e waiho nei?”  i hooho ae ai o Ruta i kona manawa i ike iho ai i kekahi pua rose e waiho ana iluna o ka papahele a kulou iho la e lalau aneane e nalowale loa malalo iho o ke pakaukau.

            “Auwe!  He pua rose.  Mai hea mai la nei pua rose o ka hoea ana mai?” i ninau ae ai o Ruta ia Mrs. Delema.

            “Aohe au i ike.”  i pane mai ai o Mrs. Delema me ka pa haohao loa ame ke pihoihoi pu.

            “Ea ua maopopo anei ia oe ka mea nana i lawe mai i keia pua rose maanei?  Pehea i hoea mai ai keia pua maanei?”  i ninau ae ai o Ruta i ke kaikamahine kauwa e ku mai ana.

            “Aole au i ike i kena pua mamua akahi aku la no au a ike.  Iloko iho nei no hoi au o keia rumi kahi i pulumi a i kahilihili ai i ka lepo ma ka manawa a Mr. Kama i komo mai nei iloko o keia rumi i keia kakakiaka aole nae au i ike i kekahi pua ma kona lima no ka mea he buke kanawa nui kana e paa ana ma kekahi lima a he buke bila dala ma kekahi lima.

            “Aole no he pua oloko nei o keia rumi ma kela manawa ana i komo mai ai i keia kakahiaka no ka mea o ka paukoke ana iho no ia o kona pakaukau i ke kahilihiliia o ka lepo a a’u.”

            “Pehea ka loihi o kou noho ana iloko nei a ka rumi me ia?”

            Aneane he umi minuke.  Alaila hele aku la au ma ka puka no ka pane ana aku i ka bele a ke kanaka laweleka o ka hookani ana mai.”

            “He leka no nae paha kekahi na Mr. Kama i keia kakahiaka?”  i ninau hou aku ai o Ruta.

            “Aohe au i ike no ka mea aole na’u i hookakaawale na leka ana aohe no hoi au i nana iho he leka paha kekahi na’u i keia kakahiaka.  No ko’u pupuahulu loa i ka hana e ake ana o ka pau koke ae o ka’u mau hana o ke kakahiaka ua hoomaopopo ole ae au i na mea e ae no ka mea he auinala hemo aku keia no’u a e hele aku ana au i ka holoholo.  Ua waihoia e a’u na leka ana maluna o ka pahu-ku maloko o ka holo a pii aku au no ka hale maluna no ka pulumi a kahilihili ana i ka lepo a o ka hopena loa ia o ko’u ike ana iaia me kona ola.”

            “He hana maamau no nae paha nau ke kii ana mai i na leka ama na nupepa a Mr. Kama ke hoea mai ke kanaka ‘aweleka?”

            “Ae: eia nae e waiho mau ana au ia hana na Iasepa.  ke kakauolelo a Mr. Kama nana e hoomaopopo aku ia mau mea no ka mea o ka Mr. Kama kauoha ia mamuli o ka nalowale ana o kekahi leka he manawa loihi aku nei i hala, a mai ia manawa mai ua papaia na mea apau aole e lawelawe hou i kana mau leka o Iasepa wale no ka mea kupono nana e malama na leka ke loaa mai mai ka lima mai o ke kanaka laweleka eia nae e leha mau aku ana no au no ka makemake e ike aku ma he leka kekahi na’u.

            “Akahi no au a ahewa loa iho la ia’u iho no ko’u nana ole ana iho kekahi mea iloko o ka pu-a leka i keia kakahiaka malia paha ua hookomoia kena pua rose iloko o na pu-a leka no ke kokua ana aku ia oe e ka lede ma keia hana.”  wahi a Kete Donovana o ka pane ana mai.

            “O ka’u mea nui e makemake nei e ike ina he mau leka kekahi i loaa mai ia Mr. Kama i keia kakahiaka.  Auhea ke pohoie waiho opala ana?”  i ninau ae ai o Ruta ia Mrs. Delema.

            “Aohe waiwai o kou makemake ana e ike ia pohoie no ka mea e waiho mau ana no o papap i kana mau leka iloko o ka wa-hi me ka kiola a haehae ole.  Ina ua loaa mai he mau mau leka.”

            “Auhea oia?”

            “Ua haalele kakahiaka nui loa mai oia a ua hala aku ma kana huaka’i hele.  He elima wale no ona minuke o ka noho ana maloko nei a hele hou aku me ka awiwi loa.”

            “E hoi mai ana no nae paha oia i keia la?”  me ka nana pono ana aku o Ruta iaia no ka hakilo pono ana aku i kona mau ano apau.  “E manaoio mai i ka’u malia paha he ninau ano hupo keia a’u o ka ninau ana aku la ia oe i kou manao iho, aka nae he kumu no ko’u ninau ana aku la ia oe no ia mea.”

            “Aohe o’u manao e hoi mai ana oia i keia la oiai e holo ana oia no Nuaka no kekahi hana a Mr. Kama o ke kauoha ana iaia e holo ilaila a ua lohe aku no hoi au i ka olelo ana aku o Mr. Kama iaia aole e hoi mai i keia la oiai he makemake oia e hele e nana keaka i keia auwina la.”

            “Aha!  Heaha ka Mr. Kama mea e hana ana ma ka manawa hope loa au i ike ai iaia me kona ola e Kete?”  i ninau aku ai o Ruta i ke kaikamahine.

            “E noho ana no ma ke pakaukau elike me kena au e ike iho la iaia i nei manawa.”

            “E aha ana oia-e heluhelu ana, a i ‘ole e kakau ana paha?”

            “Aohe ana mea e hana ana i ka’u hoomanao iho.  He maopopo loa keia i ka’u hoomanao ana no ka mea ua kamailio mai oia ia’u ma ka manawa a’u e haalele iho ana i keia rumi ma ka manawa hea la o keia auwina la e hoomaka ai ke keaka maloko o ka halekeaka Gaiety?”

            “Mahalo nui ia oe. e Kete.  Helo heaha keia mea?”  Kulou iho la o Ruta e lalau a paa ae la iloko o kona lima i kekahi hainaka lihilihi.

            “Owai ko oukou mea oloko nei o ka hale he inoa kona e hoomaka ana me ka huapalapala Z?”  i ninau mai ai o Ruta me ka lamalama ana ae o kona mau maka i ka hoihoi no ka loaa hou ana iho la oia mea hoike no ka pono o kana hana e huli no ka loaa pono o kana hana e huli aku ai i nei hihia pohihihi.

            “Z?”  i pane mai ai o Mrs. Delema me ka helehelena o ka mea piha loa i ke pahaohao.  “Z?  Aohe kanaka a wahine o kakou nei e Kete he Z ka hua mua o kona inoa oia anei?”

            “Aohe hookahi mea a’u e hoomanao nei aole loa!”

            “O keia hainaka pela ko’u manao no kekahi lede kiekie a hanohano ia nona ka inoa e hoomaka ana me ke “Z” a e hoope mau ana hoi i kona mau hainaka me ka waiala haahaa o ke kumukuai.

            “Me he mea la he haimaka keia no kekahi wahine hana keaka he mea a’o hou ua weheweheia ka naau o ka hainaka o na kihi eha a ke kau nei ka helu 18 maluna ona.”

            Huli ae la oia e nana ia Mrs. Delema a ninau ae la:  “Ea, e Mrs. Delema e huikala mai oe ia’u ke ninau aku au he kanaka hoopipii mau no nae paha o Mr. Kama i na wahine?”

            “Ma ka’u ike a kamaaina iaia aohe ona hoopilipili aku me na wahine oki loa aku hoi i na wahine hana keaka.”

            Ua pii maoli ka wela o Mrs. Delena no keia ninau a Ruta a ua pane mai oia ma ia ano.

            Ma keia manawa ua huki mai la o Ruta i ka ume o ka pakaukau kakau a hemo a i ka loaa ana iho o kekahi kii iaia ninau aku la:  “Ea, nowai keia kii wahine i pa’iia he wahine keia me na maka uliuli i loaa iho la ia’u iloko nei o ka ume.”

            “Aohe au i maopopo.”  i pane mai ai o Mrs. Delema me ka mae loa o kona helehelena ia manawa no ka loaa pono ana iho la o ke kii eia nae ua piha loa oia i ke pahaohao no ia kii no ka mea o ka makamua loa iho ia o kona ike ana ia kii.  “Aohe au i ike i kena kii mamua akahi wale iho la no.  He wahine u’i keia.  E Kete ua ike iki no nae oe i ke kino o ka mea nona keia kii mamua?”

            Nana mai la o Kete no kekahi manawa mamua o kona pane ana mai alaila i mai la:  “Aole au i maopopo i ka inoa eia nae ua ike lihi au i kona helehelena ma kekahi wahi ihea nae la ia wahi aole hiki ia’u ke hoomanao ae i nei manawa,”  wahi ana me ka hoopupuku ana ae i kona lae.

            “Pela me a’u a oia hoi ka’u i noonoo iho la i ka’u wahi o ka ike ana aole nae he hiki ia’u ke hoomanao ae i ka inoa ame ke kina a ka mea nona keia kii.  “Ihea la au i ike ai i kona helehelena mamua?”  wahi a Ruta i ninau iho ai iaia iho.

            I kona huki hou ana mai i ka ume lalau iho la oia a paa ae la i kekahi mea okoa.  “Eia hou no ia mea pohihihi.”  wahi ana me ka paa ana ae iluna i kekahi pu-a pepa i paa i ke kakauia me kekahi hua hoailona pohihihi loa.  “Heaha la hoi keia mau kahakaha aole i kana mai?”  Heana ka manao o keia mau kaha ua like loa keia me na huapalapala a ka lahui Aigupita.”

            Hele mai la o Mrs. Delema a pili ma ka aoao o Ruta a nana pu mai la i na huapalapala kamahao loa a i mai la:  “Heaha i’o la hoi ka manao o kena mau huapalapala.”  wahi ana.  “Heaha ka manao o kena mau kahakaha ano e?”

            “He mu huaolelo huna keia pela ko’u manao koe wale no ka hiki ole ia kaua ke heluhelu iho i ka manao i nei manawa aka ina e haawiia ana kekahi manawa nui maluna o nei mau hoailona e loaa ana no ka manao.”  i pane aku ai o Ruta.

            “He mau kaha a hoailona ka i kakauia maluna o kekahi wahi apana aku o ia pepa ua hahaeia.

            “Ua piha loa iho au i ka hauoli no ka loaa mua ana iho la o keia mau mea ia’u mamua o ka hoea ana mai o na makai.  E oluolu anei oe me a’u keia mau mea e malama ai e Mrs. Delema?  Oia hoi ka pua rose ka hainaka ke kii ame keia wahi apana pepa i loaa iho nei iloko o ka ume?”

            Ma ko’u manao e lilo ana keia mau mea i hoike waiwai loe ma ka huli ana aku i na mea e pili ana i keia hihia.”

            “O ma na ano apau lawe ku no ka mea o ka holopono o kau huli ana ka mea i makemakeia a ke waiho aku nei au i ka hana holookoa iloko o kou mau lima mai keia manawa aku a e hoomanao mai oe i keia e ukuia aku ana kou luhi me kekahi huina dala nui ina e hiki ana ia oe ke lawe ae i ka poe na lakou i hana i keia peoehikanaka iloko o ka hoopepehi ana i kuu makuakane a make.”

            “Mahalo nui ia oe.  eia au ke hoi nei.  Aia au a hala aku ea hoike aku oe i ka oihana makai no keia make ana o ko makuakane.  Mai hoike iki ae ia lakou ua kii mua ae nei oe ia’u a ua hoea kino mai au ianei.”  e nalo loa ia mea ia oe no ka mea elike me ia a’u i hoakaka mua aku nei ia oe he enemi na maka’i ia’u no ia kumu aole o’u makemake e loaa aku ka ike ia lakou ia ne’i mua iho nei au.”

( Aole i pau. )