Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 11, 14 March 1919 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
ALA NA KU-E NO KA HOOLILOIA AKU O NA AINA
Ku-e ikaikaia ka Manoa Hoolilo I na Aina Kapiolani Paka e na Pukaua
HOOUNAIA HE LEKA ME KA OLELO HOOHOLO, I KA HALE
Uwalo na Pukaua e Kow na Aina Pili Kahakai ma Kapiolani no ka Lehulehu
Mamuli o ka hookomoia aua aku he maa hila iloko o ka hale o na lunama-kaa nana, e koi ana e hoihoiia ae keka-@@ mau apana aina, I hookaawaleia I hapa no Kapiolani Paka. I ke Teri-@@@@, a e kuai hooliloia aku hoi kela mau wahi, me ka hoohanaia o na @ala @ @oaa mai ana, no ke kukulu ana aku i @@@@paahao, ame kekahi hana e ae i makemakeia, i ala mai ai na ku-e ana mei ua makauinana mai, me ke koi ana i @@ komite o ua aina aupuui, ke komite i wai@ia aku ai ka bila, mamua o @a waiho ana aku o ke komite i kana @@@@@.
O na apaua aina i manaoia e hoihoiia aku i ke Teritore, o ia no kahi @ ku nei o ka hale hoikeike i'a, ame ka=ekahi mau wahi pili kahakai e ae, ma Ka-piolani Paka.
Ma ka Poakahi, nei, no ka makee nui ia o kela mau wahi, e hoomauia aku ke @@ ana he hapa no ka Paka o Kapiolani i waihoia ae i he leka me kekahi olelo hoo holo, e no ana e hoolohe mua @@ aku ka manao o ka lehulehu, maluna o na @ila i pili @ na @iua ma, Kapiolani Paka, ma@ua o @ @@@eia ana, ae o ka @@@@@ a @@ @@@@@ @@@@@@@@@@.
O ka leka ke-e o ka hooumia aua ae i ka hale o na lunamakaainana ma ka Poakahi iho nei, mai ka Ahahui Kokia mai ia o a Kamalii, a o ka olelo hooholo hoi, mai ka Ahahui ma o na Pukaua.
Ka leka Ku-e
Penei ilio ka leka ku-e mai ka Ahahui o na Kaikamahine ame na Kekikane a na Pukaua i hoouna ae ai i ka Lunahoomalu Holstein:
' ' H.L. Holstein, Lunahoomalu o ka Hale o na Lunamakaaiuana:-- Ua loaa ia'u ka hanohano e waiho aku imua ou i ka olelo hooholo kumu i aponoia e ua Kaikamahine ame na Keikiane o Hawaii, ma ka balawai i malamaia ma ka Poaono, Maraki 8, e hu-e ana i na mea i hoakakaia maloko o na bila i kei manawa imua o ka hale o na lunamakaainana, no ke kaili ana i na pono o Kapiolani Paka,Honolulu, maloko a ma kela mau apauna ma Kapiolani Pa ka, e apoia ana ma ke papkai, a e ku-e u aua hoi i ka hooliloia aku o kahi ho@keike i'a maloko o Kapiolani Paka, i ke kula nui o Hawaii, e hookahua ana i kana ku-e ana maluna o ke kumu, ua holo wale aku no keia mau apana aina ame kahi hoikeike i'a ia Kapiolani Paka, elike me ia i manoai ai i kino. Ke uonoi aku nei makou, ma jou noonoo ana mai ame ka hale hanohano o na l@namakaainana, 'e pili ana i ka olelo hooholo a ko makou ahahui, a e koho ka hale o na lunamakaainana, e haawi ana i keia mau apau aina, elike me ia i manaoia ai i kinohi, no ka pono ka lehulehu
'' A oiai, in a e hooholia aua keia bila e kauapaleia ana ka lehulehu no manawa mau loa, a e hooneleia ana ka loaa ana o kekahi iliaina nui o ka Aekai o Waikiki mamua, i hele no a kuhaiki i keia wa, a o ka poe ilihune, elike me ka pii mau ana ae o ke kulanakau.
Ku ke Kulanakauhale o HOnolulu Nei ma Ka'e o Kekahi Poino Nui ma Kela lPAKELE AKU NAE KA HALE HOAHU PAUDA I KA POINO
Ina no ka A o ke Ahi i ka Pauda Ina ua Nui na Poino Mai Kela Pauahi Mai
O ka pilikia ame ka poino o ke kuanakauhale o Halifax, a ko Hawaii ne poe i heluhelu ai malkok o na nupepa mamuli o ke pa hu ana o na meakaua ma ke awakumok, a i hooliloia ai na hale i hoahuia ai ua aila mahu ame ka puulehu, me ka hooneleia ana aku hoi o kekahi heluna nui o na makaainana, me ma home e noho ai, ua hookoke ia mai ia ma ke kuaakauhale o Honolulu nei, ma ka Poalima aku nei i hala, o kahi mae o ka laki, o ia no ke pahu ole aua o na mennoopa hu, i hoahuia ma Kahakaaulana, mamuli o ka hoca ole aua aku o ke ahi i kahi i waiho ai na meahoopahu.
O ke ahí aua i hookokoke aku i keia kulanakauhale ma kahi o ka poino, o ia no ka a ia ana o na galani aila, ma kahi o ka hapalua millioua ka nui, a ke mana aku i ka hiona o ke ahi ma kela la, he ku i ka weliweli, a in a paha ma kahi kokoe mai i ke kuanakauhale ne in a ua hoopioloke bui aky ka noonoo o ka lehulehu.
O kahi o ka hoomaka ana ae o ke ahi @@, ma kahi kokoe no ia i kah, ii hohuri ai na aila mah uame ka aila gasoline, he ahi mae i maopopo ole ka mea nana i hoa. Mae ka uuku wale no ka hoomaka aua ae o ke ahi e a, me llu mica la mae, ua hoao no ka mea uana kela ahi i hoa e kinai, u i ka hili ole aua ke pio, a no ka hopohopo o loaa aunanei i ka poino, ua haalele okoa, a hoomaka e holo, pela iho la i kokolo malie aku ai ke ahi, ahiki i ka loaa ana o ka hale i waihoia ai ka aila pela iho la i kokolo maile aku ai ke ahi ahiki i ka loaa ana o ka hale i waihoia ai ka aila.
Mamua ae o ke kaui ana o ka bora umi-kumamalua o kela Poalima, i keia ai ke ahi, ma kahi hoahu aila, e kokoke aku la i ka hale ipukukui, ia manawa i hookaniia ae ai ka hoailona pauahi, no ka holo ana aku o na keiki o ka oihaua kiuaiahi e hoopio i ke ahi, in a he mea hiki ia i ka mana o ka wai.
Hookaawaeia na Uwapo
I ka mauawa i hoea aku ai ka lohe i ke kiaaina, ame ka lunauui o na hanahou no, ka a ana ae o kekahi ahi, makahi pili kokoke loa i ka hale hoahu aila, ua kekpona kkoke ia aku la ka oihana makai, e hoouna ku i na makai no ka uwapo, no ke kipaku ana i na kanaka, ame ka poe maluna o na kaa otomoblie, e hookaawale mai ua uwapo
O ke kii keia e hoike ana i ka hiona o ka pau ana o ka hale aila i ke ahi, ma ka Poalima i hala. O ka hiona maluna o ka nee ana aku ia o ke ahi a loaa ka hale i hoahuia ai o ka aila. O ke kii hoi ma lalo iho ma ka aoao hema, o na keiki kinaiahi ia, e kinaiahi ia, e kinai ana i ke ahi, mai ka hale aku o ka oihana hoopae limahana a o ke kii ae ma ka akau o ka hoea ana aku mai ka hale aku o ka oihana pa'iia keia kii mai keia aoao aku o ke awa.
HUNA HUNAHUNA LIKE OLE O NA AINA E
Hookahi Kaukani Poe i Make a i Hoehaia ma Berlin
LONDON, Maraki to- Hookahi kau kaui kamaka i make a i hoekaia iloko o ke kaua ana maloko o Berlin ma ka pu le i hala, elike me ka lono kelealapa ku Wolff Buro o ka loaa aua mai ianei.
Loaa ka Malujia ma Leipsic
BASEL, Marake 8-O ke olahaui nui no ke koi ukuhaua kiekie o Leipsie ua pau ka hooponoponuoia a ua loaa hou ka malulia maloko o ke kulanakauhale apuni, elike me ka lono a ka nupepa Frankfort Gazette e hoakaka ana ua ia mea.
Ke Kauoha a na Kanaka Hana e Hookaawaleia na Koa
BERLIN, Maraki 10- O ua kumu aelike a maloloa o ia e kukala ae ai ka ahahui a na kanana hau o Beritania Nui i kona makemkae e apono i ka olelo hooholo a ka ahahui o na lima haua o berlin ua ke apono ann i keka hi olelo hoholo e kauoha aua e hoopau i ka olohani aoia no ka hookaawale ana aku i na regimitua o na koa punalu mai Berlin aku ame ka hookuuia ana o ka poe hoohaunaela apau i hopuia ai ioloke o ka we i olohaui ai, ola ka mea i hooolahaia ae i keia la.
Hooholo ka Poe Kapilimoku Olohani e Hoi Hou i ka Hana
SEATTLE Maraki 9 O ka olohani a na kanaka kapilimoky be 45,000 ka nui i o Taeoma a ma Aberdeen, ua kanakaia ne ka hoopauia ana o ia olohani maanei i keia la, mahope iho o ka heluia ana o na baloka.
W hoi hou aku ana na kauaka i ka hana ma ka Poalua , mallo o na kumu nelike aua na ukuhana ai i ka hana.
Haawi ka Emepera Wahine i Kekahi Huina Dla no ka Hoonaauao Ana
TOKIO, Maraki 9- Ua haawi makanaia mai e ka Emepera wahine o Iapa na he 10,00 yen uo ua hana hoonaauno i kona lahui. E haawiia aku ana ia huiua i ke kula kiekie o na @@@@@ hine maloko o TOkio.
Hoauheeia na Rukini Kipi Ihope e na Koa Kepani
TOKIO, Maraki 9-Ua hooukaia kekahi kaua nui e ke Konela Tankaa o ka regimaua 72 o ka pualikhoa Kepani maloko o Siberia me ka pualikoa Rukini kipi Bolsheviki e noho hoomalu aua malkok o Siberia mahope o ke ka ua aua uo kekahi manawa ua hoauheeia aku i ka manawa hope ka enemi ihope. Eneene 200 Kepani koa i make a i hoehaia iloko o ke kaua ana. Ua hoike ia ae kekahi manao hopohopo ua make ke Kouela Tanaka o ka regimana 72 iloko o ka manawa o ke kaua ana. Ua auhee aku ua koa Bolsheviki ihope me na koa lehulehu i make a i hoehaia.
Haawi hou na Amerika ia Kadish i na Bolsheviki
ARCHANGLE, Maraki 7 Ua haoa ma na Bolsheviki e kipoka pa hu malu na o na kahua e paaia aua e na Amerika ma Vaga mai kekahi mokuea mai, aka mae ua nele ka hoopoinoiia o kekahi ola.
O kahi kauhale o Kadish i lilo aku ai a i lilo mai i na Amerika no eono a ehiku manawa, ua lio hou aku ilkok o na luma o na Bolsheviki, no ka ike o na Amerika i ka waiwai o;e e paa iho ai ia kauhale i lio aneane e luku holookaia i nei manawa. Ua emi hope ua Amerika i ua kahua kahiko o lakou i paa ai ma kela aoaoa aku o ka Muliwai Emsta, kahu lakou e kupale mai la i ka lele kaua aku a na koa Bolsheviki.
O Libau ke Kahua Hou a na Kelemania e Hoolala Mai La
COBLENCE, Marak 8- Ke hoolala mai la ke Keuraala von Hindenburg e kukulu ae i mau pualikoa pualu hou o na koa Kelemania no ka lele kaua ana aku maluna o na Bolsheviki me Lihau ko lakou kahua, elike me ka lono i loaa ae i na kenerala o ke keena kaua. Ma ka mea maopopo loa i lawe ae la ke keena kaua Kelemania i kela kahua ma ke Kai Bolatika mamuli o ka ike aohe a lakou hoohana hou aua aku ma ke kahua kaua a na Polani, o keia ka ike i lena mai i na aliikoa.
E Kokua na Aupuni Huiia i na Polani Oia ke noi a Paderewski
POSEN, Marak 8 Ua hoea mai ke Kuhina Nui Paderewski ianei i keia la no ka hoakaka ana aku i ke komisiua mawaena o na Aupuni Huiia no ke kuana kupilikii o ka lahui Polani maluna o ke kahua kaua Lemberg.
Ua noi ikaika ae ke kuhina nui e haawi koke ia aku na kokua e na Aupuni Hui, ma kana olelo o na materia ame na poka na mea kupono loa i ma kemakeia in a no ka hoomau aky o na Polani i ke kupale aua i na kaua mai a ka enemi.
Ke Kaua Weliwei Maloko o ke Kapi tala o Kelemania
LONDON, maraki 120 He kaua weliweli ke hoomauia mai la malkok o Berlin, elike me ka lono kelekapa i hoike ole ia ka la mai Kopenahagena mai. Ma ka oleloia, o ka poe i ikema ka ma ka lakou olelo, ua like ka hakahaka ana a na Spartaeans ame na koa o ke aupuni me ua holoholna.
Nui ka Make o na Bolsheviki i na Koa o na Aupuna Hui
ARCHANGEL, Maraki 11- Me na pua kuuiahi he 10 i kipoka pa huia mai ai a aneaue e luku holookoaia ke kulana kauhale o Visracka ma ka Muliwai Vaga e na Bolsheviki. Ua hoauheeia aku e na Bolsheviki. Ua hoauheeia aky e na koa Aerikia, na Pelekane ame na Rukini na koa Bolsheviki helewawae i lele kaua mai ai no kekahi mau manawa me ka koikoi o na make ma ko lakou aoao. He liilii loa na koa a na Aupuni Hui i poino.
E Hookuu Ana na Hana a ka Ahakuka Maluhia ma ka La Houe o Maraki
LONDON, Maraki 11- Ua hoounaia mai ianei e ke Kuhiwa Nui Loyd George ame ke Kuhina o k ko na Aina e Balfouyr i keia la he lono i Enelani nei e hoakaka ana aneane pau na hana a ka ahakuka maluhia, elike me ka hoakaka a ka Nupepa Evening News.; E pau aua i ka hoomakaukauia ke kuikahi maluhia a e kakauinoaia ana e na elele o na aupuni apau ma na Ja hope o Maraki, wahi a ke kuhina uui Pelejane,
O ka leka ke-e o ka hooumia aua ae i ka hale o na lunamakaainana ma ka Poakahi iho nei, mai ka Ahahui Kokia mai ia o a Kamalii, a o ka olelo hooholo hoi, mai ka Ahahui ma o na Pukaua.
Ka leka Ku-e
Penei ilio ka leka ku-e mai ka Ahahui o na Kaikamahine ame na Kekikane a na Pukaua i hoouna ae ai i ka Lunahoomalu Holstein:
' ' H.L. Holstein, Lunahoomalu o ka Hale o na Lunamakaaiuana:-- Ua loaa ia'u ka hanohano e waiho aku imua ou i ka olelo hooholo kumu i aponoia e ua Kaikamahine ame na Keikiane o Hawaii, ma ka balawai i malamaia ma ka Poaono, Maraki 8, e hu-e ana i na mea i hoakakaia maloko o na bila i kei manawa imua o ka hale o na lunamakaainana, no ke kaili ana i na pono o Kapiolani Paka,Honolulu, maloko a ma kela mau apauna ma Kapiolani Pa ka, e apoia ana ma ke papkai, a e ku-e u aua hoi i ka hooliloia aku o kahi ho@keike i'a maloko o Kapiolani Paka, i ke kula nui o Hawaii, e hookahua ana i kana ku-e ana maluna o ke kumu, ua holo wale aku no keia mau apana aina ame kahi hoikeike i'a ia Kapiolani Paka, elike me ia i manoai ai i kino. Ke uonoi aku nei makou, ma jou noonoo ana mai ame ka hale hanohano o na l@namakaainana, 'e pili ana i ka olelo hooholo a ko makou ahahui, a e koho ka hale o na lunamakaainana, e haawi ana i keia mau apau aina, elike me ia i manaoia ai i kinohi, no ka pono ka lehulehu
'' A oiai, in a e hooholia aua keia bila e kauapaleia ana ka lehulehu no manawa mau loa, a e hooneleia ana ka loaa ana o kekahi iliaina nui o ka Aekai o Waikiki mamua, i hele no a kuhaiki i keia wa, a o ka poe ilihune, elike me ka pii mau ana ae o ke kulanakau.
Ku ke Kulanakauhale o HOnolulu Nei ma Ka'e o Kekahi Poino Nui ma Kela lPAKELE AKU NAE KA HALE HOAHU PAUDA I KA POINO
Ina no ka A o ke Ahi i ka Pauda Ina ua Nui na Poino Mai Kela Pauahi Mai
O ka pilikia ame ka poino o ke kuanakauhale o Halifax, a ko Hawaii ne poe i heluhelu ai malkok o na nupepa mamuli o ke pa hu ana o na meakaua ma ke awakumok, a i hooliloia ai na hale i hoahuia ai ua aila mahu ame ka puulehu, me ka hooneleia ana aku hoi o kekahi heluna nui o na makaainana, me ma home e noho ai, ua hookoke ia mai ia ma ke kuaakauhale o Honolulu nei, ma ka Poalima aku nei i hala, o kahi mae o ka laki, o ia no ke pahu ole aua o na mennoopa hu, i hoahuia ma Kahakaaulana, mamuli o ka hoca ole aua aku o ke ahi i kahi i waiho ai na meahoopahu.
O ke ahí aua i hookokoke aku i keia kulanakauhale ma kahi o ka poino, o ia no ka a ia ana o na galani aila, ma kahi o ka hapalua millioua ka nui, a ke mana aku i ka hiona o ke ahi ma kela la, he ku i ka weliweli, a in a paha ma kahi kokoe mai i ke kuanakauhale ne in a ua hoopioloke bui aky ka noonoo o ka lehulehu.
O kahi o ka hoomaka ana ae o ke ahi @@, ma kahi kokoe no ia i kah, ii hohuri ai na aila mah uame ka aila gasoline, he ahi mae i maopopo ole ka mea nana i hoa. Mae ka uuku wale no ka hoomaka aua ae o ke ahi e a, me llu mica la mae, ua hoao no ka mea uana kela ahi i hoa e kinai, u i ka hili ole aua ke pio, a no ka hopohopo o loaa aunanei i ka poino, ua haalele okoa, a hoomaka e holo, pela iho la i kokolo malie aku ai ke ahi, ahiki i ka loaa ana o ka hale i waihoia ai ka aila pela iho la i kokolo maile aku ai ke ahi ahiki i ka loaa ana o ka hale i waihoia ai ka aila.
Mamua ae o ke kaui ana o ka bora umi-kumamalua o kela Poalima, i keia ai ke ahi, ma kahi hoahu aila, e kokoke aku la i ka hale ipukukui, ia manawa i hookaniia ae ai ka hoailona pauahi, no ka holo ana aku o na keiki o ka oihaua kiuaiahi e hoopio i ke ahi, in a he mea hiki ia i ka mana o ka wai.
Hookaawaeia na Uwapo
I ka mauawa i hoea aku ai ka lohe i ke kiaaina, ame ka lunauui o na hanahou no, ka a ana ae o kekahi ahi, makahi pili kokoke loa i ka hale hoahu aila, ua kekpona kkoke ia aku la ka oihana makai, e hoouna ku i na makai no ka uwapo, no ke kipaku ana i na kanaka, ame ka poe maluna o na kaa otomoblie, e hookaawale mai ua uwapo
O ke kii keia e hoike ana i ka hiona o ka pau ana o ka hale aila i ke ahi, ma ka Poalima i hala. O ka hiona maluna o ka nee ana aku ia o ke ahi a loaa ka hale i hoahuia ai o ka aila. O ke kii hoi ma lalo iho ma ka aoao hema, o na keiki kinaiahi ia, e kinaiahi ia, e kinai ana i ke ahi, mai ka hale aku o ka oihana hoopae limahana a o ke kii ae ma ka akau o ka hoea ana aku mai ka hale aku o ka oihana pa'iia keia kii mai keia aoao aku o ke awa.
E hookuu Ana na Hana a ka Ahakuka Maluhia ma ka La houe o Maraki
LONDON, Maraki 11- Ua hoounaia mai ianei e ke Kuhina Nui Loyd George ame ke Kuhina o ko na Aina e Balfour e keia la he lono i ENelani nei e hoakaka ana aneane e pau na hana a ka ahakuka maluhia, elike me ka hoakaka a ka Nupepe Evening News. E pau ana i ka hoomakauauia ke kuikahi maluhia a e kakaauinoaia ana e na elele o na aupuni apau ma na la hope o Maraki, wahi a ke kuhina uui Pelekaue.
I 15,000 Koa Wale no o ka Oihana Kaua Moana Kelemaia
LONDON, Maraki 12-Ua hooholo ka ahuakuka kiekie o ka huina o na koa o ke aumoku kaua Kelemania i 15,000 wale no ka umi, elike me ka lono kelekalapa mai Parisa mai.
O ke ano o ka aelike i kanuia aku ma luuao Kelemania ua komo maloko ola ila na olelo hoopaa aole e hanaia i mau pukan nunui, aole hoi e hauaia na poke ea wai ahi a laaumake.
KOHOLA O REV HOPWOOD I POO NO KE KULA A'O KAHUNAPULE
Ma ka halawai a ka papa alakai o ke kula a'o kahunapule o ka Pakipika o ka noho aua ma kekahi pula i hala aku la ji kohoia ai ka Rev. JOhn L. Hopwood i reresidena no ke Kula Kahuna pule komo pu me na kula Mills Institute ame ke kula Kaikamahine o Ka waiahao. O rev. Hopwood ke pani ma kahi o Dr. R. R. Williams i waiho mai ma kekahi manawa o ka makahiki aku la i hala a ho'i aku uo Amerika.
He haumana o Rev. Hopwodod i puka pono mai ke kula Kahunapule mai ma lale i ka 1903, a bolo mai la uo Hawaii mei mahope koke iho o kona pka ana mai. No na makahiki he 14 i hala aku he kahunapule oia ne na Kula Kamehameha,, a kumua'o pu ma na haua hooikaika kino ifo na haumana no 10 makahiki, a he lehulehu ua moho i puka mamuli o kana a'o aua.
No kekahi manawa i hala ke kokua kahu oia no Kaukeano, he kakauolelo no na hana hoolaulea no ka waiwai o Atherton a no ekolu makahiki hona paa ana ia kulana, a oia ke poo o ka halekula o na paahana Kristiano e hana pu ana me ka Papa Hawaii.
LOAA HE POO HOU NO KE KEENA O KA PAPA HOONAAUAO
----------
Hookohu ke Kiaaina i ka Polopeka Vaugh MacCaughey ma Kahi o H.W. Kinney
------------
APONOIA KELA HOOKOHU OIHANA E KE POO HOU
-------------
Makemake Oia e Kokua Like na Mea Apau no ka HOlomua o ka Oihana Hoonaauao
-------------
Mamuli o ka waiho ana mai o Mr.Henry w. Kinney, ka lunanui o ke keena hoonaauao o Hawaii nei, i kona kulana i paa ai no kekahi mau makahiki aku la i hala i paa ai no kekahi mau makahiki aku la i hala, un hookohu aky nei o Kianaa MeCarthy i ka Poropeka Vaughan MaeCaughey, o ke kula Kiekie oi Hawaii ma ia wahi, a ma ka in 1 o ka mahina ae nei o Aperila e pii ae ai oia ma kona kulana hou.
I ka waiho ana aku uae o Mr. Henry W. Kinney i ka noho poo ana no ka oihaua hoonaauao ma Hawaii uei, e holo aku ana oia no ka hikina, no ka lawe ana ae i kekahi hana okoa, i waihoia mai iaia.
I kulike ai me na hoakaka a Kiaaina MeCarthy, O ka Mekia L.G. Blaekman o ke Kula A'o Koa o na Keiki kane ke kanaka mua loa aua i noonoo ai, no ka hoopiha aua ae i ka makalua i hoohakahai iho tua o ka waiho ana mai o Henry W. Kinney i ka noho haua ana no ka papa hoonaauao eia nae no koua kie ana he kulana ko'i ko'i loa ke paaia aua e ka Mekia Blekman, O loaa ole ai iaia he manawa kuawalei ana i na nana i pili loa aku i kela kula ua hoololi hou oia i joua noonoo mo kona hui kukakua ole nae, me ka mea aua i manao mua ai e hookuhu aku.
Iaia nae i kapae aku ai i ka noonoo aua i kela inoa ua hapai mai la oia i ka noonoo, no ka hookolu ana aku i ka Polopeka Vaughan MaeCaughey; he hookohu hoi i haawi koke ia mai ai ke apono ana e kela polopeka, me ka manao makee, e lawelawein aku na hana apau i pili i ka oihana hooanauao ma Hawaii nei ua ke kulana holomua.
Kona Hoonaauaoia Ana
Ua hauauia ke poo hou o ka oihana hoouaanauo, ma Huron Dakota Hena i ka 18887 a maloko o ke Kula Nui o Cornell kona wahi i hoonaauaoia ai, a hookuuia mai me na palapala hoomaikai no kona makaukau ma kona mau haawina i a'o ai.
Ua noho poa maloko o ke Kula A'o Mabiai o ka Mokuaiana o Nu Ioka no kekahi manawa a iloko o ka makahiki 1908 ua kohoia oia i poo no ke keeua o na hana pili akeakamai maloko o ke kula a'o kumu o hawaii nei a iloko, o ka makahiki 1901, ua lilo oia he poropeku no ua meaulu, no ke kula kiekie o Hawaii.
Kana Pane Apono
Ma ka Poakahi nei, i hoike okoa aku ai o kiaaina mecarthy i ka Poropeka Vaughan MaeCaugheym no koua hookohu ana aky iaia no ke kulana poo uo ka oihana hoonaauao o ke Teritore, a ua apono mai oia i kela hookohu oihaua me ka hoakaka ana mai i kona manao, ua kaa aku ke koikoi maluna o na kumukula, ka hooko ana aku i ka lakou mau haua nui, ma ka hoonaauao ana maloko o na kula, i na hana apau i pili aku iloko o ka wa o ka maluhia.
O ka holomua nae o ka oihana hoonaauao ma Hawaii nei wahi hou ana o ia no ka hana like o ka lehulehu ua kumukula na haumanaup hoi ame ke keena hoonaauao ma ka mea hookahi i iini nui ia o ia no ka hooaauao a@@ i na keiki ma na mea e pono ai lajou.
O ka uoho aloha ana, o ke ki hookahi wale no ia, e lilo ai na hana nui i mau mea liilii loa, a he manaolana kono, i kona puu aua ae ma keia kulana hou e kokua like aky ana na mea apau iaia ma na alahele apau e lilo ai ka oihana hoonaauao ma Hawaii nei ma keia mua aku i oihana pookel loa.
WASHINGTON, Mar 11- Ua hoola haia ae e ke aupuui i keia la ka haalele loa ia ana aku o ka Mokupune Neville, ka halehana pu ame poka nui hookahi ma ke ao i hanaia ai e Amerika no ka hoolako ana i ua pu ame ua poka no na koa Amerika ma Palani.
E wawahiia ana ia halehana holookon a o na mikik ame ua lako mea haua apau e hoololiia aku ana i kekahi mau halehana lako kaau okoa a i ole kuaiia aku, wahi @ ke keena kaua.