Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 12, 21 March 1919 — Page 7

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

MOOLELO O KA AHAHUI KULA

SABTI AHAUINA O NA KULA

SABATIA, MOKUPUNI O OAHU

 

. . La Hana 1, Poakolu, Oct. 2.

 

Noko ka halawai hana o na Kula Sabati, Ahahuina o na Kula Sabati o ka Mokupuni o Oahu, ma ka ekalasia o Hauohelemona, Kahili, kau o Okatoba, 1918. Lawe ka lunahoomalu, Mr. O. P. Cox, i ka noho a hoomakaia na hana me ka himeni 116, L. H., me ka pule a ka lunahoomalu, hora 2:10 p. m.

            Na ka lunahoomalu i hoakaka mai i na mea e hooneemua ia ai na hana ke ole e ku-e na lala o keia aha, ma ke kapae ana ae i ka rula no na palapala hookohu, a hoonee aku i ka kakou hana ma ka hoomaopopo ana a ke kakauolelo i na lala o keia aha. Aponoia.

            Na ka lunahoomalu i kauoha i ke kakauolelo e hoomaopopo i na lala o ka aha ma ke kahea ana i na inoa, a ua hoomaikaia ma ke kahea ana mai na luna nui mai penic:

           Rev. H. K. Poepoe, hope persidena Aha Paeaina; Mr. O. P. Cox. lunahoomalu: Rev. W. Kamau, hope; J. H. S. Kaleo, kakauolelo; S. H. Oni, puuku; Rev. s. K. Kamaiopili, hoakuka; P. D. Kellett, kakauleta Hawaii; Rev. H. P. Judd, kakauleta Haole, aole i hiki mai; Rev. J. P. Erdman, kakauleta Ipana.

            Mr. O. P. Cox, Sam Kauka ame Rev. G. M. Kauaulalena, komite hoeueu. J. H. S. Kaleo, K. K. S. Nui; Sam Kauka ame F. L. Kaleimamahui na hope.

            Na Kahu kula Sabati ame na Elele Kawaiahao, J. E. Kahoa, elele; Kauma kapili, W. K. Kopa K. K. S., Mrs. Maracea Hoapili, elele; Kahili me Moanalua, E. M. Kalama, elele; Ewa, Mrs. Kilipohe Smith, elele; Waiauae, Sam Mapu, K. K. S., Mrs Ane Pulaa, elele; Makua, Sam Puluole, K. K. S., Peter Ansrews, elele; Pohaialoha. Mrs. Mary Spencer, elele; Waialua, J. K. Kauwalu, K. K. S., Mrs. Leialoha Kaleo, K. K. S., Mrs. Hannah Thornton, elele; Hauula, S. K. Kauhi, elele; Waikane, E. K. ukai, K. K. S., Miss H. K Kamaka, elele; Kaneohe, Mrs. Kealoha Davis K.K.S., Mrs Martin Corney, eele: ame ua lala o ka Aha Makua, o ia na lala o keia Aha, a o na lala C. E.

            Na ke kakauolelo i heluhelu i ka moolelo o ka la hana elua o ke kau i hala ma ke kauoha a ka lunahoomalu ; a ma ke nou a W, K, Kopa e aponoia ka moolelo o ke kau i hala ma ka hilinai ana i ke kakauolelo o keia aha, ua aponoia.

            Na ka lunahoomalu i kauoha mai i ke kakauolelo e hoolaha aku i na komite kamau o keia Aha, a ua hookoia olike me ia malalo iho nei:

            Komite no ka hoike a ke K. K. S. Nui, Rev. H. K. Poepoe, J. K. Kahoa ame Mrs. Leialoha Kaleo.

            Komite hoike a ua eleele --- J. K. Kauwalu, Peter Andrews ame Mrs. Kilipohe Smith.

            Komite o na palapala a me na hana hou--- W. K. Poai, W. K. Kopa ame Rev. G. M. Kauaulalena.

            Komite pa'i--- Kakauolelo, S. H. Oni ame P. D.Kellett.

            Na ka lunahoomalu i hoolaha mai, ua makaukau ka noho e hoonee aku i na hana omua ma ka hoike a ke Kahu Kula Sahati Nui, aka, ua noi mai oia e hoopanee a apopo.

            O keia ka manawa o na hoike K. K. S. A.,m a na W. K. Kopa i kana hoike o Kaimakapili ; na S. Puluole i jo Makua; na J. K. Kawalu i ko Waialua; na Mrs. L. Kaleo i ko Kahuku; na S. K. Kahele i ko Hauula ; na E. K. Aukai i ko Waikane: na Mrs. Kealoha Davis i ko KaneoheL na Sam Mapu i ko Waianae: na ke kakauolelo i heluhelu i ko Ewa, Kilihi ame Moanalua ame Pohaialoha, a waihoia na hoike apau malu na ae i ke komite.

            Apaiia ka hoike a na elele---na ka lunahoomalu i kauoha e hoomala ma Kaueohe mai, a ua hookoia pela, ma ka waiho ana mai o Mrs. Maria Corneu i kana hoike: na Moss H. K. Kamaka i ko Waikane; na S. W. Kauhi i ko Makua; na Mrs. Aue Pulaai ko Waianae, na Mrs. Kili pohe Smith i ko Ewa, a waihoia ua hoike apau i ke komite.

            Hapaiia na lulu dala no ka waihona o ka aha me ke mele ana i ka himeni L. H. 30, a ma ka lulu aua ua loaa he 9 dala.

            Na Mrs. Mary Spencer i kaua hoike o Pohaialoha: na E. M Kalama i ko Kalihi me Moanalua: na Mrs. Maraea Hopili i ko Kaumakapili: na J. E. Kahoa i ko Kawaiahao hoike a waihoia ia hoike apau i ke komite.

            Hoopanee ka aha a noho i ka hora 3:30 p. p. o ka la apopo me ka himeni L. H. 27 ame ka pule Rev. . Kamau, hora 3:30 p. m.

                        La Hana 2, Poaha, Oct. 5.

            Noho hou ka Ahahui K. S. ma kona halawai hana elike me ka hoopaneeia ana mai Hope Lunahoomalu Rev. W. Kamau ma ka noho, a hoomakaia na hana me ka himeni H. A. N. 65 ame ka pule a ka hope lunahoomalu.

            Ma ke kauoha a ka hope lunahoomalu, ua kapaeia ke kahea inoa ana o na lala. a heluheluia ka moolelo o ka la hana ekahi. a ma ke noi a J. K. Kauawalu e lawe ia ka moolelo a noonoo ua aponoia: a nana no i noi hou mai e apono loa ia ka moolelo elike me ia heluheluia; ua hooholoia pela.

            Na J. H. S. Kaleo i heluhelu mai i kana hoike K. K. S. Nui, a ma ke noi a W. K. Poai e aponoia ka hoike, ua hooholoia.

            Na Mrs. Hannah Thorton i ko Kahuku hoike elele, a waihoia i ke komite.

            Hapaiia ka hoike a na komite kumau o ka aha: Na S. K. Kahele i ka hoike komite o na hoike papahelu a na K. K. S., a aponoia.

            Na J. K. Kauwalu he noi e hoomanaia ke kakauolelo e haawi aku i hoomaikai na keia Aha i ka Ekalesia o Kalihi me Moanalua; aponoia.

He Hoomaikai

            O makou o na lala o ka Ahahui Kula Sabati i noho ma ka luakini Hanehelemona o ka Ekalesia o Kalihi me Moanalua, ma ke kau o Okatoba, 1918, ma o ko makou kakauolelo la haawi aku nei na hoomaikai ana he nui loa i ka Ekalesia o Kalihi me Moanalua, kona Kula Sabati ame kona Ahahui C. E., ma o ke kahu ame na hoahanau, mamuli o ka oukou hookipa ana i na lala o keia Aha ma na mea e oluolu ai keia ola kino; ke hoomaikai nui aku nei makou no ka oukou mau mea ai i pahola mai ai me ka oluolu, ua ai iho makou me ka hauoli a ua lawa i ko oukou lokomaikai ma ka hoomakaukau ana a ko oukou komite ola.

            O ka makou nou, e kau mai ka ke Akua hoomaikai ana ia oukou a Nana no e hoonui mai i ko oukou mai waihona a piha i hoohua ia mai me na haawina lokomaikai o ke aloha. Na je Ajya ni e haawi mai i na hoomai ka i oi ae ia oukou apau.

            Na ka Ahahui Kula Sabati, ma o kona kakauolelo la.

            JAS. H. S. KALEO.

            Na Rev. G. M. Kauaulalena he noi e kapae i na rula aponoia.

            Nana he hoike waha e pili ana ma ke ano he lala no ke komite hoeueu, no kona manao he mea pono e waiho oia i kona kulana lala no ke komite hoeueu a e kohoia o Rev. Sol D. Nuuhiwa ma muli o ke kumu ua hiki ole ke lawelawe i ka hana.

            Ma ke noi a W. K. Kopa. Ua laweia ka hoike waha a noonoo.

            Ma ka noonoo ana, ua rula ka moho, he mea pono no e hoomauia no ka lala o ke komite pela ahiki mai i keia kau ae.

            Na Mrs. Thornton he ninau i ka elua dala e oleloia nei no ke komite hoeneu. Na ke kakauolelo i hoakaka ua hooholoia kela haawina no kela me keia K. S. he $2 no ke kau, a e uku ae i ka puuku, ua like me $4 i ka makahiki.

            Hapaiia ka lulu no ka waihona o ka aha. a ua oaa na dala he elima.

            Kahi me ka manawa e noho hou ai keia aha. Ma ke noi a W. K. Kpa e noho keia aha ma kahi e noho ai o ka Aha makua; aponoia.

            Na ka hope lunahoomalu he mau olelo paipai i na lala o ka aha, e hoi aku kela ame keia no kona kihapai iho a e hana, e nonoi aku i ke Akua e ninini nui mai i ka mana o Kona Uhane maluna o na Kula Sabati o keia aha, a e hoopiha mai ila kakou me na haawina maikai o ke aloha mailuna mai.

            Hoopaueeia na hana me ka himeni 196, L. H, ame ka pule a ka hope lunalioomalu, hora 2 p. m.

Hoike o na Loaa ame na Hoolilo

            Oct. 2, lona lulu, $9; Oct 3, loaa lulu, $5: huina. $14.           

            Oct. 3. ukuia i ke kakauoleo. $5; i ka ouuku, $2.50; huina, $7.50: koena i waihoia ake me ka puuku. $6.50.

            JAS. H. S. KALEO,

Kakauolelo Ahahui Kula Sabti, Mokupuni o Oahu.

PAU KA HALE WILI LAIKI I KA A IA E KE AHI.

            Na kekahi ahí i maopopo ole ke kumu o ka holapu ana ae ma ka hora 3:15 a. m. o ke kakahikaka Poalua nei i hoolilo i ka hale wili laiki a na Kepani ma ke kihi o na Alanui Moiwahine ame Kuke, Kakaako, i puulehu.

            Ua koto pu iloko o na poho o ka hale he 6000 eke laiki ue lakou ka waiwaiio he $60,000 me kekahi heluua nui o na maua maloo. O ke polio i koho wale ia me he mea la e hiki aku ana i ke $75,000.

            Na J. L. Kekahuna, he kauaka Hawaii, i ike mua i ke ahi, a ma kana manawa o ka ike ana ua ikaika loa ka a aua a ke ahi, mamuli o kona noho kokoke mai i kela hale wili laiki, a ma ka manawa i hoea ae ai na kaawai he lalapa ahi wale no oloko o ia hale wili.

            Aohe hookahi kanaka i maopopo i ke kumu o ka hoomaka ana o kela ahi, ua lehulehu ka poe i hoea ae ma kahi o kela pauahi. aohe nae hookahi o lakou i hiki ke hoike ae i ke kumu o ka ana, no ka mea, he manawa ia no na mea apau aia no malina o ko lakou wahi moe. He poe kekahi i kaalo ae mamua o kela hale ma ka hora ekahi o ka wanaao aohe nae a lakou ahi i ike aku e a mai ana maloko o ia hale.

            O keia ka hale pauahi mua loa i hoauia ai ke enekini kinaiahi hou o ka ohana kinaiahi, a oi ikeia a i keia ai hoi kona waiwai ma kaua hana.

            O. T. Sitmida ka presidena o ka hui mana ka wili o Takakuwa ke kakauolelo, a o Murakami ka puuku.

            HAVANA, Mar. 19. Ua hoea mai ke Kenerala E. H. Crowler ianei i keia la, ka mea nana i lawelawe ka hana o ka oho ana i na joa maloko o Amerika. ma kekahi misiona e pili ana i ka hooponopono hou ana i na kanawai koho oaloka o ke aupuni o Cuba.

            O KA HALE KUKUI O KILAUEA NO KA OI.

            Mr. Sol. Hanohano, Aloha nui kaua: E oluolu mai i kau wahi rumi kaawale, o ka hiwahiwa a ka lahui. no keia wahi poomanao e ka e kau ae la maluna, nana hoi ia e owaka aku i ke aouli, a ahuwale Leahi Daimana Hila, ka hokua o ka ale ka'i Mamala, o ia iho keia:

            Maloko o ka Nupepe Kuokoa i keia mahina, la 14, aoao 4, kolamu 4, i ike iho ai au i keia poomanao, " Aole o ke Kukui o Kilauea ka Oi, " i kakauia e ka hoaloha maikai o ka oihana hookahi Mr. Robert Iana Redi, ke keeper o Daimond Head Light Station.

            Nolaila, eia ko'u manao wehewehe aku imua ou e ka hoaloha ma ka ohina, elike me ka'u e kaena mau nei, ka Hale kukini o kilauea ka nani, a u'i, apuni Hawaii nei, a aole hoi owau wale uo ia haawina hookahi, aka o na malihini like ole o na aupuni like ole e kipa mai nei i na la apau no ka maka 'ika'i ana i keia kukui.

            He mea oiaio up kau i olelo mai nei ma kau hoolaha, o ka hale kukui o Moloka'i Light station, ma Kalaupapa, o ia k nani au i ike ai, oiai ua noho hana oe malaila no kekahi manawa, oloko, owaho, olupa, olalo, ua pau wale no ia oe i ka ikeia, nolaila ua ku no hoi kau kaena, ua eha ia oe.

            Pela no hoi au e kaena mau uei, a mau loa aku no, i ka nani, k u'i o ka bale kukini o Kilauea, oiai ua ikemaka, ua moe pu, ai pu, a hoohenoheno pu, apo aku, apo mai i na po hu'ihu'i ke hau anu, e iniinisi maile nei, i ke sulusulu aumoe: nolaila, he mea hiki ole paha ia'u ke hoike aku i ka nani o kekahi mau hale kukui, me ka ikemaka ole, he hana hewa loa kela!

            No ka hale kukui o Daimond Head Light Station, au e noho hana nei i keia mau la, ua makaikaiia e a;u koua mau paia, mailuna o lalo, eha makahiki i hL E, ohe no e loaa aku o Kilauea; no ka Harbor Light Station, ua maka'i ka 'iia e a'u mailuna a lalo, aohe wahi koe aku, o ka oi no ka hale kukui nani o Kilauea.

            No makapuu Light Station hoi. he ekolu on a uwiki e a ai i ka manawa hoojahi, he kukui imoimo keia, ke nanaia aku mawaho, ole au i maka'ika i i keia halekukui, aka, ua lohe mai au mai ia Mr. Oliver Kua mai, kekahi o na kiai i noho loihi ma keia halekukui he mau makahiki i ka mea oiaio.

            I kona hele ana mai e maka'ika'i i ko makou station nei, ua olelo no oia, o Kilauea no ka oi, a no ka mea, hookahi no on a iwiki e a ai i na po apnu, aole elua. a ekoli, a he ikaika hoolele kona o 25 mile a oi; no ka halekukui o Kalaupapa ma Molokai, aole au i maka'ika'i koua mau paia ua ike wale aku no mawaho, koe oloko, he halekukui kiekie keia.

            Malaila paha he nani i'o no keia halekukui, elike me kau hoike, he nani kona mau mea paahana apau, a me kona kiekie, aka nae aole no ia i heluia ia Kilauea, ua uuku no ia, a no ka mea, aole ku o ke aniani o keia halekukui i ka halekukui o Kilauea nei, ua uuku loa keia aniani, ua nui ae no ko Kilauea, a ua hoihoi hou ia aku.

            Eia ko'u manna hope, elike me ke poomanao e kau ae la maluna: He oiaio anei he 240,000 candle power o ka halekukui o Kilauea nei, elike me kau hoike, a mai iawai mai la kou lohe.

            Eono makahiki i hala ai nei, ua hoolahaia maloko o na nupepa, i ka wa i paa ae ai keia halekukui, na Mr. Frank Palmer, ka lunahoohana nui o ka oihana kukui, ka mea nana i kukulu keia halekukui, e hoike ana oia ma kana hoolaha i na mea paahana ame na mea like ole, a ke ole au kuhihewa 3000 candle power ka oi ai o Kilauea i ko Kalaupapa.

            Nui ke oaha'oha'o o ko'u poo ma ka hana, Mr. Sam. A. Amalu, mamuli o ko makou ike ana iho ma kau hoike no keia mea, e pili ana i na candle power; nolaila ua kakauleta aku la oia i ka Lighthouse Inspector, e hoike mai i ka mea pililei e pili ana no keia kukui.

            Nolaila ke kaena nei no au o ka halekukui no o Kilauea nei ka oi, a no ka mea, ua ike maka, nolaila ua lawn keia mau hoakaka pokole no ka manawa, a hui hou aku no i ka pono.

            Ke huli hoi nei ke keiki o ka Halekukui Owaka i ke Aouli.

            Me ka Lunahooponopono ko'u mahalo nui ame na keiki onia hua kepau o kon papapa i ko'u adieu.

Owau mau no

            PETER KAMANO SR>

Kilauea Light Station, Mar 15, 1919

            WAHINGTON, Mar 19 - Ua haalele mai ia kEy West. Florida nei, ke Kenerala Enoch H. Crowder ma ke awakea o keia la maloko o kekahi mokulele a na mokukaua no Havana, no ke a'o ana aku i ke aupuni o Kuba i kana mea e hana ai no ka hooponopono kou ana i kona mau kanawai koho haloka. Ua uakali pu ia aku ka mokulele a ke kenerala e kekahi mikini e ae.

            PARIS. Mar. 19 Ua hoikeia ae maanoi i keia la o ua uwapo, na alanui kaahi. na halo hoahu ukana, na halema i a me na balekoa no lakou ka waiwaiio o $16,000,000 i kukulu ia ai maloko o Palani iloko o ka manawa kaua a Amerika. e kuaiia aka ana i ke aupuni o Palami ma kekahi kumukuai maikai e hiki ana e loaa.

O KA POE MALALO O KE KANAWAI AOLE E HIKI KE HOOKAAWALE IA AE.

            Mr. Lunahooponopono, Solomon Hanohano; ALoha: Maloko o ka Nupepa Kuokoa o ka ia 7 iho la o keia mahina i ike iho la au i ka manao hoakaka o Geo. M. Kauaulalena o Kahuku Camo, Koulauloa, no na mea e pili ana i ka mea e ola ai o keia luhi kanaka Hawaii, e hoihoi aua i ke kalele ana o ka na mau manao hoakaka ma ka mokuna 7th Roma e hoomaka ana mai ka pauku I aku a kahi i haule pu ai; o ka manao alakai nae i kukulu mai ai, o ia ae la kela mau mamalaolelo e kau ae la maluna, me he kanaka lima muumuu la.

            O ka põe malalo o ke kanawai, aole e hiki ia lakou ke hookaawaleia ae ilaila mai ka hewa ae, nolaila, ma na mea e pili ana i keia kukulu manao aua, aia no he m ulike ole mawaena o ko maua mau hoakaka manao ana maluna o ka ninau pili ola o keia lahui ka naka Hawaii.

            Ma ka manao nui o na pauku o keia mokuua i hoijeia ae la, o ia ko Paulo manao hoakaka i ka poe o ko na aina e, i manaoio mai i ka ekalesia ana e hele ana, aia no he mau like ole mawaena o manaoi'o la, ma kona kino ponoi iho i ka wai elike me ko kana kane mare i hana mua ia ai, oia hoi o Iesu Kristo, a i ka pau ana o ua mare ia ana la iloko o ka wai, o ka lilo mai la no ia o ka inoa o Iesu Kristo maluna iho o ua mea la, a o ka lilo ae la no ia i hoahanau no ko Iesu ekalesia.

            Ma key me i law mai ai o Paulo i ka pauku 1-3, o ua mokuna 7 la o Roma, a hoakaka aku imua o ko ua aina e, i ke ano o ke kanawai mare wahine ana, aole no ko lakou naaupo, aka, no ka hoomahuahua loa ana aku i ka manao nui o ia mea he kanawai, a i ko lakou ana i ka poe haalele wahine, a kane paha, pela lakou e noho malie ai a malama i ka ihiihi oia mea, a pela no keia mea he noho ekalesia ana. i hooikaika loa oia i ke a'o ana i keia poe o ko ua aina e. oiai aia no kahi hoomaopopo akua kii ke koe la no iloko o lakou, aka nae, mamuli o ka mana o ka Paulo olelo ame kana hana, i hoohuli nui ia mai ai lakou ahiki i ka nuha maoli ana o na Iudaio maoli, a hele aku hoohakaka ia lakou, a o ia ka mea puka mai ai kela kauoha o Paulo ma ka mokuna 12 o Boma. 1-2.

            Ke waiho nei hoi au i ka Paulo i ko Roma, a ke lawe nei hoi au i ka Geo. M. Kauaulalena ia kakou o ka hoolaha ana ae nei maloko o ke Kuokoa, e hoike mai ana i ke kumu i make ai o keia lahui kanaka, no ke kue ka i ke kanawai o ka ekalesia i hoopaa mua ia ai e ko kakou mau kupuna, ka poe na lakou i hoopaa i keia mau mea liilii i nana ole ia e kakou, oiai aohe mea mana i wehe ae e hemo mai ke Akua mai, a me kona upu ana mai no ka poe keia lahui kanaka, no ke ku eana i ka hoomana (ekalesia) Kalawina) ke ola nei no, a olelo iho la oia ua more kolohe kakou, aole ka kakou i emi ana ka ike o ke kanaka, aka ma ka mana ka o ke Akua.

            Aia maluna o key manna hope ko maua like ole, i kona hoihoi ana i ke kumu emi o keia lahui kanaka, na ke Akua ka a o ia ka'u i ike iho ai o ko Geo. M. Kauaulalena mau manao i pane ae nei, he mau manao wale iho no ia o ke ano pau pono ole.

            Ke huli aku kakou a nana i ka wa o ko kakou mau kupuna ame na alii e ola ana i ko lakou mau la, ole o lakou Akua e ae o keia akua hookahi no a kakou e hoopakaawili nei, aka mamuli o ka namu ana mai a ka poe na lakou o ka namu ana mai a ka poe na lakou i lawe mai u ua akua hookahi la no, o ka pio o no ia a maka'u a pilipe, a naaupo maoli ka poe o ia wa o ia ka mea huli aku nei ka poe o keia au a pahenehene kuhihewa i kela poe i ka naaupo, a kapa nui iho la hewa ka ia o waawaaiki naaupo o ka oiaio nae aole, he poe naauao loa ko kakou mai kupuna.

            Nolaila o ke kumu emi a make nui o keia lahui kanaka. aia uo he kanawai uili lahui, aole he kanawai ekalesia: o ke kanawai ekalesia, no kela me keia mea manoio ia, aole no ka lahui, eia ke kanawai lahui mahope i ho o ko lakoi oili ana mi mailoko mai Aigupita, a mai ke kiaao mai i pane mai ai o Iehova is Mose kauoha ana no ku lahui kanaka ana e lawe ana oiia lakou e laweia ana e Iehova iwaina o ua aupuni o ko na aina e. a no ka manao o Iehova no ua lahui kanaka la on a haawi mai ai pia je kanawai pili lahui. o ia iho keia: '' Aole e ae ia ka lahui kanaka o ka Iscraela e komo aku i ko na aina e. aole hoi o ko na aina e i ko ka Iseraela.

            Me keia kanawai ka lahui holookoa a ka Iseraela. mai ia wa mai a i keia la a kaua e kamakamailio nei, a i ka hopena o keia ao, oiai mai ka wa mai o ia kanoha ana ahiki i kona (Akua) hoopuehu liilii ana, i ua lahui kanaka la ma na kihi eha o ka honua. aoe loa he kaula nana i nonoi aku i ke Akua e wehe ia ae keia kanawai mailuna ae e keia lahui Iseraela ahiki loa i keia la.

            Ma ke kanawai ekalesia na papa 'oa ke Akua aole loa e ha'iia ka puapelia i ko na aina e. aole hoi iwaena o ka me Samaria. ua paa loa ia kanawai ahiki mai ai o Iesu. a mahope wale mai i au laelae ai ke Akua ia lakou. ma o Korenelio la, ua ike kakou ia mea. aka o ke kanawai pili lahui komo aku a komo mai Aole loa he kaula i heikeia mai no ia mea nolaila ke hele nei ka eua nelio no kona hoihoi mai i na mea anau iloko o ke ana, o ke aloha o ke Akua. aole nae iloko o ke apo o ka huikau.

            Ke makemake nei au e kamailio aku maluna ka ike ka kanaka i hookele ai a pilikia keia lahui kana a e hookaokoa ana i ke Akua mai keia kumu hoohihia ae. ponoi:

            Ua olelo mua iho nei au o ke Akua no keia a ka kakou mai kupuna e hoomana ano i ko lakou au, a na ia nei ao no kanawai hoomalu ame na kanawai hookohu elike me ia i malamaia ai e lakou. a kakou i lohe wale ai a kahi naau o'u e olelo ae nei. me he mea la ka nei o makou ou no kekahi i kaupu pu ilai'a ia mau la me Kamehameha. me ke Akua nakaka on a me Ku. i ka nalowa'e ana mea (haalele ia Kamehameha no ka hookuli) a loihi. ia hoi hou ana mai o ua Ku akua nei e ola ana no o Kamehameha ke alii hookuli, a ma ka namu ana wai a ka poe lawe akua i Hawai nei o ka papau no ia o na alii ame na makaainana i ka hoohewahewa, a o oia ka hookoia ana o ka wanana a ke kahu na o Kamehameha o Kapihe i paue aku ai imua o ke alii (Kamehameha):

            " E ke alii e, e ola ia nei (Keoua) i e ke alii a aohe maopopo la'u ka pale na ola o Kamehamha ma o keia mau maalaolelo la, in a oia i hoolohe i ka olelo a ke kahuna penei: Ola ka hoi oe e ke alii a kanikoo, a palalauhala, a puainawele. a jaumakaiole, a kaikoko. o ke ola ka hoi ia ou e ke alii".

            E hoole mai aua o Kamehameha ke alii, pane mai ke alii ia Kapihe ke kahuna: Ka, e make oia (Keoua) a oia nei la o ka'u ia ( o Kahuekapu ka wahine e keoua). a eia ka pane a Kamehameha: Nawai hoi ka hooheahema ana aku i ka mea maikai oia nei, nolaila e ke kahuna e, oia la ke make a oia nei ke ola na'u ha ke alii.

            Ia wa i huli mai. ai ke kahunapule a pane i ke alii ia Kamehameha: E ke alii, heaha la hoi auanei, nani hoi ia nai no e ke alii ka makemake, aloha ole ka hoi mea aoha o ko Akua, e ae'a aku ua: nolaila makee ae la oe iaia nei i ka wahine u'i oia anei nai e ke alii, ehia ka hoi mea aloha o ko Akua, eae'a aku ana ko Akua a pae i Tahiti a hoea mai Tahiti mai, maluna o ka holowaa papa me ka lehelehe namu e papapau ana na alii ame na kaainana i ka hoohewahewa, aole no hoi kahi hoohewhew aohe mai i ke a'o, o ka hoohewahewa no ia ahiki i ka haha noele ana o ka papa;i o kai Kalihi. O jeia ae la ke kumu make ekahi, a eia iho ka lua:

            I ka hiki ana mai o na misionari a ha'i i ka ke Akua olelo i Hawaii nei i ko lakou makahiki i hiki mai ai ia nei oia hookahi no ka makahiki i hoike ia ia Iosepa Kamika, no ua mea, ia wa aole poe maopopo i ke no maoli o na meai makemake ia na lakou e hana ai, a ua lilo maoli lakou i poe naaupo loa ma na mea pili Akua ia wa a noonoo lakou a loaa kekahi alahele kupono e hana ai e hoololi a ma ka hana olioli ea'o ai a i ka hana i io ana pela, ua hiki io, a olelo ae la kakou he poe naauao loa, ua hupo kakou i ko kakou wa aole i maopopo i ka manao o ka olelo a ka haole ia mai la, aka nae mamua aku o lakou, nui ko lakou naauao. ike. mana, akamai, ikaika. a i ka wa i kaakaa iki ae ai na maka o kekahi poe kupuna o kakou ame na alii hoomaka lakou e kuhewa, he okoa keia Akua i ka na Kupuna mua i loaa ai manao lakou o ke kanawai hookapu mua a lakou e malalma ana he hoomaumana ia ike i ka ai ou o na kane me ua wahine, e laa ka moe ou aua i kahi hookahi, nolaila manao lakou he hoomanamana ko kakou kou hookaawale ana i ka kaou mau wahine, a mai ia manawa ma ka huikau ana ahiki i ka hele maoli ana o na alii o kakou e kalahea ana e hoopau i ka ai kapu, a e ainoa, a he nui wale aku na ano a'o hewa nana i a'o a poino kakoi mamuli o ke kuhihewa.

            Me ka mahalo a nui, he nui no na mea i koe, aole nae he manawa lawa no ma ko'u aoao.

            Me ka mahalo no an ui ia oe e ka Lunahooponopono ame na keiki o ka papa'i. Owau mau no o

                                                                                                                                                C.K. KEALOHA

 

HALA KA WAHINE A KO'U MUA MA KELA AO.

            Mr. Lunahooponopono Solomou Hanohano, Aloha kaua: E oluolu mai hoi oe i ka'u wahi puolo ,e hookomo aku ma kekahi rumi kaawale o ka kaua mokulele nana e aha'i aku na meahou ame na ukana o ka luuluu me ke kaumaha. i ike mai ai na ohana, na kini ame na makmaka e noho mai la i na mokupuni mai Hawaii o Keawe ahiki aku i ka mole olu o Lehua, komo pu mai hoi me Nihoa ka palena o na moku.

            Penei kahi moolelo o Siss Mililani Kekuku. Poalima aku, hana no oia, hanai puaa, hele no iloko o ka hhalekuai e kuai ai i kana mea i makemake au, a holoholo no iloko o ko laua pahale me ka ikaika no o kona mau lala, aole ma'i o ke kino o kana hunona (k), ia ka mea ma'i, i ikeia hou ilaila e malama ai, a i ke kakahiaka o ka Poaono nei, hora 5, o ka la 8 o Maraki, 1919, i haalele mai ia kona hanu hope loa iaia, a waiho oho la i ke kina. Hala ka uhane i ke aouli nalo.

            Elike me he hekili la ka nakeke i ka lewa, a olapapa ka uwila, pela iho la ka leo i holo puuai ae ai ka lono hauli a poha ae apuui o Laie nei, O Sisst Miliam Kekuku, ua hula, he mea e ka lele o ka hauli, holo ae la ka maeele aupuni ke kini, oni ka puuwai me ke kaumaha. Hoopulu iho la i na lihilihi maka, a iho makawalu iho la ma na papalina.   

            I loko mo oia o na hana like ole me kana kane a haalele mai la i keia ola aina, waiho iho la i ke kaue, na keiki mena moopuna lehulehu, na ohana me kona mau hoa kaana pu i na hana a ke Akua maluna o keia aiua, iloko o ka Ekalesia o Iesu Kristo o ka Poe Hoano o na La hope nei.

            Ua piha mai la ko laua home i na makamaka me ka ohano ia la. mai Honolulu, Ewa, Kahuku, Laiemaloo, Hauula, wawalo ae la ka leo kupinai. holo ae la ma na paia o ko laua home nui a nani e ku uei me ke aloha no i ka mea i haalele mai.

            Nolaila, ua kakau pokole iho la au i ka'u wahi moolelo pokole loa no Sisst Milliam Kekuku. ka wahine a ko'u mua. a no kekahi wa okoa aku. alaila hoouna aku, ke kuu iho ke kaumaha me ka luuluu, a ke kaohi nei au i ko'u kakau ana. ame oe ko'u mahalo nui e ka Lunahooponopono ame na keiki kapilimanu o kou keena ko'u welina.

            Owau iho no me ka oiaio,

                                    W.K.APUAKEHAU.

Laie, Oahu,.

 

            NEW YORK, Mar 18. Eha poe i moke i ka ma'i hiamoe i hoikei ae i ke keena o ka papa ola.

            WASHINGTON, Mar. 18. Ua noiia aku nei e ka hano o na loaa makahiki kuloko i ke keena hookolokolo no kekahi rula ana maluna o ke kuai ana aku i ka hia hookahi hapa o hookahi pakeneka o ka alekohola iloko on a a oi aku paha.

 

HOOPANEELA KA BILA KOHO BALOKA A KA POAKAHI.

 

            Ma ke koho ana a ua hoa he umikumamaono oloko o ka hale o na lunamakaainana i ka umi-kumamakolu, ma ke kakahiaka o ka poaha aku nei o ka pule i hala, maluna o ka heluhelu ekolu ia ana o ka hila e haawi ana i ka pono koho baloko i na wahine o Hawaii nei, ua hoopaneeia ke koho ana maluna o kela bila ahiki i ka Poakahi ae nei ka la 24 o keia mahina.

            No ka lilo o ka bila koho baloka o na wahine i bula ano nui iloko o ka noonoo o na wahine, pela no ho me na kaue, ua hele oloko o ka hale o na lunamakaainana ma kela kakahiaka Poaha a piha, me ka manao e ike i ka hopena o ke koho ana a na hoa hauhano oloko o kela hale maluna o ka bila, a ua poho wale ka manao o kekahi poe, mamuli o ka hoopaneeia ana aku ahiki i ka Poakahi ae nei.

            Mahope o ka lawelaweia ana o nahana maamau maloko o ka hale, e laa ka heluhelu ana i na palapala hoopii, ka hookomo ana i na bila ame na olelo hooholo, ua hoea mai la i ka heluhelu ekolu ia ana o kekahi mau bila, m ka pau wale no i ka hooholoia; a ia wa i hoea mai ai i ka heluhelu ekolu ia ana o ka bila 48 o ke senate, ka bola pono koho baloka o na wahine.

            Na ka Lunamakaainana Aguiar i waiho ae he noi, e hoopanee ka heluhelu ekolu ia ana o ka bila, ahiki i ka la 24 o keia mahina, he nui hoi i kokuaia e ka Mea Hanohano D. M. Kupihea.

            Ua kakeaia na ino o ka poe e kokua ana i kela nio ame ka poe e ku-e ana, ua i kua ka hapanui ma ka aoao e kokua ana i ke noi hoopanee, he 15 i ka 13 ma ka aoao e kokua ana i ka hoopanee, ua like pu me 16 ma ka aoao hoopanee i kanoonoo ana i ka bila, a he 13 hoi ma ka aoao ku-e.

            Ua hoala hou ia mai he noi mahope mai, no ka noonoo hou ia o ka bila koho haloka o na wahine, e ka Mea Hanohano Tavares o Maui, ua haule, mamuli o ke kaa o ka hapanui ma ka aoao e ku-e ana i ela noi.

            O na lunamakaainana i koho ma ka aoao e hoopanee i ka noonoo ana i ka aoao e hoopanee i ka oonoo ana i ka bila, ahiki i ka la 24 o keia mahina o ia na Lunamakaainana Aguiar, Browu. Castle, Chandler, Holt, Joseph, Kai, Kaupiko, Kawewehi, Kunalae, Tavares, Waiaholo, Werner.

            O ka põe hoi e ju-e ana i ka hoopanee ana aku i ka noonoo ana i kela bila, o ia na Lunamakaainana Ahuna, Andrade, Andrews, Fernandes, Jarrett, Kaaua, Kalakeila, Kaumeheiwa, Lewis, Lyman, Rose ame ka Lunahoomalu. O ka Lunamakaainana S. Kaahu ka i noho aole i hiki mai.

           

NA MARE

 

            Stanley More ia Katherine Clarke Maraki 8.

            Phillip Kapule ia Maggie Hodge, Maraki 10.

 

NA HANAU.

 

            Na Kawai Kaikana âme Emma Kekauoha. he keikikane, Nov. 22. 1918.

            Na Samuel Kalau âme Annie Kahoano, he kaikamahine, Jan. 16.]

            Na Cha Kim Cho ame Annie Wainui he keikikane, Feb. 16.

            Na Edwin Pihana âme Funnie Kaiaokamalie, he kaikamahine, Mar. 2.

            Na CHarles Gulick âme Annie Voeler. he keikikane. Mar. 2.

            Frank Akau âme Mary Lineolu, he keikikane. Mar. 6.

            Na David Kekuewa âme Hannah Lineolu, he kaikamahine. Mar. 8.

            Na Ensue Pung âme Hannah Kanalulu, he keikikane, Mar. 9.

            Na Herman Akaka me Ah Moi Akau. he kaikamahine, Mar. 10.

            Na Peter Kanse ame Mary De la Cruz. he kaikamahine, Mar. 10.

            Na Henry E. Lee âme Ami Akana, he keikikane, Mar. 12.

            Na Joseph Kaina âme Aliee Ahikapili, Mar 12.

 

NA MAKE

 

            Alonzo Davis, ma ka Home Leahi, Mar.13.

            Lukua Kalau, ma ke Alanui Pua, Mar, 13.

            Annie Papahinui, ma ke Alanui Alapai, Mar. 14.

            Wm. B.M. Ouulauoho, ma ke Alanui Moiwahine, Mar. 14.

            Pua Kahikina, ma ke Alanui Hustace, Mar. 15.

            Maryan Kekuewa, ma ke Alanui Kula, Mar. 16.

            John K. Kaea. ma ka Halma'i Moi wahine, Mar. 16.

            Makanoe K. Okumura, ma ka Hale ma'i Kepani. Mar. 17.

            Joseph Kailieha, ma ke Alanui Emaluka. Mar. 17.

 

NA LEKA KILI OLE IA AI AHIKI I MARAKI 15, 1919.

 

Aikue Henry   Kalani. J

Hoohuli David                        Keawe. George (2)

Mary    Hakuaole, Mrs Ka

Keau. Mrs Sarah         namu

Kaina, L G      Kohiana. Mr

Kailiokalani. Mrs         Lui. Peter

Mary    Mamakea. William

Kaili, Mrs Lily             (2)

Kai, Herhett Uili         Meemano. H. K

Kaka Mrs K    Maikai. William

Kaluwa, Chas  Piianaia. Sgt.

 Elikomaka. Mrs Frank           Pahio, John

hapa     Mahaulu, Mrs Wm

Keawekane, David

 

            O keia Sabati ilio ka la i manaoia ai e holo aku ai ke komite a ka ahaolelo e nana nona iho i ke kulana o ke Kula O waialee.

 

E WHE HOU IA ANA KA LUWAI ANIANI.

 

            Ma ka halawai a ka aha seante o ka auwioa la Poalima aku la o ka pule i hala ua wahoia mai e ke komite o na loaa ame na hoolilo kekahi hoike no ka hooholoia aua e ia komite e wehe hou ia ka luwai aniani i paniia ai he mai makahiki i hala aku nei maloko o ke kahu o ke kapitala ame na whai e pili kokoke ana ilaila me ka wai Mamua aku nei na ka oihana wai o ke aupuni kalana e hoolawa ae ia mau kahua me ka wai, a he kumu loaa nui ia no ke aupuni kala mamuli o ka auhau wai e ohi mai ia ana i na makahiki apau, a in a no ka wehe hou ia aku o ia luwai auiani, he hoemi hou ana mai ia i na loaa wai o ke aupuni kalana.

            Ua hiki ole i kekahi mau hoa lehu lehu o ke komite ke ike i ke kumu o ko ke aupuni teritore kauka'i ana a ua k aupuni kalana o Honolulu e hoolako mai iaia me ka wai oiai no he luawau aniani ponoi no koua e hi i ai no ke hoolako mai. Ua kooia mai ka luna nui o na hana hou e hele aku e hui me ke komite a ma kana olelo aia ma kahi o ka $5000 ka huina hoolilo no ke wehe hou ana aku, nolaila ua hooholoia e hookomo pu ia ia huina iloko o ka bila haawina.

           

TERITORE O HAWAII

 

Keena o ka Ouuku, Honolulu, Oahu.

            Ma ka hana e hoopau ana i ka 11 CULMAN COMPANY LIMITED OIAI, o ka H. CULMAN COMPANY LIMITED, he nui ia i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka mana o ua kanawai o ke Teritore o Hawaii, i kulike ai me ke kanawai i hoomakaukauia ma na hana o keia ano, ua waiho ia mai iloko o keia keena he palpala nou no ka hoopau ana i ka hui i oleoia hui pu me kekahi palapala i hooiaioia i hoohui pu ia me ia, elike me ia i hoiia ai ma kanawai.\

            NOLAILA ma keia ke hawiia aku nei ka hoolaha kekahi mea, a i na kanaka apau he mau kkuleana mamua a e kuleaua nei paha i keia manawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleoia maloko o keia keena, mamua ae a ma ka hore awakea o ka la o Mei, 1919, a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aka maluna o ia moa, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea noa ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Maua Hooko, Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleoia, a e hoike mai i ko kumu, in a he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.

            BELBERT E. METSGER.

Puuku Teritore o Hawaii

Honolulu, Maraki 19, 1919.

6240 Mar 21. 28 Apr. 4. 11. 18. 25:

Mei 2. 9. 16. 23

 

LOOLAHA O KE KUAI MA KE KU DALA O NA LAIKINI O NA AINA AUPUNI

 

            Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha kuai holilo aku ana ke Teritore o Hawaii, ma ka puka mamua o ka Hale Kapitala. maloko o Honolulu. ma ka hora umi kumamalua awakea o ka la 21 o Aperila. A. D. 1919. i na laikini mae ka mana e hoohaua ai no ka manawa o elua (2) makahiki. i na Apana A. B. C. ame D. o na Apaua Haloko o keaalo. elike me ia i hoakaka piha ia ai maloko o kekahi kuu palapala aina a kii kaha o na apaua i oleloia. e waiho nei ma kahi o na kii ma ke keepa o ke Komisina Aina ame na Komisina o ka Papa Awakumoku. a maloko o na hoakaka o ke anaaina i hoopili pu ia aku leila. no ke kukulu ana. ka malama ana ame ka hoohana ana maluna iho olaila i ke alahuimoku.

            E kuaiia aku ana na laikini maluna o na anana no ka manawa o ehua (2) makahiki. mai ka la aku o ke uai, a aole hoi e hoolilo hou ia aku a e komo maloko oiaila he pauku unuhi huli o ae ana i ka mea huawi laikini hoopau i ka laikini i ileoia mamua o ka haawiia ana aku o ka hoolahi i aoao (6) mahina. me ka lona o ka eia i ka mea paa laikini, e hoonee aku i kekahi a i na hanahou aoao i waihoia iho maluna o ka aina i oleloia.

            E waihoia aku no na laiki ma ke kumukuai haahaa o Ekolu ($3.00) Dala o ke kapuai alo no ka makahiki e uku hapa makahiki mua ia. na ka mea paa laikini e uku i ka lilo o ka hoolaha ana. Ua loaa i na apana i oleloia ka nui o ke alo elike me ia malalo iho nei, a ua like loka ku ili aina i**nei malalo iho:

 

                        Ke       lli         Kumukuai

            A……. 177.4  2260    $25229

            B……. 100.0  2000    2090.00

            C……. 78.5    2255    228.70

            D……. 78.5    2355    235.50

 

            Aole e aeia kekahi mau hale a mau moa e ae paha o kekahi ano, koa wale no ke alahukimoku. ame kekahi mau mea kupono e uili ana no ka hoohana ana no ia alahukimoku. e kukulu malu na o ka aina i oleloia E waihoia mai mai na kii palapala aina no ke kukulu ana aku i ke alahukimoku i ka mea haawi laikini no ke apono ana aku. a e wai hoia mai na kuu apau n o ka mahele o ka mea ananoia e kukulu, e holo ana malalo aku o ka maka kai enoi no ke auono ana mai i e keena o na Eneki oia a Amerika Huipuia no ke Teritore o Hawaii

            Aole e hiki i kekahi mea he kuai i laikini i kuleana ai a oi aku mamua o hookahi o na apana i oleloia. E ioaa aku no na hoakaka neepapa e pili aa i kahi i waiho ai ame a palena e ao anana i oleloia ma ke keena o ke ko miasina Aina a i ole ma ka Papa o na Komoisina Awakumoku.

            Hanaia ma Honolulu. Maraki 17. 1919.

           

TERITORE O HAWAII.

Ma o C. T. BAILEY la.

Komisina o na Aina Aunuai.

A ma o LYMAN H. BIGLW la,

Lunahoomalu o ka Papa Komisina

Awakumoku.

 

            6340 Mar. 21.

 

NALOWALE

 

He lole ailika ma ka hookuina o na Alanui ma Pwaa. Oluoli ka mea e loaa ana hoihoi ae ma ka halekaa o ka Rapid Transit.

                                                                                                                                                            W. H. Holbron.

                                                                                                                                                6240 Mar. 21.