Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 12, 21 March 1919 — O KA HALE KUKUI O KILAUEA KA OI. [ARTICLE]

O KA HALE KUKUI O KILAUEA KA OI.

Mr. Sol. Hanohano, Aloha nui kaua: —E oluolu mai i kau wahi ruini kaaJ wale, o ka hiwahiwa a ka lahui. no keia wahi poomanao e kau. ae la nialuna, na- . na hoi iii e owaka aku i ke aouli, a j,ahuwale Leahi Daimana Hila, ka hoIku'a o k"a ale ka i Maniala, o ia iho keia: Maloko o ka N'upepa Kuokoa o keia maliina, la 11, aoao 4, kolamu 4, i ike | iho ai au i keia poōmanao, "Aole o ke j Kukui 0 Kilaiiea ka Oi," i kakauia e | ka hoālohn maikai o ka oihana hookahi Mr. Robert lana Reid, ke kecper o Diamond Head Light Station. Nolaila, eia ko'u manao wehewelie aku imua ou e ka hoalolia ma ka oihana, elike me ka'u e kaena mau nei, ka Hale' Kukui o Kilauea ka nani, ka ii'i, apuni ke aupuni Hawaii nei, a aole hoi owau wale uo ia haawina hookahi, aka o īia nialihini like ole o na aupuni like ole e kipa mai nei i na la apau no ka maka'ikaM ana i keia kukui. He inea oiaio uo kau i olelo mai nei ;ma kau hoolaha, o ka hale kukui o Mo lokai Light Station, ma J£alaupapa, o ia ka nani au i ike ai, oiai ua noho hana oe mālaila no kekahi manawa, oloko, owaho ,olupa, olalo, ua pau wale no ia oe i ka ikeia, nolaila ua ku no hoi kau kaeiia, ua eha ia oe., : Pela no hoi au e kaena mau uei, a mau loa kkn ao, i ka nani, ka u'i o kahale kukui o Kilauea, Piai ua ikemaka, ua inoe pu, ai pu, a hoohenoheno pu, npo akn, apo mai i na-po hu'ihu'i kehau anu, e iniiiiisi malie nei, i ke sulusulu aumoe; nolāila, he mea liiki ole paha ia'u ke hoike aku i ka nani o kekahi mau hale kukui, me ka ikemaka ole, he hana hewa 'loft kela! , No ka hale kukni o Diamond Head Light Statidnj au.e uolio hana nei i kein .inau la, iui makaikaiia e a 'n koua mau paia, mailuiia a lalo, eha makahiki i hala ae, aohe nō e loaa aku o Kilauea; no Harbōr Light Station, ua maka'ika'iia e a ? u mailnna a lalo, aohe wahi koe aku, o ka oi no ka liale kukui nani O'' Kilāuea, Xo Makapuu Light Station hoi. be. ekoln ona uwiki e a ai i ka manawa hōokahi, he kirkui imoiino keia, ke nanaia aku mawaho ,aole au i maka'ikii 'i i keia lialekukui ,aka, ua lohe mai au niai ia Mr. 01iver Kua mai, kekalii o na kiai i hōho I6ihi ma keia halekukui hē mau makahiki i ka mea oiaio. 1 kona hele ftna ihai e maka'ika'i i ko makou station nei, ua olelo no oia, o Kilauea nō k/i oi, a no ka mea, hoōkahi no oha uwiki e a ai i na po apnu, āole elua. a £kolu, a he ikaika hoolele kona Ō 25 hiile a.ōi; iio ka halekukui o Kalaupapa ma Molokai ,aole au i makā'ika'i i Kona mau pāia, ua ike wale no m.awaliō, koe olOko, he halekukui kiēkie keiii. Maliii paM he nani i'o no keia halekukūi, elikē me kau hoike, he nani kona mau m£a paahana apau, ame kona kiekie, aka nae aole no ia i heluia ia Kilauea, ūa uuku no ia, a no ka mea, aole ku o ke aniuni o keia halekukui i kā luilekukūi ō Kilauea nei, ua uuku loa koia aniani, ua nui ae no ko Kilauea, a ua hoihōi hou ia aku. Eia ko'u nianao hope, elike me ke pooihanao e kau ae la maluna: He

oiaio anei he 240,000 eamlle power o ka halekukui ō Kilauea nei, tlike me kau lioike, a iji»i iawai mai la kou lohe? Bono mākāhiki i hpla ae* nei, ua lioolahaia' malōko o na iiupepa. i ka wa i paa ae āi keia halekukui, na Mr. Frank Palmef, ka lūnahoohana uūi o ka oihana kukui, ka mea niiiia i kukulū keiā. ( ha'.ekukni, e hoike ana oia ma kanā hoolaha-, i ,na mea paahana iame na mea | like ole, a ke ole au e kuhihewa 3000 '

eanelle powcr ka oi ae o Kilauea i k6 ! Kalaupapa. j Nui lie paha'oha'o o ko'u poo ma ka har.a, Mr. Sain A. Ainalu, ma'muli o ' ko makou ike ana iho mā kan hoike no keia mea. e pili a«ia i na eaiulle poxrev; nolaila wā kakaulela. aku la oia i ka Xiighthou-e lu'spcetor, e hoike mai i ka ■niea pololei e pili aiia up keia kukui. | \ T olaiia lie kaena nei 11,0 au oka haleJiukui uo.o Kilauea. nei .ka oi,. a 110 ka niea, ūa ike nuika, nolaila ūa lawa keia j ōiau h'oakaka pokole no ka manawa, a hui. aku no i krt wa pono« j lfe KuH hoi niei ke koiki 0 ka Ha'.e-| kiilnii 'i ke Ao'uli. | 1 Mo ka liunāhooponopono ko'u niahalo 1 uui,:ān>e nā keiki onin hu:i kepau 0 kou papapa!i ko'n adieiL I Chvaū niau no, I PETER KAMANO SR. ! Kiiainja Li«ht. Station, Mar. 15, 1919. : ...—_ j WASHINGTOX, Mar. 19—Ua haalele mai ia Kev West, Tiōri<ia nei, ke Kenerala Knoeh H. Crow(ler ina ke. awaleea . 0 koia la māloko 0 kekahi mokulele a : iia mokukaiia no Havāna, no ke a 'o ana nkn i ke ; aupuni 0 Kuba i kana mea p liana ai no ka hoopoiiōpono liou 'ana, i konn maū kanawai koho baloka. TTn ukāli pu iā akU ka mokulelo a ke kene*rāla e kekahi mikini e ae. > |- P-VRTS. Mor.. 19—Tta hoikein a? maa- . noi i keia la 0 na-uwapo, ua a'anui kaarihi, n.fe hft*o hoāhu.ukana, ua halema'i , »*»)(* mihplekoā nō lnkou ka waiwaiioi 0 1 M0'.000,000 i kiikulu .ia ai maloko 0 , lani iloko i» kā «īnhawn. kauā ; e Amērika, e kuaiia akn ana i ke ail{»Uhi 0 > Palani ma kekahi kumukua'i maik{vi e hiki ana e loaa.