Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 14, 4 April 1919 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA

SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO      HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU

POALIMA                                                                 APERILA 4. 1919

HE HOOMAKA WALE ANA NO KEIA NO KA PAIO

            Ma ke koho ana a na hoa ‘oloko o ka hale o nalunamakaaiana, he umi-kumamalima i ka ‘umikumamaha, i hoomoe loa ia ai ka bila helu 48 o ke senate ma ka papa, ma ka auwin‘a la o ka Poakolu aku la i hala, a o ka hooneleia ana mai hoi o ka l@aa ana o ka mana koho baloka i na wahine makaai@@na o Hawaii nei, e koho i na luna oihana. n@a na kau koho baloka kuloko o kakou. He hoomaka wale ana no keia no ka paio maluna o ka @inaa mana koho baloka o na wahine, e hoea mai ana ka la, aole i kaawale loa mai keia manawa aku, e ike aku ana kakou i ka hookoia o ka iini o na wahine o keia Teritore, no ka mea, ke loaa nei ia pono ia lakou ma kekahi mau mokuaina lehulehu o Amerika Huipuia ; a e hoea mai ana i Hawaii nei i kekahi la.

            O na hoa oloko o ka hale o na lunamakaainana i hoike ae ma ka olelo no ko lakou manaoio e loaa i na wahine o Hawaii nei ka mana koho baloka, a i pepehi nae i ka bila, ka mana e hiki ai e loaa aku ia pono koho i na wahine, aole wale lakou i lilo i poe kumakaia ia lakou iho, aka ua hoopunipuni aku imua o ka lehulehu, ma ke kakoo and i ka bila, e haawi ana na na mana koho baloka e hooholo mai ia ninau, aole na lakou.

            O ka pepehi ana i ka bila koho baloka o na wahine, malalo o ke kumu, e hooholo aku i ka bila e haawi ana na na mana koho oloko nei o keia @ !ritore e hooholo mai; o keia kekahi o na hana epakee o ke kolohe ame ka epa, no ka mea o ka hauoli nui ia o ka poe i makee ole i ka pololei, ka maemae, ame ke kaulike, e noho mana mai i loko o ko kakou mau hookele aupuni kuloko ana.

            Aia he mau kumu nui lehulehu, aole wale ma ka aoa@@@ na hoa o ka hale o na lunamakaainana i kau ai ka weli, no ka haawi ana aku i keia pono i na wahine, aka i kekahi mahele pu kekahi o namakaainana o keia Teritore, pela iho la i hoohanaia ai ka  ikaika, ma na ano apau e lilo ole na wahine i poe ala mai a ku-e i na mea a lakou i makemake loa ai.

                        O ka ninau waiona, he ninau ko‘iko‘i ia ma keia mua aku, in a no ka malamaia aku he koho baloka maluku nei o keia Teritore no ka waiona, a no na pomaikai kiekie a ka poe iloko o kela oihana kuai waiona, aia ka maka‘u ame ka weliweli iloko o lakou, no na baloka o na wahine; a no ka hana politika iloko nei o ka aina; no ka lanakila mau o ua moho, i loaa na mikini ikaika, e hoohanaia ai ma na kau koho baloka i na wahine; a o ka mea oi loa aku, ua hiki loa ke ikeia, ua maka‘u na hoa i koho ku-e i kela bila, mamuli o ka moolelo o ka lakou mau hana, no ke ku ana aku imua o ke akea, a koi aku i na baloka o na wahine.

            Ina aia na manao makee iloko o kakou na kanaka Hawaii, e ike aku iko kakou lahui ponoi, ka poe hoopono, maluna o na kulana oihana ano nui, ka poe a kakou i haawi aku ai i na hilinai ana, no ka haaheo o Hawaii lahui, ame Hawaii aina ma o lakou la; aole loa he mea nana e kokua mai ia kakou no ka hookoia o ia manao, o na baloka wale @o o na wahine; a no ka mea, eia iloko o ko kakou lima, ka hapanui o na mana koho ma keia Teritore. O ko kakou ae ole ana aku e loaa ia pono ia lakou, ua hoikeae kakou, aole ma ka hana wale no, aka ma ka manao pu kekhi, ua makemake no kakou e noho mana na kalaiaina popopo o ke ano haahaa, i pulapu mau ia ai oukou e na kanaka Hawaii, ma na kau koho baloka lehulehu i kaahope aku nei.

            Ua make aku la nae ka bila koho baloka, e oni mai ana ia ma keia mua aku, a kuhikuhi mai i ka poe kumakaia, i ka hana a lakou i hooko aku ai, aia maluna o kela ame keia hoa oloko o ka hale o na lunamakaainana, i hoole aku i ka loaa ana i kana wahine kana kaikamahine ame kona kaikuahine ke kuleana e kokua pu mai ai iaia, ma na alahele apau ana i manaoio ai he pololei a he kaulike, ke kuni o ka hoowahawaha i kona ohana iho.

            Ua hoike maopopo loa mai na alahele i laweia ae e ka aoao ku-e i ka bila, ma ke koho ana ma ka Poakolu aku nei, i kekahi o na lawelawe hana haa-haa i ike ole ia ma ka moolelo o ko kakou ahaolelo kuloko, no ka mea mamuli o ka manaoio, ana ma ka la 8 o Aperila nei e noonooia ai kela bila, i Laalele iho ai ka Mea Hanohano H. L. Kawewehi no na Kona, no ka ninaninau pono ana i ka manao @ kona mau haku makaainana ; he mau hora wale no ma ia hope mai, o kona haalele ana iho i keia kulanakauhale, i hapaiia mai ai ka noonoo hou ana i ka bila, a o ka hopena, ua ko aku la ka papahana kolohe ame apuhi a ka aoao kumakaia ; he mea nae keia nana e hooi aku i na manao uilani iloko o na wahine, e paio aku no ko lakou pono, a e kaiehu aku i ka poe o kela ano, mai ka lilo ana, i poe hahaki i ka lakou hoohiki, a i poe ku-e aku i ka makemake, o ka poe na lakou i koho aku, maluna o ko lakou mau kahuahana kalaiaina.

 

HE BILA ILOKO O KE KOLOKA O KA EPA

            Ma ka hoomaopopo pono ana i ka bila kanawai, e haawi ana na na makaainana o keia Teritore, e apono mai no ka loaa o ka mana koho i na wahine o keia Teritore ame ka ole ; aole e hiki ia kakou ke hoohewahewa, no ka hookomoia ana ae o kela bila, ma ke ano pulapu wale no ; ma ka haawi pu ana i ke kuleana i na makaainana kane ame na wahine, e koho baloka like maluna o kela ninau.

            No ka hoomalamalama ana aku i ka lehulehu i ke kanawai i hooholoia e ka ahaolelo lahui, e haawi ana i ka ahaolelo o keia Teritore, i ka mana e hawi aku i ka pono koho baloka i na wahine, ke lawe niai nei makou i na mahele ano nui o ua kanawai la, i kahua no kahi i ku ai ka bila e waiho ana i na mana koho, ka hooholo ana mai i ka mana koho baloka o na wahine ame ka ole, elike me ia malalo iho nei penei;

            " Pauku 1. E loaa no i ka ahaolelo o ke Teritore o Hawaii, a ma keia ke haawiia nei ka mana e hana ai; ma ua koho baloka apau i hoamanaia, e malamaia ana e ka Kanawai Kumu o ke Teritore o Hawaii, e kuleana no na makaainana wahine i loaa na hookupono ana elike me na makaainana kane e koho baloka.

            "Ma keia ke haawi hou ia aku nei ka mana i ka ahaolelo Teritore o Hawaii, i ka ninau in a paha e hoamanaia na makaainana wahine o ke Teritore, e koho aole paha, ma na koho baloka apau o malamaia ana malalo o na kanawai o ke Teritore o Hawaii."

            Ma na pauku o ke kanawai maluna ae, he elua mau mea ano nui a maopopo loa hoi, a kakou e hoohewahewa ole ai, i ka hoao ana o ka poe ma ka aoao ku-e e hoonele i ka loaa ana o ka mana koho baloka i na wahine. Ma ka pauku ekahi, e hoakaka ana ia, he kuleana ko ka ahaolelo kuloko o kaku, e haawi aku ai i ka pono koho i na wahine, ma ka hooholo maoli ana i kanawai, no ke koho baloka o na wahine o keia Teritore he mau makaainana lakou, ma na koho balka apau, i hoamanaia malalo o ke Kanawai Kumu.

            Ua hoa kaka maopopo mai ka pauku elua, o ka ninau, e waiho ana na na mana koho e hooholo mai, no ka haawi ana i ka mana koho baloka i na wahine makaainana o keia Teritore, aole paha, ua pili wale no ia i na koho baloka apau, e malamaia ana malalo o na kanawai o keia Teritore; o ia hoi, ma na koho baloka, no na luna oihana o ke kulanakauhale a me na kalana lehulehu o kakou.

            E hoomanaoia nae, o ke koho baloka i hoamanaia malalo o na kanawai o ke Teritore o Hawaii nei, a i pili hoi i na koho baloka kalana, ua hoakaka no ke Kanawai Kumu no ia mea; nolaila ma kekahi manao ke nana aku in a e hooholoia ana ka bila, me ka loaa o ke kuleana koho i na wahine ame na kane pu, ma ka hooholo ana i keia ninau, aole loa e hiki ana i na wahine ke koho baloka, oiai aole i loaa ia kuleana ia lakou, o ke kanawai o keia ano e hooholoia na, he kanawai ia i ku-e i ke kumukanawai, koe wale no ke kapae loa ana ae i na wahine, a o na mana koho kane wale no ke koho.

            Ina he oiaio ka manao elike me ka hana ma ka aoao o ka poe e kakoo nei i keia bila, alaila e hoike ae ia mea, ma ke kapae ana i na kumu alalai apau, e ku-e ana i ke Kanawai Kumu o Hawaii nei, a e waiho i'o aku me na manao maikai, na na mana koho e hooholo mai i heia ninau ,aole hoi o ka hoao, e nihi, i wahi e nalo ai ka manao epa.

 

KA HOPENA O KA HUAKA'I NO MOLOKAI

            Mamuli o ka holo kino o na hoa o ka ahaolelo no ke kahua ma'i malaila, a lohe hoi i ko lakou mau manao ame na makemake; e hiki pono ana i ka ahaolelo e noho mai nei ke hana aku, a ke hooholo aku i na mea e pono ai ko kakou poe ma'i ma Molokai, aole hoi o ka lawe mai i na hoike a kekahi mau komite, a hookahua i ka lakou olelo hooholo no na mea pono e hana aku ai maluna olaila.

            Ua ku mau ke Kuokoa ma ka aoao e kupale ana no ka pono o ko kakou mau ma'i ma Molokai, ma ke ano he oi ae ka palekana ame ke kupono o ko lakou malamaia ana malalo o ka maluo ke aupuni Teritore, a ke hauoli nei makou, i ka loaa pu ana o ia manao makee iloko o na hoa o ka ahaolelo i lohe pono i na manao o na ma'i, e llo ai lakou, i poe kokua nui, ma ka hooholo ana mai i mau haawina kupono, aole wale no ka haawi ana aku i na kokua apau e loaa ai ka pono oi ae o ko lakou noho ana malaila, aka e hoomahuahua pu ia ai, na mea i ike niaoli ia ai ko lakou lawa ole, in a ia ma ko lakou haawina dala, haawina ai, a mau haawina e ae paha.

            O ka lilo o na ma'i ma Molokai i mea hoopilikia mai i ko kakou aupuni Teritore, ma ka malama mau ana aku i kela mau ma'i, kekahi o na kumu ma ka aoao o ke komite o ka papa ola, o hoakaka ae ai i kana hoike imua o ka ahaolelo no ke kupono loa e kaa aku ka malama ana mai i na ma'i malalo o ke aupuni Teritore; he hana aloha ole ka ae ana aku ia manao; e pono ai no i ko kakou ahaolelo kuloko, ke malama aku i ko kakou maui ma'i ponoi, elike me ka lakou i manaoio mai ai, no ko lakou palekana, ame ka hoomau ia aku o ko lakou noho oluolu' ana @@akalo o kulawae ku nei i keia wa.

 

NUHOU KULOKO

            Ma keia la, ka piha ana o na la he kanakoulu- kumainawalu o ka noho ana o ka ahaolelo kuloko, noliala he iwaka lua kumamalua wale no la i koe, o ka hookuu no ia o ka ahaolelo

_________

            Ua ae aku nei ka Rev. James Davis, ke kau o ka ekalesia o Waikaue, i ka palapala kahea kahu a na hoahanau o Wainee, Lahaina, Maui, a ma ka la @ o ka mahina ae nei o Mei e lawe ae ai oia i ua hana apau o kona kihapai hou.

_________

            Eia na kalapu o na mahele lehulehu ke malama mai nei na halawai no ka hoolala ann, ame ka hoomakaukau ana i na hoonee kalaiaina ana no keia mau la e hookokeke aku nei i ke hoho baloka wai moho o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei.

_________

            E hoakaka ana ka nupepa Garden Island o ka Poalua nei, i ka loaa ana aku o ke kino o ka mokukuna Kitsap e lana ana iluna o ka ilikai, ma kahi he iwakalua mile ka mamao mai Kauai mai, a ma ka laina pololei hoi a na mokuahi e holo mai nei no keia awa.

_________

            O ka poe i hoouna mai i ka lakou hookaa dala ana no ka nupepa i kein keena, ma na pooleka, me kekahi hoakaka ole maloko, no ka inoa o ka men nana ia mau poolea i hoouna mai, e oluolu e hoike mai i keia keena ma ka leka, i hoopauia ae ai na pohihihi.

_________

            Iloko o na ku-e ana ma ka aoaoʻo ka Lunahoomalu Holstein o ka hale o na lunamakaainana, no ke aponoia o ka hookohu oihana o ka Peresidena Pazson o ka papa ola, ua haawi ae ke senate ma ka Poakolu nei i ke apono ana i kona hookohu, me hookahi wale no ma ka aoao ku-e.

________

            Mailoko mai o ka poe noi he kanalima i hoikeia no ko lakou kupono no ka oihana makai ame ka oihana kinaiahi, he kanakolu- kumamahiku poe i ikeia ko lakou kupono, i hakalia wale no ko lakou hoonohoia ae ma na hana a lakou i alualu aku nei, i ka loaa ole o na wahi kaawale.

________

            Mamuli o ke ala ana ae he hoopaapaa mawaena o Senator M. C. Pacheco ame J. E. Rocha, maluna o ka ninau pono koho baloka o na wahine, ma ke kakahiaka o ka. Poakolu aku la i hala, i haawiia ai na kalo paa mahanahana e kela mau keiki o Totugala, a e ole wale no e uwao ia, pela iho la i pau koke ai kela pilikia.

________

            Mamuli o ka hooko ole ia ana o ka iini ame ka makemake o na makaainana wahine o keia Teritore, e loaa ka mana koho baloka ia lakou, ke hoomakaukauin mai nei he mau palapala hoopii, no ka haawiia ana aku iloko o ka lima o ka Elele Lahui, a nana e waiho aku imua o ka ahaolelo lahui; he keehina hoi a na wahine e lawe ae ana, no ka a'e ana maluna o ka ahaolelo kuloko.

________

            O ka ahamele âme hulahula a ke Kalapu Lei Ilima i manaoia ai e wehe maloko o ka Phoenix Hall, ma ka hapalua o ka hora ehiku o keia ahiahi Poalima, ua hoopaneeia aku la a ka wa e hoike hou ia aku ai, mamuli o ka paa o kela hale i na mana o ka Hui Malu Phoenix, o na tikiki a ka poe e paa mai nei, ua hiki no ke malama ia mau tikiki, ahiki i ka wa e wehaia aku ai ka ahamele ma keia mua koke iho.

________

            Ma ka hooloheia ana o ka hoohalahala a James M. Kealoha i ahewaia ai imua o ka aha hookolokolo a ka Lunakanawai Heen, no ke apuka ame ka hoopunipuni, ma ke kakauinoa ana malalo o ka palapala kauoha hooilina koloke i manaoia na ka Moiwahine Liliuokalani i hala, ua haawi mai ka aha kiekie i kana olelo hooholo, e ku e ana i na kumu hoohalahala apau, nolaila, o ka hana wale no i koe, o ia ko Mr. Kealoha noho ana aku i loko o ka halepaahao no na makahiki ekolu.

 

HOOPANEELA KA AHA EUANELIO

            Sol. Hanahano, Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha oe: ---- Oluolu e hoopuka iho ma ka kakou nupepa, ua hoopaneeia ka noho ana o ka Ahahui Eunnelio o ka Ahahuina o ka Mokupuni o Kauai, a hoike hou ia aku maloko o ka nupepa, mamuli o ka laha nui o keia ma'i flu, iloko o ka maokupuni, a ua hoopanee pu ia me na aha e ae.

            Ma ke kauoha o ka lunahoomalu o ka aha, Rev. I. K. Kaauwai.

JAS. H.  K. KAIWI,

            Kakauolelo, Aha Mokupuni o Kauai. Niumalu, Lihue, Kauai, Mar. 25, 1919.

 

HE HOAKAKA HOU AKU I KE AKEA I KA POE KOHO BLOTA O KA MOKUPUNI O HAWAII.

___________

            Solomon Hanohano, Esq., Lunahooponopono o ke Kuokoa; me ka mahalo: -- E oluolu mai ia'u e hoike hou aku ma kau nupepa, ma o kau nupepa o ka la 14 o Maraki, 1919, ua hoike aku au ma ke akea i mua o oukou, ka poe kho baloka o ka Mokupuni o Hawaii, e hooponopono hou ia ke koho ana i na lunakiai, ma ua apana o kakou, o ia hoi i eiwa lunakiai, elike me ka bila helu 101 o ke senate, a i mea hoi e hiki ai i ka poe koho o kela me keia apana ke hoomaopopo i ka nui o na dala i obiia e na luna ohi auhau, o kela me keia apana, ao elua makahiki ahiki i Iune 30, 1918, elike me ka hoike a ka puuku o ke Teritore o Hawaii mahope ae nei:

            Apana o Hilo Hema, $755,997.37 Apana o Hamakua, $239,322.32; Apana o Kohala Akau, $183,097.06; Apana o Kau, $182,192.04; Apana o Puna, $163,158.92; Apana o Hilo Akau, $114@613.31; Apana o Kona Akau, $53,535.19; Apana o Kona Hema, $51,491.71; Apana o Kohala Hema, $42,114.95.

            Ma kuu ike ana me ka hoomaopopo i ke kulana o kela me keia apana o ke Kalana o Hawaii, ua loaa mai ia'u ka ike no na makahiki i hala ae nei, ua nele mau na Apana o Puna, Hamakua me Kau, ma ko lakou wae ana ae a koho i mau lunakiai no ko lakou mau apana ponoi iho; oiai o ia mau apana kekahi mau apana holomua ma ka wai wai iloko o ke Kalana o Hawaii.

            Nolaila, ua konoia mai au e hooko aku i ka makemake o ka poe koho o kela mau apana, e hookomo aku i keia bila kanawai, e hooponopono hou ia na luna kiai o ka Mokupuni o Hawaii, elike me ka bila kanawai e waiho nei imua o ka aha senate.

            Ua kaa mai ke ko'iko'i no ka hooko ana i ka makemake o ka lehulehu makuna iho o na senatoa me ua lunamakaainana o ka Mokupuni o Hawaii. Ma kuu noonoo akahele ana, no ka pono kaulike o ka lehulehu, ua hiki mai ka wa kupono e hooponopono a e hoololi ai no ke koho ana i na lunakiai ma na apana, a mau apana paha; oini he lana kuu manao ma keia mua aku, malie o hiki mai ka manawa e hookoia aku ai ke koho baloka o na wahine, aole no hoi i lilo ka hoololiia ana o keia kanawai i mea e hoemiia mai ai ke kulana holomua o ke Kalana o Hawaii.

            Eia hou: O ka apana o Hilo Hema, ke pii mau ae nei i kela me keia makahiki, ma na hana like ole o kela me keia ano, na alanui, na home hookuonoono, keia ke kulanakauhale o ke Kalana o Hawaii, he mea oi aku o ka pono me ka holomua o ke kulanakauhale e loaa i elua lunakiai mai keia apana ae, a e hookaawaleia nahana like ole mawaena iho o laua i ole e maua'e ae, a huikau na hana o ka lehulehu.

            Ma ka hoomahuahua hou ana ae i na lunakiai i eiwa elike me keia bila kanawai, he mea ia e holomua ai na hana ma kela me keia apana, a e lilo ana no hoi ia i mea na na apana nui o na loaa e kokua mai ai i na apana emi mai o na loaa; oiai ma kekahi mau apana o kakou, ua oi ae na mana koho balota mamua o ko lakou mau loaa. Ma keia mahele mai lilo ia i mea na kakou e ku-e aku ai, i ka haawi ana aku i ka makemake o ko kakou mau hoa makaainana e @oi mai nei, oiai ua uuku ko lakou mau makaainana koho baloka, e loaa ole ai i mau lunakiai no ko lakou mau apana iho, e kiai i ko lakou apana, oiai ua kaili aku ka apana oi aku o ka mana koho baloka i na lunakiai.

            E ka põe koho baloka o ka Mokupuni o Hawaii, e noonoo me ka nana ole aku i ka pono pili kahi o kou hoaloha, aka e nana aku i ka pono pili laula o ka lehulehu.

            Nolaila, e na mana koho baloka o ka Mokupuni o Hawaii, e hoike mai i na manao laula no ka pono holomua o ke Kalna o Hawaii, i ko oukou mau senatoa me na lunamakaainana e noho nei iloko o ka ahaolelo i keia kau o 1919, oiai eia nahana i ka hapalua o keia kau ahaolelo.

            Owau no ka oukou kauwa,

G. P. KAMAUOHA.

 

HALAWAI ME KA POINO MA KA MOANA.

_____________

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Rajah, mai Kapalakiko mai ma ka auwina la o ke Sabati aku la i hala, i loheia ae ai ka halawai ana o kela mokuahi me ka ino nui ma ka moana, me ka eha ana o kekahi mau kanaka elua, a pakele aku hoi ke ola o kekahi, mai lilo i ke kai; eia nae ua lilo no ke alapii o ka mokuahi i ke kai.

            Mahope koke iho o ka haalele ana aku o kela mokuahi ia Kapalakilo, u@ luaa koke mai la no oia i kekahi ino ikaika loa, me ka paialewaia o ka moku i o a ia nei, Oiai kekahi o na kanaka paoahi e hana ana maloko o ke keena wiliki, ua po'i mai la kekahi ale nui a komo iloko o kela keena, me ka hookuʻiku'iia o ke paoahi i o a ia nei, m@ ka nui o kona poino.

            He kuene hoi, e holoholo ana no iluna o ka oneki o ka moku, ua loaa mai la oia i ka ale, a laweia aku la a hookuʻi i ka aoao o ka mokuahi, me ka haki ana o kono lima.

            I ke kamana hoi e hoao ana e pani aku i kekahi puka, ua hoolana pu ia oia e ke kai, a o kona hookuʻi wale ana no me ka paehumu, ka mea nana i hoopakele ae i kona ola.

 

LOAA HE HAE HOOPAE OPIUMA

_____

             Ma ka hoopae malu ana i ka opiuma iloko nei o keia Teritore me ka holo pono, no na makahiki lehulehu ae nei i hala, he nui wale na alahele a ka poe hakihaki kanawai e hoohana ai, i waai e komo mai ai ka opiuma iloko nei o @@ aiua, me ka maalahi loa, o kekahi o ia mau alahele, o ia no ke kukulu aoa i kekahi have, ma ke auo he hoailoua, @ ka poe oluna o ka mokuahi, e hoike aku ana, no ka malaelae o uka nei, a e kiola hoi i ka opiuma iloko o ke kai.

            He hookah have i hanaia no kela haua hoopae malu i ka opiuma, i loaa aku i ka Ilamuku Amerika Smiddy malalo ae nei o Puuloa, a kaa mai mamalo o kona malu, he have ano e loa hoi, a o ka mua loa o na have o kela ano i ikeia ma @@ nolulu nei.

            O ke ano o keia have i loaa aku ai ke kanaka o ke aupuni, he have keokeo nui ia, a he eleele owaho o kaʻekaʻe o kela hae. I ka manawa e kaalo ae ai o na mokuahi mai Kina mai, na moku ahi i kukakuka mua ia ai mwaena o ka poe oluna o kela moku, ame ka poe ouka nei o ka aina, no ka hoolele ana mai i ka opiuma, ma ke ano hoopae malu; o haawiia ana he hoailona me kela have, e hoike aku ana, ua malaelae ke alahele, a ua malu ke kula, aohe lele pueo, o ka wa ia e kiolaia mai ai ka opiuma iloko o ke kai, a na kekahi waapa e kii aku i ka opiuma a hoihoi mai iuka nei o ka aina.

            Ua loaa aku kela have maloo o kekahi hale i ke kanaka o ke aupuni, a o ka pololei o kana hookolo ana, ahiki i kahi i waihoia ai kela have, he ninau ia na ka Ilamuku Smiddy e pane ae, he hookahi nae mea maopopo loa, o ia no ke kaa ana mai o ua have nei malalo on a, a mawaho ae hoi o kela have he ohenana kekahi, me ka ipukukui makai, ke ano o ka ipukukui i maa i ka hoohana mau ia e ka poe hoopae opiuma.

            Ma ka manawa nae a ke kanaka o ke aupuni o ka hooko ana aku i kana hana, ua oki mua ia eia ka uwea kelepona, e holo ana o hoea no kela hale, i ole ai e hoike e ia aku ka lohe i ka poe hoopae opiuma, no ka hoea ana aku o ke kanaka e hooko ana i ke kanawai.

            Ma ka oleloia, ua kukakuka ka poe maluna o ka mokuahi me ka poe o ka aina nei, no ka hoopae malu ana mai i ka opiuma, i hiki aku ka waiwaiio wa kahi o ka umi kaukani dala, aka nae mamuli o ka makaala ʻo na luna o ka oihana kukeawa, a hui pu me na kanaka federala maanei nei, ua hiki ole ke hooleleia mai ka opiuma, elike me ia i hoolalaia ai i kinohi, nolaila ua lawe loa ia ka opiuma no Kapalakiko, a loaa na opiuma i hiki aku ka waiwaiio ma kahi o ka umi-kumamalima kaukani dala.

            Aole o ka opiuma wale no ka waiwai a ka poe hoopae malu i manao ai e hookomo mai i Honolulu nei, aka o ke silika kekahi, me ka waiona, no ka mea i ke kiu ana aku o ka mokuahi i Kapalakiko, a i ka huliia ana o kela moku i loaa aku ai ke silika ua hunain ma na wahi ualo loa, a pela pu hoi me ka waiona, me ka hoao ana o kekahi o ua kuene oluna o ka moku e ki-pe i ka luna kukeawa i elua haneri dala, ua ka hookuu ana iaia, ua hooleia aku nae kona makemake, a paa oia i ka hopuia.

            He Pake hou ae no kekahi i hoao e hookomo aku i ua dala gula ma Kapalakiko, aole no i holopono, ua ka mea ua huliia kona kiuo, a loaa aku la he huina dala mahuahua maluna ona, ma ke gula.

 

NEW YORK, Mar. 31. - Ua ikeia wa ka hoike makahiki a ka ahahui hana haokila Amerika i hoopukaia ae i keia laua haawiia ae e ia hui ia Amerika ame na Aupuni Huiia mai ka manawa mai o ka hoomaka aua o ke kaua i ka 1914, he 18,439,460 tona haokila.

____________________________________

MAI HOOKUUKUU WALE.

            O ke anu âme ke garipa e haawi mai ana ia i na kaukani i na puupaa nawaliwali me ke kua eha. O na puupaa ka mea nui o ka hana ma ka paio ana aku me na anoano o ka maʻi. He mea ia e nawaliwali mai ai _ akakuu mai. Ia wa e poluluhi mai ai oe, hoonaukiuki, a haalulu paha, me ka loaa i ka nalulu, ke poniuniu, ke kuahaneenee, ka huʻi o na ami ame ka holopono ole o na hana a na puupaa. Haawi koke aku i na kokua ana i na puupaa. E lawe i na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Hoan. Ua mahaloia lakou ma ke ao holookoa.

            "Ke lolo mai kou kua - E hoomanao i ka inoa." (Mai pono noi wale aku no i na laau no ka puupaa - E noi maopopo aku no na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan, a mai lawe i laau e ae.) Eia ke kuaiia nei na Huaale Kuahaneenee Puupaa a Doan e ka poe kuai laau apu ame ka poe malama halekuai, a i ole, e hoounaia aku no ma ke ekeleka ke loaa mua mai ke kumukuai e ka Hollister Drug Co., a i ole e Benson Smith & Co., na akena no ka Paeaina Hawaii. - Hoolaha.