Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 14, 4 April 1919 — HE HOOMAKA WALE ANA NO KEIA NO KA PAIO [ARTICLE]

HE HOOMAKA WALE ANA NO KEIA NO KA PAIO

Ma ke koho ana a na hoa 'oloko o ka hale o nah namakaainana, he umi-kuniamalima i ka*umi-| kumamaha. i hoomoe loa ia ai ka bila helu 48 o ke M-nate ma ka j>apa, ma ka auwina la o ka Poakolu aku la i hala, a o ka hooneleia ana mai hoi o ka 1« aa ana •» ka mana koho haloka i na wahine makaaiiiana <> Ilawaii nei, e koho i na luna oihana. na kau koho haloka kuloko o kakou. He hoomaka wale ana no keia no ,ka paio maluna o ka, m'nan nana k..ho haloka o na wahine, e hoea mai ana ka )a. aole i kaawale loa mai keia manawa aku. c ike nku ,:na kakou i ka hookoia o ka iini o na wahine u keia Teritore, no ka niea, ke loaa nei ia p. >no ia laleou nia kekahi mau mokuaina lehulehu t Amenka Huipuia; a e hoea mai ana i Hawaii īK-i 1 kekahi la. ( > na hoa oloko o ka hale o na lunamakaainana i 1 ..iike ae ma ka olelo no ko lakou manaoio e loaa i ua wahine o Hawaii nei ka mana koho baloka, a i pepehi nae i ka bila T ka mana e hiki ai e loaa aku ia koho i na wahine, aole wale lakou i lilo i j."e kumakaia ia lakou iho, aka ua hoopunipuni :.ku imua o ka lehulehu, ma ke kakoo ana i ka bila, e hnawi ana na na mana koho baloka e hooholo mai ia ninau, aole na lakou. J ka lawe ana ae o na hoa oloko o ka ahaolelo i ka lakou hoohiki oihana, no ka hooko aku i na i:a;ia apau i pili i ko ka lehulehu mau pono, ua };oopaa aku lakou ia lakou iho, e hana i ke kaulike, aia iioko o lakou ka uhane ike e a'o ana ia lakou i ka mea j.ololei: heaha nae ia mea, i ka wa a ka epa ame ke kolohe i kahiko iaia iho iloko o ke koloka ka nv«:» nahesa. e a'o inai ai ia lakou, e koho ku-e aku i ka mea a ko lakou lunaikehala i ike maoli iho ai no i ka pololei ole. < » ka pepehi ana i ka bila koho baloka o na wahine. malalo ke kumu, e hooholo aku i'ka bila e haawi ana na na mana; koho oloko nei o keia 'i erit«.»rc e hooholo mai; o keia kekahi o na hana o ke kolohe ame ka epa, no ka mea o ka hauolī nni ia o ka poe i makee ole i k'a pololei, ka ir.aemae. ame ke kaulike, e noho mana mai iloko ko kakou mau hookele aupuni kuloko ana. Aia he mau kumu nui lehulehu, aole wale ma l a aoa«v .. na hoa o ka hale o na lunamakaainana j i kau ai k:. weli, no ka haaw r i ana aku i keia pono i na wahiue, aka i kekahi mahele pu kekahi o na niakaainana »> keia Teritore, pela iho la i hoohanaia ai ka ikaika. ma na ano apau .e lilo ole na wahine i ]>oc ala mai a ku-e i na mea a lakou i makemake l"a ai. <> ka ninau waiona, he ninau ko'iko'i ia ma keia mua aku. ina no ka malamaia aku he koho baloka :-ialoko nei o keia Teritore; no ka wehe hamama hou ia o keia Teritore no ka waiona, a no na pomaikai kiekie a ka poe iloko o kela oihana kuai waiona, aia ka maka'u ame kā weliweli iloko o kkou, no na baloka o na wahine; a no ka hana polilika iloko nei o ka aina; no ka lanakila mau 0 na moho. i loaa na mikini ikaika, e hoohanaia ai nia na kau koho baloka apau i hala aku nei; ua i=aka ko lakou mau kuli iloko o na kamaa buki, ke loaa ka maaa koho baloka i na wahine; a o ka mea « i loa aku. ua hiki loa ke ikeia, ua maka'u na hoa 1 koho ku-e i kela bila, mamuli o ka moolelo o ka lakou mau hana, no ke ku ana aku imua o ke akea, a koi aku i na baloka o na wahine. Ina aia na manao makee iloko o kakou na kanaka Hawaii. e ike aku i ko kakou lahui ponoi, ka poe hoopono. maluna o'na kulana oihana ano nui, ka ]><«e a kakou i haaw ? i aku.ai i na hilinai ana, no ka haaheo o Hawaii lahui, ame Hawaii aina ma o lakou la; aole loa he mea nana e kakua mai ia kakou no ka hookoia o ia manao, o na baloka wale » o na wahine; a no ka mea, eia iloko o ko kakou lima. ka hapanui o na mana koho ma keia Teritore. O ko kakou ae ole ana a'ku e loaa ia pono ia kikou. ua hoike ae kakou, aole ma ka hana wale m> ,aka ma ka manao pu kekhi, ua makemake no kakou e noho mana na kalaiaina popopo o ke ano haahaa, i pulapu mau ia ai oukou e na kanaka Hawaii. ma na "kau koho baloka leliulehu i kaaliope ;iku nei. Ua make aku la nae ka bila koho b.aloka, e oni mai ana ia ma keia mua aku, a kuhikuhi mai i ka I - .e kumakaia, i ka hana a lakou i hooko aku ai, aia maluna o kela ame keia hoa oloko o ka hale o na lunamakaainana, i lioole aku i ka loaa ana i kana wahine. kana kaikamahine ame kona kaikuahine l:e kuleana e kokua pu mai ai iaia, ma na alahele apau ana i manaoio ai he pololei a he kaulike, ke | kuni o ka hoowahawalia i kona ohana iho. ! Ua hoike maopopo loa mai na alahele i laweia hv e ka aoao ku-e i ka bila, ma ke koho ana ka i I'oakolu aku nei, i kekahi o na lawelawe hana haa- j haa i ike ole ia ma ka moolelo o ko kakou ahaelelo kuloko. no ka mea mamuli o ka manaoia ana, ma ka la 8 o Aperila nei e noonooia ai kela bila, i Laalele iho ai ka Mea Hanohano H. L. Kawewehi iio na Kona, no ka ninaninau pono ana i ka manao .• kona mau haku makaainana; he mau hora wale ma ia hope mai. o kona haalele ana iho i keia knlanakauhale. i hapaiia mai ai ka noonoo hou ana i ka bila. a o ka hopena, ua ko aku la ka papahana kolohe ame apuhi a ka aoao kumakaia; he mea nae

l-.eia nana e hooi aku i na nianao uilāni iloko o na wahine. e paio aku no ko lakou j)onu, a e kaiehu aku i ka poe o kela ano, mai ka lilo ana, i poe hahaki i ka lakou hoohiki. a i poe ku-e aku i ka makemake, o ka poe na. lak ( ou v i ;koho aku. nialuna o ko lakou mau kahuahaiia kalaiauia.