Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 16, 18 April 1919 — Page 8

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HE KANWAI

E HO'OLOLI ANA I KA PAUKU 1195 O NA KQNAWAI I HO'OPO

NOPONOIA O HAWAII,1915. E PILI ANA I KA UKU O KA MEA NOI'I I NA BUKE BANAKO.

E Ho'oholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

Pauku 1. O ka pauku 1195 o na Kanawai i Ho'oponoponia o Hawaii.1915, ma keia ke ho'ololi'ia  nei i heluhelu ai penei : "Pauku 1195. Na uku. O na uku malalo iho nei no ka noi'i ana i na buke banako e ukuia aku i ka puuku o ke Teritore no ka pomaikai o ke Teritore:

"No ka noii ana i na buke a na hui i hoohuiia, na poe pakahi, a i ole, na ahahui i hoohuiia e lawelawe ana i ka oihana banako, a i ole, oihana hoahu ame na ahahui hoaie dala apau i hiki aku ko lakou waiwai kumu aole i emi iho malalo o umi tausani dala, elima dala: o na poe i uku kumu mai ka umi tausani a ua emi iho malalo o iwakalua-kumamalima tausani dala, unidala; o na poe i loaa ka uku kuu mai ka iwakalua-kumamalima tausani dala a ua emi iho malalo o kanalima tausani dala, iwakalua dala; o na poe i hoaa ka uku kumu o kanalima tausani dala, iwakalua dala; o na poe i loaa ka uku kumu o kanahiki-kumamalima tausani dala a ua emi iho malalo o elua haneri tausani dala, kanalima dala; o na poe i loaa ka uku kumu o elua haneri tausani dala a ua emi mai malalo o ekolu haneri tausani dala, kanaono dala; o na poe i loaa na uku kumu o ekolu haneri tausani dala a ua emi mai malalo o eha haneri tausani dala, kanahiku dala; o na poe i loaa na uku kumu o eha haneri tausani dala a ua emi iho malalo o elima haneri tausani dala, kanawalu dala; o na poe i loaa na uku kumu o elima haneri tausani dala a oi aku, hookahi haneri dala; oia mau uku auhau e ukuia e kela ame keia ahahui, mea pakahi ame na ahahui i hoohuiia e lawelawe ana i ka oihana banako, a i oile, oihana hoahu, a i ole, na hana no a elua, a no ia noii ana oia aku ana e lilo ia i pani ma kahi o na auhau e ae apau, a i ole, auhau no na noii ana o ia ano. Eukuia mai i uku noii o kanakolu dala no kela awe keia banako laka maluna ae o na auhau i ukuia mai no ka noii ana e ka banako makua."

Pauku 2. O na kanawai apau ame na hapa Kanawai e kue ana i na hoakaka a keia Kanawai ma keia ke hoopauia nei.

Pauku 3. E mana keia Kanawai i Iulai 1, 1919. Aponoia i keia la 28 o Maraki. A. D. 1919

C. J. McCARTHY

Kiaaina o ke Teritore o Hawaii

 

KANAWAI 25.

(B. H. Helu 118.)

He Kanawai

E hoololi ana i na pauku 1309 ame 1310 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, e Pili Ana i ka Auhau o na Loaa

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

Pauku 1. O na Pauku 1309 ame 1310 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915. ma keia ke hoololiia nei na ka paku ʻ i ana aku i poo hou mahope o ka pau ana o kela ame keia pauku penei malalo iho nei:

"Ska nae o ka lunaauhau, a i ole. o ka hope lunaauhau, i kona manao ana he pono, e ae aku e hooloihiia ka manawa hou aku o kanakolu (30) la no ka waiho ana mai i na hoike no ka uku auhau e hooloihi hou aku ai i ka manawa i ka mea uku auhau, elike me ka hoakaka a keia poomanao, ua ae ai ia lunaauhau e lawe ae i manawa hou o umi-kumamalima (15) la iloko olaila e haawi aku ai i ka hoolaha no kela ame keia hoonui ana ae i ka helu ana i ka auhau, a i ole, no kela ame keia hoohalahala i hooleia."

Pauku 2. E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.

Aponoia i keia la 28 o Maraki, A.D. 1919.

C. J. McCARTHY

Kiaaina o ke Teritore o Hawaii

 

KANAWAI 26.

(B. H. Helu 48.)

He Kanawai

E Hoomaopopo Ana i Haawina Dala no ka Uku Ana Aku ia antone perry no ka lawelawe aihana ana no ke teritore o hawaii iloko o na mean e pili ana i kekahi hookolokolo e hoomaopopo ana i na pono wai o ke kahawai o waikoloa iloko o waimea, kohala hema, Hawaii.

E hooholoia e ka Ahaolelo o ke teritore o Hawaii:

Pauku 1. O ka heluna o ehuku tausani hookahi haneri dala ($7,100.00) ma keia ke hookaawaleia nei mailoko ae o na dala iloko o ka waihona dala o ke teritore aole i hookaawale e ia, no ka uku ana aku ia Antonio Perry no ka hana ana i kekahi hihia eia ma ke ano he loio ma ke kanawai ma ka aoao a no ka pomaikai o ke Teritore o Hawaii iloko oka manawa mai Feberuaru 17. 1915. ahiki i Ianuari 7. 1918, no a mamuli o kekahi hihia i hoopiiia mai e Alfred W. Carter, Kahu, e kue ana i ke Teritore o hawaii a i malamai imua o ka lunakanawai kaapuni o ka ahahookolokolo kaapuni ekolu e noho ana ma ke ano komisina e hooholo i ka pono wai, a imua o ka aha kiekie o ke eritore o Hawaii e noonoo ana i ka pono wi ka mea hoopii ame ke teriotre and kekahi poe e aku, iloko on a wai o ke kahawai o Waikoloa, maloko o Waiea, Kohala Hema. Hawaii.

Pauku 2. Emana keia Kanwai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.

Aponoia i keia la31 o Maraki, A. D. 1919.

C. J. McCARTHY

Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.

 

Kanawai 27.

(B. H. Helu 44.)

He Kanawai

E hoololi ana i ka Pauku 2268 ame 2270 o na kanawai i hooponoponoia o hawaii. 1916 elike me ia i hoololiia ai e ke kanawai o ke kau o 1917, e pili ana i na kau o na ailahookolokolo kaapuni.

Hooholoia e ka ahaolelo o ke teritore o Hawaii

Pauku 1. O ka pauku 2268 o na Kanawai i hooponoponoia Hawaii, 1915, elike me ia i hoololiia ai e ke kanawai 49 o na kanawai o ke Kau o 1917, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:

"Pauku 2268. Ka manawa e malamaia ai. O na kau o na ahahookolokolo kaapuni penei no ia: Iloko o ka aha kaapuni ekahi, ma Honolulu, i ka Poakahi elua o Ianuari; iloko o ka aha kaapuni elua, ma Wailuku, i ka Poakahi elua o Ianuari; iloko o ka aha kaapuni ekolu, ma Kailua, i na Poakolu eha o Aperila ame Okatoba, ma Kohala Akau ma ka Poakolu eha o Iulai, a me Waiohinu i ka Poakolu eha o Ianuari; iloko o ka aha kaapuni eha, ma Hilo, i ka Poakolu elua o Ianuari; iloko o ka aha kaapuni elima, ma Lihue, i ka Poakolu elua o Ianuari."

Pauku 2. O ka Pauku 2270 o na kanawai i hooponoponoia o hawaii, 1915, elike me ia i hoololiia ai e ke kanawai 49 o na Kanawai o ke kau o 1917, ma keia ke hoololiia nei heluhelu ai penei:

"Pauku2270. Ka loihi âme ka hooloihi ana. O na kau o na aha hookolokolo kaapuni ua hiki no e hoomauia a e malamaia, malalo nae o ka hoopanee ana mai kela manawa, a i ole, me ka hoomaopopo ole ia o ka la, elike me keia malalo nei: Iloko o na aha kaapuni ekahi, elua, eha ame eliha ahiki i ka manawa i hoopaaia ma ke kanawai no ka hoomaka ana o ke kau e nee mai ana; iloko o ka aha kaapuni ekolu no iwakalua-kumamaha la, malalo no nae o ka hooloihi ana a ka lunakanawai e lihomalu ana aole e oi aku mamua o umi-kumamalua la mahope aku; koe no nae o na la Sabati ame na la kulaia e helu ole a; a e hoomauia aku no ka loihi o kela ame keia kau elike me ka manao ia ana he kupono no ka hoopau ana i kekahi hihia e hookolokolo ia ana i hoomakaia mamua o ka manawa e pau ai ua kau la, he kau no e pau ana ia manawa in a aole keia hihia, a aole e malamaia kekahi hookolokolo ana iloko o Iulai ame Augate; a o na kau ma Kohala Akau ame Waiohinu e malamaia no no ka hookolokolo ana ia mau hihia wale no aole imua o kekahi kire, a aole kekahi kiure, nui, a i ole, liilii paha, e kiiia no na kau o ia ano. Ke hoomaopopo hou ia aku nei no hoi no ka makahiki 1919 o ke kau o ka ahahookolokolo o ka aha kaapuni elua e hoomaka no i ka Poakolu ekolu o Maraki, 1919, a e hoomauia ahiki i ka Poakahi elua o Ianuari, 1920."

Pauku 3. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana. Aponoia i keia la 31 o Maraki, A. D. 1919.

C. J. McCARTHY

Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.

 

Kanawai 28.

(B. H. Helu 40.)

He Kanawai

E pili Ana i na uku okekahi mau kumukula o na kula aupuni, na Kumuhoomal ame na kumupoo.

E hooholoia e ka ahaolelo o ke Teritore o Hawaii

Pauku 1. O ke poonui o ka oihana hoonaauao o ka lehulehu ma keia ke hoomanaia aku nei a ke kauohaia nei e hoolohi i ka papa kuhikuhi o ka uku o na kula aupuni o keia manawa ma kahi e pili ana i na kumukula aupuni, nakumuhoomalu ame na kumupoo i kaheaia e komo aku iloko o ka oihana koa Amerika Huipuia ma ke ano he mau lala o ka puali koa lahui, a i ole, oihana kaua moana o ke Teritore o Hawaii, a i ole, i komo aku mamuli o ka waeia ana ma na kauoha a ke kanawai, a o ko lakou mau kulana he mau kumukula, kumuhoomalu a i ole, kumupoo ua hoopihaia ka hakahaka ma ka hookohuia ana aku he poe okoa a i keia manawa aole e hiki ia lakou ke hoi hou aku ma ia mau kulana no ke koena aku o ke kau kula o keia makahiki, a o lakou, i ko lakou hookuuia ana mai ka oihana koa mai, a ua hookomo ia aku he mau kulana hou me na uku aole i loaa aku ka nui me ka uku i loaa mamua aku, a o ua mau kumukula la, ka nui me ka uku i loaa mamua aku, a o ua mau kumukula la, mau kumuhoomalu ame kumupoo e loaa ia lakou mailoko ae o ka haawina o na uku kumu o keia makahiki, a mai ka la aku o ua mau kumukula la, mau kumuhoomalu ame na kumupoo i hookomo hou ia iloko o ke keena hoonaauao o ka lehulehu, a i ole, no ka hoohana hou ana aku ia lakou ma ia mau kulana kahiko, e ukuia aku no lakou no kekahi heluna dala aole e emi iho malalo o ka uku in a lakou aole i komo aku iloko o ka oihana koa o Amerika Huipuia ma ke ano he lala no ka puali koa lahui, a i ole, oihana kaua moana o ke Teritore o Hawaii, a i ole, i waeia paha malalo o na kanawai.

Pauku 2. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana. Aponoia i keia la 31 o Maraki, A. D. 1919.

C. J. McCARTHY

Kiaaina o ke Teritore o Hawaii

 

Kanawai 29.

(B. H. Helu 119.)

He Kanawai

E hoololi ana i ka pauku 25 o na kanawai i hoopono ponola o hawaii, 1915, e pili ana i ka haawi ana i na buke hoike ame na buke kanawai o ka aha hookolokolo kiekie.

E hooholoia e ka ahaolelo o ke Teritore o Hawaii

Pauku 1. O ka pauku 25 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, ma keia ke hoololiia nei i heluhelu ai penei:

"Pauku 25. Haawiia ai. Mawaho ae o na kope o na Kanawai Hawaii ame na hoike o ka ahahookolokolo kiekie i hoomaopopoia ka haawiia ana ame ka hooliloia ana elike me mamua ma ke kuai, ua hiki no e kuapoia, a i ole, e haawiia i na luna aupuni no ka lakou mau hana, a o na kope aole e oi aku mamua o kanalima o kela ame keia buke i paiia ua hiki no e haawiia i na hale heluhelu buke no ka hoonaauao ana, no na moolelo, a i ole, no na hana akeakamai, a i ole, i na hale heluhelu buke no ka lehulehu, a i ole, no ka pomaikai o ka lehulehu iloko o keia Teritore ame na wahi e ae paha."

Pauku 2. E mana keia Kanwai i kona aponoia ana

Aponoia i keia la 2 o Aperila, A. D. 1919.

C. J. McCARTHY

Kiaaina o ke Teritore o Hawaii

 

Kanawai 30.

(B. H. Helu 38.)

He Kanawai

E hoololi ana i ka pauku 3095 o na kanawai i hooponoponoia o hawaii, 1915, e pili ana i ka hooia ana i na palapala.

E hooholoia e ka ahaolelo o ke teritore o Hawaii:

Pauku 1. O ka pauku 3095 o na Kanwai i HOoponoponoia o Hawaii, 1915, ma keia ke hooloiia nei ma o ka pakui ana aku i hapa-pauku hou a e ikeia ma ke ano o ka hapa-pauku 4, penei:

"4. Ina o na ahahui i hoohuiia, a i ole, na ahahui i hoohuiia ko lakou mau kumu waiwai o ka hooia ana oia mau palapala e na loio ma ke kanawai: Makeia …… la o………… A. D. 19…, ua hiki kino mai o A. D. i kamaana iau, a oia i kona hoohikiia ana (a hooiaia) paha, ua olelo mai oia he hope ma ke kanawai o (e hoike ana i ke ano o ka ahahui) ua hookohuia malalo o ka mana o ke kanawai i ka la …… o ………………, A. D. 19 …, a o ua palapala hope la ma ke kanawai e ku nei me kona mana piha, a o ke sila i hoopiliia o ka ahahui i oleloia (a iole, ahahui okoaae) paha, a o ka palapala i oleloia ua kakauinoaia a ua silaia mamuli o ka ahahui i oleloia (a i ole, ahahui e ae) paha, malalo o ka mana o ka papa mana hooko, a i ole papa kahu, a o A. B. i oleloia ua hooia mai o ka palapala i oleloia ua hanaia e ia me kona kaokoa no ka pono o ka ahahui i oleloia (a i ole, ahahui okoa ae) paha. Ina aole sila o ka ahahui (a i ole, ahahui okoa ae) paha, a i ole, aole sila maloko nei o ke teritore o hawaii, e hoohaule iho i na huaolelo o ka sila i hoopiliia i ka palapala i oleloia oia no ka sila o ka ahahui i oleloia (a i ole, ahahui okoa ae) paha, a o, a e hookomo iho malaila, a o ka ahahui i oleloia (a i ole, ahahui okoa ae) paha, aole on a sila, a i ole o ka ahahui i oleloia (a i ole, ahahui okoa ae) aole on a sila maloko nei o ke Teritore o Hawaii."

Pauku 2. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.

Aponoia i keia la 2 o Aperila, 1919.

C. J. McCARTHY

Kiaaina o ke Teritore o Hawaii

 

Kanawai 31.

(B. H. Helu 27.)

He Kanawai

E hoomaopopo ana i ka hoolahaia ana ame ke paha ana o na olelo hooholo iloko o na ahahookolokolo maloko nei o ke teritore o hawaii.

E hooholoia e ka ahaolelo o ke Teritore o Hawaii

Pauku 1. O na hoolaha i koiia ma ke kanawai, a i ole, e na rula o kekahi ahahookolokolo no ka hoolahaia ana a (a i ole) paiia ana iloko o na lawelawe kanawai ana maloko o na ahahookolokolo maloko o ke Teritore o Hawaii, e paiia no a (a i ole) hoolahaia elike me ke kauoha a ke kanawai  maloko o kekahi nupepa, a i ole, mau nupepa i kupono no ka hoolaha ana i na hoike o na lawelawe  kanawai ana a na ahahookolokolo maloko o kekahi nupepa, a i ole, mau nupepa i paiia maloko o ke kalana, a i ole, kelanakauhale ame kalana maloko olaila ia lawelawe kanawai ana o ka ahahookolokolo i hoomaka ai a ( i ole) i malamaia ai.

Pauku 2. O na kanawai ame na hapa-kanawai apau e kue ana i keia mkanawai ma keia ke hoopauia nei.

Pauku 3. E mana keia Kanawai i ka la 1 o Iulai, 1919.

C. J. McCARTHY

Kiaaina o ke Teritore o Hawaii

 

He Manao Kakoo.

La Sol. Hanohano, Aloha kaua - E ae mai ia ʻ u e hoolauna aku ia oe ame kou mau keiki hoonohohua o kou papapa i keia au wahi manao malalo iho nei, e pili ana no ka ma ʻ i lepera, ka ma ʻ i. Loi a ke ao holookoa e kau nei ka weli, a ke kakoo nei au i na hoike oiaio loa a ia hoa ma ʻ i lepera o ʻ u e hoike ana, ma kau nupepa o ka la 28 o ka mahina i hala, o ia hoi, he ma ʻ i @ anei ka ma ʻ i lepera?

Ke hai nei eia makapeni, aole @ keia he mai lele, elike me ke @ ame kahi mau mai e ae, he nui na ko kua kane ame wahine i make ma keia aina, a i noho loihi me ka lakou ma ʻ i lepera, i koikoi na haawina a ka mai maluna o lakou, a eia no hoi kekahi poe kokua ke noho nei no me ka wahine mai lepera, aole loa i lele aku ka mai maluna o na kokua, a o kekahi poe, ua hoi no i ka aina mahope o ka make ana o ka lakou mai lepera; nolaila, @ na hoike a kuu hoa mai lepera, ana wale no a hookomoia ka palahe o ka mea i loaa i ka mai iloko o ka mea mai ole, aole ana e nele kona loaa @ @ lepera, aka hoi ma ka noho pu ana @ lepera, aka hoi ma ka noho pu ana @ pu, ai pa a wahi aku i kona mau pala pu, a holoi ana i ka palahe o ka @ lepera me kou mau lima ponoi o ka mea i loaa ole i ka lepera, aole loa na oia e loaa i ka lepera, elike me ka loihi ou e noho pu ai iwaena o na mai, e mau ana no kou kulana kino kekaa.

Aole keia he wahawai a i ole hoopa nipuni, aka he oiaio loa, a he ikemaka no hoi, oiai ua piha kou kanakolu @ kahiki ma keia aina, a ua maopopo i na mea pili i ka nohona o ka mai lepera.

Nolaila hookah wale no mean nui e pau ai keia ano mai, o ia no ka @ ana aku o ka laau e ola ai keia mai pela wale no e pau ai, a o ka kua, aole mai na mai lepera aku o Molokai nei e hoolaha aku nei i na mai lepera ma na mokupuni o Hawaii nei, aka, mai na wahi like ole mai no ia, a unuia ae a Puuhale, he hoouna wale no ko Molokai nei, eia nae, o na mai o Molokai nei ka lakou nei ma e olelo nei i ka hanau o na keiki mai lepera.

He oiaio he lepera na makua, aka o ka hua mai ia laua mai he hua maemae, eia nae, no kela inoa mai lepera wale no, ua kau e ka weli o ka poe o na wahi like ole, a hookaeia mai la na keiki a na mai lepera.

He ehia auanei wahi kauna keiki i hanau mai na mai lepera aku i loaa i ka mai lepera, a oi aku mamua o ka mano kanaka e oliia mai nei o na wahi like ole?

Nolaila, kupono loa ua poe kauka nei ehuli aku i ka laau e ola ai keia anai ahiki ka hoi ia lakou ke huli i lana e ola ai na mai e ae, a pehea hoi ka lepera? No ka ike nae paha o lakou ma, he poe Hawaii ka nui ame ka hapa Hawaii, nolaila aohe o lakou la nana ia oe e Hawaii ponoi, aia ka pono a nalo loa aku na maka o Hawaii aloha aka, aole pela ka manao o ka Makua lani. Eia no oia ke malama nei i Kanapoe keiki lepera ma ke kino, aole oia i haalele i kana poe keiki, aka ke hoolohe mai nei no oia i ka leo pule a nonoi a Kana poe iloko o na ehaeha a ka mai lepera, a no ka mea ke kau aka nei ka manaolana o ka poe i loaa i ka mai lepera e loaa ia lakou he laaa e ola ai o keia mai lepera, oiai he nui no ka poe mai ma Molokai nei i kupo no i ka lapaau koke ia aku, aole i koi koi ia haawina o ka lepera maluna o lakou.

Ina hoi ua ola io na mai o Kalihi i keia laau hou i loaa mai nei, pehea hoi i loaa ole mai ai no keia kahaa mai kekahi o ia laau, oiai eia maanei ka oi aku o ka nui o na mai lepera, he mea pono e hiki kino mai ka mea nana ia laau a wae ae i mau mai nana a lapaau aku ia lakou.

Me keia mau hoakaka, ke haawi nei keia makapeni i ke aloha i ka Luna hooponopono ame kona mau keiki paa hana.        Me ka mahalo, Mai Lepera.

 

Nuinui maikai kela pukiki lunakiai ma kawaihau.

Mr. Solomon Hanohano, Aloha oe: E oluolu oe e hookomo iho ma ka kana hiwahiwa, ke Kuokoa, in a he wahi @ kapena koe, i kahi manao e kau ae la maluna i ike mai a io'u mau hoahana alanui o ke Kalana o Kauai nei.

Ma ka halawai mau a ka papa luna kiai o Kauai nei i malamaia ai ma ka la 2 o Aperial, 1919 nei, ua hapai @ ia mai la ka noonoo ana no ka uku @ na limahana alanui o ke Kalana o Kau ai nei.

Noalila ua eleu ho uaku no kaa "Boy" o Kawaihau nei, a nonoi aka la e ukuia na limahana ma ka kanakolu keneka o ka hora, 8 hora hana, like me $2.40 o ka la.

Nui kela! NOlaila ke uwalo aku @ au ia oe e Kawaihau e haawi i @ ikaika apau, i ke kanaka e nana @ ana ia kaua e ka mea ilihune.

Thank you Mr. Lunahooponopono @ na sela eel o ke Kuokoa. Kaua iho no, LIMAHANA Kawaihau.

 

Makemake he keiki paele e pepehi i kona kapena

He kuke paele noluna o ka mokuahi Sherman a nona hoi ka inoa o R. Nieholson ka i paa ae i ka hopuia e na ma kai ma ka auwina la Poakahi nei no ka hooweliweli ana e oki i ke kapena ame na aliimoku me ka pahi umiumi maluna o ka uwapo o ka oihana kaua, a laweia ae i ka halewai e hoopaa ai no @ ninaninauia mai.

He paele hooulu mau ka keia i na hana hoohaunaele maluna o ka moku a iaia i kau mai ai iluna o ka uwapo na hoopuka ae la oia i kekahi mau olelo hooweliweli e lawe i ke ola o ka mea a mau mea paha e hoao mai ana e @ me ia, elike me ia a na makai o ka hoike ana ae.