Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 19, 9 May 1919 — Page 1

This text was transcribed by:	Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:	Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

@@@@ Poaha nei, ka la 7 o keia @@@@@, I piha ai na makahiki he hoo@@ hanaei a ka make ana o ka na'i a @@@ kamehameha I, ka mea nana i @@@@ na moku, a iilo i hookahi ma@@@ jana hoomalu ana, a i waela ae @@@ ke alahele a malaelae, uo na @@@a@inana o keia Teritore e hauoli nei @@ l@@.

@@ nai na mea i noonooi, no ka hoo@@@ ana aku i keia la ano nui, ma @@holelo o hawaii nei, aka nae ma@@@@ ka pili kokoke loa o keia la, @@ ka la o Kameha,eha, ua hoihoiia @@ pa hana hoomanao apau, i ka la @@lane ae nei e hoea mai ana, a o @@ ana kekaki la ano nui, no ka mea @@liamahi ae ana na ahahui, iloko o a hoomanao ana no kela la.

Ma kailua, Hawaii, i make ai o Kamehameha I, ma ka la 8 o Mei, o ka @@19, no laila o ka piha ana iho la keia @@@a hookahi hanaeri makahiki, mai ke @ manawa mai, @hiki i ka Poaha nei, @@@@@@ me na moolelo he nui, a ua ilo @@ wia i kanaka kaulana loa, pela iho @@ I hoalaia mai ai na manao, e mala@ I hoalaia mai ai na manao, e mala @a eku i kekahi mau hana i kupono no @ela la, iloko ae nei o ka mahina o l@@a.

O ka make ana o ka Na'i Aupuni Kamehameha I, o ka hookahuaia ana o na manao, e hoojiolo i kapu o Hawaii @e@ a ma kekahi olelo ana ae hoi, o @a olino ana mai ia o ka malanaialama a ka pono Kristiano, no ka mea ua @@eia na hana o keoa ano mahope koke mai o ia ka hoopauia ana o na hana @@@manakii, ame ke kipa ana mai o na @@lonari i Hawaii nei.

Kekahi Hapa O Kona Moolelo

Ma kekahi po iloko o ka mahina o Novemaha o ka 1738oiai ka ino e ho@papa ana maluna o kahi kauhale ii@a@@ Ainakea. ma Kohala, Hawaii, aia @@@@na hanau mai la ke alakai, ame ka @oopakele o keia lahui kanaka, oia o Kamehameha I, ka mea i kapaoa aku na inoa hilakila nona, ka Na'i Aupuni, no ka mea oia ka mea nana i na'i i na moku@ani apau, a lilo o hookahi malalo a kana hoomalu ana.

I ka wa i hanau mai ai o Kamehameha I. a i kulike ai me ka ike ame ka manao o na kahu o kela au kahiko a@@@@ nui, i mea nana e hoouka aku i ko kana me na alii o na mokupuni a ae a e loli ana pia i hoola no ka lahui kanaka.

Elike me ko Iesu hanauia ana mai, ka imi ana mai o Herode e hooino i @@an ola. no ka makau, o lilo auanei kona noho moi ana, i mea ole, ma o ka @@@au ana mai o kekahi alii nui, i oi

PAPAIA NA MOHO AOLE E KAMAILIO I KE KEE O KEKAI

Mamuli o kekahi haiolelo naa a ka hanakanawai W. B. Lymer ma ka po Poakolu i jaia. kekahi o na moho e holo ana no ke kulana loio kalana o Honolala ma ka paa haloka Repuhalika, ua hoikeia ae eia kekahi mau kee o ka @@@@ Kalana A. M. brown e holo ana ma ia paa haloka hookahi no ke koho loa ia, na hooikaia ea je palapala i na. e papa ana i ke kamailio o kekahi moho i ke kee o kekahi moho e holo @@ke ana no ke lulana hookahi ma ka @@a haloka Repubalika.

Ua kauoha pu ua ae na lunahoomalu o kela ame keia halawai e hooki koke i ka haiolelo ana a kekahi moho w hN ana pela , a e kipaku iaia mailuna ae o kahi haiolelo, aeole e kamaoilio i na @ee o kekahi moho e holo ana ma ka a@ao kalaiaina like, a e hoike koke ia aku ia moho i hana pela i ke komite kalana. i hanaia mai i kekahi hana e hookipa ia ai ka hoomauia ana aku o ia ana hana.

Ma ka mea i kamaaina ia mai mua mai. na na moho o kekahi aoao e ku-e mai i na kee o na moho o kekahi aoao, aole na na moho ijo no o ka aoao hookahi.

Ma ka haielelo a ka Lunakanawai L@mer o ka po Poakolu i jala e ku-e ana ia Brown i hoakaka mai ia oia i ke kupono ole o Brown e lolo i loio kalana. je noho wale iho no kana ma keena. a o ka hope loio on a oi o Cris @y ame Davis na mea na laua e hana, a in a uo ka haalele o keia mau hope ae @ na iaia e nele ana ia oihana iloko o ka manawa pokele i na kokua kunohau, wahi hou a Lymer, ma na hihia kahiki ke lawelawe, aeole ma kekahi mau hihia e ae. Ina no kona kohoia, wahi ae mamaaueon a. Pela iho la i imiia mai ai e make o Kamehameha. aka nae, na ko ole ia mau manao ame ia mau hana, mmuli o kona laweia ana e huna i ka po, a malamaia aku me ka malu loa ahiki i ka nui ana.

Ua a ' oia o Kamehameha i na makau kau apau o ka oihana kaua, me ia ma kaukau i hiki ai iaia ke hoolilo aku i kona mau enemi i mea ole imna oua, i kona wa i pii ae ai a lilo i alii.

He kanaka oluolu loa o Kamehameha ha ma kona moolelo, he malama i ke kanaka, me ia mau ano maikai i pili aku iaio, i nana aku ai koua mau ma kaainana iaia, he hoola a he hoopakele no lakou.

He kauaka kupaianaha maoli o Kamehameha I, uo ka mea, i koua wa e ola ana, au manaoio mau oiu i na hana.

NUHOU LIKE OLE O NA AINA E.

Hopuia he Opio oiai e kali Ana no ka Lawe Ae i ke Ola ke Kuhina Nui

PARISA, Mei 4.- l'a hoopuhiliia e na makai o Parisa ma ke la aku la i nehinei kekahi hana boao hou e hoopoino i ke ola o ke Kuhina Nui Palani George Clemeaneeau, ke kuhina ma kekahi manawa kokoke wale aku mei uo ke ola ana ae mai na puka poka mei i kiia aku ai iaia e kekahi kanaka powa, i kn maunawa A lakou i hopu ai i kekahi keiki e kakali ana mawaho o ka hale o ke kuhina nui. Ua laweia ke keiki ahiki i ka hale o ka oihana makai a nioaniuauia, a ma ia manawa i hoike okoa ae ai oia i koua manao e hoopoino aku i ke ola o ke kuhina me ka pahi aua e lawe pu ana i ka manawa kupono loa e lona ana iaia. Ma ka huliia ana aku o ke kino o ke keiki i loan iho ai kekaihi mau palapala lehulehu o ka poe anaki.Ma kekahi manawa kokoke i hala aku mei na kiin mai ke kuhina ni e kekahi kanaka powa o ke ki ana mai iaia me kekahi mau poka lehulehu ma kona kino, a ua ku kouukona loa kekahi mau palapu i loan iaia. Ua hookolokoloia e ka aha hookilokolo koa e Emil Cottin, ke kanaka nana oia i powa, a ua hoopa' iia e make eia nae, ua hoemiia mai kona hoopa'i mai ka make a i ka hoonahnoia aua'inna, aole oia e koho ana i mau kiu hoonui lilo nana, a ua hoolohe ana iaia in a oia ka loio kalana e koe nui ana iolko o ka wahioua i $10,000 i ka makahiki, iloko o ia keena oihana wale no. Aole oia i nakiiia a paa malalo o kekahi hui kalaiaina, aole oia he mikanele, a aohe no he manawa nono e paani kalawaina ai, a in a no kona kohoia, e a o aku ana oia i ka ka papa lunakiai mau mea e hand ai, i knnwae ae ai lakou mailoko ae o ka piikia, elike ma ia e ikeia nei i nei manawa.

O kekahi kumu i ala mai ai ka manao no ka hoihoi ana i na haua pilu mahiai mawaho o Waialae mamuli uo ia o ka maikai ole o ka lep mauka ae nei o kalihi; e hiki ai ke ike maoli ia ka holopono o na mea apau e aoia ana ma na makaukau i pili i kela oikana..

I ka mokupuni aku nei o Kauai he heluna nui o na keiki o kela kula, kahi i makikai ai, malao o ka Peresidena Webster o ke kula me ka hoohala mai ua mea apau e hoolauli ia ai na manao o kela poe keiki.

NUI KA POE I HELE AE E HOOPAA I KO LAKOU MAU INOA

Lhulelehu ka põe koho baloka hou i hele ae i ke keenao ke kakau olelo kulanakauhele a kalana o honolulu ma ka poakahi iho nei he heluna nui o ka poe hou i hoopaa ole ia ko lakou mau inoa maloko o ka buke hoopaainoa i ke ole ia ma na la mamua aku i hoea ae ia keena me he mea la ua kali neu poe a kokoke i ka mamua aku; eia ka ka mea hilu, aole o na hawaii ka hapanui, aka, pono elike me ka ka hope kakuolelo mills o ka hoikeia ana ae, oia hoi ma ka poakahi he 154 ka nui o ka poe hou i kupono i ke koho haloka i hoopaa i ko lakou mai inoa a 40 poe i hoololi i ko lakou wahi koho.

HIKI OLE I NA HOA AHAOLELO KE HOLO MOHO

Hoakaka ka Loio Kuhina i Kona Manao Kanawai Maluna o Keia Ninau Ano Nui

PAA NO NAE KO LAKOU MANAO E HOLO MOHO

Hiki Ole ke Haalele i ke Kulana o ka Ahaolelo ke Kohoia i

Mau Lunakiai.

No ka hoopau ana ae i kekahi ninai pohihi i hoalaia mai iloko o na la aku la i hala, no ke kupono a kupono ole o na noa oloko o ka ahaolelo o ke teritore e alualu i kekahi mau kulana oijana iloko o ke Kulanakauhale a ka laan o honolulu nei, ua hoopuka ae la ke keena o ka loio kuhina i ka @a@@o kanawai, e hoole ana i ka hiki ana i ke kahi hoa oloko o ka ahalelo ke bolo moho elike me kekahi mau moho okola ma ka aoao demokauraya e aualu nei ua ke kulana lunakiai.

Aole malaila wale iho la no, pau ka manao hoakaka o ka loio kuhina no ke kupono ole o kekahi hoa oloko o ka ahaolelo ke alualu i kekai kulana oihana kohoina e ka lehulehu, aka aole e hiki iaia ke waiho i kona kulana iloko o ka ahaolelo iloko o ka manawa i pau ole kona kau.

He ekolu mau mojo ma ka auao deokarata no lajou na inoa o Jonah Kumalae, Robert ahuna ame M. C. Pacheco, e holo nei ma ke ano je man moho no ke kulana lunakiai no ke kulanakauhale a kalana o honolulu nei a o Senatoa Pacheco ka men nana k niilani i waijo okoa aku imua o ka loio kuhina irwin, e hoakaka mai in a na hiki aiaia ke jolo moho aina ka oe.

Mahope o ka noonoo akakee ana i kela ninai ia waiho ae la ka Loio kuhina irwin i kana pane imua senatoa pacheco, ma ka poakai nei, elike me ia maluna ae la, ka mea hoi nana i ho auhea loa aku i na pohihi apau i pili i keia ninau.

O ka ninau a senatoa pacheco i, wai ho aku ai no ka manao kanawai a pau i hoakakaia e keia keena, maluna o keia ninau, ua mockahi loa ia, le ka loaa ole je manao kauawai kaokoa ae, mai ka mea a kela keena i hookahua ai no na makhiki he umi-kumamakolu, no ka hiki ole i kekahi hoa oloko o ka ahaolelo kuloko, e lilo i hoa no ka papa lunakiai, he kulana oihana ia, malalo o ke Teritore, elike me ka manao o ka pauka 16 o ke Kunawui kumu.

I pane no kela ninau, ua hoakaka ae ka loio kuhina, ma na manao kanawai a pau i hoakakaia e keia ninau, ua mockahi loa ia, me ka loaa ole je manao kauawai kaokoa ae, mai ka mea a ela keena i hookahua ai no na makhiki he umi-kumamakolu, no ka hiki ole i kekahi hoa olokoa o ka ahaolelo kuloko, e lilo i hoa no ka papa lunakiai.

Mawaho ae o kela mau hoakaka, ua hoike hou mai ka loio kuhina irwia ke alualu ana o kekahi hoa olokoa o ka ahaolelo, oiai ua hoakaka maopopo ke kanawai kumu no ia mea

I ka manawa i loaa ae ai o kela hoakaka o ka manao kanawai o ke keeena o ka loio kuhina i a Senatoa Pacheco, ma ka poakahi nei, ua hoike ae oia i kona manao o ka hana pono wale no i koe, ma kona aoao, o ia ka unuhi hou ana i jona inoa mai ka holo ana aku he moho a iloko o ia manawa hookahi ua olelo pu aw oia no ke kupono ole la janes jarrettt robert ahuna ame jack kalakeila he mau hoa noloko o ka ahaolelo ke no hana a ke paa i na kulana oihana a lakou e lawelawe ei i keia manawa aka he ninau nae ia na na e hapai mai ana ma keia mua aku

He kokua kakauolelo o james jarrett noloko o ke keena o je jajauolelo kalauokalani he makai nana kaa hoi o robert ahuna a he kakauolelo o jack kalakeila noloko o ke kau ahaolelo i hala aku la.

Noi Ikaika na Beligian i ka Moi Albert Aole e Apono i ke Kuikahi

BRESSELS, mei 4-ua waihoia aku e ke Komite Kalaiaina Lahui, na wa haolelo e hana ana ma ka aoao o na kaukahi Belgian maloko o na kulana kauhale lehulehu, imua o ka moi albert he palapala hoopii e noi ana iaia e hoole aku oia i kona kakau ana i kona inoa i ke kuikahi maluhia.

E hoakaka ana ka palapala hoopi o loaa ana no i ka lahui belgian ka ikeia ana mai e na aupuni o ke ao in a e hoolo ana ka moi i ke kakau ana i kona inoa i ka palapala kuikahi maluhia e haawi ole mai ana ia belegium i kona mau pono e mau loa aku ai.

OWELAWELA KA HOUKA KALAIAINA O KEIA MAU LA

Paa Mau na Po Apau i na Moho ka Malama i na Halawai Kalaiaina ma na mahele koho Like Oe o na Aoao a Elua

O ka houka kalaiaina e paioia nei iloko o keia mau la, e na aoao kalaiaina kuloko, a e na moho hoi e alualu nei no na kulana oihana o ke Kula nakauhale a kalana oihana o ke kulanakauhale a kalana o honolulu nei, ke paio ia nei ia me ka hahana maoli i oi aku i na wa kalaiaina ae nei i hala.

Eia na moho Repubalika he nui, ke malana mau nei i na halawai i kela ame keia po, ma na mahele koho like ole, pela no hoi na moho demokarata, a i ka nana aku ua hiki ole ke maopopo ke kulana oiaoia o na moho uo kela ame keia kulana oihana.

O kekahi mau kulana oihana.i lawe mau ai na moho repubalika i ka lanakila i na kau koho laboka aku nei i hala aole ia e lilo ana i hana maalahi i keia kau, no ka mea ua loli ke ano ame ke ano o ka lakou kho ana.

Na Kulana oi o ke Paonioni

O na kulana e paopnioni ia nei ka aoao demokarata me hookahi wale no moho, oiai hoi ka aoao repubalika me kona mau moho elima e alualu nei o loaa i kekahi o lakou ha waeia a o i kalikeai me na helehelena e oliliili ae nei iloko o keia mau la, aia na moho apau ma ke kulana iliwai me ke kau like nae o jonh c. lane ame rudolph dancan ma ke alakai ana i kela kulana ma ko laua ikaika.

Oiai nae he hana kupaiana ke kalaiaina aole loa e hiki ke ikeia ka mea oiaio ahiki i ka helu ia naa o na baloka ma ka wa e paniia ai ua wahi koho nolaila na ka po o k ala umi ku mamahku ae nei e hoike mai i ka hopena oiai no ka moho a na repubalika e onou mai ana i keaia kau, no ka paio ana aku me joseph j. fern.

Ua ku hookahi ka aoao repubalika me hookahi moho i keia manawa no kela kulana oia o a m brown mamuli o ka unuhi hou ana o ka lunakanawai lymer i kona inoa mai ka holo kue ana aku e lele aku ana kekahi poe repubalika e alu i na moho demokarata no ka loaa o ka wae ia i kekahi o laua alaila holo hou aku ma ke koho baloka laula me ka moho a na repubalika.

Malalo ae nei o ala paca ma ka po o ka poaono kau la i hala i ku mai ai ka lunakanwai heen a hoike mai i kpna kulana oiao loa e holo

PAU HE PAKE I KE AHI

I kulike ai me ka hoike a ka nupepa Garden Island o ka palua aku nei o ka pule i hala ka la 29 o ka mahina o aperila he pake hana no ka mahiko o kealia kauai ka i pau i ke ahi maloko o kekahi o na mala ko ma ka pule mamua aku me ka hiki ole ke hoopakeleia ae kona ola.

He pake kela e oki ko ana me ka nui o na limahana e ae i ka wa i ike ai i ka nui loa o ke ahi i puhipuhi e oahola aku ai au u ahoomaka aku la oia me na limabana e ae e oki i ke ko no ke kaohi ana mai i ka pahola hikiwawe ana o ke ahi.

Ua hoonohoia kekahi poe e oki i ke ko ma kekahi aoao a ma kekahi aoao aku nei hoi kekahi poe e oki ai a i ka wa ka i hui ai i kahi hookahi ua kokoke loa mai la ke ahi ma ka lakou wahi e akoakoa ana a no k hookapele ana ae i jo lakou mau ola ua hoomaka aku la oia i ke ahi a pau kona kino i ka a ia.

I ka manawa i pio ai ke ahi a huliia aku ua hele a paa i ke pake ua loaa me ke ku i ka menemene ke mana aku.

O keneraia wood ka mho a ka aoao repubalika i ka 1920

Washington mei 4 ua noi ika ika ia ae ka aoao kalaniaina repubalika e ke senatoa george h moses i keia la maloko o kana boakaka manao ana e koho i ka mekia kenerala leonard o wood i moho no ke kulana peresidena i ka 1920.

Mawaho ae o kela mau hoakaka, ua hoike hou mai ka loio kuhina irwia ke alualu ana o kekahi hoa olokoa o ka ahaolelo, oiai ua hoakaka maopopo ke kanawai kumu no ia mea

I ka Mekia Clark ma Honolulu nei me kona mokulele he mau manawa lehuleju kana i lele ai hana o ka lewa a hoohaule iho i kona moku maloko ae nei o ke awa a mawaho hoi o waikiki a no kona lawe pu ana a David kahanamoku me ia maluna o kona moku lele ua hookoloia oia a kauohaia e holo ako no amerika me ka bookonoia aku i wahi okoa koma e oho ai.

Na kaikuahine o mekia clark i hoouna mai i ka lono kaumaha ma ke kelekalapa ma ka poakahi nei a ua lilo hoi keia lono i mea hookaumaha aku i na hoaola lehuleu o kela haole e noho ana keia kulanakauhale.